ТАҚЫРЫБЫ: «Қазақстан территориясындағы (VI –XIII ғғ.)
Жоспар:
1.Кіріспе....................................................................................................................
2.Қазақстан жеріндегі архитектураның дамуына көрші елдер
3.Күмбездер мен қамалдар құрылысынан көрініс тапқан
4.Тұрғын үй архитектурасы.....................................................................................
5.Қорытынды............................................................................................................
6.Пайдаланылған әдебиеттер..................................................................................
Кіріспе
Сәулет өнерінің ескерткіштері – оларды салған
Құрылыс жұмыстарына қолданылған материалдар сол кезеңдегі
Қазақстан топырағындағы алуан-түрлі мақсаттарға арналып салынған
Қазақстан жеріндегі архитектураның дамуына көрші елдер
Жетісу қалаларын алғаш рет сипаттаған кісі,
Бірқатар зерттеушілер Жетісу жерінде егіншілік мәдениеті
Соғдының мәдени кешені түсінігінен қаланың қолөнер
Соғды мәдени кешенімен қатар бір мезгілде
істелген аяқ-табақтар мен қару-жарақтың, руникалық жазулары
Пәрменді мәдени синтез этногенетикалық процестер аясында
Арбтар басқыншылығы Орта Азияның өмір-тіршілігіне қатты
Қалалар құрылысындағы бір жаңалық – мешіттер
X ғ.авторы Әл-Макдиси Кедер қаласында (Құйрықтөбе
Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу қалалары құрылысындағы
IX – XII ғ. қала мәдениетін
Күмбездер мен қамалдар құрылысынан көрініс тапқан
Күмбез мен қамалдар құрылысында сәулет өнерінің
Орта Азиядағы күмбездер құрылысының пайда болуының
Барған сайын олардың құрылымы күрделі ал
Сөйтіп күмбезлер өзге құрылыстардан биіктігімен ерекшеленіп
Ерте ортағасырлық кезеңде күмбездер билеушілердің ордасына
Көршілер мен сыртқы жаудан қорғану үшін
Ерте ортағасырлық кезеңде дуалдың төбесіндегі бұрынғыдай
Қаланың ең жоғары ғимараты болғандықтан, әрі
Қостөбе қаласының ккүмбезін қарасырсақ, қазба жұмыстары
VII-VIII ғасырлар қабатында, сарай айналасындағы қоғамдық
VIII ғ-дың ортасынан бастап, Жетісу өңіріне
Жетісу өңірінің ертеортағасырлық тұрғын архитектурасының негізгі
Қызылсу қаласының қамалдары екі қабатты әрі
Қарастырылып отарған қамалдарың дуалдары көбінесе арнайы
Құрылысы жағынан жетісулық қамалдар екіге бөлінеді.
Қамалдардың екінші түрі – бөлек орналасқан
Осылайша Оңтүстік батыс Жетісуда екі түрлі
Зерттеушілердің ойынша бөлмелерді жоспарлаудың бірнеше түрі
Көптеген зерттеушілердің ойынша орталық бөлмені бойлай
Құрылымдық жоспарлаудың периметрлік жүйесі (бөлмелерді орталықты
Тұрғын үй архитектурасы
Қазақтың өзіне тән үйлері – шошала,
Сыр бойының отырықшы және жартылай отырықшы
Профессор М.Мендіқұлов қазақ арасында кеңінен тараған
Оңтүстік Қазақстан өңіріндегі тұрғын үйлер көбіне
Жетісу қалаларының Оңтүстік Қазақстан қалажұртынан бір
VI–VII ғғ. жататын Көк-Мардан қаласының үйлері
Батыс пен солтүстік қабырғаны бойлай тұтас
Үйдің еденінде бес ойық жер табылған,
Үйдің екінші типіне екі бөлмелі үй
XI-XII ғ. бас кезінде тұрғын үйлердің
Оңтүстік Қазақстан тұрғын үйлері дамуының дәстүрлі
Жетісудың оңтүстік-батысындағы қалаларда тұрғын үйлердің жаңа
Жетісудың солтүстік-шығысының XI-XII ғғ. қалалық тұрғын
Аулалар бітеу тас дуалдармен қоршалған. Олардың
Талғар қаласындағы тұрғын үй-жай адам тұратын
Екінші есік батыс жақ қабырғадан көрші
Жеті бөлмеден тұратын тұрғын үй бөлігі
Мекен-жайдың тұрғын бөлігі мен ауласын қазу
Мекен-жайдан табылған қыш бұйымдар Талғардың орнынан
Өзге мекен-жайлардағы тұрғын бөліктер де осындай
Зерттеліп отырған аудандағы ортағасырлық қалалардың тұрғын
Дегенмен, Талғар қаласындағы мекен-жайлардың сәулеті мен
Малға арналған кең аран-аулалары бар тұрғын
Талғардағы мекен-жайлар дәлелдеп отырғандай, тастан құрылыс
Жаңадан жүргізілген қазба жұмыстары аулалардың ішкі
Тұрғын үй мен аран-ауланы жалғастырып салу
Сонымен, Іле алқабындағы қалалық мекен-жайлардың екі
Тұрғын бөлмелерде ошақ орналасқан, ал шаруашылық
Орта ғасырлардағы Талғардың мекен-жайларын зерттеу бұрын
Қорытынды
Ортағасырлық архитектуралық ескерткіштер зерттеу Қазақстанның жерінде
Қазақстанның қандай өңірі болмасын, жалпы ғимараттар
Құйрықтөбе, Отырар, Көкмардан сынды аса ірі
Кезінде көркем де зәулім күмбездер мен
Қазақстандық ортағасырлық тұрғын үйлердің барлық өңірлерде
Жетісу өңірінде тұрғын үйлердің сейсмикалық талаптарға
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Байпақов К., Нұржанов А.
2. Байпаков К.М. Раннесредневековая архитектура Семиречья
3. История Казахстана с древнейших времен
4. Қазақстан тарихы очерктері. – Алматы,
5. Аманжолов Қ. Қазақстан тарихы
6. Байпаков К., Средневековая культура Южного
7. Мусин Ч. Қазақстан Тарихы. Оұулық,
8. Күзембайұлы А., Абиль Е. История
9. Байпаков К. По следам древних
2