Амортизация есептеудің дұрыстығын тексеру

МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ
І-БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ЕСЕБІН
1.1. Негізгі құралдар, оларды жіктеу және бағалау
1.2. Негізгі құралдың тозуын және амортизациясын есептеу
1.3. Келіп түскен негізгі құралдардың есебін және
оның аналитикалық есебін ұйымдастыру
ІІ-БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРҒА АУДИТ ЖҮРГІЗУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1. Негізгі құралдардың аудиторлық тексерудің бағдарламасы
2.2. Негізгі құралдардың қозғалысын тексеру
2.3. Амортизация есептеудің дұрыстығын тексеру
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында жүріп жатқан түбегейлі саяси және әлеуметтік-эконимикалық
Халықаралық байланыстардың кеңеюі және Қазақстан Республикасының әлемдік қауымдастыққа
Осыған байланысты әрбір мекемедегі бухгалтерлік есепті әрі қарай
Курстық жұмыстың мақсаттары мен міндеттері. Жұмыстың негізгі
Көрсетілген мақсатқа жету үшін курстық жұмыс барысында төмендегідей
- нарықтық экономика жағдайында мекемелердің бухгалтерлік есебінің ерекшеліктерін
- шаруашылық жүргізуші субъектілеріндегі негізгі құралдардың есебін қарап,
- субъектілердегі негізгі құралдар аудитін жетілдіру жолдарын ұсыну.
І-БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1.Негізгі құралдар, оларды жіктеу және бағалау
Негізгі құралдар материалдық өндіріс саласында да, өндірістік емес
Негізгі құралдар келесідей болып жіктелінеді: жер; үйлер; ғимараттар;
Негізгі құралдардың есебі бюджеттік мекемелердегі бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
Инвентарлық объект күрделі әрі жай болып келеді. Негізгі
Өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты негізгі құралдар өндірістік
Өндірістік негізгі құралдарына өндіріс процесіне тікелей қатысатын объектілер
Өндірістік емес негізгі құрал-жабдықтар – тұтынуға арналған құрал-жабдықтар.
Иелігіне қарай негізгі құралдар: меншікті және жалға алынған
Меншікті дегеніміз – субъектіге тиесілі және оның балансында
Пайдалану сипатына қарай негізгі құралдар жұмыс істеп тұрған,
Заттың құрамына қарай негізгі құралдар мүліктік және мүліктік
Негізгі құралдар пайдалану мақсатына және атқаратын қызметтеріне қарай
Келтірілген негізгі құралдардың әрқайсысының құрамына енетіндер:
жер - субъект меншігіне сатып алған
үйлер – халыққа еңбек етуге, тұруға, әлеуметтік-мәдени қызмет
ғимараттар – еңбек заттарын өзгертуге қатысы жоқ белгілі
өткізгіш тетіктер (қондырғылар) – электр, жылу немесе механикалық
машиналар мен жабдықтар – күш беретін машиналар және
күш беретін машиналар және жабдықтар – жылу және
жұмыс машиналары мен жабдықтар – еңбек өнімдерін жасау
өлшеу және реттеу приборлары, қондырғылар және лабораториялық жабдықтар
есептеу техникасы – процестерді жылдамдату және автоматтандыруға арналған
басқадай машиналар мен жабдықтар – машиналар, аппараттар және
көлік құралдары – адамдар мен жүктерді тасымалдауға арналған
құрал-сайман – қол еңбегінің механикаландырылған немесе механикаландырылмаған құралдары
өндірістік мүлік және соған жататын заттар - өндірістік
шаруашылық мүлік – кеңсе және шаруашылық мекемелерінің заттары
жұмысқа пайдаланылатын және өнім беретін мал – ат,
көп жылдық өсімдіктер – қолдан егілген, көп жылдық
жерді жақсартуға байланысты күрделі шығындар (ғимаратсыз) – ауыл
басқа да негізгі құралдар – кітапхана қорлары, спорт
Негізгі құрал-жабдықтарды бағалаудың бастапқы, ағымды, баланстық, сату, жою,
Бастапқы (тарихи) құны – негізгі құралды сатып алуға
Негізгі құралдардың бастапқы құны мынадай жолмен анықталады:
Жер учаскілері бойынша меншік немесе тұрақты пайдалану құқығы
Құрастыруды және орналастыруды қажет ететін немесе қажет етпейтін
Үйлер мен ғимараттарды шаруашылық әдіспен салу кезінде: құрылыс
Жерді, үйлерді немесе ғимараттарды біртұтас мүлік ретінде иеленген
Мердігерлік әдіспен тұрғызылған үйлер мен ғимараттар бойынша –
Құрылтайшылардың жарғылық капиталына салынған негізгі құралдар - өздерінің
Субъектінің өзі дайындаған немесе төлем арқылы сатып алынған
Тегін алынған негізгі құралдардың объектілері бойынша – құжаттарда
Айырбас операциясы нәтижесінде алынған объектілердің – бастапқы құны
Жас өсімдіктер бойынша - өсімдіктерді еккен сәттен пайдалануға
Толық төленген және ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі
Жерді жақсартуға жұмсалған күрделі шығындар бойынша –
Негізгі құралдардың бастапқы құны өзгертілуі мүмкін; қосымша салынған
Ағымды құн – бұл негізгі құралдардың белгілі бір
Баланстық құн – бұл бухгалтерлік есепте және қаржылық
Сату (өткізу) құны – бірін-бірі жақсы білетін және
Жою құны – тиімді қызмет ету мерзімі біткен
Амортизацияланған құн – негізгі құралдардың бастапқы және болжанған
- пайдалы кезең қызметі – бұл кезең ішінде
- нормативтік қызмет кезеңі – бұл кезең ішінде
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуін,
1.2. Негізгі құралдың тозуын және амортизациясын есептеу
Негізгі құралдардың тозуын есептеу негізгі құрал өндіріс процесіне
Негізгі қорлардың табиғи тозуы олардың өндіріс процесіне қатысу
Негізгі құралдардың сапалық (моральдық) тозуы техникалық прогреске, өндіріс
Негізгі құралдардың сапалық (моральдық) тозуын мынадай факторлар арқылы
Моральдық тозудың әсері нәтижесінде табиғи тозу мерзімі келгенге
Амортизация (латынның „өтеу” деген сөзінен) – тозудың құндық
Амортизацияланған құн бастапқы құны мен жою құнының арасындағы
Толығымен амортизацияланған негізгі құралдар бойынша амортизацияны есептеу қорлардың
Тоқтап тұрған негізгі құралдар бойынша техникалық тұрғыдан қайта
Жалға алынған негізгі құралдар бойынша амортизация есептеуді жалға
Одан басқа, мына төмендегі негізгі құралдар бойынша амортизация
Ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі құралдар бойынша амортизациялық
Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әртүрлі әдістері бар.
құнын бірқалыпты (түзу сызықты) жолмен есептен шығару;
құнын орындалған жұмыстың көлеміне пропорционалды (немесе пара-пар) етіп
жеделдетіп есептен шығару;
қалдығын азайту жолымен есептен шығару;
құнын сандардың жиынтығы бойынша (кумулятивтік әдіс) есептен шығару.
Негізгі құралдардың түрлері бойынша амортизацияны есептеудің әрқилы әдістері
Таңдап алған амортизацияны есептеу әдісі субъектінің есептік саясатымен
Ал бюджеттік мекемелер бойынша тозудың есептеу әдісін таңдау
Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бірқалыпты (түзу сызықты)
Бұл тәсілде амортизациялық соманы аудару үшін:
қызмет етудің пайдалы мерзімі. Бұл кезде пайдалануға берілген
Қазақстан Республикасының салық заңдылықтарының белгіленген амортизациялық нормасының
Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула бойынша
Осыған сәйкес ай сайынғы амортизация сомасы 150 мың
Төменгі негізгі құралдардың амортизациясын (тозуын) бірқалыпты (түзу сызықты)
Негізгі құралды пайдалану барысында бірқалыпты табыс алынатын болып
Амортизацияны (тозуды) орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу
Егер пайдаланудың бірінші жылында автокөлік 200000 шақырым (км)
Негізгі құралдардың амортизациясын (тозуын) өндірістік тәсіл бойынша есептеу
Бұл кестеде жылдық амортизация сомасы мен орындалған жұмыстың
Өндірістік әдіс бойынша амортизацияны есептеу тау-кен өнеркәсібінде ең
Амортизацияны (тозуды) есептеудің жеделдетілген әдістері. Бұл әдіс өндірістік
а) Кумулятивтік әдісі
б) Азайып отыратын қалдық әдісі.
Кумулятивтік әдіс – латын тілінен аударғанда - өсі,
Жыл сайынғы амортизациялау нормасы: бөлімінде жылдар санының қосындысы,
Төменде негізгі құралдардың тозуын (амортизациясын) кумулятивтік әдісі бойынша
Негізгі құралдардың амортизациясын (тозуын) кумулятивтік әдіс бойынша есептеу
Кестенің мәліметтерінен кумулятивтік әдіс бойыншы есептелген амортизация сомасы
Азайып отыратын қалдық әдісі. Бұл әдіс те кумулятивтік
Екі еселенген нормасымен есептеленіп, азайып отыратын қалдық әдісінде
Қалдық құнды азайту үшін қажетті шамамен шектелетін соңғы
Халықаралық практикада баяу амортизация деп аталатын әдіс бар,
1.3. Келіп түскен негізгі құралдардың есебін және
оның аналитикалық есебін ұйымдастыру
Негізгі құралдар негізінен өндірістік ғимараттарды және үйлерді, құрылғыларды
Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру (орнын ауыстыру) актісі
Негізгі құралдарды қабылдауды рәсімдеу кезінде кәсіпорын жетекшісінің өкімімен
Алыс-беріс (орын ауыстыру) актісінде міндетті реквизиттермен қоса, комиссия
Негізгі құралдардың кәсіпорын ішіндегі орын ауыстыруын рәсімдеу үшін
Негізгі құралдарды ақысыз беру (сыйлау) кезінде акт (тапсырушы
Негізгі құралдарды басқа субъектіге сату кезінде актінің үш
Негізгі құралдар бірдей өндірістік немесе шаруашылық жұмыстарға арналған,
Бухгалтерия келіп түскен объектіні материалдық жауапты адамға бекітіп,
Бұл карточка бухгалтерияға келіп түскен негізгі құралдың актілері,
Егер де объектінің сандық та және сапалық
Бухгалтериядағы толтырылған Мүліктік карточкалардың негізінде негізгі құралдардың есебі
Тіркеу кезінде карточкаларды нөмірлейді, содан кейін негізгі құралдарды
Ай ішінде „Түскендері”, „Есептен шыққандары” және „Ішкі орын
Субъектінің материалдық жауапты адамын бекітілген негізгі құралдардың барлығы
ІІ-БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРҒА АУДИТ ЖҮРГІЗУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1. Негізгі құралдардың аудиторлық тексерудің бағдарламасы
Кез келген кәсіпорын негізгі құралдарға аудит жүргізбес бұрын
негiзгi құралдардың объектiлерi кәсiпорынның есебiне жазылғандығы немесе жалға
негiзгi құралдарды сатып алуы, келiп түсуi, олардың есептен
сатып алу құны мен басқада көрсеткiштер, негiзгi құралдар
барлық негiзгi құралдар объектiлерi бойынша амортизация есептеудiң әдiсi
негiзгi құралдарды сатып алғаннан кейiн негiзгi құралдардың есебiнiң
қосымша қамтамасыз ету бойынша негiзгі құралдар құны анықталғандығын
аудиторлық тексеру iшкi және сыртқы болуы мүмкiн. Iшкi
Негiзгi құралдарға аудит жүргiзудiң бiрнеше кезеңін қарастырумызға
кәсiпорынның есеп саясатымен танысу, негiзгi құралдар бойынша екi
негiзгi құралдар бойынша соңғы түгендеу мерзiмiн анықтап, анық
негiзгi құралдар бағалау материалдарымен танысу және олардың
негiзгi құралдарды жою бойынша кәсiпорын үшiн де құрылған
негiзгi құралдарды жалға беру келiсiм-шарттарымен танысу, заңды тұлғалармен
бухгалтерияның негiзгi құралдар бойынша кортотека және түгендеу тiзiмдерiн
бухгалтерияның қандай құжаттармен қамтамасыз етiлгендiгiн тексеру.
Негiзгi құралдар бойынша мәлiметтері, негiзгi құралдар есебiнiң жүргiзiлуi
Бас кiтапта көрсетiлген негiзгi құралдар бойынша мәлiметтер, қалдықтар,
Егер де сәйкесiздiк табылса, онда оны анықтау қажет,
негiзгi құралдар бойынша олардың есебiнiң дұрыс жүргiзiлуi мен
негiзгi құралдардың сақталуына бақылау жасап отыру, материалды жауапты
негiзгi құралдар актив бөлiгiне жатқызылуын, олардың кносстың және
есепте негiзгi құралдардың дұрыс бағалануын тексеру;
негiзгi құралдардың келiп түсуi мен есептен шығуы туралы
жөндеуге кеткен немесе есептелiнген қаражаттардың дұрыс аударылғандығы мен
Аудитор бiрiншi кезекте негiзгi құралдардың қай актив құрамына
Негiзгi құралдар құрамына келiсілерді жатқызамыз:
ұзақ мерзiм бойы қызмет ететiн еңбек құралдары;
материал өндiрiс құралдары;
Аудитор негiзгi құралдардың келiп түсуi, техникалық құжатын, негiзгi
негiзгi құралдар классификациясының дұрыстығын;
негiзгi құралдардың бөлiнуiн тексеру, егер де дұрыс бөлiнбеген
негiзгi құралдарды өндiрiсте қатысуы бойынша жiктеу, өндiрiс процесiнде
Сонымен қатар, аудитор негiзгi құралдардың дұрыс бағалануын тексеруi
қаржы мәлiметтерiнiң дұрыс көрсетiлуінде;
бюджетпен және салықпен дұрыс есептесуде;
бухгалтерлiк және статистикалық есептi дұрыс ұйымдастыруда;
алғашқы құжаттар негiзiнде келесiлердi негiзгi құралдардың келiп түсуi
Алғашқы құнды анықтауда келесiлердi алдымен анықтау қажет:
объектiлер негiзiнде, кәсiпорынның дайындалуына байланысты сатып алынған
құрылтайшылардың қосқан үлестерiне байланысты объектiлер (келiсiм-шарт негiзiнде);
басқа да тұлғалардан субсидия негiзiнде түскен негiзгi құралдар.
Негiзгi құралдардың құнын алғашқы құнымен кезең құнының арасында
Аудитор бухгалтерлiк есеп мәлiметтерiне сүйене отырып келесiлердi тексеру
субъектiнiң бұйрығымен негiзгi құралдарды қабылдау бойынша комиссия құрамынан
жеке тұлғалар негiзгi құралдарды сату немесе сатып алу
келiсiм бағасы бойынша хаттамалардың құрылуын, толтырылуын тексеру;
жалға беру келiсiм-шартында негiзгi құралдар бойынша объектiлердiң құнының
2.2. Негізгі құралдардың қозғалысын тексеру
Кәсіпорындар қазіргі кезде өз меншігіндегі негізгі құралдардың бары
есепте дұрыс көрініс табуына бөледі, ол ең қажетті,
Негізгі құралдар есебі негізгі құралдар құрамына келесілерді кіргізеді:
ұзақ мерзім бойынша қызмет ететін еңбек құралдары, материалдық
Негізгі құралдар жатқызылуы бойынша жалға алынған және жеке
жерлер, үйлер, ғимараттар, машиналар және жабдықтар, өлшеу және
Аудитор кәсіпорын бойынша негізгі құралдардың келіп түсуі, техникалық
Аудитор осы құжаттар негізінде келесілерді анықтауы қажет:
негізгі құралдар классификациясының өз мақсатымен негізделуін;
негізгі құралдарды пайдалану бойынша бөлінуін тексеру, егер де
негізгі құралдарды өндіріске қатысуы бойынша жіктеу өндіріс процесінде
Егер де негізгі құралдарға есептеу кезінде дұрыс жіктемеген
Аудитордың негізгі тексеру жұмыстарының бірі негізгі құралдарға бағалау
қаржы мәліметтерінің дұрыс көрсетілуі;
бюджет пен салық міндеттемелерімен есептесудің дұрыстығы;
негізгі құралдар бойынша статистикалық және бухгалтерлік есеп берудің
алғашқы құжаттарға сүйеен отырып, негізгі құралдардың келіп түсуіндегі
Негізгі құралдардың алғашқы құнын анықтаудан бұрын келесілерді анықтап
кәсіпорын салу барысында, сатып алуда басқа объектілері бойынша
кәсіпорын құрылтайшыларының қосқан үлес негізіндегі объектілері келісім-шарт негізінде;
басқа да тұлғалардан субсидия негізінде келіп түскен негізгі
Егер негізгі құралдар құнында алғашқы құн мен кезең
Бухгалтерлік есеп мәліметтеріне сүйене отырып, аудитор келесілерді тексеруі
субъект басшысының бұйрығы мен негізгі құралдарды қабылдау комиссия
Жеке тұлғалар мен негізгі құралдар сату және сатып
негізгі құралдардың келісім баға бойынша хаттама тізімінің құрылуы
жалға беру келісім-шартында негізгі құралдар объектілері құнының көрсетілуін
Негізгі құралдар келіп түскен кезде алғашқы құжаттарға сүйене
объектілері бойынша кәсіпорынның өзінде жасалынған және де басқа
объектілері бойынша, екі жақтың келісімі бойынша құрылтайшылардан жарғылық
объектілері бойынша басқа мекемелермен және тұлғалардан қайтарымсыз, үкімет
Кәсіпорын ауқымды немесе күрделі шығындар жасағанда аудитор тексереді,
құрылыс құнының сметалық жоспарында қарастырылатын шығындар;
құрылып жатқан кәсіпорындардағы негізгі қызметтерге мамандарды дайындау шығындары;
құрылыс салу барысында жасалған геологиялық және іздестіру, зерттеу
бизнестік қатысу ретінде басқа мекемелердің объектілерін салып, оны
құрылыс салуға алынған жерлерді таңдау, түзетуге кеткен шығындар
аяқталмаған құрылыс бойынша шығындар;
құрылысты жөндеу бойынша шығындар;
объектілерді жерден сыру, демонтаждау және оларды қарауылдау шығындары.
Негізгі құралдар жарғылық капитал үлесі ретінде берілген жағдайда
жеке тұлғалардан негізгі құралдарды сатып алған кезде олардың
егер де негізгі құралдар комплект (жиһаз ретінде) алынса,
егер де негізгі құралдар объектісі шет валютасымен сатып
құрылыс объектісі уақытша қолданысқа берілген, тұрақты қолданысқа берілуге
негізгі құралдар объектісі жалға алынған, негізгі құралдар ретінде
негізгі құралдардың жарамсыздығына, жөндеу жұмыстарының мүмкіншіліктерінің жоқтығына және
егер құырғыны кәсіпорын жаңа құрылыс жұмыстары мен оларды
Негізгі құралдарды жалға берген кезде жалға алушы арасында
негізгі құралдар қаржыландыру көздеріне жатқызылады, жалға алушы тұлғаға
негізгі құралдарды жалға алу актісі тексеріледі. Жалға алу
бухгалтерлік есепте алдыңғы және қаржыландырылатын жал есепке алынып
Жалға берілген мүліктер жалға берушінің балансында көрініс табатын
Қаржыландырылатын жал мерзімінің ішінде жалға берілген мүлік баланста
2.3. Амортизация есептеудің дұрыстығын тексеру
Аудиттің негізгі жұмыстарының бірі кез келген кәсіпорынның негізгі
Негізгі құралдарға алғашқы амортизациялық аударымдар қадамын қарастыру, олардың
Тексеру барысында аудитор негізгі құралдың тозу сомасының аударымы
Аудиторлық тексеру барысында кейбір коэффициенттерді есептеу тиімді болып
Негізгі құралдардың айналым коэффициентін анықтау үшін біз бір
Әрбір кәсіпорын негізгі құралдарға амортизация есептеу әдістерін өздері
Аудиторлық тексеру негізгі құралдарды жөндеу жұмыстарына жұмсалынған қаржы-қаражаттарға
Осы операцияларға қатысты барлық құжаттар тексеріледі.
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында жұмыс жасағаннан кейін олардың
Бұл қор кәсіпорынның ұзақ мерзімді нормативтері мен ай
Негізгі құралдардың текникалық жағдайын жақсарту барысында жұмсалынған жөндеу
Күрделі жөндеуден өткен негізгі құралдарды қабылдап алу «Күрделі
Негізгі құралдардың жөнделген объектісінің қысқаша сипаттамасы беріледі, сондай-ақ,
Жалгер – кәсіпорын негізгі құралдарға кеткен шығындарын келісілген
егер де келісім-шарт жағдайы бойынша жалға алушы кәсіпорын
егер де келісім-шарт жағдайы бойынша бұл шығынды жалға
егер де жалға алушы кәсіпорын жалға беруші кәсіпорынға
Кәсіпорындағы жалға берілген немесе жалға алынған операциялар тізімі
Негізгі құралдардың аудитын жүргізгенде негізгі құралдардың тиімділігі тексеріледі.
Аудитор келесілерді міндетті түрде тексеруі керек: бұл жоғарыда
Сонымен қатар, аудитор қордың дұрыс және қарқыны мен
Аудитор негізгі құралдардың тиімділік көрсеткіштерінің өсуін тексереді. Негізгі
Экстенсивті жүктеу коэффициент
КЭ=
КЭ - экстенсивті жүктеу коэффициенті
Тф - кезеңге берілге н құрылғының нақты
Тк/р – кезеңге берілген календарлық және режимдік қор
Интенсивті жүктеу коэффиценті
Ки=
Ки – интенсивті жүктеу коэффициенті
Пф – нақты тауар өндірісі
Пп – тауар өндірісінің паспорттық мүмкіншілігі
Нарықтық экономика жағдайында құрылғыларды экстенсивті тұрғыдан пайдалану тиімді
Амортизацияланбаған негізгі құралдар объектілері үшін жұмсалынған қаражат кәсіпорынның
Сонымен қатар, аудитор тексеру барысында келесілерді анықтауы керек:
негізгі құралдардың жұмыссыздығы жағдайындағы барлық іс-шаралардың орныдалуын;
негізгі құралдардың есептен шығуының рәсімделуін, актілердің толтырылғандығын;
барлық берілген көрсеткіштердің, баланстық құнының, тозу сомасының есеппен
негізгі құралдарды жойған кезде жарамды алынған материалдық құндылықтардың
Аудитор негізгі құралдардың тозу коэффициенті мен олардың жарамдылығын
Аудитор кәсіпорынның негізгі құралдары бойынша алғашқы есеп құжаттары
негізгі құралдардың қабылдау-беру актісі ОС-1;
жөндеуден, модернизациялаудан өткен және қайта өңдеуден негізгі құралдарды
негізгі құралдарды есептен шығару актісі ОС-03;
көлік құралдарын есептен шығару актісі ОС-04;
негізгі құралдар есебінің түгендеу карточкасы ОС-6;
негізгі құралдар есебі бойынша түгендеу карточкалар описі ОС-10;
негізгі құралдар есебінің карточкасы ОС-12;
жалға алынған және ұзақ мерзімге алынған негізгі құралдар
негізгі құралдардың түгендеу тізімі ОС-13.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Бухгалтерлік есеп стандарты. ҚР Ұлттық комиссиясы. -Алматы,1996ж.
Методикалық кеңес берулер мен стандарттау және ҚР-ның бухгалтерлік
1993ж. 24.08. Министрлер комитеті шешімі негізінде шығарылған ҚР-ның
8. Т. Әбдіқалықов «Бухгалтерлік есеп және аудит» Алматы
К.Ш. Дүйсембаев, Э.Т. Төлегенов «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау»,
К.Ш. Дуйсембаев, С.К. Егембердиева, З.К. Дуйсембаева «Аудит и
В.К. Радостовец, Т.Ғ.Ғабдулин «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» Алматы