МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 9
1 БАНК МІНДЕТТЕМЕЛЕРІНІҢ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ 13
1.1 Банк клиенттерінің салымдық (депозиттік) операцияларының түсінігі мен
1.2 Банк қарыздары мен төлеу шарттары 21
2 БАНКТЕ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ 29
2.1 Депозиттік операциялар есебі 29
2.2 Басқа банктерден алынған несиелік операциялар есебін ұйымдастыру
2.3 Бағалы қағаздармен банкаралық корреспонденттік қатынастардың есебі 38
3 БАНК МІНДЕТТЕМЕЛЕРІН ТАЛДАУЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ТӨЛЕУ ШАРТТАРЫНЫҢ
3.1 Банктерде міндеттемелердің арнайы аудиті мен төлеу шарттары
3.2 Банктің төлемқабілеттілігі мен міндеттемелердің құрылымын талдау 47
3.3 Банктің несиеқабілеттілігін талдау 53
3.4 Әлемдегі банктік салымдар мен несие жүйесі дамуының
ҚОРЫТЫНДЫ 61
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 63
А ҚОСЫМШАСЫ 65
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев 2002
Қазіргі таңдағы қабылданған атқарушы, заң шығарушы билік және
Банк жүйесінің экстенсивті дамуының аяқталуы және жаңа сапалы
Мәселелерді зерттеу дәрежесі. Банктегі міндеттемелер есебі мен аудит
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Банктердің міндеттемелердің есебін
Дипломдық жұмыстың мақсаты нарықтың экономика жағдайында банктің міндеттемелер
акционерлік қоғамдағы жылдық есеп берудің маңызы және оған
банктің депозиттік және бағалы қағаздар операцияларының теориялық негіздерін
банк міндеттемелер құрылымы және оны талдау;
банктің міндеттемелер есебі бойынша аудит жүргізуде зерттеу жүргізу;
депозиттердің құрамы мен құрылымын талдау
міндеттемелердің өзгерісіне әсер ететін факторларды анықтау
Зерттеу обьектісі. Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі- «Альянс Банк»
Банк банктік операциялардың төмендегі түрлерін жүзеге асыра алады:
заңды тұлғалардың депозиттерін қабылдау, банктік есепшоттарын ашу және
жеке тұлғалардың депозиттерін қабылдау, банктік есепшоттарын ашу және
жеке және заңды тұлғаларға тиесілі тазаланған асыл металдардың
кассалық операциялар: қолма-қол аөшаны қабылдау және беру, оларды
аударым операциялары: жеке және заңды тұлғалардың ақша аудару
есеп жүргізу операциялары: заңды және жеке тұлғалардың
банктік қарыз операциялары: ақылы, мерзімді және қайтарылуға тиісті
шетел валютасымен айырбас операцияларын ұйымдастыру;
банкаралық клиринг: төлемдерді жинақтау, салыстыру, сұрыптау және растау;
төлемдік карточкалар шығару;
банкноталарды, монеталарды және құнды заттарды инкассациялау;
лизингтік қызметті жүзеге асыру;
өзінің бағалы қағаздарын шығару;
факторинг операциялары: төлем жасамау қаупін өзіне алып, тауарларды
форфейтингтік операциялар: сатушыға кері қайтарылмайтын вексельді сатып алу
сейфтік операциялар;
- кастодиандық операциялар және ҚР заңдары бойынша тыйым
Банктің 2008-2010 жылдардағы негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштеріне талдау жасайтын
Банктің операциялық қызметтен түскен кірістері (шығыстары) 2008 жылы
Салық салынғанға дейінгі операциялық пайда 2008 жылы (386,556)
Енді банктің барлық активтер және міндеттемелері мен капиталына
Зерттеу пәні. Диплом жұмысының теориялық әдістемелік және ақпараттық
Теориялық және әдістемелік негізі. Банктің міндеттемелер есебі мен
Диплом жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер
Екінші бөлімде нақты мысалдар қолдана отырып, банктегі депозиттік
Үшінші бөлімде Қазақстанда депозиттік пен қөарыздық операциялардың ерекшеліктері,
Жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыстың қорытындысында жүргізілген ізденістер қорытындысы
1 БАНК МІНДЕТТЕМЕЛЕРІНІҢ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ
1.1 Банк клиенттерінің салымдық (депозиттік) операцияларының түсінігі мен
Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі меншікті қаражаттармен
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі банктік жүйе
Банктік тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне байланысты
- депозтттік қаражаттар;
- депозиттік емес қаражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп тараған депозиттер құрайды.
Депозит - бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың)
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті
Пассивті депозиттік операциялар - бұл клиенттердің уақытша бос
Банктер өзінің активті операцияларын жүргізу үшін пассивті операцияларды
Коммерциялық банктің пассивті операциялары келесі нысанда жүзеге асырылуы
- банк қорын қалыптастыру және ұлғайту
- басқа заңды тұлғалардан
- салымдық (деиозиттік) операциялар.
Салымдық операциялар - бұл занды және жеке тұлғалардың
Салымдық операцияларды жүргізу кезінде кез келген банк өздері
- салымдық операциялар банктің пайда табуына немесе
- денозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерісінде салымдық операциялар субъектісініц
- салымдық операцияларды жүзеге асыру барысында осы және
- салымдық операцияларды ұйымдастыру үдерісінде банк балансының өтімділігін
- салымдық операцияларды ұйымдастыра отырып, банк салымдық шоттардағы
- салымдарды тартуға әсер ететін банктік қызметтерді
Көптеген ұсақ және шағын банктер үшін салымдар ақша
Халықаралық банктік тәжірибеде барлық депозиттер төрт топқа бөлінеді:
- талап етілгенге дейінгі
- жинақ салымдары;
- мерзімді салымдар;
- бағалы қағаздар.
Бірінші топ - талап етілгенге дейінгі салымдар, олар
Талап ету депозиттік шотының ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады:
- ақшаны салуға немесе алуға шектеудің
- ақша шотган қолма-қол түрде,
- шот иесі
- Ұлттық банкке ең
Талап ету депозитінің
Талап ету депозитіне сондай-ақ ағымды овердрафт шотын жатқызуға
Талап ету депозитінің басқа бір түрі - нау-шоттар
Депозиттік шоттардың келесі түрі - автоматтық аудару шоттары
Бұл депозиттерден тыс көптеген банктердін баланстық есеп берулеріне
Көптеген банктер өзінің клиенттерінен компенсациялық балансты ұстануды талап
Депозитің келесі тобы - жинақ салымдары. Жинақ депозит
Жинақ кітапшаларындағы
- кітапшалы жинақ салымында тұрақты
- банктер салымшылардан ақша қаржысын алу туралы
- шоттың жоғары шегін
- салым иесінің шоттан ақша алу немесе
- шоттағы міндетті ең аз баланстық қалдық мазмұны
Жинақ салымының жағдайы туралы жазбасы бар шоттар жинақ
Ақша нарығының депозиттік шоттары алғаш рет 1982 жылы
Жинақ салымдарыныц ерекшелігі мынадай:
- бұл шоттардың анықталған мерзімдері жоқ;
- салымда ақша нарығының депозиттік шотынан қаржыларды
- бастапқыда бұл шоттар бойынша ең аз баланстық
- осы шоттар бойынша салымшы чектердің тек санаулы
- бұл шоттар қызмет жасау мақсатында емес, жинақ
- банк шығындарын өтеу мақсатында шот иесінен белгіленген
- егер салымшылар — корпорация болса, банктер
Кең тараған топтардың бірі — мерзімдік салымдар, оған
- 30 күннен 89
- 90 күннен
- 180 күннен
- 360 күннен жоғары.
Мерзімді салымнан қаржы алу үшін банкке күні бұрын
Депозиттердің төртінші тобы - бағалы қағаздар, депозиттер түрі
- аталған банкке тиесілі кәсіпорындар мен ұйымдардың, кооперативтің,
- сақтаудағы және қарызды қамтуға қабылданған акциялар мен
- шетел операциялары бойынша құндылықтар мен құжаттар (шетел
- депозиттік сертификаттар.
Депозиттік сертификаттар қаржылық құралдардың ең бір кең тараған
Депозиттік сертификат - эмитент банктің ақша қаржыларының салымы
Депозиттік сертификат - кірісті бағалы қағаздың бір түрі,
Депозиттік сертификаттардың екі түрі болады:
- жолданбайтын - салымшыда сақталады және төлем мерзімі
- жолданатын - екінші нарықта сатылуы немесе басқа
Жолданатын депозиттік сертификаттар капиталды кез келген мерзімге тиімді
Сертификаттар келесі белгілері бойынша бөлінеді:
Шығарылуы бойынша:
- бір рет;
- сериямен шығарылатын.
Рәсімдеу тәсілі бойынша:
- арнайы;
- ұсынушыға.
Төлеу шарттары бойынша:
- Анықталған есеп
- сертификатты етеу күні пайызы төленетін сертификаттар.
Банкте шығарылатын сертификаттар баспалық тәсілмен шығарылуы және осы
Сертификатгарда міндетті түрде келесі деректемелер болуы тиіс:
- атауы;
- сертификатты ұсыну себебі;
- ұсыну күні;
- салым сомасы;
- депозитке еигізілген
міндеттемесі;
- сертификат сомасын талап ету
- пайыз мөлшері және есептелетін
- эмитент банктің аты және мекен-жайы (иеленушінің арнайы
- банк мөрімен
Банк сертификаттар шығарады және меншікті сертификаттарды шығару мен
- инвесторлар үшін тартымды
- салымшыға ыңғайлы сертификаттың ең
- пайыздық мөлшер қайта
- шығарымды стаңдартты шарттарын (еселік,
- номинал құны қосылған
- кең жарнаманы.
Жай депозиттік келісімшарттармен рәсімделген мерзімдік салымдармен салыстырғанда, сертификаттар
- сертификаттарды тарату айналымындағы мүмкіндік қаржылық делдалдардың үлкен
- екінші нарық арқылы сертификат иесі үшінші
Сертификаттар бойынша табыстарға, азаматтардың талап етілмелі шоттары мен
Мерзімдік салымдармен салыстырғанда сертификаттардың жетіспеушілігі оның эмиссиясымен байланысты
Еліміздегі қалыптасқан банктердің депозиттік операциялары қазіргі таңда даму
Депозиттік операциялардың дамуна әсер ететін бірден – бір
Елде депозиттік операциялардың дамуына кедергі жасайтын тағы бір
Қазақстан Республикасында 2000 жылдан кері жеке тұлғалардың салымдарын
ҚБА төрағасының айтуынша қор туралы заңдық жоба осымен
Болашақта кепілдендіру қорының дамуы халықаралақ ең жақсы тәжірибе
1.2 Банк қарыздары мен төлеу шарттары
Кәсіпорындар мен тұрғындарды несиелеу банк кызметінің дәстүрлі түріне
Қарыз алушыларға ұсынылған банктік қарыздарды көп түрлі белгілері
1. Кредиторлар бойынша:
- орталықтандырылған, бюджеттік, банктік, банктік емес қаржылық ұйымдар,
2. Қарыз алушылар бойынша:
- қаржылық институттарға, үкіметке (Қаржы министрлігі), бюджеттен тыс
- экономиканың салалары бойынша барлық меншік түрлері, ауыл
- жеке кәсіпкерлер (заңды тұлға емес
3. Банктік несиені қолдану (пайдалану) мерзіміне байланысты мынадай
- қысқа мерзімді;
- ұзақ мерзімді.
4. Қолдану сипаты мен бағыты бойынша: негізгі қорларға
5. Қамтамасыз ету түрлері және қолда
- қамтамасыз етілген: тұрақсыз, кепілмен, тапсырыспен, кепіл затымен;
- сақтандырылған;
- қамтамасыз етілмеген: бланкті (сенімді).
6. Ұсынылган валюта бойынша: шетел валютасымен, теңгемен.
7.Ұсынылған шарт бойынша: авальді, акцепті, акцепті-рамбурсты, аукционды, валюталық,
8. Несиелеудің объектісі бойынша: меншіктік
Қысқа мерзімді несие - пайдалану мерзімі
Ұзақ мерзімді несиеге мерзімі 1 жылдан асатын несиелер
Жүргізіліп отырған несиелеудің сызбасын либерализациялау, сөзсіз, клиенттің мүмкіндіктерін
Қалыптасқан несиелік механизм коммерциялық сипатта. Осыған байланысты сауда,
Қазіргі несиелеу жүйесіндегі ерекшеліктер олардың ресурстарға тәуелділігіне ғана
Қалыптасқан несие жүйесінің маңызды белгілері - оның несиелеу
Несиелеу субъектілерінің қарыздары қайтару қабілеттілігін, қарыз алушының балансының
Жаңа несиелеу жүйесі дәстүрлі жалпы және ерекше
Өзгерістер несиені қамтамасыз ету қағидасына да, тікелей материалдық
Кәсіпорындарға, ұйымдарға және халыққа қаржы-несиелік қызмет көрсететін ұйымдар
Қаржы-несиелік механизмінің үздіксіз қызмет етуінен және тиімділігінен жекелеген
Банктер несиелерді ұсынуды өзінің өзінің ішкі несиелік саясатына
Сонымен қатар банк басшысы «несиелік қоржын» ішінде ақша
«Қаражаттардың жалпы қоры» әдісіне сәйкес орналастырылуына коммерциялық банк
Қаражатты орналастыру құрылымын анықтаудағы бірінші мәселе, алғашқы резерв
Қаражаттарды орналастырудағы екінші мәселе, белгілі бір табыс алып
Қаражаттардың жалпы қоры әдісі бойынша қаражаттарды орналастырудың үшінші
Жалпы банктік несиелік операциялар екі үлкен топқа бәлінеді:
Активті несиелік операциялар - біріншіден, клиенттер мен несиелік
Банктегі несиелеу механизмі және несиелік жұмысты ұйымдастыру Ұлттык
Сондай-ақ несиені контекорренттік шот ашу арқылы беруге болады,
Несиені қамтамасыз ету олардың өтелуін кепілдендірмесе де, банктің
Тапсырманың ерекше нысаны кепілдік беру болып табылады. Кепілдік
Шаруашылық субъектілер берген кепілдіктер кепілді банкте сақталады және
Несиелік мәмілені рәсімдеу қарыз алушының өтініші бойынша жасалады
- несиенің мақсаты;
- қарыз-алушы ұсынған
- несиені өтеу әдісі;
- қамтамасыз ету;
- сыйақы мөлшерлемесінің көлемі;
- қарыз алушы заңды тұлға банкке ұсынатын есептіліктің
- қарыз алушының ол жөніндегі мәліметтеріді несиелік бюроға
Әрбір берілген несие бойынша клиент ұсынған құжат мерзімді
- қарыз алушы қол қойған, несиені пайдалану мақсаты
- егер ол заңды тұлға болса, белгіленген тәртіпте
- қарыз алушы атынан несиелік шартқа қол қоюға
- жасалған несиелік шарттың түпнұсқасы;
- баланс пен кіріс және шығыс жөніндегі
- егер клиент жеке тұлға болса, оның меншігіндегі
- қарыз алушының несиелерді қайтару бойынша төлемдерді жүзеге
- заңды тұлғанын бизнес-жоспары, сияқты несие алу сәтіндегі
- несие беру кезінде бюджеттік және бюджеттік
- басқа банктерде ашқан банктік шот туралы мәліметтер.
Егер ұсынылған несие жылжымайтын мүлік түрінде кепілмен қамтамасыз
- мемлекеттік тіркеуден өткенігі жөнінде белгі соғылған ипотека
- кепілге қойылған мүліктің нарықтық құнын бекітетін және
- егер несие осы мүлікті алу үшін берілсе,
Несиелік құжаттамаға жылжымалы мүлік кепілінің нысанында қарыз алушының
Кепілдік туралы келісімшартқа сәйкес, алушының меншігіне өткеннен кейін
Егер қарыз алушы несиені құрылыс саласында қолданатын болса,
Несие бойынша міндеттемелерді орындау кепілмен немесе кенілгерлікпен қамтамасыз
- кепіл және кепілгерлік шарты;
- кепіл берушінің немесе кепілгердің қаржылық жағдайын растайтын
- кепіл беруші атынан кепілдік шартқа немесе кепілгер
- кепілдік немесе кепілдеме кепілдік өтініш бойынша
- несие беру алдындағы соңғы есепті кезеңнің
Несиелеу үрдісіндегі маңызды кезең — ұсынылған несиеге кеткен
Несиені пайдалану мерзімі аяқталғаннан кейін қарыз сомасы қарыз
Заңды және жеке тұлғаларға несие өндіріс тиімділігін жоғарылату,
Әрбір банк банктің ішкі несиелік саясаты туралы ережесін
Несиелер мыналар есебінен беріледі:
- жеке және заңды тұлғалардың депозиттік және басқа
- шетелдік несиелік желілерден, банкаралық несиелік нарықта алынатын
2 БАНКТЕ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Депозиттік операциялар есебі
«Альянс Банк» АҚ-ы өзінің активті операцияларын жүргізу үшін
«Альянс Банк» АҚ-ы пассивті операциялары келесі нысанда жүзеге
банк қорын қалыптастыру және ұлғайту үшін банктердің пайдасы
басқа заңды тұлғалардан алынған несиелер;
депозиттік операциялар.
Депозиттік операциялар – бұл заңды және жеке тұлғалардың
Депозиттік операцияларды жүргізу кезінде кез-келген банк өздері дайындаған
1. депозиттік операциялар банктің пайда табуына немесе болашақта
2. депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде депозиттік
3. депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында осы және
4. депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде банк балансының өтімділігін
5. депозиттік операцияларды ұйымдастыра отырып, банк депозиттік шоттардағы
«Альянс Банк» АҚ-ы банктік тәжірибеде барлық депозиттер 4
І топ – мерзімді депозиттер;
ІІ топ – талап етілмелі депозиттер;
ІІІ топ – жинақ салымдары:
ІV топ - бағалы қағаздар.
Депозиттерді қорғау жүйесі Ұлттық банк тарапынан коммерциялық банктердің
Салымдар және олар бойынша есептелген сыйақы соалары міндетті
Жинақталған резервтер салымдар бойынша жетіспеген соманы қалпына келтіруге
Ұжымдық сақтандыруға халықаралық стандарттарға өту бойынша бірінші топқа
Барлық банктер ұжымдық сақтандыруға қатысуға тырысады.Себебі сақтандыру жүйесіне
Банктік жүйеде ақша қаржыларын жинақтауда ынталандырудың келесі механизмі
Салымшы депозиттік шотты ашпас бұрын, банк пен салымшы
Депозиттер тарту «Альянс Банк» АҚ-ы үшін маңызды міндет,
2211- Клинттердің талап ету бойынша салымдары;
2215- Клиенттердің қысқа мерзімді салымдары;
2217- Клиенттердің ұзақ мерзімді салымдары;
2219- Клиенттердің шартты салымдары;
2221- Клиенттердің арнайы салымдары;
2222- арнайы мақсаттағы еншілес ұйымдардың кепілдік-салымдары;
2223- Клиенттердің кепілдік салымдары.
Барлық көрсетілген шоттар пассивті: кредиттік қалдық банктің клиент
Кіріс кассалық құжаттар негізінде, қолма-қол ақшалай салымдар тарту
Дебет 1001 «Кассадағы нақты ақша»
Кредит 2211 – 2229 «тартылған салымдар»
Клиент заңды тұлғалардан салымдар қабылдау кезінде:
Дебет 2203 «Клиенттердің есеп айырысу шоты»
Кредит 2211-2222 «Тартылған салымдар»
Басқа банктер қызмет көрсететін клиенттерден салымдар тарту кезінде,
Дебет 1051-1052 «Корреспонденттік шоттар»
Кредит 2211-2222 «Тартылған салымдар»
Салымдар бойынша тартылған қаржыларды қайтару кезінде кері бухгалтерлік
Дебет 2211-2222 «Тартылған салымдар»
Кредит 1001 «Кассадағы нақты ақша»
Банк тартылған салымдарды қайтармаған жағдайда олар мерзімі өткен
Дебет 2211-2222 «Тартылған салымдар»
Кредит 2224-2232 «Клиенттердің салымдары бойынша мерзімі өткен қарыз»
Кесте 1
Банкте депозиттерді ашу бойынша шоттар корреспонденциясы
Операциялардың мазмұны Сомасы Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
Банк клиенті заңды тұлғаға келісім мерзімі аяқталғаннан кейін
Келісім мерзімі бойынша пайыздар есептелді: (50000*30*20)/(360*100) 833,00 5211
Есептелген сыақы талап етілгенге дейінгі салымдарға жатқызамыз 8330,00
Келісім мерзімі аяқталған соң депозит қайтарылды: 50833,00 2211
Ескертпе: алғашқы құжаттардан алынды
2.2 Басқа банктерден алынған несиелік операциялар есебін ұйымдастыру
Кәсіпорындар мен жеке тұлғаларды несиелеу банк қызметінің дәстүрлі
Қысқа мерзімді несие – пайдалану мерзімі бір жылдан
Ұзақ мерзімді несиеге мерзімі бір жылдан асатын несиелер
Ж алпы банктік несиелік операциялар екі үлкен топқа
Активті несиелік операциялар 1-ден клиенттер мен несиелік операцияларды
Қарыз алушының несиеқабілеттілігін талдау өткен кезеңдегі статистикалық және
Қарыз алушының барлық айналым активтері өтімділік дәрежесіне
1-класс- тез тратылатын активтер;
2-класс- өтімді активтер.
Қарыз алушының несие қабілеттілігін бағалау кезінде мынадай үш
Өтімділік коэффициенті – қарыз алушының ақша қаражатын қарызды
Жабу коэффициенті – кәсіпорынның материалдық айналым қаражатымен қамтамасыз
Айналым және меншікті айналым қаражаты – айналам қаражаты
Несие бөлу туралы несиелік комитеттің шешімі негізінде несие
Қызмет көрсетіп отырған банк клиенттерге несие берген кезде:
Дебет 1411, 1417 «Клиенттерге берілген қысқа және ұзақ
Кредит 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары»
2) Басқа банк қызмет көрсететін клиенттерге несие беру
Дебет 1411 «Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар»
1417 «Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар»
Кредит 1050 «Банктің корреспонденттік есеп шоттары»
3) Клиенттерге шетел валютасымен несие берілген кезде:
Дебет 1411, 1417 «Клиенттерге берілген қысқа және ұзақ
Кредит 1858, 2858 «Банктің шетел валютасы бойынша қысқа
4) Теңгемен берілген несиені қайтарған кезде:
Дебет 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есеп шоттары»
Кредит 1411, 1417 «Клиенттерге берілген қысқа және ұзақ
5) Шетел валютасында берілген несиені қайтарғанда:
Дебет 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есеп шоттары»
Кредит 2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ
6) Клиент қарыздың негізгі сомасын қайтармаған кезде:
Дебет 1424 « Банк қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі
Кредит 1411, 1417 «Клиенттерге берілген қысқа және ұзақ
7) Болашақта клиент кешіктірілген қарыздарын төлеген кезде:
Дебет 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есеп шоттары»
Кредит 1424 « Банк қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі
Несиелеу принципінің бірі – төлемділігі болып табылады, яғни
Банктік пайыздың деңгейі мынадай бірқатар факторларға байланысты:
несиелік қаражатқа деген сұраныс пен ұсыныстың қатынасы. Қандай
Ұлттық Банк саясатының реттеу бағыты. Бізде Ұлттық Банк
берілген несиенің көлемі мен мерзімі (несиенің көлемі жоғары
несиелік капиталдың өзіндік құны (яғни тартылған қаражат банкке
қарыз алушының несие қабілеттілігі. Банк қарыз алушының қаржылық
қамтамасыз ету сипаттамасы (кепілдік сенімділігі, кепілге қойылған мүліктің
несиенің мақсаты.
Банктік несиенің пайыздық мөлшерлемесі деңгейіне әсер ететін тағы
Жоғарыда айтылғандардан мынадай қорытынды алуға болады: банктік несие
Несиені беру кезінде тұрақты немесе қалқымалы пайыз бекітілуі
Банктің несиелік комитетінің шешімі бойынша пайыздық мөлшерлеме мөлшері,
Несиелік келісім шартта қарастырылған мерзімде және мөлшерде пайыздар
«Альянс Банк» АҚ-да несиелер бойынша пайызды төлеу және
1. Егер несие теңге түрінде берілсе, пайыздық аударымдар
Дебет 1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кредит 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
2. Егер несие шетел валютасымен берілген жағдайда, пайыздық
Дебет 1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кредит 1858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық қысқа
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы»
3. Бір уақытта теңге түрінде:
Дебет 1859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны
2859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны (валюталық
Кредит 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
4. Есептелген пайызды төлеу кезінде:
Дебет 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктердің корреспондеттік есепшоттары»
Кредит 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
5. Егер келісім шартта сәйкес пайызды ай сайын
Дебет 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктердің корреспондеттік есепшоттары»
Кредит 1858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық қысқа
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы»
6. Бір уақытта теңгемен берілсе былай жазылады:
Дебет 1858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық қысқа
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы»
Кредит 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
7. Кешіктірілген пайыз сомасына:
Дебет 1741 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кредит 1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
8. Клиенттердің кешіктірілген қарыздары бойынша аудару кезінде:
Дебет 1741 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кредит 4424 «Банктің қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі өткен
Несиелік мониторинг – несиені берген мезеттен бастап өтелуін
Қарыз алушы өзінің міндеттемелерін келісім шарт бойынша
Кепілге қойылған мүлікті бағалауда банктің сараптама комиссиясы тартымсыздық
Нарықтық сұранысты ескере отырып комиссия коэффициент мөлшерін бекітеді.
Дебет 5455 «Клиентерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кредит 1465 «банктің несиелік қызметінебайланысты шығындарды жабуға арналған
Анықталған мерзімнен кейін оқшауланған қарызын өтемесе, ол мәжбүрлі
Дебет 1465 «Банктің несиелік қызметіне байланысты шығындарды жабуға
Кредит 1427 «Банк қарыздары бойынша клиенттердің оқшауланған берешегі»
Бір мезгілде «Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар» баланстан
2.3 Бағалы қағаздармен банкаралық корреспонденттік қатынастардың есебі
Банктер үшін қолма-қол ақшаларды басқару қаржы нарығының күрделілігіне
Кассалық операциялар – бұл банк клиенттерінің ақшалары мен
Екінші деңгейдегі банктердің кассалық операцияларды жетілдіру тәртібі 1999
кассалық операцияларды жүргізудің жалпы тәртібі;
ақшаны жеткізу және сақтау тәртібі;
ақшаның төлем қабілеттілігін анықтау тәртібі;
зақымданған банкноттар және ақаулы тиындарды айырбастау және жою
Кассалық операцияларды жүргізудің жалпы принципі кассирдің құндылықтар мен
Клиенттерден банк кассасына қолма-қол ақшаларды қадылдау кіріс кассалық
Жұмыс күнінің соңында кассир кассалық кіріс құжат негізінде
Кассир жұмыс күнінің соңында касса меңгерушісіне анықтама және
Қолма-қол ақшаларды кірістеген кезде келесі шоттар корреспонденциясы жасалады:
1. Клиент-заңды тұлғадан кассаға ақшаны кірістеу:
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп шоттары»
2. Депозит салушылардың ақша қаражаттарын салымның сәйкес шотына
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
Кт 2211, 2223 «Клиенттердің салымдары»
Клиент қолма-қол ақша алу үшін толтырылған кассалық құжаттарды
банктің ақшалай құжаттарына қол қоюға өкілеттілігі
санмен көрсетілген соманы жазбаша
клиенттің лауазымды тұлғаларының қолын және
Кейін шығыс кассалық құжаттар кассирге
қолма-қол ақша алу кезінде клиенттердің құжаттағы
берілетін қолма-қол ақша сомасын салыстырады;
кассаға ұсынылатын бақылау маркасының нөмірін ақшалай чектегі
клиент көзінше берілетін, дайын ақша сомасын қайта
Қолма-қол ақша мен құндылықтардың сақталуын қамтамасыз
Сонымен қатар міндеттемелерге қызметкерлердің еңбекақылары жатады. Олар банкпен
Еңбекақыны есептеген кезде келесі бухгалтерлік жазу жазылады:
Дебет 5720-5721 «Еңбекке ақы төлеу және міндетті аударымдар
Кредит 2854 «Банк қызметкерлерімен есеп айырысу»
2851 «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті
Сол уақытта әлеуметтік салықты есетеу жүргізілді:
Дебет 5729 «Төлемдер»
Кредит 2851 «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
Жалақыны беру кезінде:
Дебет 2854 «Банк қызметкерлерімен есеп айырысу»
Кредит 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
Салықтарды аударған кезде;
Дебет 2851 «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
Кредит 1050 «банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Бағалы қағаздар дегеніміз мүліктік құқықты бекітілген нысанда және
Біріншіден, бағалы қағаздар өз кезегінде меншік титулы нысанында
Екіншіден, бағалы қағаз қорларды инвестициялау туралы куәландыратын құжат
Үшіншіден, бағалы қағаздар – бұл нақты активтерге талап
Төртіншіден, бағалы қағаздардың экономикалық мәнін түсіну үшін маңызды
Бағалы қағаздардың айналымға түсу уақыты мен әдісіне байланысты
Бағалы қағаздардың түрі түсігінде бағалы қағаздар тиісті жалпы
Бағалы қағаздардың жіктелуі – бұл бағалы қағаздардың өздеріне
Бағалы қағаздардың түрлерінің жіктелуі – бұл бір түрдегі
Кесте 2
Банкте еңбекақыны есептеу тәртібі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операциялардың мазмұны Сомасы Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
Банк қызметкерлеріне жалақыны есептегенде 1256430,12 5720-5721 2854-2851
Әлеуметтік салықты есептеу жүргізді: 26385,33 5729 2851
Банк қызметкерлеріне жалақына аударды: 1256430,12 2854 1001
Табыс әліуметтік салықтар мен міндетті зейнетақы салымдарын аудару
Ескертпе: алғашқы құжаттардан алынды
3 БАНК МІНДЕТТЕМЕЛЕРІН ТАЛДАУЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ТӨЛЕУ ШАРТТАРЫНЫҢ
3.1 Банктерде міндеттемелердің арнайы аудиті мен төлеу шарттары
Міндеттемелер- өткен мәмілелердің немесе өткен оқиғалардың нәтижесі. Банктердегі
Ұзақ мерзімді міндеттемелерге мыналар жатады:
банктердің ұзақ мерзімді қарыздары;
банктен тыс ұзақ мерзімдік қарыздар;
мерзімі шегерілген корпоративтік табыс салығы.
Қарыздарды алу және өтеу бойынша операциялардың арнайы аудитін
Қарыздарды беру мен өтеуге байланысты барлық мәселелер банк
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді тексергенде, аудитор бәрінен бұрын баланста
Атап айтатын жайт «Қысқа мерзімді банк қарыздары», «Алынған
Басқа банктерден алынған ұзақ мерзімді қарыздарды тексергенде, аудитор
Сонымен қатар, аудитор қарыз және алынған несие үшін
Тексеру кезінде аудитор берешек банкке берілген вексельдермен қамтамасыз
Қысқа мерзімді міндеттемелерге банктердің қысқа мрзімді қарыздары, банктен
Қысқа мерзімді қарыздарды алу мен өтеуге байланысты есептеу
Алынған қарыздар сомасы шоттарымен корреспонденцияда көрсетіледі.
Қысқа мерзімді қарыздардың аналитикалық есебінің несиесін берген банк
Ағымдағы міндеттемелер аудитінің процедуралары:
қарыз пайыздарын төлеу мен оларды кезең шығыстарына жатқызудың
Банк шоттары бойынша синтетикалық жән аналитикалық есебін 4
овердрафт, сенімді клиентке оның шотындағы қалдықтан тыс берілетін
Банктен тыс мекемелерден алынған қысқа мерзімдік қарыздар көбінесе
Депозиттер- банкттің басқа заңды немесе жеке тұлғаларға міндеттемелері
Пайда болу сипатына қарай кредиторлық берешек қалыпты және
Қалыпты кредиторлық берешек пен кәсіпорынның бизнес- жоспарын орындау
Бұларға төлеу мерзімі келмеген акцептелген есеп- қисап құжаттары
Ақталмаған кредиторлық берешек болып бюджетпен есеп айырысу бойынша-
Кредиторлық берешекті тексерудің басты міндеттері мыналар:
төлем тәртібін сақтауды тексеру;
есептеуде қолданылатын бағаның, тарифтің және басқа құндық көрсеткіштердің
кредиторлық берешек сомасының шынайылығын тексеру;
есептеулерді реттеу мен кредиторлық берешекті азайту жөніндегі ұсыныстарды
Банктермен есеп айырысу жағдайын бақылауды ұйымдастыру келісім- шарттық
Депозиттердің есепті кезеңнің басы мен аяғындағы жағдайы баланста
Төленуге тиісті шоттар мен вексельдер.
Алынған аванстар.
Салықтар бойынша берешек.
Төленуге тиісті дивиденттер.
Негізгі компания мен еншілес ұйымдар арасындағы топ ішіндегі
Акционерлік қоғамның лауазымды адамдарына берешек.
Басқадай кредиторлық берешек.
«Төленуге тиісті шоттар мен вексельдер» бабын тексергенде аудитор
алынған ТМҚ мен айналымнан тыс активтер, орындалған жұмыстар
алынған ТМҚ, айналымнан тыс активтер, есеп- қисап құжаттары
қабылдау кезінде табылған ТМҚ артығы мен айналымнан тыс
тасымалдау мен т.с.с. бойынша алынған қызметтер.
Бұл шот бойынша есептеулерді мынадай екі бағыт бойынша
1. Қабылданған материалдық құндылықтар, орындалған жұмыс пен көрсетілген
2. Жабдықтаушылардан алынған ТМҚ кіріске алудың толықтығын талдау.
Аудитор жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысуды тексеру бағдарламасын
Кесте 3
Банктерде міндеттемелер аудитінің бағдарламасы
Аудит процедуралары Ақпарат көздері
1. ТМҚ- ды алуға арналған құжаттарды ресімдеудің дұрыстығы
2. ТМҚ- дың саны мен сапасы жөніндегі тілек-
3. Алынған құндылықтарды кіріске алудың немесе орындалған жұмыс
4. Жабдықтаушылар мен мердігерлерге берешектің анық сенімділігін, шынайылығын
5. Вексельдерді пайдаланып, жабдықтаушылармен ҚҚС алып тастап, жабдықтаушылармен
6. Шот корреспонденцияларын құрудың дұрыстығын тексеру, аналитикалық есеп
Ескертпе: [25, 89б]
Банк қызметкерлеріне еңбекақы төлеуді тексерудің негізгі міндеті- еңбекақы
Бақылау барысында қолданылатын ақпарат көздері болып «Қызметкерлерге сыйақылар
Банк қызметкерлермен еңбекке ақы төлеу бойынша есеп айырысуларды
Айырмашылық табылғанда олардың себептерін анықтау керек. Сондай- ақ
Еңбекті уақыт бойынша төлеуде тарифтік мөлшерлеме немесе мәміле
Еңбек пен оны төлеу есебі жөніндегі бастапқы құжаттарды
Жұмыс уақыты мен нарядтар есебі табелін, сондай еңбекті
Бұрын төленген бастапқы құжаттар бойынша қайтадан есептеу жағдайлары
Бастапқы құжаттар мен есептік тізімдемелерді тексергенде арифметикалық санаудың
Аудиторлық тексерудің жүзеге асатын одан әрі кезеңдері мыналар:
төлемді есептеудің дұрыстығын іріктеп тексеру;
жұмыстың қалыпты жағдайларынан ауытқумен байланысты қосымша ақыны ресімдеу
құжаттық ресімдеу мен іркіліс төлемі;
өнімнің ақауын құжатпен ресімдеу мен оны төлеу;
түнгі мезгілдегі жұмысқа қосымша ақы;
жұмыстан тыс уақыттағы еңбекті өтеу;
мерекелік күндердегі жұмысқа төлеу;
іс жүзіндегі заңнамада қарастырылған (еңбек демалысына, жұмыстан шығу
уақытша еңбекке жарамсыздық бойынша жәрдемақы есептеу;
жалақыдан ұстаудың дұрыстығын тексеру.
Заңнамаларға сәйкес жалақыдан мыналар ұсталады: жеке табыс салығы,
Тексеру қорытындысында мыналарды анықтау қажет:
шығыстарды еңбекке ақы төлеу қорына жатқызудың дұрыстығы;
жеке төлемдерді өнімнің (жұмыстың, көрсетілген қызметтің) өзіндік құнына
бухгалтерлік өткізбе желілері (проводкаларды) еңбекті өтеу қоры бойынша
3.2 Банктің төлемқабілеттілігі мен міндеттемелердің құрылымын талдау
Альянс Банкі Қазақстанда жеке тұлғаларды кредиттеу жөніндегі абсолютті
2007 ж. мамырында Альянс Банкі Еуропалық қайта жаңғырту
Осы кезге дейін пайдаланылған «Казкоммерцбанк» АҚ байланыс арналарына
Альянс Банкі Лондон қор биржасына (GDR) ғаламдық депозиттік
2008 ж. Альянс Банкі тұтынушылық кредиттеу моделін түзетті
Альянс Банкі меншік процессинг орталығын жетілдіруді ойдағыдай аяқтады.
2009 жылы ақпанда Альянс Банкінің басты акционері –
Наурызда экономиканы қолдау жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру
Желтоқсанда Банкінің жалпы жиналысында кредиторлардың көпшілік дауысы (95,1%)
31 желтоқсанда, келісімдер шеңберінде, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ Банкінің
2010 жылы 10 ақпан Альянс Банкі меншік қаражаты
30 наурыз Альянс Банкі берешекті қайта құрылымдаудың аяқталғандығы
Қайта құрылымдау нәтижесінде борыш мөлшері 4,5 млрд. АҚШ
Барлық шаралардың аяқталуымен «Альянс Банкі» АҚ акциялары төмендегідей
Жай : 67% - «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ», 33% -
Артықшылықты: 67% - «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ», 33% - кредиторлар.
2011 жыл 1 сәуірде Банк тұрғындардан және заңды
Келесі суретте «Альянс Банк» АҚ-ның активтерінің серпіні берілген
Сурет 1. «Альянс Банк» АҚ жиынтық активтерінің серпіні,
Суретте көрініс тауып отырғандай, Банктің жиынтық активтерінің жоғары
Кестеде көрініс тауып отырғандай, Банк активтерінің құрылымы талданып
Кесте 4
«Альянс Банк» АҚ активтерінің құрылымы, млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі
%
Ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері 60,8 8,12 15,4
Пайда және залал арқылы әділетті құны бойынша айқындалатын
«Кері РЕПО» мәмілелері бойынша дебиторлық қарыз 0,1 0,01
Сату үшін қолда бар активтер 2,7 0,36 97,6
Банктердегі шоттар мен депозиттер 6,3 0,84 2,7 0,64
Клиенттерге ұсынылған несиелер 433,5 57,93 243,7 58,15 251,8
Негізгі құралдар және материалдық емес активтер 34,2 4,57
Төленетін ағымдағы салықтық актив 2,7 0,36 0,9 0,21
Өзге де активтер 5,9 0,79 17,3 4,13 7,9
Активтер жиынтығы: 748,3 100,00 419,1 100,00 427,6 100,00
Ескертпе: Қаржылық есептілік мәліметтері негізінде автормен құрастырылған (А
Активтер құрылымында екінші жайғасымда 2008 жылы пайда және
Келесі суретте «Альянс Банк» АҚ-ның жиынтық міндеттемелерінің серпіні
Суретте көрініс тауып отырғандай Банктің жиынтық міндеттемелерінің көлемі
Ал 2010 жылы міндеттемелер көлемі өткен жылмен салыстырғанда
Сурет 2. «Альянс Банк» АҚ-ның жиынтық міндеттемелерінің серпіні,
Келесі кестеде Банктің жиынтық міндеттемелерінің құрылымы бейнеленген (5-кесте).
Кесте 5
«Альянс Банк» АҚ жиынтық міндеттемелерінің құрылымы, млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі
%
ҚР Үкіметінен алынған несиелер 4,5 0,46 22,6 2,39
ҚР Ұлттық банкінің алдындағы қарыз 15,0 1,54 -
Банктерден алынған несиелер - - - - 3,0
Қайта құрылымдау Жоспарына түсетін сомалар 501,5 51,41 734,2
Ағымдағы шоттар мен клиенттер депозиттері 189,0 19,37 153,8
Пайда және залал арқылы әділетті құны бойынша бағаланатын
5 кестенің жалғасы
Өзге де қаржыландыру 29,4 3,01 16,2 1,71 -
«РЕПО» мәмілелері бойынша кредиторлық қарыз 41,9 4,29 5,0
Шығарылған борыштық бағалы қағаздар - - - -
Кепілдемелер бойынша арнайы резерв 137,0 14,04 - -
Өзге де міндеттемелер 7,0 0,72 13,0 1,37 8,2
Субодинирленген қарыз - - - - 84,4 15,85
Міндеттемелер жиынтығы 975,5 100,00 944,9 100,00 532,6 100,00
Ескертпе: Қаржылық есептілік мәліметтері негізінде автормен құрастырылған (А
Жоғарыда айтылып өтілгендей, 2008 және 2009 жылдарда міндеттемелер
Сурет 3. «Альянс Банк» АҚ-ның капитал тапшылығы, млрд.
Суретте көрініс тауып отырғандай, «Альянс Банк» АҚ-да талданып
Жалпы, «Альянс Банк» АҚ қаржылық нәтижелерін талдау барысында
3.3 Банктің несиеқабілеттілігін талдау
Банктің несиегершілігің талдау барысында банктің жыл ішінде Қазақстан
Ең алдымен «Альянс Банкі» АҚ-ның банктердегі депозиттер мен
Кесте 6
Бактегі шоттар мен депозиттердің құрамын талдау
Көрсеткіштердің атауы Жылдар Өзгерісі
2010/2009
2009 2010 +/- %
АА- АА+ дейінгі кредиттік деңгейімен 395 - -395
А- А+ дейінгі кредиттік деңгейімен 238 - -238
ВВВ- ВВВ+ дейінгі кредиттік деңгейімен 21 - -21
В+ төмен несиелік деңгейімен 101 - -101
Кредиттік деңгейсіз 208 - -208 -
Барлық «Ностро» шоты бойынша 963 - -963 -
АА- АА+ дейінгі кредиттік деңгейімен 972 - -972
А- А+ дейінгі кредиттік деңгейімен 732 184 -548
В+ төмен несиелік деңгейімен 669 - -669 -
Кредиттік деңгейсіз 777 543 -234 -43,1
6 кестенің жалғасы
Барлық несиелер мен депозиттер 3150 727 -2423 -3,3
Барлық банктердегі несие мен депозиттер 4113 727 -3386
Құнсыздануынан резерв (1411) (27) +1384 +5,1 есе
Несие мен депозиттердің таза сомасы 2702 700 -2002
Ескертпе: Қаржылық есептілік мәліметтері негізінде автормен құрастырылған (А
Кестеден көріп отырғанымыздай, несие мен депозиттер таза сомасы
Сурет 4. «Альянс Банк» АҚ-ның шоттар мен депозиттердің
Әрі қарай «Альянс Банк» АҚ-ндағы клиенттердің ағымдағы шоттар
Депозиттер мен ағымдағы шоттар жедел депозиттер мен жеке
Кесте 7
Клиенттердің ағымдағы шоттар мен депозиттердің құрамын талдау
Көрсеткіштердің атауы Жылдар Өзгерісі 2010/2009
2009 2010 +/- %
1.Депозиттер мен ағымдағы шоттар
1.1 Жеке тұлғалар 5281 7292 +2011 +27,6
1.2 Корпоративтік клиенттер 64853 42303 -22550 -53,3
2.Жедел депозиттер
2.1 Жеке тұлғалар 44829 67533 +22704 +33,6
2.2 Корпоративтік клиенттер 36327 88756 +52429 +59,1
3. Кепілдік депозиттер
3.1 Жеке тұлғалар 1507 2044 +537 +26,3
3.2 Корпоративтік клиенттер 979 870 -109 -12,5
Барлығы: 153776 208798 +55022 +26,4
Ескертпе:Қаржылық есептілік мәліметтері негізінде автормен құрастырылған (А ҚОСЫМШАСЫ)
Сурет 5. Клиенттердің ағымдағы шоттар мен депозиттердің құрылымы,
Әрі қарай Қазақстан Республикасының Үкіметінен берілген кредиттерді қарастырайық.
Кесте 8
Қазақстан Республикасының Үкіметімен берілген несие құрамын талдау
Көрсеткіштердің атауы Жылдар Өзгерісі 2010/2009
2009 2010 +/- %
Қазақстан Республикасының Үкіметімен берілген несие 22592 18650 -3942
Басқадай несиелер 21 16 -5 -31,3
Барлығы: 22613 18666 -3947 -21,1
Ескертпе: Қаржылық есептілік мәліметтері негізінде автормен құрастырылған (А
3.4 Әлемдегі банктік салымдар мен несие жүйесі дамуының
Бүгінгі таңдағы несие жүйесі соңғы жылдары біршама өзгеріске
Соңғы жылдары банктер мен басқа арнайы қаржы-несие мекемелері
Бұрын коммерциялық банктер халық жинақтарын тартудағы депозиттер бойынша
Ірі банктік мекемелерге ортақ әмбебаптану тенденциясы олардың мамандануын
Өзгерген экономика жағдайларына сәйкес банктік қызметтің өзінің, дәстүрлі
Банктік қызметті бейреттеу активтік те пассивтік те операцияларға
Несиелеу объектілерін ірілендіру жүзеге асады. Коммерциялық банктер өз
Банктер басшылығы өз активтерінің сапасына, жаңа несиелерді беруге
Ұзақ мерзімді несиелеу де даму үстінде. Коммерциялық банктердің
Нәтижесінде тартылған қаражаттар құрылымы күрт өзгерді: егер 1950
Банктердің пассивтік операцияларының инавациясы сонымен бірге қосымша ақша
Банктік операциялардың дамуында ерекше рөлді ақпарат пен коммуникацияның
Банк жүйесі дамуындағы маңызды құбылыс ретінде несиелік мекемелердің
Сондықтан кейінгі кезең нарықтық қатынастарды дамыған елдер экономикасындағы
Бұл тек дамыған нарықты экономикалы елдердегі қазіргі несие
Несиелеу жүйесі несиелік процесті ұйымдастыруды және несиелеу принциптеріне
несиелік қызметті реттеуге бағытталған заңдар мен нормативтік актілер;
несиелік саясат;
несиелеу шарттары;
несиелік механизм;
несиелеу техникасы.
Қайта құру кезеңіне дейінгі несиелеу жүйесінің элементтері бұрынғысынша
Қазіргі несиелеу жүйесінде шаруашылық ұйымдардың меншікті және заемдық
Қазіргі несиелеу жүйесі банктің ресурстарына негізделеді. Бүгінгі жағдайдың
Қазіргі несиелік механизм коммерциялық сипатқа ие. Осыған байланысты
Қазіргі несиелеу жүйесінің басты ерекшелігі банктердің меншікті және
Жаңа несиелеу жүйесі дәстүрлі және өзіндік ерекше принциптерге
Несиенің қамтамасыз етілу принциптеріне де байланысты өзгерістер болды.
Қазіргі несиелеу жүйесінің келесі бір ерекшелігіне банк несиелерін
Жалпы кәсіпорынды несиелеудің өзгерген жүйесі біршама дәрежеде нарықтық
ҚОРЫТЫНДЫ
Көп жағдайда қазіргі заманғы жағдайда банктер несиелік ресурстарды
Болашақта банктердің коммерциялық несиелеу жүйесін ұйымдастырудың ерекшеліктері болып:
1. Ссуда беру кезінде техникалық емес, экономикалық критерийлерге
Іс-жүзінде бұл кәсіпорынның қоғамның сапасы халықаралық стандарттарға жауап
Егер ұзақ мерзімді несиелеу туралы айтатын болсақ, онда
Мұндай әсерлі бағыттың қолданыс мысалы болып (біріншіден қоғамның
Нарық жағдайында сұраныс көлемін өлшеудің бір түрі –
Тек қана сұраныс пен соңғы тұтынушының қажетті игіліктерін
2. Ауданаралық бәсеке мен қайта реттеу нәтижесінде қаржылық
3. Елде мемлекеттік емес мекемелердің пайда болуынан –
Банктің 2008-2010 жылдардағы негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштеріне талдау жасайтын
Банктің операциялық қызметтен түскен кірістері (шығыстары) 2008 жылы
Енді банктің барлық активтер және міндеттемелері мен капиталына
Банкте міндеттемелер есебін қарастырған кезде, мынадай қорытындыға келдім:
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚР 26 желтоқсан 1995 жылғы № 2732 «Бухгалтерлік
ҚР 20.11.1998 жылғы №304-1 «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы
ҚР ҚМ «Есептілікті дайындау және ұсынудың тұжырымдамалық негіздемесін
Бухгалтерлік есеп стандарттары
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктеріндегі бухгалтерлік есептің Типтік
С.Т. Міржақыпова. Банктегі бухгалтерлік есеп: Оқулық.-Алматы: Экономика, 2006.-724
А.Ә.Бименова. Банктегі бухгалтерлік есеп:Оқулық құралы.-Астана: Фолиант.-192 бет
Ұ.М.Искаков, Д.Т. Бохаев, Э.А.Рузиева. Қаржы нарығы және делдалдары:
Крейнина М.Н. Финансовый менежмент.М: Издательство «Дело и сервис»,
Артеменко В.Г., Белленир М.В. Финансовый анализ. – М.:
Аудит / под ред. В.И. Подольского. – М.:ЮНИТИ,2008
Ержанов М.С. Теория и практика аудита. – Алматы:
Ковалева О.В., Константинова Ю.П. Аудит. Организация аудиторской деятельности.
Савин А.А., Сотникова Л.В.; Под ред. проф. В.И.
Абленов Д.О. Аудит негіздері Оқулық. –Алматы: Экономика, 2005.-400
Дюсембаев К.Ш. «Аудит и анализ в системе управления»
Словарь банковских териминов. Уткин Э.А. и др. Москва:
Банки и банковские операции в России //Под ред.
Банковское дело. Под ред. Лаврушина О.И.Москва: Финансы и
Основы банковской деятельности. Под ред.Тагирбекова К.Р.Москва Издательство Весь
Банковское дело. Под ред. Коробовой Г.Г. Москва. Юрист.
Балабанов И .Т.Основы финансового менеджмента.Учебное пособие.-М:2009-512с
Вебер А. Коммерческие расчеты от А до
Четыркин Е.М. Методы финансовых и коммерческих расчетов. М.,
Ковалев В.В. Управление финансами. М., ФБК-ПРЕСС, 2008
Андросов А. Бухгалтерский учет и отчетность в банке-
Андросов А. Бухгалтерский учет в банке: Практическое руководство
Андросов А.М. Финансовая отчетность в банке- М: АО
Оразалин Қ.Ж, Жонтасов М.Ш,
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. -
Международные стандарты аудита
Журнал «Бухгалтерский учет и аудит»: Алматы, Қаржы-Қаражат, 2009-2011
Журнал «Бухгалтер бюллетені» - Алматы, Бико-Принт, 2009 -2011
Журнал «Библиотека бухгалтера и предпринимателя»: - Алматы,Бико, 2009-2011
Казахстанские специалисты “Deloitte Touche Tohmatsu” «Концепция МСФО», «ББ-МСФО»,
БАЛАНС (форме 700Н) «Альянс Банк» АҚ
«Альянс Банк» АҚ-ның Біріктірілген Жылдық есебі 2008-2010
Интернет мәліметтері– «Альянс Банк»АҚ сайтынан.
А ҚОСЫМШАСЫ
«Альянс Банк» акционерлік қоғамының 2008-2010 жылдардағы негізгі қаржы-экономикалық
№ Көрсеткіштер Жылдар салыстырғанда ауытқу,+,-
2008 2009 2010 2010/
2008 2010/
2009
1 Банктік пайыздық кіріс, млн.теңге 163,488
85,189 44,381 -119,10 -40,81
2 Банктік пайыздық шығыс, млн.теңге (100,677) (81,548) (39,990)
3 Банктік таза пайыздық кіріс, млн.теңге (179,462) 3,641
4 Комиссиялық кірістер, млн.теңге 19,804 7,452 4,531 -15,27
5 Комиссиялық шығыстар, млн.теңге (13,496) (518) (409) (-9,41)
6 Таза комиссиялық кіріс (шығыс), млн.теңге 6,308 6,934
7 Операциялық кіріс, (шығыс), млн.теңге (185,205) (102,681) 352,680
8 Барлық активтер, млн.теңге 748,308 419,094 427,584 -320,72
9 Барлық міндеттемелер, млн.теңге 975,488 944,865 532,619 -442,87
10 Барлық капитал, млн.теңге (227,180) (525,771) (105,035) +122,15
11 Салық салынғанға дейінгі операциялық пайда (зиян) ,
12 Пайдаға салынатын салық бойынша (шығын) шығындарды өтеу,
13 Таза пайда (шығын), млн.теңге (386,210) (298,440) 334,434
Ескертпе: Кесте мәліметтері банктің шоғырландырылған қаржылық есептілігінен алынды.
«Альянс Банк» АҚ жиынтық есебі
«Альянс Банк» АҚ-ның жиынтық есебі
Ескертпе – сурет [22, 102б.] ммәліметтерінен алынған
37