Кедендік төлемдерді алуды ұйымдастыру

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Т.РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«ҚАРЖЫ ЖӘНЕ ЕСЕП» ФАКУЛЬТЕТІ
«ҚАРЖЫ» КАФЕДРАСЫ
дипломдық жұмыс
Тақырыбы : «Кедендік төлемдер және олардың мемлекеттің сыртқы
Ғылыми жетекші:
____________________
Рецензент _______________
_________________________
«Жұмыс қорғауға жіберілді»
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ…………………………………………………………….3
Тарау. Кедендік төлемдерді алудың теориялық тұрғылары
Кедендік төлемдер ұғымы және түрлері………………6
Кедендік төлемдерді алуды ұйымдастыру…………….20
Тарау. Қазақстан Республикасында кедендік төлемдерді
алудың қазіргі кездегі күйі мен түрлері
2002-204 жылдар арасындағы Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық байланыстарын
ұйымдастырудың қазіргі кезеңдегі деңгейі……………...39
Кедендік төлемдерді төлеу ерекшеліктері мен көлемінің
қазіргі кездегі күйін талдау (Алматы қаласы бойынша
Бас Кеден басқармасының үлгісінде)…………………….45
3.Тарау. Қазақстан Республикасында кедендік төлемдерді алудың
механизмін жетілдіру
Жеңілдіктер мен преференциялар беруді реттеу
механизмін жетілдіру……………………………………..47
3.2. Кедендік төлемдерді төлеу
қызметінің тиімділігін жоғарлату жолдары……………..51
Қортынды……………………………………………………………..57
Қолданылған әдебиеттер тізімі………………………………………60
Кіріспе
Қазақстан Республикасының халықаралық қатынастар жүйесінде толық жарамды субъект ретінде
Сонымен, сыртқы экономикалық қатынастарын ары қарай дамыту, халықаралық байланыстарын
Мемлекеттің жан-жақты қарым-қатынасын реттеудің қажеттілігі өседі, өйткені мемлекеттердің өзара
Қазақстан Республикасының экономикасы қазір өте тұрақсыз, қиын кезеңнен өткеруде.
Осы дипломдық жүмыстың негізгі мақсаты - ҚР кедендік төлемдердің
Дипломдық жұмыстың мақсатын жүзеге асыру үшін келесі міндеттер қойылды:
әдебиетте аз зерттелген
алудың теориялық
көріністерін анықтау;
кедендік төлемдердің қазіргі жағдайын көрсетіп
Алматы қаласы
Басқармасының төлем жұмыстарын талдап, оның
нақты резервтерін ашу;
Қазақстан кеден органдарының
механизмдерін жақсарту мөселелерін анықтау.
Диплом жүмысының құрылымы кіріспеден, үш тараудан, қортындыдан жөне қолданылған
Кіріспеде алған тақырыптың
Бірінші тарауда кедендік төлемдердің теориялық мөселелері қаралды.
Екінші тарауда Қазақстан Республикасының кедендік төлемдердің қазіргі кездегі жағдайлары
Жүмыстың үшінші тарауынды кеден органдары жағынан берілетін жеңілдіктер мен
Диплом жұмысының методологиялық және теориялық негізінде шет ел жөне
1 Тарау. Кедендік төлемдерді алудың теориялық
тұрғылары
1.1. Кедендік төлемдер ұғымы мен түрлері
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы
тауарлар мен көлік қүралдарын өткізу кезінде және
Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасында кеден ісі туралы" Заңмен (бұдан
кеден бажы;
Қазақстан Республикасының кеден
лицензияны беру үшін алым;
- кедендік рәсімдеу бойынша маманның біліктілік
күәлігін беру үшін алым;
-кедендік рөсімдеу үшін кедендік алым;
-алдын ала шешім қабылдау үшін төлем.
Кеден бажынан басқалары Қосымша 1-де көрсетілген).
Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасында кедендік тарифті қолдану мақсаттары:
Қазақстан Республикасына тауарлар
құралдарын әкелудің құрылымын оңтайлату;
тауарларды әкелу
Республикасының аумағындағы валюталық кірістер
мен шығындардың тиімді қатынастарын ұстап тұру;
Қазақстан Республикасының экономикасын шетел
бәсекенің тиімсіз әсерінен қорғау;
әлемдік экономикаға Қазақстан Республикасының
тиімді интеграциясы үшін жағдай жасау.
Экономикалық мазмұны бойынша
- мемлекеттік бюджеттің
- ұлттық өнеркәсіптің кейбір
ағымынан қорғау мақсатында қолданылатын протекционистік
баждар;
- белгіленген мемлекеттерден әкелінетін кейбір тауарларға қатысты
преференциалдық әкелу баждары;
- белгіленген мемлекеттерден әкелінетін
олардың импортын көтермелеу мақсатымен енгізілетін
жеңілдетілген (ынталандыратын) баждар;
теңестіретін, яғни импортталатын тауарлардың бағаларын
ұлттық өндірістің тауарлар бағаларымен теңестіру мақсатымен
негізгі әкелу баждарын толықтыратын баждар.
Республикамызда кеден баждар мелшерлемелерінің келесі түрлері қолданылады:
адвалорлық;
ерекшеленген;
аралас.
Адвалорлық (лат. аd lavorет - құн бойынша) мөлшерлемелері баж
ТС * АС = ТП,
мұндағы:ТС - қолданылып жүрген кеден заңдарына сәйкес анықталынатын
Ерекшеленген мөлшерлемелері баж салынатын тауардың бірлігі үшін белгіленген мөлшерінде
к * сп = тп,
мұндағы: К - баж салынатын тауар бірліктерінің саны, СП
Аралас мөлшерлемелер — бұл адвалорлық және ерекшеленген мөлшерлемелерді қамтитін
адвалорлық және ерекшеленген мөлшерлемелерді бірге
есеп сомасының үлкенін таңдау (мысалы:20%,бірақ
2 евродан аз емес), бұл кезде төленуге тиісті кеден
анықтау үшін кеден баж сомасы адвалорлық және
ерекшеленген мөлшерлемелері бойынша есептелінеді,бірақ
олардың үлкені төленеді.
Тауарларды әкелу мен әкетуді оперативті реттеу үшін Қазақстан Республикасының
Мемлекеттің экономикалық
- Арнайы баждар келесі шаралар ретінде қолданылады:
- Антидемпингтік баждар тауарлар Қазақстан Республикасының аумағына әкелетін мемлекеттегі
- Өтемдік баждар Қазақстан Республикасының кедендік аумағына өндіріс
Әдетте тауардың шығу еліне байланысты кедендік тарифтердің бірнеше мөлшерлемесі
минималды (негізгі);
максималды (басты);
преференциалдық .
Өзара ең қолайлы режимін (ЕҚР) ұсынуды қарастыратын сауда келісімшарттарға
Кеден баждарының
Қазақстан Республикасының кедендік аумағына тауарлар мен көлік құралдарын әкелу
Ұлыбританияның Салықтық Әкімшілік ету жағынан Кеңесшісі Брайн Джонс ҚҚС
Акциздік алым немесе акциздік салық ол фискаддық баж деп
ҚҚС сатуға салынатын салық болып табылады, бірақ
бұл салық сатуға салынатын салықтың басқа түрлерінде
бар проблемаларды жою үшін еңгізілген. ҚҚС-тың
жалғыз мақсаты — кірісті көбейту, және барлық тауарлар
мен қызметтерге қатысты (айрықшалықтарды аз
мөлшерде ғана ескеріп) салықты пайдалану арқылы оған
жету.Айрықшалықтар неғүрлым көп болса, салықта
шатасулар соғұрлым көп болады. ҚҚС-тың нормадағы
(әдетте "орналасу жері, принципі" ретінде қолданылады)
ҚҚС импорттық тауарлардан алынады, бірақ экспорттық
тауарларға салынбайды. Тауарлар қай мемлекетте
тұтынылса, сол мемлекетте ғана салық салынады. "Шығу
жері принципі" бойынша ҚҚС кері бағытта істейді, яғни
импорттайтын тауарлардан емес, шығарылатындарынан салық алынады.ТМД елдерімен саудасында
Импорттайтын тауарлар мен көлік құралдарына ҚҚС пен акциздер кеден
ҚР аумағына әкелінетін тауарлар бойынша ҚҚС-ты салу объектісі болып,
Импорттайтын тауарлар мен сәйкес көлік құралдарына ҚҚС
ҚР кеден заңдарына сәйкес анықталатын тауардың кедендік құны, кедендік
Кеден заңдарына сәйксс анықталатын кедендік құн немесе тауардың заттай
Төленетін акцизбен ҚҚС тауардың мәлімдеген кедендік құнымен бірдей валютада
Тауар бірлігінің евродағы салық салу мөлшерінде тауарларға байланысты акцизән
А1=В1*А1
мұндағы: А1 — акциз мөлшері, Вt — тауар саны,
ҚҚС сомасы мынадай формулалармен есептелінеді
1)кеден бажымен акциз салынатын тауарлар бойынша ҚҚС- (Қ +
2) кедендік бажы салынатын, бірақ акциз
ҚҚС= (Қ + Қа+Б)*М/100
3) кеден бажда акцизлс салынбайтын тауарлар бойынша:
ҚҚС (Қ + Қа+Б)*М/100
мұндағы Қ - кедендік құн;
Қа — кедендік алым саласы;
Б — кеден баж сомасы;
Ас — акциз сомасы;
М - қосымша құн салығы мөлшерлемесі
Кедендік жеңілдік пен тарифтік жеңілдікті ажырата білу керек
Кедендік жеңілдік — кеден заңдарының ережелерінде көрсетілген
Тарифтік жеңілдік дегеніміз кедендік тарифте көрсетілгендей тек қана кедендік
Сондықтан кеден жеңілдігі түсінігі тариф жеңілдігі түсінігінен кеңірек.
Кез келген кеден жсңілдігінің мақсаты салық міндеттемесінің көлемін қысқарту.
Тарифтік жеңілдіктің мәнін түсіндіру, салық жеңілдіктерінің анықтамасына қарау керек:
- заңды актілермен анықталатын халықтар жеңілдіктер
- салық объектісінің
- жеке адамдар әлде төлеуші категориялар
- салық мөлшерлемелерін төмендету;
- салымдық жалақыдан
басқадай салықтық жсңілдіктер.
Кедендік ісі заңында қелесі кедендік жеңілдіктер қаралған.
Кедендік төлемдерді салудан босату тарифтік преференциялар, кедендік төлемдер мен
Жабдық, шикізат және материалдардың (спирт, алкоголь және темекі өнімдерінен
ҚР Агентствосының инвестициялар мен инвесторлар бойынша келісілген контрактысына сәйкес,
ҚР кедендік тариф бойынша преференциялар ҚР халықаралық келісімі бойынша
ҚР кедендік аумағына әкелінетін және ҚР преференциялардың ұлттық жүйесін
ҚР кедендік аумағына әкелінетін және ҚР преференциялардың ұлттық жүйесін
ҚР преференциялардың ұлттық жүйесін қолданушы дамушы және ең аз
тауардың дамушы немесе
мемлекеттен шыққанын
преференттік режим дамушы
мемлекеттерден шыққан тауарларға тауардың шығу
сертификатының түппұсқасын кеден органына табыс
ету;
ҚР мемлекетінде
сертификаттарын уәкілдікс ендіру біліктік
органдарының мөрінің бедерлемесі,
атаулары берілмесе тікелей
орындау, бұл кезде
қаралады, егерде ҚР
кәсіпкерлік қызметінің субъектісі ретінде қойылған
тәртіп бойынша тіркелген
преференциалдық режим таратылса;
тікелей жеткізу тарифтарын орындау бұл кезде
ҚР префренциалдық тарифтік режимі таратылатын
мемлекеттен тасымалдайтын
жеткізілген болып саналады.
жеткізу ережесіне сәйкес, бір
мемлекеттердің
географиялық, экономикалық, транспорттық жағдайларға байланысты, тауарлар уақытша сол мемлекеттің
Тікелей жеткізу ережесіне, кедендік бақылауда жәрмеңкелерде импортердың сатып алған
ТМД елдерінде шыққан және ҚР кедендік аумағына әкелінетін
Кедендік одақтың қатысушы мемлекеттерінің нақты келісімі бойынша, тауарды рәсімдеу
Талап, шарт, шектеулер бұзылған кезде олардың сақталынуы кеден төлемдеріне
Кеден ісі заңыньң 137 бабына сәйкес импорттайтын шикізат пен
Кедендік баж бен салымдарды төлеу ақшалай және де ақшасыз
Сол күнгі Ұлттық
кедендік декларация қабылдауға;
- төлем жайындағы төлемдер, кедендік органдарға кедендік декларация
Теңге курсы бір дана шет-елдік валютаға алынған кезде,
Тнг—Ев кв
мұндағы Тнг тенге сомасы, Ев - шетел валютасының сомасы,
кв - ҚРҰБ валюта курсы.
Теңге курсы шетелдің валютасының стандарттық бірлігі мен алынса (10,100,1000)
Тнг=Ев/Ес кв,
мүндағы Тнг — тенге сомасы, Ев - шетел
Ес — шет ел валютасының стандарт бірлігі, Кв -
1.2. Кедендік төлемдерді алуды ұйымдастыру
Кедендік салымдардың мақсаты үшін
Жоғарыда көрсетілгендей тауарлық бажды есептеу негізгі болып тауарлардың кедендік
- сыртқы экономикалық және кедендік статистика;
- сауда-экономикалық қатынасты
өлшем бірлігін қолданғанда, тауар құндылығына байланысты оның
ішінде ҚР кеден заңдарына сәйкес сыртқы
мәмлелерімен олар бойынша банктердің есептеулерінің
валюталық бақылауын жүзеге асыру.
Кедендік ісі
1) әкелінетін тауарлардың мәміле бағасы бойынша;
ұқсас тауарлардың мәміле бағасы бойынша;
біртектес тауарлардың мәмілее бағасы бойынша;
бағасын алу;
бағасын қосу;
резервтік әдіс.
Кедендік бағалауды анықтаған кезде негізгі әдіс болып әкелінетін тауарлардың
Егер негізгі әдісті қолдана алмаса, басқа әдістердің бірі қолданады.
Әкелінетін тауарлардың мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін қолданғанда кеден
Мәміле бағасы - әкелінетін тауарлардың нақты төленген немесе төленетін
1) ҚР кедендік аумағына тауарды әуежайға, портқа, немесе басқа
тасымалдау құны;
тауарды түсіру, тиеу,
шығындар;
сақтандыру сомасы.
Көрсетілген шығындар күнге кірмеуі мүмкін егерде олар ҚР кедендік
2) сатып алушының шығарған шығындары:
тауар сатып алудағы
комиссиялық және делдалдық сыйақы;
контейнерлер немесе көп айналатын ыдыс құны,
егерде олар сыртқы
• орайтын құралдармен
жұмыстардың құны кіргізілген, ораудың құны;
3) келесі тауарлар мен қызметтің сәйкестік бөлшек құны,
• шикізат, детальдар
бағаланатын тауардың құрама бөлшегі болып
келетін;
• құрал-саймандар, мөртабан т.б. сондай заттар
бағаланатын тауарларды өндіргенде қолданылған;
• құралдар, бағаланатын
ұсталған (жанар-жағар май т.б.);
инженерлік жұмыстар, тәжірибие-конструкторлық
жұмыстар, дизайн,
эскиздармен сызулар
өндірілуіне өте қажет
орындалған;
4) бағаланатын тауарды сататын шарт ретінде сатып
алушы тікелей немесе жанама парасатты меншікті
объектісін пайдаланғанда лицензияланған
басқа төлемдер;
5) бағаланатын тауардың пайдаланғанда
келесі сатқандағы табатын
пайда бөлімінің мөлшері.
1. бағаланатын тауарды сатып алушы пайдаланғанда
үкім құқығына байланысты шектеу
ҚР заң актілерімен қойылған шектеулер;
тауарлардың қайта
географиялық региондарды шектеуі;
тауар құнына аса әсер етпейтін шектеу;
2. әсер етуін есептен шығару мүмкін
немесе мөлшерлеме бағасы тәуелді шарттарды
сақтау;
3. қүжаттан дәлелденбеген мәліметтер,
құнын ресми
пайдаланған;
импортер мен экспортер
мынадан
дәлелденгендей, бір-біріне
мөлшерлеме бағасына әсер етпесе.
Осы кезде бір біріне тәуелді деп саналады, егер:
мәмлеге қатысушының бірі
қатысушының қызметкері бір
мәмілеге қатысушылар қызметкері болса;
мәмлеге қатысушылар өндірістің
мүшесі болса;
мәмлеге қатысушылар
байланысты болса;
мәмлеге қатысушының бірінде дауыс
құқылы пакет
қатысушылық жарғы капиталынан 5 % төмен (аз)
болмауы керек.
мәмлеге қатысушылардың екеуі
адамның тікелей немесе жанама
болса;
мәмлеге қатысушылар немесе
Ұқсас тауарлармен мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін қолдану барысында
мақсаты мен мінездемесі;
сапасы, тауар белгісі және нарықтағы беделі;
шыққан елі;
өндіруші.
Кедендік қүнды осы әдіспен анықтағанда Кеден ісі туралы Заңының
1) егер тауарлар бағаланатын
2) бағаланатын тауарлардың
3) тауарлар ұқсас деп есептелмейді, егер тауарлардың жобалауы, тәжірибе-құрастырушылық
Қазақстан Республикасына экспортқа өндіру мен
сатуға байланысты қолдану үшін сатушымен сатып
алушыға ақысыз берілсе
сатылса;
Қазақстанда дайындалып,
олардың құны
еңгізілмеген болса.
Кедендік құнды анықтаудың негізі ретінде ұқсас тауарлардың мәміле бағасы
ҚР аумағына енгізу үшін сатылса;
бағаланатын тауарды алып кеткенге дейін
аралығында немесе алып кеткен соң 90 күн өткенге
дейін алып келінсе;
шамамен тура сондай
деңгейде (бөлшек немесе көтерме сауда үшін) алып
келінсе.
Ұқсас тауарлардың саны өзгеше болса не басқа коммерциялық тұрғыда
Біртектес тауарлармен мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін қолдану барысында
сапасы, тауар белгісінің болуы және
беделі;
шығу елі.
Кұнды алу әдісі бойынша кедендік құнды анықтау үшін бағаланатын
Тауар бірлігінің бағасынан ашып көрсетілуі мүмкін болатын келесі құрамдас
1) әдетте төленетін
сол түрлі (классты) тауарларды сатуға байланысты жалпы шығындарды өтеу
тауарларды Қазақстан Республикасына әкелу мен
сатуға байланысты
баждарының, салықтарының, алымдарының және
т.б. төлемдерінің сомалары;
Қазақстан Республикасында
сақтандыруға, тиеу мен
кететін әдеттегі шығындар.
Бағаланатын біртектес немесе үқсас таурларды әкелінген сәттен өзгермеген қалпында
Құнды қосу әдісін қолдану барысында кедендік , құнды анықтау
материалдардың құны және бағаланатын тауардың
өндірісіне байланысты шығарушының
шығындары;
сондай тауарды
Қазақстан Республикасына сатуға
шығындар, олардың ішінде тасымалдау, тиеу мен
түсіру жұмыстарының құны,
□ сондай тауарларды Қазақстан Республикасына жеткізу нәтижесінде экспорттаушының әдетте
Осы әдістің көмегімен кедендік құнды анықтау барысында тауардың бағасына
Егер көрсетілген әдістерді кезектесіп қолданудың нәтижесінде мәлімдеушінің кедендік құнын
Бүкіл әлемдік Сауда Ұйымының шеңберінде 1981 жылы күшіне енген
Резервтік әдіс бойынша тауарлардың кедендік құнын анықтау үшін кеден
экспорттаушы елінің ішкі нарығындағы тауардың
бағасы;
экспорттаушы мемлекеттен
сатылатын тауарлар бағасы;
Қазақстан Республикасының ішкі
ұлттық өндірістің тауарлар бағалары;
тауардың сенімді дәлелденбеген құны;
ҚР Кеден ісі
қарастырылмаған шығындарды есептеудің негізінде
анықталынатын ұқсас немесе біртекті тауарлардың
бағалары;
ең төменгі құн.
Кеден мақсаттары үшіп екі альтернативтік бағаларының жоғарғысын қолдануды ескеретін
Теория бойынша кедендік төлемдерді алу кезіндегі тәртібі мен мерзімдері
Кедендік баждарды төлеудің мерзімін ұзартуды (бөлшектеуді) беру кезінде кедендік
Бірінші кезеңде КЖМ қабылданған күні қолданылатын Қазақстан Реслубликасының Ұлттық
П = Скб1 • К • Мққ1 / 365
мұндағы П — пайыз, Скб1 - мерзімі ұзартылып (бөлшектеу)
берілетін кедендік баж сомасы, К- мерзімін ұзарту
(бөлшектеу) берілген күндер саны, Мққ1 - КЖМ
қабылданған күні қолданылатын қайта
қаржыландырудың мөлшерлемесі, 365 — жылына күндер саны.
Екінші кезеңде кедендік баждар төленген күні қолданылатын қайта қлржыландырудың
П = Скб • К • Мққ / 365
мұндағы П — пайыз, Скб1 - мерзімін ұзартып (бөлшектеп)
Кеден төлемдерін төлеудің мерзімін ұзартып(бөлшектеп) беру кезінде кеден баждарының
тауарлар мен көлік құралдары түрінде кепілдік;
өкілетті банкінің кепілдемесі.
Кедендік баждар мен салықтар төлеуін қамтамасыз ету мақсатында кепілзат
Кеден органдары кепіл ретінде мыналарды қабылдамайды:
электр, жылу жіне тағы басқа да энергияның түрлері;
кәсіпорындар, ғимараттар, құрылыстар, жер участкелері, ғарыш объектілері
азаматтық айналымынан алынып тасталынған мүлік;
Кедендік құнды осы әдіспен анықтағанда Кеден ісі туралы Заңының
егер тауарлар бағаланатын
шықпаса, онда сол тауарлар бағаланатын тауарлармен
ұқсас деп есептелмейді;
бағаланатын тауарлардың
тұлғамен өндірілген тауарлар бағаланатын тауарларды
өндірген тұлға ұқсас тауарларды шығармаған жағдайда
ғана ескеріледі;
тауарлар ұқсас деп есептелмейді, егер
жобалауы, тәжірибе-құрастырушылық
көркемдік рәсімдеуі, дизайні,
сызбалары:
Қазақстан Республикасына экспортқа өндіру мен
сатуға байланысты қолдану үшін сатушымен сатып
алушыға ақысыз берілсе
сатылса;
Қазақстанда дайындалып,
олардың құны
еңгізілмеген болса.
Кедендік құнды анықтаудың негізі ретінде
ҚР аумағына енгізу үшін сатылса;
бағаланатын тауарды алып кеткенше дейін
аралығында немесе алып кеткен соң 90 күн өткенге
дейін алып келінсе;
3. шамамен тура сондай көлемі мен коммерциялық деңгейде (бөлшек
Ұқсас тауарлардың саны өзгеше болса не басқа коммерциялық тұрғыда
Бір тектес тауарлармен мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін қолдану
сапасы, тауар белгісінің болуы және
беделі;
шығу елі.
Қүнды алу әдісі бойынша кедендік құнды анықтау үшін бағаланатын
Тауар бірлігінің бағасынан ашып көрсетілуі мүмкін болатын келесі құрамдас
1) әдетте төленетін немесе төленуге келісілген комиссиондық сыйақылар, немесе
тауарларды Қазақстан Республикасына әкелу мен
сатуға байланысты
баждарының, салықтарының, алымдарының және
т.б. төлемдерінің сомалары;
Қазақстан Республикасында
сақтандыруға, тиеу мен
кететін әдеттегі шығындар.
Бағаланатын біртектес немесе ұқсас таурларды әкелінген сәттен өзгермеген қалпында
Егер көрсетілген әдістерді кезектесіп қолданудың нәтижесінде мәлімдеушінің кедендік құнын
Бүкіл әлемдік Сауда Ұйымының шеңберінде 1981 жылы күшіне енген
Резервтік әдіс бойынша тауарлардың кедендік құнын анықтау үшін кеден
экспорттаушы елінің ішкі нарығындағы тауардың
бағасы;
экспорттаушы мемлекеттен
сатылатын тауарлар бағасы;
Қазақстан Республикасының ішкі
ұлттық өндірістің тауарлар бағалары;
тауардың сенімді дәлелденбеген құны;
ҚР Кеден ісі
қарастырылмаған шығындарды есептеудің негізінде
анықталынатын ұқсас немесе біртекті тауарлардың
бағалары;
ең төменгі құн.
Кеден мақсаттары үшін екі альтернативтік бағаларының жоғарғысын
Теория бойынша кедендік төлемдерді алу кезіндегі тәртібі мен мерзімдері
Мерзімін ұзартып(бөлшектеуді) беру немесе оларды беруден бас тарту туралы
- акциздік топқа жататындар;
- төленуге тиісті кедендік баж сомасы 10 000 АҚШ
Кепілдікке берілген тауарлар мен көлік құралдары кепілдік берушіде қалады,
Өкілетті банктің кепілдемесін қолдану тәртібі Қазақстан Республикасының Қаржы Минисртлігінің
Кеден төлемдері төлеудің мерзімін ұзартуды немесе бөлшектеуді алған төлеуші
Кедендік заң тағайындаған мерзімде төлеуші кедендік бажды төлемесе кедсн
Егер кедендік төлемдер түрлеріне бөленбей төлем авансының сомасы кіргізілсе,
КЕДЕН БАЖДАРЫНЫҢ СТАВКАЛАРЫ
Төлемнің аталуы Корсетілген қызмет үшін кедендік қүнның пайызы мен
Занды және жеке тұлғалармен кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарларды
Рөсімдеуге арналган жерлерден тыс жерде және кеден органдарының жүмыс
Көрмелерде, жәрменкелерде, конкурстарда, съездерде, симпозиумдарда, семинарларда, халыкдралық
Кеден органдарымен қүрылатын уақытша
Тауар ретінде өткізілетін квлік қүралдарын сақгау үшін 3 евро
Кеден органдарымен қүрылатын кеден қоймаларьшда таурларды сақгау үшін кедендік
0,03 евро төулігіне 1 кг бругто үшін
3 евро тәулігіне бір данасы үшін
Тауарды кедендік жөнелту үшін кедендік алым 0 км-ге қашықтыққа
00-600 км. кдшықгыққа 20
сеп көрсеткіші
00-800км кашықгыққа 25 есеп
өрсеткіші
00-1000км қашықгықкд 30
сеп көрсеткіші
000 —1500км.қашықгыққа 35
сеп көрсеткіші
ОООкм. көп қашықтыққа 45
сеп көрсеткіші
Келесі көлемді кеден қоймасын қүруға лицензияны беру үшін алымдар:
1000 м2 -ге дейін 9 000 евро
1000 м2 - 2000 м2 14 000 евро
2000 м2 -ден асгам 19 000 евро
Бажсыз сауда дүкенін қүруға лицензияны беру үшін алымдар* 20
Келесі көлемді еркін қойманы қүруға лицензияны беру үшін алымдар:
1000 м2 -ге дейін 19 000 евро
1000 м2 - ден астам 28 000 евро
Уақытша сақгау қоймасын қүруға лицензияны беру үшін алымдар 8
Кедендік делдал болып қызметгі жүзеге асыруға лицензияны беру үшін
алымдар*
Кедендік тасымалдаушы больш қызметгі жүзеге асыруға лицензияны 5 000
беру үшін алымдар*
Кедендік рөсімдеу бойынша маманның білікгілік күөлігін беру үшін 200
алымдар*
Алдын ала шешім кабылдау үшін төлем 50 евро
Кедендік аукциондарга қатысу үшін төлем 500 евро
Хабар жеткізу жөне кеңес беру үшін төлем 5 евро
Алымдар мөлшерлемелері тиісті құқықты үш жылға беру есебімен анықталған.
2 Тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА КЕДЕНДІК ТӨЛЕМДЕРДІ АЛУДЫҢ
2.1 2002-2004 жылдар арасындағы Қазақстан Республикасының сыртқты
Бүгінгі Қазақстан қажетті әріптестерін таңдауға максималды түрде нақтылықты көрсетуге
ҚР әлемдік шаруашылықтың
ҚР ең бай жер қорларына, пайдалы қазбаларына толы. Қазіргі
Қазақстанда жылына мұнайдың 25 млн. тоннасы өндіріледі, ол ТМД-де
Осының барлығы мен тағы басқалары Қазақстанға өзіндік сыртқы экономикалық
XX ғасырдың аяғына таман сауда мен экономика үлкен өзгерістерге
2001-2002 жылдары дәнді дақылдар экспортының тұрақты өсуі байқалса да,
Соңғы үш жыл аралығында қара металлдардың экспорты Оңтүстік Азия,
2003 жылы Қазақстан резиденттерінің сыртқы экономикалық қызметтеріне сыртқы факторлар
2002 жылы Қазақстан Республикасы үшін сауда жағдайлары елеулі нашарлады.Негізгі
Осы жылы Қазақстанның сыртқы сауда айналымы 12%-ке төмендеді. Абсолютті
2002 жылдың басында басталған экспорттың төмендеу бағыты (2000 жылдың
ТМД елдеріне экспорттың төмендеуінің күрт қарқыны үшінші тоқсанда басталып,
Импорттық түсімдерде де ұқсас жағдайлар болды: ТМД елдерінен импорт
1 Кесте ҚР-ның негізгі әріптестері бойынша сауда
Экспорт (млн.$) Импорт (млн.$)
2001ж 2002ж 2003ж 2004ж
Барлығы: 6.497,0 5.339,0 4.301,0 4.242,0
ТМД елдері 2.982 2100 2332 2002
Оның ішінде РФ 2288 1543 1969,0 1671
Еуропа елдері 2174 2258 1202 1313
Азия елдері 1135 715 489 531
Басқа мемлекеттер 206 266 278 396
* Вестник Народного Банка РК, 2001г. 29 марта-11 апреля
Әлемдік нарықтағы мұнай бағаларының 32%-ке төмендеуі мұнай экспортының құрылымы
1998ж. қаржылық дағдарыстан кейін кері бағытталу жойылып, 1999 жылы
Тауар (әсіресе, мұнай) бағаларының өсуінің себебінен болған экспорт көлемдерін
Сыртқы сауданың барлық бағыттағы сауда айналымы 1999 жылы $11,6
ТМД елдерімен сауда айналымы 2003 жыл бойы жүргізілген ресми
Алыс шетел мемлекеттермен сауда айналымы 2003ж. 4,5% өсті, мүндағы
Еуропалық одақтың елдерімен сауда операцияларының көлемі 19%
төмендеді (экспорт - 24%, импорт - 11%- ке төмендеді).
Оффшорлық аймақтарға мүнайды экспорттаудың көлемі өсті. Қазақстанның бүл мемлекеттерге
Әлемдік экономиканың оң бағыттарының дамуы (жиынтық сыртқы сұраныстың өсуі,
Қазақстан экспортының негізгі тауарларына деген
жалпы сыртқы сұранысының өсуіне ТМД бойынша
Қазақстанның сауда серіктес-мемлекеттердегі
өнеркәсіптік өндірістің белсенділігі әсер етті.
Қазақстан резиденттерінің сыртқы сауда операциялар көлемі 2001 жылда өткен
ТМД елдерімен саудаласқанда импорттың орындалуы 142,7%, экспорт бойынша —
ТМД-дан тыс мемлекеттерден импорттық ресми көлемінің төмендеуі, көршілес елдерімізден
ТМД-дан тыс мемлекеттерге экспорттың өсуінің себебі — шикізат тауарларына
Ал импорттағы минералдық заттардың үлесі 10,8%-тен 13,4%- ке, машиналар
Жалпы ТМД елдерінің экспорт пен импорттағы үлесі сәйкес 24%-
2.2 Кедендік төлемдерді төлеу ерекшеліктері мен қазіргі кездегі күйін
Дамыған мемлекеттерде түсетін кедендік кірістер бюджет кірісінің 30-40%- тін
Сонымен Алматы қаласы бойынша БКБ-ң жоспарды 1998ж
2. Кесте Алматы қаласы бойынша Бас Кеден Басқармасымен
2003ж 2004ж 2005ж
Кедендік процедуралар Импорттық баждар* Қорғайтын баждар Акциз Қосымша құн
Барлығы 17.858,657 15.374.671,48 19.055.400,6
Кеден төлемдерінен босатылу жағдайларына байланысты бюджеттің шығындары 22.898,065 мын
Сонымен бірге алыс шетел мемлекеттерден алып келінетін тауарлардың кедендік
Тауарларды әкелуінің төмендеуімен байланысты Алматы қаласы бойынша БҚБ-ң Кедендік
Одан басқа, кедендік рәсімдеу барысында заң актілерінің қолдануын тексеру
2004ж. кедендік процедураларды есептеу бойынша болжамдалған көрсеткіштер орындалған жоқ.
3 Тарау. Қазақстан Республикасында кедендік
төлемдерді алудың механизімін жетілдіру
3.1. Жеңілдіктер мен преференциялар беруді реттеу
Кейбір сарапшылар кеден органдары кеден төлемдерін Бүкіл әлемдік Сауда
БСҰ шарттарында қарастырылған мемлекеттердің жеңілдіктер мен преференциялар жүйелерінің дамыған
Кеден ісі туралы Заңының 22 тарауында бекітілген негізгі кеден
Кеден бажының бүрын төлегенін қайтару;
Кеден бажын төлеуден босату;
Кеден бажының мөлшерлемесін төмендету;
Тауардың преференциалдық өкелуіне
тарифтік квота тағайындау.
Кеден бажының бұрын төлегенін қайтару. Бұрынғы төлеген салықты (салықтың
Экспортты ынталандыру мақсатымен бұрыңғы төленген салықты қайтаруды жиі қолданады.
Салық жүйесін жетілдіру жөне ұлттық тауар өндірушілерді қолдау үшін
- Реэкспорттайтын тауарлар әкелген сәттегі күйінде қалса, тек тасымалдау,
Тауарды реэкспорттау әкелгеннен кейн екі жыл ішінде өтеді.
Кеден төлемі салығынан
Халықаралық жүкті, жалаушыларды,
техникалық жабдықтау құралдарын,
түлікті және аралық тоқтау орындарында, жол жүруде
қажетті, немесе көлік құрамдарының авариясын жоюға
байланысты, шетелде сатып алынған
тасымалдауға арналған көлік құралдары;
Материалды-жабдықтау бұйымдары және тағы басқа
Қазақстан Республикасы
нормалар шегінде теңіз
Қазақстандық немесе Қазақстан
ұйымдармен жолға алынған
қызметін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы
кедендік аумағынан шығарылатын
Қазақстан Республикасының аумағына
сондай кемелер кәсіпшілігінің өнімі;
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес
валюта, қүндчы қағаздар;
Қазақстан Республикасы үкіметі
бойынша Қазақстан
аумағына әкелінетін акциздіктен тыс немесе ізгілік
көмек ретінде осы аумақтан шығарылатын тауарлар;
Қазақстан Республикасы кедендік аумағына әкелінетін
акциздіктен тыс тауарлар,
шығарылатын мемлекет
халықаралық ұйымдардан қайырымдылық мақсатымен
өтеусіз көмек ретінде
тауарлар;
Қазақстан Республикасының шетелдік инвестициялар
туралы заңына сәйкес
босатылатын тауарлар;
Қазақстан Республикасы Үлттық Банкі өз мұқтажына
әкелген тауарлар;
Кеден төлем салығынан
Қазақстан Республикасы
өткізілетін кеден режимінен шектеулі тауарлар;
Қазақстан Республикасы Үкіметі
өткізу норма шегінде жеке
Республикасы кеден шекарасы
тауарлар;
10.Республикалық және жергілікті
есебінен, сонымен бірге мемлекеттік сыртқы қарызына
сатып алынған технологиялық құрал-жабдықтар;
11.Қазақстан Республикасы аумағына
әкелінген шет мемлекеттерінің лотериялары;
12.Қазақстан Республикасы Үкіметі бекіткен Қазақстан
Республикасы Үкімет немесе Құзырлық орган жасасқан
шарт, мұнай операциясын өткізуді отандық әлде шетел
жер қойнауын пайдаланушы,
бойынша (сатуға
13.Қазақстан Республикасы келісім
Тарифтік преференциялар.
Қазақстан Республикасының шет елдермен сауда саясаттық қатынастарын жүзеге асыру
баж салынудан босату;
баж мөлшерлемелерін төмендету;
келесі тауарларға
әкелуге (әкетуге) квоталарды қолдану;
Қазақстан Республикасымен Кеден
еркін сауда аймағын құрайтын мемлекеттерден шыққан
тауарлар.
Қазақстан Республикасының Үкіметімен бес жылда бір
реттен сирек
перференциялар жүйесін
мемлекеттерден шыққан тауарлар.
Шекараға жақын саудада айналысқа түсетін тауарлар.
Тарифтік преференциялар Қазақстан Республикасының Үкіметімен ғана беріледі.
3.2. Кедендік төлемдерді төлеу жағынан кеден органдар қызметінің тиімділігін
Қазақстан ішкі затты экспорттаушы мемлекеттерге
жататындығы бәрімізге мәлім. Шикізатты қазып
шығаруға мамандану ең тәуелді қызметтердің бірі.
Бұндай экспортқа арқа сүйеген мемлекет әлемдік
нарықтағы циклдылықтан әрдайым аса ірі валюталық
шығынға түседі. Әлемдік
Сонымен, дамушы елдердің бұл экспорттық салаларға арқа сүйеуге мүмкіндігі
Аймақтықтық сауда-экономикалық одақтарды құрудың негізінде шекаралас мемлекеттердің жүйеге келтірілген,
Әлем мемлекетттердің көбісінің экономикалық интеграцияға талпынуы — объективті және
Жоғарыда айтылып кеткендей, әкелінетін тауарлардың кейбір түрлеріне қатысты преференциалдық
2000 жылы 14 қарашада ҚР Үкіметінің "Әкелінетін тауарларға салынатын
ҚР-ның аумағына әкелінетін және ҚР-ның преференциялар схемасын қолданатын ең
Осының бөрін болдырмау
Қазақстан Республикасының кеден қызметі қазір қиын жағдайларда болып отыр.
Қазіргі кезде кеден қызметін Қазақстанның сыртқы саудасын мемлекеттік
Осы күш салудың негізгі мақсаты —фискалдық саясатты жүргізу, сыртқы
Сыртқы экономикалық байлайыстардың дамуына тиімді көмектесудің қажеттілігі Қазақстан кеденінің
2002-2004 жылдарына Қазақстан Республикасының кеден қызметін жетілдіру Концепциясымен мамандалған
Приоритет 1. Бірыңғай автоматтандырылға ақпарат жүйесі мен Қазақстан Республикасының
Приоритет 2. Халықаралық кеден ынтымақтастығын дамыту.
Приоритет 3. Кедендік бақылау мен кедендік рәсімдеу механизмін жетілдіру.
Приоритет 4. Кадрлар саясатын жетілдіру.
Приоритет 5. Кеден органдарының фискалды-экономикалық қызметін жетілдіру.
Қойылған мақсатқа жету үшін кеден қызметіне мыналар қажет:
1.Кедендік төлемдер алуды басқарудың сапасы мен деңгейін көтеруді қамтамасыз
2.Халықаралық стандарттарға сәйкес кеден зандарының үйлестіру мен жүйелендіруін қамтамасыз
халықаралық саудада болып жатқан дүние жүзілік процестерге шоғырлану.
3.Кеден жүмысындағы экономика жағын күшейту, Қызметті реттеу процесіндегі кеден
Кедендік жүйенің дамуымен байланысты міндеттер:
1.Кеден саясатының қағидаларын орындау және қызметті экономикалық-әкімшілдік механизмін қолданудың
2.Кеден ісінің құқықтық жүйесін сапалы жақсарту;
З.Республикамыздың әртүрлі салаларға шетел инвестициялардың ағымы үшін қолайлы жағдайлар
4.Кеден жүйесіндегі институционалдық өзгерістерді енгізіп, оның жұмыс істеуінің ұйымдық
5.Кеден органдарының материалдық-техникалық негізін дамыту.
Осындай жоспарды даярлағанда, менің ойымша, ең тиімді қаржыландыру көздеру
Бұл қор кеден төлемдерінің негізінде құрылады. Концепция бойынша, кеден
1.бюджеттің шығыс бөлігіне деген қысым азаяды;
2.кеден қызметінің өз жұмысының нәтижелері үшін жауапкершілік ұлғаяды, өйткені
СЭҚ байланыстарды экономикалық басқару үшін елдің әлеуметтік-экономикалық және халықаралық
Қорытыиды
ҚР ұлттық өндірушілердің, тұтынушылардың және мемлекеттің мүддесін барынша қорғауға
Қазақстан үшін кеден саясатын жақсарту, оның
құралдарын жетілдіру, бұл
нормативті актілерді қалыптастыруды жалғастыру болып
табылады. ҚР кеден саясатының құралдарын жетілдірудің
бірнеше жолдары бар: баждардың көп түрлілігі, оларды
әрбір салада дұрыс қолдану, халықаралық ережелерімен
сөйкесінше сыртқы
бейтарифтік реттеуді
өзгертуде асығыс жасамау, өз еліміздің өндірушілерінің
жағдайларын ескере отырып, жеңілдік жағдайлар жасау
керек.
Кеден саясатының құралдарын қолданған кезде,
ең алдымен, Қазақстандық тұтынушылардың төмен сатып
алу қабілеттілігіне назар аудару керек. Орташа жандық ақша табысының
Кеден саясатының негізгі міндеттерінің бірі - импортты алмастыруша өндірісті
3. Қазақстан жер байлығы мол мемлекет. Мұнда
шикізат мөлшері көп. Сондықтан шикізатты экспортқа
шығару көп жағдайда іске асуына кедергілер болуы керек.
Ол үшін экспорттық квота қолданылады. Сыртқы
саудада тарифтік жөне бейтарифтік реттеулерді жетілдіру
қажеттілігі - Қазақстан тауарларының бәсекелестік
қабілетін және тауарлар нарығы бойынша зерттеу
жұмыстарын жүргізуді талап етеді жөне нақты шешім
қабылдап барып, өзгеріс енгізу керек. Кедендік баждар
ішкі нарық жағдайымен негізделуі керек. Кедендік
төлемдер салу және алу механизміне жетілдіруге
маңызды көңіл бөлу керек. Бірінші кезекте өндірушілері
мен тұтынушыларды қорғап,
импорттаушыларға өздері бастаған
4.Кедендік саясаттың дамуының болашағы ҚР кедендік қызметінің қалыптасуының алғашқы
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Кеден ісі туралы заңы,
16 шілде 1999 ж.
Таможенное дело в РК. Алматы, 2000 г. Алибеков С.Т.
Шалтыков А.И. История таможенного дело, Алматы, 1999г.
Сарсембаев М.А. Таможенное право. Учебник.
Алматы, 2002г
Петров Ю. Практика таможенного регулирования. М, 2001г.
Нуреева З.Л. Таможенное регулирование импорта//ВЭД в Казахстане №76 2004г.
Данильцев А.В. Междунаодная торговля: инструменты регулирования м, 2004г.
Шишаев А.И. Регулирование международной торговли товарами М, 2001г
Кден ісін ұйымдастыру және оны басқару. Мадиярова Д.М.,
Нургалиева Д.М. Совершенствование таможенного оформления товаров и транспортных средств.
Козырин А.Н. Таможенные пошлины. М, 2002г.
Мадиярова Д.М., Текенов У.А. Транспортное обеспечение ВЭД
Грачев Ю.Н. Регулирование внешноторговых операций
Инструкция о взимании таможенных платежей от 11.09.2001 г.
Бармамбаев Б. Отсрочка по уплате таможенных пошлин //ВЭД в
Ставка таможенных платежей //ВЭД в Казахстане №3-4 2005г.
Платежей и налоги //ВЭД в Казахстане №11-12, 2003г.
Кожалиев Е.Н. Проблемы регулирования НДС
//Аль Пари 2003г. №1
ВЭД в Казахстане №6, 2005г.
ВЭД в Казахстане №8, 2005г.
Толстой Ю.К.Таможенный контроль.-М.,2001г.
Фаминский И.П., Орешкин В.А. Основы таможенного дела.-М., 2000г.
Токаев К. Внешная политика Казахстана в условиях глобализации. Алматы,
Сарсмбаев М.А. Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. Алматы: Данекер, 2000г.
Некрасов В.А., Джандарбеков И.А. Основы таможенного дела в Республике
Жатканбаев Е.Б., Сухова Л.Ф. Таможенно-тарифное регулирование в Республике Казахстан.
ПІКІР
Қазіргі таңда мемлекетіміз сыртқы сауда саясатын жаңа әріптестер іздестіру
Сонымен, сыртқы экономикалық қатынастарды ары қарай дамыту, халықаралық байланыстарын
Аталған тақырыптағы диплом жұмысы кіріспе және қортындыдан және
Кіріспе мен бірінші тарау тақырыптың өзектілігіне арналған.
Бірінші тарауда автор кедендік төлемдердің түсінігі жайында және де
Екінші тарауда Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық байланыстарын ұйымдастырудың казіргі
Соңғы тарауда кездесетін кейбір мәселелерге тоқталып, Қазақстан Республикасындаағы әр
Жалпы жұмыс қойылған талаптарға сай келеді және де Мемлекеттік
РЕЦЕНЗИЯ
Елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекет кеден саясатын
Кедендік саясаттың дамуының болашағы Қазақстан Републикасы кедендік қызметінің қалыптасуының
Сондықтан осы орайда жазылған диплом жұмысының тақырыбы
Диплом жұмысы құрылымдық жағынан бір-бірімен үйлесетін кіріспеден,үш бөлімнен және
Бірінші және екінші бөлімдерде автор кедендік төлемдерді алудың теориялық
Үшінші бөлімде автор Қазақстан Республикасында кедендік төлемдерді алудың механизміне
Сонымен, «Кедендік төлемдер жіне олардың мемлекеттің сыртқы экономикалық байланыстарын
Рецензент
2
33