Кіріспе 3
1. Интерпол беделі халықаралық ұйым ретінде 7
1.1 Интерпол құрудың халықаралық-құқықтық негіздері 7
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының құрылымы 17
2. Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қылмыстылықпен күресінің құқықтық проблемалары
2.1 Мемлекеттердің ұйымдасқан қылмыстылықпен күрестегі халықаралық ынтымақтастығы 23
2.2 Интерполдың қылмыскерлерді халықаралық іздестіру, экстардациялау және беру бойынша
3. Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қызметіне Қазақстан Республикасы үлесін
3.1 ҚР Интерпол ұлттық орталық бюросының құқықтық ережелері мен
Кіріспе
Зерттелетін тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерімен, сондай-ақ халықаралық
Қазақстан Республикасының халықаралық қауымдастық контексінде тәуелсіз, егемен мемлекет ретіндегі
Қазіргі таңда Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінің саяси, экономикалық және
Бұл барлық құбылыстар мен процестердің интенсификациясы уақытында, оның ішінде
Қазіргі күні кез келген қоғам алдында жеке мүдделерін жалпы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың тұжырымы бойынша, «әлемдік қауымдастық тек
Сондықтан халықаралық сипаттағы қылмыстармен күрес, ең алдымен, халықаралық қауымдастық
Халықаралық сипаттағы қылмыстармен байланысты туындайтын әлеуметтік құбылыстарға объективті келісті
Жоғарыда аталған жағдайлардың негізінде, Интерпол қызметінің проблемалары мен даму
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеу кезінде М.Әлімов,
Жалпы алғанда, қазақстандық ғылыми әдебиеттерде Интерпол тақырыбы жеткілікті зерттелген,
Ресей әдебиеттерінде Интерпол тақырыбы барынша егжей-тегжейлі зерттелген, бірақ көбінесе
Диплом жұмысының мақсаты: Интерполдың, оның ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық
Атаған мақсатқа жету үшін мынадай міндеттерді шешу керек:
Интерполдың беделін халықаралық ұйым ретінде ашып көрсету;
Халықаралық қылмыстық полиция ұйымдарының қылмыспен күрестің құқықтық проблемаларын талдау;
Қазақстан Республикасының халықаралық қылмыстық полиция қызметіндегі үлесін жетілдіру жолдарын
Зерттеу объектісі мемлекеттердің қылмыспен күрес бойынша халықаралық-құқықтық қатынастары
Зерттеу тақырыбы – Интерпол халықаралық қылмыстық полиция ұйымы.
Әдіснамасы. Зерттеу кезінде салыстыру-құқықтық, логикалық-заң, жүйелі талдау және кейбір
Диплом жұмысының құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, бес тармақтан,
1. Интерпол беделі халықаралық ұйым ретінде
1.1 Интерпол құрудың халықаралық-құқықтық негіздері
Қазіргі таңда экономикалық және қаржы салаларының (қоғам мен мемлекет
тиімді ұжымдық шаралар жолымен халықаралық ұйымдардың құрамына енетін мемлекеттердің
өзара мүдделі мемлекеттер арасында достастық және өзара тиімді қатынастарды
халықаралық ынтымақтастықты гуманитарлық сипаттағы проблемаларды шешу мақсатында жүзеге асыру
Жоғарыда аталған мүдделер жалпы халықаралық қауымдастықпен және үкіметаралық және
Халықаралық сипаттағы қылмыстармен күрес бойынша қылмыстық әділет салаларындағы мемлекеттердің
Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы, көбінесе «Интерпол» деген атымен
Халықаралық қылмыстық құқық полициясы (ең алғашқы атауы) Біріккен Ұлттар
1889 жылы Халықаралық қылмыстық құқық одағының құрылтай мәжілісі болды,
1905 жылы герман тілді мемлекеттердің криминалистерінің халықаралық конференциясында халықаралық
Қарарда халықаралық қылмыстың дамуына мүмкіндік беретін себептер мен жағдайларды
Халықаралық сипаттағы қылмыстармен күрестің проблемалы мәселелері кеңінен талқыланған осыған
1914 жылы 14-інен 20 сәуір аралығында Монакода өткен бірінші
Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін халықаралық полиция ұйымына деген қажеттілік
Ешбір мемлекет өз күшімен халықаралық сипаттағы қылмыстарға, әсіресе оның
1923 жылдың 3-6 қыркүйек аралығында Венада Халықаралық полиция конгресі
Вен конгресінің шешіміне сәйкес қатысушы мемлекеттер өз мемлекеттерінде ұлттық
Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы 1924 жылы біздің пікірімізше, оның
Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы 1930 жылға дейін австрия үкіметінің
Халықаралық қылмыстық полицияны ұйымдастыру мен қызметі мәселелері бойынша
Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін бірқатар батыс елдерінің полиция
Конгреске қатысушылардың барлығы Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясын қайта қалпына
Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы 1946 жылы Уақытша ереже (бұрынғы
Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясының Бас Ассамблеясының 20-шы сессиясында байқаушылар
1954 жылы Стамбулда Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясының 24-ші жыл
Біріккен Ұлттар Ұйымында Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы халықаралық
Алайда, Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясының құрылтай құжаттарында бекітілген ұйымдастыру-құқықтық
Бұл анық еместік Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясын үкіметтік емес
Жоғарыда айтылған Жарғы нормаларындағы ақтаңдақтар Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясының
1956 жылы Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясының Бас Ассамблеясының мерейтойлы
Жаңа Жарғының айрықша ерекшелігі «Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы» атауындағы
Сонымен қатар, халықаралық құқық субъектісі ретінде Халықаралық қылмыстық полиция
Бұл Жарығының талданып жатқан бабына сәйкес, Ұйымның мүшелері мемлекет
Айтылған мәселелер Интерполға мүше мемлекеттердің ұлттық орталық бюросы қызметін
Біріншіден, Интерпол – Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы онда күштері
Екіншіден, басқа мемлекетте жасырынып жүрген қылмыскерді ұстау ниеті бар
Халықаралық сипаттағы қылмыстармен күресте Интерпол – Халықаралық қылмыстық полиция
Интерпол мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Экономикалық және Әлеуметтік Кеңесі
Айтылғандарды түйіндей отырып, мынадай қорытынды шығаруға болады, халықаралық сипаттағы
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының құрылымы
Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының ұйымдастыру-басқару қызметін ретке келтіретін бұрынғы
Жарғының 5-бабына сәйкес Интерпол - Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының
Бас Ассамблея;
Атқарушы комитет;
Бас Секретариат;
Ұлттық орталық бюро (ҰОБ);
Кеңес берушілер.
Бас Ассамблея Интерпол - Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы жоғарғы
Бас Ассамблеяның қызметі Интерпол - Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы
Бас Ассамблеяның жыл сайынғы сессиясында Интерпол - Халықаралық қылмыстық
Атқарушы комитет - барынша өкілеттері шектелген және аз санды
Интерполдың тұрақты әкімшілік-атқарушы органы ретінде Бас секретариат болады, ол
Өзінің қызметтік тағайындауы бойынша Бас секретариат халықаралық қылмыстылықпен күрес
Бас Секретариаттың Интерпол ұлттық орталық бюросымен ұйымдастыру-басқару қызметін мынадай
жеке тұлға және жеке меншікке қарсы қылмыс;
ұйымдасқан қылмыстылық және терроризм;
есірткі заттарының, психотропты заттар, қару-жарақ мен жарылғыш заттардың заңсыз
адам саудасы;
кәмелетке жасы толмағандарға қатысты қылмыстар;
алаяқтық;
жалған ақша дайындау;
экономика саласындағы қылмыстар /8/.
Бас Секретариаттың Интерполға мүше мемлекеттердің құқық қорғау органдарымен ұйымдастыру
жедел ақпараттарды әзірлейді және таратады;
ұрланған жеке мүлікті іздестіру картасы;
нақты қылмыстар мен қылмыскерлер туралы фактілер келтірілетін түрлі циркуляр
тәркіленген есірткі заттары туралы, алаяқтар туралы, ұшақты айдап кетушілер
Бас Секретариат құрылымы:
әкімшілік бөлімнен (бірінші бөлім);
байланыс және ақпарат алмасу бөлімінен (екінші бөлім);
заң бөлімінен (үшінші бөлім);
техникалық қамтамасыз ету бөлімінен (төртінші бөлім) тұрады.
Бірінші бөлім Ұйым қызметін қамтамасыз ету, Бас Ассамблея мен
Екінші бөлім полициядан келіп түскен ақпараттарды жинауды жүзеге асырады,
Байланыс және ақпарат алмасу бөлімі:
Еуропа байланыс бюросынан;
Аймақтық үйлестіру бюросынан;
Жалпы қылмыстық қылмыстардың алдын алу және оны болдырмау жөніндегі
Экономикалық және қаржы-несие қылмыстарының алдын алу және болдырмау жөніндегі
Есірткі заттарының заңсыз айналымының алдын алу және болдырмау жөніндегі
Полиция ақпараттарымен алмасу жөніндегі бөлімі /9/.
Еуропаның халықаралық қылмыстылықпен күрестегі маңызды рөлін ескере отырып, 1986
1988 жылы Еуропа секретариатының өкілеттері кеңейтілді және ол бұрынғы
Аймақтық үйлестру бюросы Интерпол шеңберінде полиция ынтымақтастық қызметін кеңейтуге
Ұлттық орталық бюроларын басқару сызбасынан көрінгендей, субаймақтық бюро рөлі
Қазіргі уақытта мынадай аймақтарға жедел ақпаратты жинау, өңдеу және
Жоғарыда келтірілген Интерпол қылмыстық полиция ұйымының құрылымынан оның аймақтық
2. Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қылмыстылықпен күресінің құқықтық проблемалары
2.1 Мемлекеттердің ұйымдасқан қылмыстылықпен күрестегі халықаралық ынтымақтастығы
Қазіргі әлемде ұйымдасқан қылмыстылықтың түрлі нысандары бар. Алайда, олардың
Бір жарым ғасырдан артық тарихы бар мафияны оның барлық
Халықаралық сипаттағы қылмыстар немесе әлеуметтік құбылыс ретіндегі халықаралық қылмыстылықты
Халықаралық қылмыстылық проблемалары бойынша «Халықаралық қылмыстылық» термині түрлі монографияларда,
Сол уақыта Д.Б. Левин халықаралық қылмыстарды «барлық мемлекеттердің ...
Ұйымдасқан қылмыстылық проблемасы қылмыстық құқық пен криминология саласында, сондай-ақ
КСРО-дағы ұйымдасқан қылмыстылықты болуын кеш танылуы көбінесе капиталистік мемлекеттерде
Осындай келісті жақтаушылардың пікірінше, егер тіркелмесе – онда ұйымдасқан
Қазақстан Республикасы тәуелсіз егемен мемлекет ретінде және сол уақытта
Қаралып жатқан салада және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы шеңберінде өзара
1996 жылы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің аумағында 2000
Сонымен, ұйымдасқан қылмыстылықпен күрес тиімділігін көтеру мақсатында Қазақстан Республикасы
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы мемлекеттері басшыларының Кеңесінің аймақтық деңгейінде Қылмыстылықпен
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы қатысушы мемлекеттердің Ішкі істер министрлігі кеңесі
Алайда, біздің еліміздегі әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайларды АҚШ-та 30-шы
Қазақстанда соңғы уақытқа дейін «лас» ақшаның жылыстауы үшін қуғындалатын,
Бұл ұйымдасқан қылмыстылықтың мемлекеттік органдарға кіре отырып, басқару органдарының
Ең қиыны, ұйымдасқан қылмыстылық қоғамның рухани-адамгершілік дамуына күрделі қауіп
Соңында, ұйымдасқан қылмыстылық ұлт генофондының негізін бүлдіреді. Бұл есірткі
Бас Ассамблеяның 47-сессиясында БҰҰ Бас хатшысының баяндамасында «бұрынғы Кеңес
Қазіргі күні Қазақстандағы ұйымдасқан қылмыстылық өз масштабы мен қызметінің
Біздің пікірімізше, ұйымдасқан қылмыстылық формасымен күрес жөніндегі Қазақстан Интерпол
Осыған байланысты мынадай сұрақ туындайды: егер қылмыс қандай да
Сондай-ақ, сол елдің юрисдикциясына сол елдің аумағынан тыс жерде
Халықаралық қылмыстылықпен күресте мемлекеттік қызметті ұйымдастыру және үйлестіру екінші
Тек БҰҰ қылмыстылықтың алдын алу және құқық бұзушыларға көңіл
Каракаста 1980 жылғы 25 тамыздан 5 қыркүйек аралығында өткен
Миланда өткен Біріккен Ұлттар Ұйымы жетінші конгресінде халықаралық қылмыстылыққа
Қылмыстылықтың алдын алу мен қылмыстық әділ сот саласында мемлекеттердің
БҰҰ Бас Ассамблеясы өзінің 1990 жылы 14 желтоқсанда өткен
БҰҰ Бас Ассамблеясының қарарын іске асыру мақсатында 1991 жылы
80 жылдардың соңында Интерпол – Халықаралық қылмыстық полиция ұйымында
Айтылғандардың негізінде ұйымдасқан қылмыстылықтың анықтамасын шығаруға болады. Ұйымдасқан қылмыстылық
Айтылғандарды түйіндей отырып, мынадай қорытынды шығаруға болады, Интерпол –
2.2 Интерполдың қылмыскерлерді халықаралық іздестіру, экстардациялау және беру бойынша
Интерполға мүше мемлекеттердің ынтымақтастығы негізінен үш деңгейде дамиды. Ең
Мемлекеттердің екі тарапты ынтымақтастығынан басқа, аймақтық деңгейде де жүзеге
Тәуелсіз мемлекеттер достастығы мемлекеттерінде ынтымақтастықты дамыту өзектілігі шекаралардың ашықтығы
Халықаралық қылмыстылықпен күрес жүргізетін мемлекеттер екі тапарты және аймақтық
Осыған байланысты жалған ақша белгілерін жасаумен күрес жөніндегі Женева
Женева конвенциясын жасасу – бұл жалған ақша жасаушылық сияқты
Сонымен қатар, осы көп жақты шарттар халықаралық қылмыстылық-пен күресте
Осыған қатысты Конвенцияда геноцид қылмысының алдын алу және оған
Барлық бұл құжаттарда, негізінен, қылмыстық қудалау мен жазалауға жататын
«Экстрадиция» түсінігі халықаралық-құқықтық, сондай-ақ қылмыстық-құқықтық ғылымдарға тікелей қатысы бар
«Экстрадиция – В.С. Овчинскийдің тұжырымдамасы бойынша – сол тұлғаны
Автор былай жазады: «...сол тұлғаны жасаған қылмысы үшін сот
Осыған байланысты экстрадицияның мәнін түсіну үшін қажетті бірқатар маңызды
Осыған ұқсас көзқарасты Н.Т. Блатова да білдіреді, оның ойынша
Сонымен қатар, экстрадиция түсінігінде жоғарыда аталғандардан басқа мынадай белгілері:
Сондықтан экстрадиция түсінігі мазмұны жағынан да, маңыздылығы жағынан да
Біздің пікірімізше, экстрадиция – бекітілген халықаралық конвенцияларға, шарттарға және
Экстрадицияның ұсынылған анықтамасы өткен анықтамалардан өзгешеліктері бар, мұнда негізі
Мұндай түсіндіру экстрадиция мәселелері бойынша басқару органдарының ұйымдастыру-басқару қызметі,
Сондықтан мұнда қылмыскерді экстрадициялау бойынша процедуралық мәселелерді нақты талқылау
өз азаматтарын ұстап бермеу принципі;
саяси қылмыстар жасаған тұлғалар экстрадициялауға жатпайды;
егер қылмыскерге айып тағылған қылмыс экстрадиция туралы екі жақты
егер қылмыскерге айып тағылған қылмыс ұстап беруді талап ететін
Экстрадицияға жататын қылмыскер оны ұстауға және қайтаруға негіз болған
Қылмыскердің экстрадициясы уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды тұлғаның арнаулы
Жоғарыда айтылғандар экстрадиция процедурасына жататын әрбір тұлға дербестендіріліп қаралу
1. Өз азаматтарын ұстап бермеу принципі. Осы принципке сәйкес
* егер экстрадициялауды талап ететін тұлға экстрадициялау туралы талап
* егер қылмыс экстрадициялау туралы талап етілген тараптың аумағында
* егер тараптардың бірінің заңнамасына сәйкес қылмыстық қудалау туралы
* экстрадициялауды талап ететін тұлға саяси сипаттағы қылмыс жасаса;
* егер сол қылмыс бойынша сот үкімі шығарылса немесе
* егер сол қылмыс үшін экстрадициялау туралы талаптар қойылған
* егер талап етуші тараптың заңанамасы бойынша, экстрадициялау
Мұқият үйрену, мәнін түсіну және зерттеуге жататын сұрақтар тізімінен,
* мемлекет жеке мүдделерімен шектеледі, ол жат мемлекеттің тәртібін
* әрбір азамат қылмыстық жауаптылыққа тек өз мемлекетінің қылмыстық
* өз аумағынан тыс жерде жасалған қылмыстар үшін мемлекет
* сот билігі тек өз азаматтарына ғана таратылады;
* мемлекетте өз азаматтарын қорғау және қолдау міндеті жатыр.
* өзге мемлекетте жеке азамат соттардың біржақтылығынан әділетсіз жазалануы
* өз азаматын ұстап беруде мемлекет өзінің саяси тәуелсіздігі
Біздің ойымызша, аталған дәлелдер әлемдік қауымдастықта болып жатқан барлық
Біздің мемлекет қылмыскерді экстрадициялау мәселесінде ұлттық қатыстылығына және Қазақстан
Қылмыскерді экстрадициялау мәселесі Интерполға мүше мемлекеттердің ұлттық заңнама актілерімен,
Соңғы он жылдықтв қылмыскерлерді экстрадициялау туралы міндеттері бар халықаралық
Сонымен қатар, ешбір халықаралық конвенция және шартта экстрадиция институтының
Шетел азаматтарын экстрадициялау жағдайы мен тәртібі Қазақстанның жақын және
Алайда, экстрадиция мәселелерінде қолданыстағы екі тарапты немесе көп тарапты
Сондай-ақ, К.Ш. Сүлейменовтың тұжырымы бойынша, аса ауыр емес қылмыс
Халықаралық іздестіруге жарияланған тұлға Интерпол – Халықаралық қылмыстық полиция
Қазақстан келісім болмаған жағдайда өзге мемлекеттер сияқты экстрадициялау туралы
Алайда, 1979 жылғы Тұтқынға алумен күрес туралы конвенцияны, егер
Халықаралық құқық мәселелеріне қатысты ұлттық құқықтық норма егер ол
Өз азаматтарын ұстап бермеу принципін жақтаушылардың көзқарасы бойынша жеке
2. Аумақтық принцип. Халықаралық шарттарда және конвенцияларда қылмыскерлерді экстрадициялаудан
Аумақтық құқық құзырының болуына әлемнің бірде бір мемлекеті дауласпайды.
3. «Екі жақты жүктеу доктринасы». Қылмыскердің экстрадициясы практикасында, оның
Қылмыскерлерді ұстап беру мәселелері бойынша қатысушы мемлекеттердің келісілген әрекетінің
Алайда, «екі жақты жүктеу доктринасы» тиісті мемлекеттерде әрекетін қылмыс
шарттарда немесе конвенцияларда экстрадиция мәселесі бойынша ұстап беруге апарып
қылмыстарды жасағаннан кейін ұстап беруге апарып соғатын жазалау мөлшерінің
осындай қылмыстар тізімдемесін көрсете отырып, жасалған қылмыстың ауырлық критерийін
4. Non bis in idem. Мемлекеттер халықаралық шарттарды немесе
5. «Не ұстап беру, не соттау» (или выдавать, или
6. Саяси мотивтер бойынша өз азаматтарын ұстап бермеу
Экстрадиция субъектілері ішінен саяси қылмыскерлерді шығарып тастау 1834 жылы
Саяси қылмыскерлерді ұстап бермеу мәселесі туралы халықаралық-құқықтық әдебиеттерде түрлі
Саяси баспана ұсыну әр мемлекеттің ішкі құзыры болып табылатындығы
Саяси қылмыскерлерді ұстап бермеу принципі халықаралық қылмыс жасаған тұлғаларға
Сонымен, Герман Федеративті Республикасының Негізгі заңына сәйкес «саяси пікір
7. Нақтылық. Нақтылық принципі халықаралық іздеструге жарияланған тұлғаға қылмысты
8. Жоғарғы жазалау шарасы. Осы принципке сәйкес егер сұрау
Жоғарыда айтылғандар аталып өткен қылмыскерлерді экстрадициялау принциптері олардың адамгершілікті,әділеттілігі
Айтылғандарды түйіндей отырып, мынадай қорытынды шығаруға болады, соңғы он
3. Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қызметіне Қазақстан Республикасы үлесін
3.1 ҚР Интерпол ұлттық орталық бюросының құқықтық ережелері мен
Қазақстан Республикасы 1992 жылғы 4 қарашада Дакарда (Сенегал) болған
Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің «Қазақстан Республикасының Халықаралық қылмыстық полиция
Шетел мемлекетінің құзырлы органдарымен қылмыстық процесті жүргізетін органдарға өзара
ҰИБ ұйымдастыру, оның құрылымы және Интерполмен ынтымақтастық формалары әрбір
Америка Құрама Штаттарындағы ҰИБ Әділет министрлігінің құрамына, Ұлыбританияда -
ҚР ҰОИБ – өздігінше бір «байланыстырушы» механизм және Интерпол
Қазақстанның Интерполға кіруі және Қазақстанның ҰОИБ құру біздің мемлекетімізде
Бюро арқылы сұрау салу, сол немесе өзге тұлғалардың орналасқан
Қазақстан Республикасындағы ҰОИБ Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің құрылымдық
3.2 ҚР Интерполдың ұлттық орталық бюросы қызметін жетілдірудің практикалық
ҚР ҰОИБ өзінің негізгі қызметтерін жүзге асыра отырып жалпы
Қазақстан Республикасындағы ҰОИБ Бас секретариатқа және ұйымға мүше мемлекеттердің
Сондай-ақ ҰОБ Қазақстан республикасының құқық қорғау және өзге де
Халықаралық іздестіру бөлімі Интерпол жүйесін пайдаланумен шетелдік әріптестердің көптеген
Бұрынырақ Интерполдың осы жүйесін пайдаланумен республика аумағында қылмыс жасаған
ҚР ІІМ шетел мемлекеттерінің құқық қорғау органдарымен ынтымақтастық негіздері
Әлемнің түрлі бөлігіндегі геосаяси және экономикалық өзгерістер есірткі өндірудің
Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процессуалдық
4