МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.............................................................................................................9
1 Жалпы бөлім……………………………...................................................10
1.1 Жүк көтеретін машиналар жайындағы жалпы мағлұматтар................10
1.2 Жүк көтеретін машиналардың анықтамасы және оларды жүктеу......13
2 Көпірлі кранды жобалау...........................................................................16
2.1 Көтеру механизмін есептеу......................................................................16
2.1.1 Көтеру механизмінің кинематикалық схемасын таңдау ....................17
2.1.2 Жүк көтеретін арқанды таңдау..............................................................17
2.1.3 Арқан өтетін блоктарды таңдау.............................................................19
2.1.4 Арқанды орайтын шығырды есептеп, таңдау......................................21
2.1.5 Механизмге қозғалтқышты таңдап алу.................................................23
2.1.6 Механизмдегі берілісті анықтау............................................................24
2.1.7 Механизмдегі тежеу моментін есептеп, тежегішті таңдау.................
2.2 Арбаның қозғалу механизмін есептеу.....................................................36
2.2.1 Кинематикалық схемасы........................................................................38
2.2.2 Кедергілерді анықтау..............................................................................40
2.2.3 Механизмге қозғалтқышты таңдап алу................................................43
2.2.4 Механизмге берілісті анықтау..............................................................46
2.2.5 Механизмге тежегіш таңдау .................................................................
2.3 Кранның қозғалу механизмін есептеу.....................................................49
2.3.1 Кинематикалық схемасын таңдап алу..................................................50
2.3.2 Механизмге қозғалтқышты таңдап алу .............................................52
2.3.3 Механизмге берілісті таңдап алу ........................................................52
2.4 Көпірлі кранның металқұрылымын есептеу...........................................
2.4.1 Тегіс балкалы көпірдің металқұрылымын есептеу.............................
2.4.2 Жүктемелелерді есептеу......................................................................
2.4.3 Басты балканың қимасының өлшемдерін таңдау................................
2.4.4 Басты қиманы есептеу............................................................................
2.4.5 Соңғы балканы есептеу..........................................................................
3 Бөлшекті механикалық өңдеу технологиясы
3.1 Бөлшекті механикалық өңдеу технологиясы
3.2 Буат ұясының тереңдігін есептеу
3.3 Білік дайындаудың технологиялық үрдісі
3.4 Кесу тәртібін есептеу
3.5 Буат ұясын фрезерлеу
4 Техникалық реттеу ....................................................................................76
4.1 Қорғайтын жерлендіру..............................................................................76
4.2 Дара жерлендірудің ағып таралуға кедергілер мен потенциалы..........80
4.3 Жер бетіндегі жарты шарлы жерлендіргішті ағып таралуға кедергісі.82
4.4 Жер бетіндегі өзекті тік жерлендіргіштің ағып таралудағы кедергісі......................................................................................................................84
4.5 Жер бетіндегі көлденең жерлендіргіштің ағып таралуға кедергісі......84
4.6 Жерге ендірілген өзекті тік жерлендіргіштің ағып таралуға кедергісі84
4.7 Жерге ендірілген өзекті көлденең жерлендіргіштің ағып таралуға кедергісі......................................................................................................................84
4.8 Жерге ендірілген пласикалық тік жерлендіргіштің ағып таралуға кедергісі......................................................................................................................85
4.9 Жердің электірлік кедергісі......................................................................86
4.10 Топтық жерлендіргіштің ағып таралуына кедергісі............................89
4.11 Жерлендіргіштің кедергісін есептеу.....................................................92
4.12 Құрылғыны орнату және олардың жұмысы.........................................93
5 Экономикалық бөлім...............................................................................96
5.1 Жұмысшылардың санын анықтау...........................................................96
5.2 Қызметкерлер............................................................................................96
5.3 Жалақы қорын есептеу.............................................................................97
5.4 Негізгі жалақы қорын есептеу әдісі.........................................................98
5.5 Өзіндік құнды есептеу.............................................................................101
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АНДАТПА
Дипломдық жобалауда арнайы көпірлі кранның негізгі механизмдерін және
АННОТАЦИЯ
В дипломном проектировании вычеслили основные механизмы мостового крана
КІРІСПЕ
Көтеріп – тасымалдау машиналары ерте заманнан
Халық шаруашылығының кез келген саласында атап айтқанда
1 Негізгі бөлім
1.1 Алматы ауыр машинажасау зауытының тарихы
17 қараша 1941 жылы Алматы ауыр машина жасау зауыты
Компания инженерингпен, өндіріспен және де келесідей машиналар мен қондырғыларға
Металлургия саласындағы қондырғылар
Жалпы өнім өндіру бағытында
Мұнай және газ өндіру қондырғыларына
Тау кен қондырғыларына
ААМЖЗ сыйлықтары мен жетістіктері бар, олар: 1994 ж. –
ААМЖЗ ғажайып технологияларымен және де мамандарымен Қазақстан Республикасының машинажасау
Бүгінде ААМЖЗ жетістіктері – бұл жаңа технологиялар және де
1.2 Көтеру тасымалдау машиналары
Көтеру тасымалдау машиналары ерте заманнан адамдар өздерінің ауыр еңбектерін
Одан бері Италияда, Грецияда жүкті көтеріп-тасымалдаудың тәсілдерін ойлап табу
Көтеріп тасымалдау машиналары халық шаруашылығының кез
Көтеріп тасымалдау машиналары атқаратын қызметіне
1-сурет. Көтеріп тасымалдау машиналары
Жүк көтеру машиналары – дегеніміз жұмыс істеу барысында яғни
Үздіксіз тасымалдау машиналары дегеніміз – жұмыс
Мұндай машиналарды тасымалдаудан басқа құрастыру
Өз кезегінде екі түрге бөлінеді:
Тарту элементі бар конвейерлерге жататындар:
Тарту элементі жоқ конвейерлерге: бұрамалы, роликті,
Элеваторлар және арнайы конвейерлер дегеніміз
Жүкті тиеп-түсіретін машиналарға қоймаларда сырттан
1.3 Жобаланып жатқан арнайы көпірлі грейферлі кран туралы қысқаша
Көпірлі крандарды пайдалану арқылы тиімді жұмыс істеу бірден-бір өндірістің
Көпірлі крандарды жабық қоймалар мен цехтарда қолдану, сонымен қатар
2-сурет. Бір балкалы көпірлі кран
3-сурет. Екі балкалы көпірлі кран
Жалпы жағдайда көбіне бір балкалы көпірлі крандар қолданылып жатады,
Грейферлі көпірлі кран көбіне температурасы жоғары құйма цехтарында, цехтағы
4-сурет. Көпірлі грейферлі кран
2 Көтеру механизмін есептеу
Кранның көтеру механизмінің кинеметикалық схемасы 5-суретте көрсетілген. Механизмнің басқа
2.1 Белгілі мағлұматтар:
Жүккөтергіштігі, кг
Грейфердің массасы, кг
Көтеру жылдамдығы, м/с
Полиспаста еселігі
Қозғалу дөңгелектерінің саны
Беріліс дөңгелектерінің саны
Жұмыс режимінің тобы
Кранның массасы , кг
Арнайы қармау құрылғысының массасы, кг
Қозғалу жылдамдығы, м/с
2.2 Көтеру механизмнің кинематикалық сұлбасы
5-сурет. Кранның көтеру механизмінің кинематикалық сұлбасы
6-сурет. Арқан қорының сұлбасы
Берілген схема үшін:
Еселік ;
Арқан тармағының саны ;
2.3 Арқанды таңдау және барабанның диаметрін анықтау
Арқанды таңдау келесі теңдеу орындалған кезде іске асады:
; мұндағы - қор коэффициенті
,
мұндағы жүктің салмағы; спредердің салмағы;
- жүктің салмағы;
Егерде мәндерді орнына қойсақ:
.
.
МЕСТ 2688-80 бойынша құрылымы 6х19 (1+6+1/6)+1 бұралмайтын (дәлме-дәл байланысқан)
болғандықтан және үзілу күші 335кН аз болғандықтан немесе тең
Барабанның диаметрі келесі теңдеумен анықталады:
; мұндағы - арқанның диаметрі, ал
Осылайша, . Стандартталған барабандар диаметрінің ішінде
2.4 Барабанның ұзындығын және оның айналу жиілігін анықтау
Еселенген барабанның кесілу қадамы:
Біздің таңдайтынымыз .
Барабанның ұзындығын келесі формуламен анықтаймыз:
,
мұндағы - арқанның барабанға қосылған аумағының
Барабанның кесілмеген бөлігін барабанның тележкаға максималды жақындаған кездегі арқанның
Барабанның жұмыс істеу бөлігіндегі орам саны: ,
Осылайша,
.
деп қабылдап аламыз.
Барабанның айналу жиілігін келесіден таңдап аламыз:
(3)
Егерде оны өзгертсек, , мұндағы
.
2.5 Қозғалтқышты таңдау
Бізге керекті электрлі қозғалтқыштың қуаты:
.
Жұмыс режимінің 4 тобының қосылуы уақыты ҚУ (ПВ)=25%, анықтамаларда
Біліктегі қуаты:
Айналу жиілігі:
Біліктегі максималды моменті:
2.6 Редукторды таңдау
Редуктордың беріліс қатынасы келесіге тең:
.
Техникалық тізбектен беріліс қатынасы біздің шығарған беріліс қатынасына жақын
1-мойынтірек, 2-білік, 3-қақпақ, 4-салқындатқыш, 5-ротор өзегі, 6-статор өзегі, 7-статор
7-сурет. 4А сериялы жабық желденетін ассинхронды қозғалтқыш
Тыныш жүрісті біліктегі рұқсат етілетін айналу моменті
Тыныш жүрісті біліктегі рұқсат етілетін консольді жүктеме 69651Н
2.7 Редукторды тексеру:
Момент бойынша:
Сәйкестігі
Рұқсат етілетін консольді жүктеме бойынша:
Сәйкестігі
2.8 Тежегішті таңдау
Тежегішті таңдау үшін алдымен оның есептелетін тежелу моментін анықтап
= =
мұндағы – механизмнің жалпы беріліс саны,
(6)
мұндағы u =3 полиспастаның еселігі; –
(7)
мұндағы – барабанның айналу жиілігі=18,23мин-1; n
Есептеліп алынған мәліметтердің мәндерін орнына қойып, қозғалтқыштың тежелу моментін
(8)
Алынған мәліметтерді жақсылап сараптап, арайы техникалық анықтамалардан өзімізге керекті,
Электрлі және гидравликалық итергіші бар, екі қалақшалы ТКГ-500 тежегішін
2.9 Грейфердің есебі
Есептеуге берілгендер:
Жүк көтеру қабілеттілігі
Жүктемесінің мінездемесі-25% ПВ-ға дейін.
8-сурет. Жүк қармау қондырғысы (грейфер)
Беріктілік қоры 3,5.
Арқанның ең үлкен ашпа бұрышы
Кесілген мойынының есебі
Созылу кернеуі:
(9)
Беріктілік қоры:
(10)
А-В қимасының есебі
Ауданы:
(11)
х-х -өсіне қатысты қимасының инерция моменті:
(12)
Ішкі бетінен ауырлық орталығына дейінгі аралық:
(13)
Ауырлық орталығынан қисықтық орталығына дейінгі аралық:
(14)
Коэффицицент:
(15)
А-В қимасының ішкі жағының кернеуі:
(16)
Беріктілік қоры:
(17)
С-D қауіпті қимасының есебі.
Әсер ететін күш:
(18)
Қиманың ауданы:
(19)
Қиманың ауырлық орталығы арқылы өтетін және С-D өсіне перпендикуляр
x-x -өсіне қатысты қимасының инерция моменті:
(20)
Қиманың ішкі жағынан ауырлық орталығына дейінгі аралық:
(21)
Қосымша күш түсетін нүктеден ішкі жағына дейінгі аралық
Қосымша күш түсетін нүктеден қиманың ауырлық орталығына дейінгі аралық,
(22)
Коэффицицент:
(23)
Ішкі жағының кернеуі:
(24)
Беріктілік қоры:
(25)
3. Кранның қозғалу механизмі
Краннның жүру механизмінің кинематикалық сұлбасы 3-суретте көрсетілген. Механизм кранның
3.1 Қозғалу механизмінің кинематикалық сұлбасы
9-сурет. Кранның жүру механизмінің кинематикалық сұлбасы
3.2 Кранның қозғалатын дөңгелектерін таңдау
В нүктесіне қатысты моменттердің қосындысы:
;
мұндағы – кран салмағы;
G–арбаша мен кабинаның, грейфер мен жүктің салмағы;
Сонда қозғалыс дөңгелектеріне әсер ететін жүктеме:
.
Келесі беріліс дөңгелектерін таңдаймыз: К2РП-560-1 (ОСТ 24.090.0975)
Жай қозғалыс дөңгелектері: К2РН-560-1 (ОСТ 24.090.0975)
Диаметрі: 560 мм;
Дөңгелектің материалы –болат 75-2-а-I МЕСТ 14959-79 бойынша, НВ-330 (шынықтырылған
Рельс – Р43 (МЕСТ 4121-76) {16}.
3.3 Кран дөңгелегінің білігін беріктікке есептеу
3.3.1 Дөңгелек білігін статикалық беріктікке есептеу. Білікті есептеу статикалық
Есептеу үшін келесі жүктемелерді қолданады:
а) вертикальды жазықтық бойынша:
– қозғалыс дөңгелегіне әсер ететін максималды статикалық қысым;
– берілістің массасынан әсер ететін ауырлық күші;
– доңғалақтың тоғынының осьтік күші;
Иілісу моментін келесі формуламен анықтаймыз:
(27)
мұндағы - доңғалақтың тоғынының осьтік
– осьтік күштің әсерінен пайда болатын қос күш.
б) горизонтальды жазықтық бойынша:
– айналу моменті;
Реактивті айналу моментінің әсерінен пайда болатын горизонтальды күшті төмендегі
.
3.3.1.1 Тіректік реакциялардың мөлшерлерін анықтау. Максималды тіректі реакциялардың мөлшерін
3.3.1.2 Есептелу қималарындағы айналу моменттерін анықтау
Қима 1-1
Қима 2-2
Қима 3-3
Егерде, статикалық беріктік берік деп саналады егерде
;
Мұндағы – нормалды және жанама беріктік коэффиценттері.
Қима 1-1
- есептелген қимадағы нормалды кернеуі келесі формуламен анықталады:
(30)
мұндағы - есептелген қиманың диаметрі;
Біліктің өлшемдерінің тартылуының шегі келесі формуламаен анықталады:
(31)
мұндағы - масштабтық коэффициент; -
мұндағы - бір кілтекті біліктің бұралуының түзеу
Берілген біліктің беріктігі дұрыс.
Қима 2-2
мұндағы - есептелген қиманың диаметрі;
- үлгінің аққыштық шегі.
мұндағы - бір кілтекті біліктің бұрылуға есептелу
Берілген біліктің беріктігі дұрыс.
Қима 3-3
мұндағы - есептелетін қиманың диаметрі;
мұндағы - бір кілтекті біліктің бұрылуға
Келтірілген біліктің беріктігі стандартқа сәйкес келеді [16].
3.4 Мойынтіректі тексеру
Келтірілген қордың 3622 мойынтірегін тексереміз. Мойынтіректің номинальды жұмыс істеу
(32)
мұндағы - роликті мойынтіректің дәрежелік көрсеткіші;
(33)
мұндағы - айналу коэффициенті; -
Орта жұмыс режимінің жұмысы кезінде және жұмыс істеу ұзақтығы
Осыдан, тексеріліп отырған мойынтіректің жұмыс істеу ұзақтығы бойынша дұрыс
3.5 Кранның қозғалысына кедергі келтіретін желдің күші мен кран
Дөңгелектің қырларының және ступицаның бүйір жақтауларының үйкелісін ескергендегі қозғалыс
(34)
мұндағы – рельске қатысты қозғалыс дөңгелектерінің
Кранның салмағы әсерінен кран асты жолының горизантальды ауытқуы:
(35)
мұндағы – төрт тағанды кран
Қозғалтқыштың механизмдерінің қуатын есептеген кезде жұмыс жағдайындағы жел күшін
Кранның қозғалысына әсер ететін толық статикалық кедергі:
(36)
мұндағы - қозғалыс дөңгелектеріне әсер ететін кедергілер;
[16].
3.6 Электрлі қозғалтқышты таңдау
Бізге керек электрлі қозғалтқыштың қуаты:
(37)
мұндағы – кран қозғалысының жылдамдығы;
MTF 311-6 электрлі қозғалтқышын таңдаймыз:
Қозғалтқыштың қуаты:
Қозғалтқыш білігінің айналу жиілігі:
Максималды моменті:
Қозғалтқыштың беріліс моменті:
;
мұндағы ;
;
;
;
;
3.7 Редукторды таңдау
Редукторды мына жағдайдан таңдаймыз: . Ал кран
(39)
мұндағы – кран қозғалысының жылдамдығы;
Бізге керек беріліс саны:
(40)
мұндағы - электрлі қозғалтқыштың айналу жиілігі;
Редуктордың есептелетін қуаты:
(41)
мұндағы – орташа жұмыс режимінің коэффициенті;
Ц3ВК-250 редукторын таңдаймыз.
Беріліс саны: ;
Тыныш жүрісті біліктегі айналу моменті: .
3.8 Редукторды қозғалтқыш бойынша тексеру
Редуктор беретін ең үлкен момент:
;
мұндағы – орташа жұмыс режиміндегі беріліс моментінің
Электрлі қозғалтқыштан редуктордың тыныш жүрісті білігіне берілетін, беріліс кезінде
(43)
мұндағы – динамикалық жүктемелердің коэффициенті;
Динамикалық жүктемелердің коэффициентін келесі формуламен анықтауға болады:
;
мұндағы –ілініс кезіндегі соққыдан пайда болатын
, осыдан редуктордың дұрыс таңдалғанын көреміз [16].
3.9 Механизм іске қосылған кезде жалғағыштың қорын тексеру
Жалғағышты қор коэффицентіне есептегенде жүтемелердің ең көп әсер еткен
;
мұндағы – жалғағыштың қор коэффициенті;
Кранның қозғалысына кері әсер ететін сыртқы статикалық күш:
;
мұндағы – кранның қозғалысына қарсы әсер
;
мұндағы – кранның жүксіз жұмысы кезінде
;
Сонда:
;
Дөңгелектің тіреуіштерінің үйкелісінен пайда болатын кедергі:
Сонда сыртқы статикалық кедергі:
.
Кранның қозғалған кездегі үдеуі:
(48)
мұндағы – қозғалтқыштың қосылу моменті;
Мәндерді орнына қойсақ:
;
Кран қозғалған кездегі үдеу:
;
мұндағы – кранның қозғалу
Ілінісу коэффициенті:
.
3.10 Тежегішті таңдау
Ешқандай жүксіз, номиналды жылдамдықпен жүріп бара жатқан кранның қозғалыс
Қозғалыс дөңгелегі мен рельстің арасында жанасу қоры бар кезде
(50)
мұндағы - дөңгелектің рельспен жанасу коэффициенті;
- кранның жүрісіне әсер ететін қозғалыс дөңгелектерінде пайда болатын
Екі қалақшалы орташа тұйықталған ТТ-200 тежегішін таңдаймыз.
Ең көп тежелу моменті:
Тежегіш шкивінің диаметрі: {17}.
4 Технологиялық бөлім
4.1 Бөлшекті механикалық өңдеу технологиясы
Машина жасаудағы технологиялық даму тек машина конструкциясын жақсарту ғана
Машина сапасын жоғарылату жұмыс қиындығын, өзіндік құнын және оларды
Дайындаудағы өңдеуге қалдырылған қор.
Ø 142,5;
Бастапқы дайындық жай дәлдікпен ыстықтай жаншылған созба:
Кеңістіктік қателік Меншікті қисықтың
(51)
Кеңістіктік қателік . Центрлеу қателігі нәтижесінде пайда
(52)
мұндағы Т – центрлеуде қолданылатын, өнімнің базалық бетінің диаметріне
Кеңістіктік қателіктің қосынды шамасы:
(53)
Айналдыра жаншылғаннан кейінгі өнім, бойынша қателігі,
Өңдеуге қолданылған қорды және операциялық есептеу өңделетін беттен бастапқы
Ажарлату: мардымсыз қосу келесі өрнекпен анықталады:
(54)
Өңдеуге қалдырылған қордың есептік актылы шамасы, біздің жағдайда,
Өңдеуге қалдырылған қордың мардымды шамасын анықтау әдісі:
.
Айналдыра жону.
Өнімді айналдыра жонудың операциялық өлшемінің ең жоғарғы мәні келесі
,
Айналдыра жонуға мардымсыз қалдырылған қорының шамасы.
Айналдыра жонуға қалдырылған қорының нақтылы (есептік) щамасы келесі өрнекпен
(56)
Өнімнің есептік диаметрі,
(57)
Ыстық жаншылған созбаның сортқа сұрыпталуы бойынша (МЕСТ 2590-57) шабақтың
Бұл жағдайда айналдыра жонуға қалдырған қордың шын мәніндегі өлшемі,
Қалдырылған қордың мардымды шамасы,
(58)
4.2 Буат ұясының тереңдігін есептеу.
Буат ұясының тереңдігін есептеу білікті фрезерлегенде сақталынатын
болған жағдайда ажарлатуға қажетті қалдырылған қор өлшемдік тізбектің соңғы
(59)
(60)
.
Есептей келе, .
4.3 Дөңгелек дайындаудың технологиялық үрдісі
Өңделетін бұйым:
1. ең үлкен диаметрі – 14,5 мм
2. ұзындығы – 150 мм
3. жұмыр қималы созба – МЕСТ 2590-88
4. жадығат болат 40хGB=80 кг/мм2
5. қаттылығы НВ-230-260
Кесте бойынша кесу тәртібін анықтаймыз:
кесу тереңдігі t=3 мм
2. кескіш тұтқасының қимасы үшін кестеден 16х25 мм-лік, берілуі
Кесу күші,
(61)
мұндағы өңделетін жадығатқа байланысты
Кесу тереңдігі 3 мм және берілуі S=0,5 мм/айн. Болғандағы
Бастапқы жонғанда ,
,
.
Айналдырушы қарымды анықтайық,
,
.
Қажетті қуат,
,
.
Қажетті қуатының шамасы мен өңделетін өнімнің өлшемдеріне байланысты каталог
4.4 Кесу тәртібін есептеу
Өнімді дайындау үшін жұмыр қималы созбаны аламыз
өнімнің диаметрі 142,5 мм
ұзындығы 1500 мм
жадығат болат 40х
а) станоктағы өңдеу үрдісі екі кезеңнен – бастапқы және
ә) беттерді ажарлау жұмыр ажарлағыш станогында жүргізеді;
б) ойықты фрезерлеу станогында фрезерлейміз.
Бастапқы өңдеу
Жанын дайындау:
а) берілуі S=0,12 мм/айн
ә) кесу жылдамдығы 64,5 м/мин
б) өнімнің айналу жылдамдығы,
,
.
в) минут ішіндегі берілуі,
,
.
Орталық саңылауды өңдеу:
а) саңылау диаметрі d = 4 мм
ә) бұрғылау диаметрі d = 12 мм
б) кесте бойынша қаттылығы НВ=230-260 болат үшін диаметрі 4
в) кесу жылдамдығы
,
.
Диаметрі 140 мм және ұзындығы 1500 м-ге тең өнімді
а) кесу тереңдігі t = 1,5 мм
ә) берілуі S = 0,6 мм
б) кесу жылдамдылығы
в) өнімді айналдыру жылдамдығы
,
.
г) минут ішіндегі берілуі,
,
.
Соңғы, таза өңдеу.
Кесу тәртібі:
а) кесу тереңдігі t = 00,3-0,5 мм
ә) берілуі S = 0,1 мм/айн
б) кесу жылдамдығы
в) өнімнің айналу жылдамдығы,
,
.
г) минут ішіндегі берілуі,
,
.
4.5 Буат ұясын фрезерлеу
Ойықтың өлшемдері: ұзындығы – 146 мм, ені – 20
а) кесу тереңдігі t = 10 мм
ә) фрезаның тіске берілуі S = 0,1 мм
б) фрезаның айналымдық берілуі
.
в) фрезаның айналу жылдамдығы
г) ойықтың ұзындығы аралықта фрезерленген фреза
,
айналым жасайды.
5. Еңбек қорғау бөлімі
5.1 Арнайы көпірлі кранға арналған қауіпсіздік талаптары.
Қарастырылып отырған бөлімнің обьектісі ретінде теміржол станциясында немесе өндіріс
Зиянды, бұл - факторлар кранды айдайтын адамға әрқашанда әсер
Өте қауіпті, бұл – факторлар кранның механизмдеріндегі ақауларға байланысты.
Қарастырылып отырған кранға әсер ететін зиянды факторларға келесілерді жатқызуға
Дірілдер, кранның механизмдерінің жұмысы кезінде, қозғалыс дөңгелектерінің рельс үстімен
Шу, кран механизмдерінің жұмыс істеу барысында, қозғалыс дөңгелектерінің рельс
Қарастырылып отырған кранға әсер ететін өте қауіпті факторларға келесілерді
Кран айдаушының жұмыс орнының үлкен биіктікте орналасуы.
Өте үлкен кернеуі бар электр кабельдерінің болуы.
Кранға қызмет көрсетушінің жұмыс орнында тез тұтанғыш (жанғыш) заттардың
5.2 Жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін құрылғы
5.2.1 Қозғалатын бөлімдеріне арналған қоршаулар, лестницалар мен аудандар.Кранға техникалық
Крандағы аудандар мен адам жүретін жерлердің сыртқы жағынан міндетті
Кран аудандарына кіретін төсеніште орналасқан люктің өлшемі 500x500мм болуы
Лестницалардың көлбеулігінің бұрышы 75° - тан артық болмауы керек,
Жүк көтергіш машинасының ақау болатын ашық механизмдерін арнайы металдан
байланыстырғыш муфтасы;
көпірлі кран тәріздес крандардың қозғалу механизміндегі біліктерге (егерде айналу
Жүк көтергіш машинаның адам жүретін жерлеріндегі механизмдердің біліктеріне де
Кранның оқшауланбаған тоқ жүретін электрлі қондырғылары, соның ішінде қосқыштар
Кернеулігі көп тоқ өткізгіштер кран жолының бойында орналасқандықтан, кранның
Жүкті көтеріп тасымалдайтын құрылғылары, кабина мен қоршаулар, арбашалар мен
5.2.2 Электрлі қауіпсіздік.Кранды басқару үшін қолданылатын электрлі машиналар, аспаптар
Кранның көпірінде орналасқан магнитті шкафтардың артына электр кабельдерінің кіруі
Кранда орналасқан күш беру шынжырларында кернеулігі 500В болатын, қимасы
Металқұрылымда, кабинада және машинаның ішінде ішіндегі өткізгіш сымдар ПР,
Трубалардан токты электр қозғалтқышына, резисторға және соңғы қосқышпен жалғауды
Қатаң тоқ өткізгішті қоректену көзінің кернеулігі 660В-қа дейін баратын,
Қауіпсіздік қондырғылары (шеткі қосқыштар, люкті құлтағыш, кабинаның есігі, апат
Жүккөтергіш машинаның электрлі қозғалтқыштарындағы электрлі схемалары келесілерді болдырмауы керек:
крандағы тоқпен қоректендіру көздерінің кернеулігі қалпына келген жағдайда электрлі
қарастырылмаған үдеу схемасы бойынша электрлі қозғалтқыштың қосылуын;
сақтандырғыш қондырғылармен (шеткі қосқыштармен, құлыптау құрылғыларымен) байланысы кезінде электрлі
Ең басты тоқ өткізгіш сымға кернеу беретін қосқыш өшіруге
Кранның сақтау панелінде өзінің жеке құлпы мен кілті болуы
5.2.3 Өрт қауіпсіздігі.Кранның құрылғылары РД 24.090.91-89 "Жүккөтергіш машиналары.
Басқару кабинасындағы жылыту аспаптары, кранның электрлі құрылғылары өрт жағдайында
Кранның металқұрылымының отқа төзімді жамылғысы болуы керек.
Электрлі құрылғыларды сөндіру кезінде көмірқышқылды ОУ-5 немесе ОУ-2 от
Өрт қауіпсіздік ережелеріне сәйкес қойма орманнан 15-30м қашықтықта орналасуы
5.3 Көтеру механизмінің жұмысын қауіпсіздендіретін құрылғылар
Мемлекеттік стандарттарға сай көтеру механизміндегі жүкті түсіру тек қана
Көтеру механизмі электрлі магнитті берілісі бар орташа тұйықталған автоматты
Көтеру механизмінің тежегіші тежелу коэффициент қоры бар тежеу моментімен
Көтеру механизмінің жұмыстарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін автоматты түрде
Кран жүк ең жоғарғы шеткі нүктесіне жеткенде іске қосылатын
Кран екі жүк көтеруді шектейтін құрылғылармен жабдықталған,
Көтеру механизмін 4-барабаны және 2-арқаны бар. Әр арқанның үзілуі
Номиналды жүкті көтерген кезде (қозғалыс басталған периодта) кранға және
Жүк көтергіштікті шектейтін құрылғы серіппеден тұратын күшті өлшегіштен және
Кранның есіктерінде және люктарында құлыптау құрылғысы орналасқан, бұл құрылғы
Егерде контейнерді жоғары көтеру кезінде автоматты жүк қармау құрылғысының
Кран жүкті тасымалдау кезінде спредердің немесе контейнердің кранның тіректеріне
Сонымен қатар кранда аранйы құрылғы – эксцентрикті қармаушалармен жабдықталған,
5.4 Қозғалу механизмінің жұмысы кезінде қауіпсіздікті сақтайтын құрылғылар
Кранның қозғалу механизмінде және рельсті жолдармен жүретін электрлі механикалық
Ауытқудан сақтайтын құрылғылар кранның жұмыссыз тұрған кеезінде оны желдің
Кран оны айдаушыны желдің күшінің қауіпті болған кезін ескертетін
Кран басқа кранмен соқтығып қалмас үшін немесе кран жолынан
Кран және арбаша қозғалу дөңгелектерінің астына басқа заттар түсіп
Кранның көпірінің немесе оның арбашасының қозғалысын шектеу үшін кран
Кранда серіппелі буфер торналасқан. Бұл буфердің төрт серіппесі бар,
Егер де буфер кранның немесе арбашаның (жүксіз және жүкпен
5.5 Кран айдаушының жұмыс орны
5.5.1 Кран айдаушының жұмыс істеу жағдайы. Кранның өнімділігін жоғарылатуда
қоршаған ортаның параметрлері: климат, шудың деңгейі, шаң, жарық жатады;
қызмет көрсету параметрлері: көру жағдайы, механикалық тербелулер, кран айдаушыға
5.5.2 Қоршаған ортаның параметрлері. Жұмыс істеу жағдайындағы климат температураның,
Адам денесінің орташа температурасы 37° С болуы керек. Тиеп-түсіру
Жылдың ауыспалы және суық кездерінде 1-дәрежелі жұмыс кезінде кран
Жылдың ыстық кезінде сағат 13-те ауаның температурасы сыртқы температурадан
Бұл талаптар кабина ішін арнайы қымтауды қажет етеді және
Шу. Жұмыс орнындағы шуды нормалау келесідей болып іске асырылады:
1-кесте
Шуды нормалау.
Орташагеометриялық жиілік, Гц 63 125 250 500 1000 2000
Дауыс қысымының деңгейі, дБ 107 95 87 78 75
Шудан сақтау үшін кабина құрылғысына дыбыс оқшаулағыш, сонымен қатар
Жарық. Жұмыс істеу аймағының жарықтануы (Ет) жарықтануының 100 лк-дан
Кранның жұмысы кезінде кран айдаушыға оның аяғы немесе қолы
Дірілді шектейтін нормалар октавты диапазонда тербелудің жылдамдық Lv
10-сурет. Дірілдердің гигиеаналық және көліктік нормалары
Дірілдердің нормасы ұзақтығы 8 сағаттық жұмыс кезеңінде анықталады. Дірілді
Көру қасиеті - бұл адамның орташа көру қасиетімен бір
Басқару құрылғылары – кранның басқару элементтерін қосу және өшіру
Кранның өнімділігін жоғарылату үшін және кран айдаушының тез шаршамауы
5.6 Ауытқуға қарсы құрылғыны есептеу
11-сурет. Ауытқуға қарсы құрылғының есептелу сұлбасы
Кранның жұмыссыз кезіндегі қозғалуына қозғалыс механизмінің тежегіштерімен қатар ауытқуға
(73)
мұндағы: к = 8 – қозғалыс механизмінің тежегіштерінің саны;
сонда ілінісу қоры:
мұндағы: – жұмыссыз күйге әсер ететін желдің
Кранды қауіпсіз пайдалану ережелері бойынша тежелу күшінің ең кішкентай
Ауытқуға қарсы құрылғының есептелу схемасы: - тұтқадағы
- иінтіректің үлкен тірегі;
- кіші тірегі; - бұрама бұрандасының орташа
Жұмысшының тұтқаға әсер ететін күш моменті:
Иінтіректегі үлкен тірекке түсетін жүктемені анықтауда бұранданың әсерін ескеру
мұндағы: – бұранда профилінің жарты бұрышы;
Сонда үйкелу бұрышы:
р = arctg f . p = arctg 0,227
ал, үлкен тіректегі жүктеме:
мұндағы: – бұранданың бұранданы көтеру бұрышы (трапециялы
Құрылғының рельсті қысу күші:
Бір қысқыштың қысу күші:
Кранның жұмыссыз тұрған кезінде оны желдің жүктемесінен қауіпсіз ұстап
Сондағы олардың жалпы күші:
.
6.Экономикалық және ұйымдастыру бөлімі
6.2 Грейферлі көпірлі кранды қолданудың басты мақсаттары
Дәл қазіргі кезде көптонналы жүктерді көпірлі кранмен тасымалдаған кезде
автоматты жүк қармау құрылғысын қолданбағандықтан тиеп-түсіру жұмыстарының механизациялау дәрежесінің
қоймалау жұмыстарын пайдаланудың өнімділігінің төмен болуы және жүкті тасымалдауда
жұмыс аудандарында бірнеше адамдардың жұмыс істеуіне байланысты жұмыс аймағының
Аталған кемшіліктерді жою үшін және қожайындардың қаражатын үнемдеуде,
2-кесте
Кран туралы мағлұмат.
Көрсеткіштері белгіленуі өлшемдері Базалық нұсқасы Жобаланған нұсқа
Жүккөтергіштігі (максималды) Q т 42 32
Көтеру биіктігі (максималды) Hmax м 10 8,5
жылдамдықтар:
жүк көтеру V1 м/мин 12 12
Жүк көтеру арбашасының қозғалуы V2 м/мин 37,8 37,8
Краннның қозғалуы V3 м/мин 60 60
Грейфердің қозғалуы n айн/мин - 1,2
Ауданның сыйымдылығы N дана 240
Ауданның өлшемдері L*B М 48х200 48х200
Басты жөндеуге дейінгі пайдалану уақыты Tц сағ 12500 12500
6.3 Кранның жұмыс циклінің ұзақтығын есептеу
Кранның жұмыс істеу циклы төкпелі жүкті қармау, көтеру немесе
Базалық нұсқа:
T1=tc+(4*t1+t2+t3)*(
мұндағы: tc =10 мин - жүкті қармау
Жүкті көтеру уақыты:
t1=Hmax/V1=8,5/12=0,83 мин.
Жүк көтеру арбашасының қозғалу уақыты:
t2=L2/V2=41/37,8=1,08 мин.
мұндағы: L2=41 м - жүк көтеру арбашасының жүретін жолы.
Кранның қозғалу уақыты:
t3=L3/V3=500/60=8,33 мин.
мұндағы: L3=500 м – кранның жүретін жолы.
Т1=10+(4*0,83+1,08+8,33)*0,67=18,54 мин.
Жобаланған нұсқа:
T3=tн+tзах+tо+4*t1+t2+t3+t4
мұндағы: tн, tзах, tо-төкпелі жүкке дәл әкелу, қармау, жіберу
Грейфердің қозғалу уақыты:
t4=1/n=1/1,2=0,83 мин.
Тз=3+4*0,85+1,08+4,17+0,83=12,48 мин.
Келтірілген есептерден жобаланған кранның жұмыс циклының ұзақтылығы 30% -ке
6.4 Кранның жұмыс уақытының жылдық қорын анықтау
Кранның жылдық пайдалану өнімділігін есептеу үшін алдымен оның жұмыс
Техниканың бір жылдағы жұмыс істеген сағаттарының саны келесі формуламен
Тг=Тф/((kсм*tсм)-1+Dр)
мұндағы: Тф=250 күн - жұмыс уақытының жылдық қоры; tсм=7,61
Кранды жөндеу және техникалық қызмет көрсетуге кеткен уақыттың ұзақтығын
Dр=((dpi+dni)*ai/Тц
мұндағы: dpi – техниканың аралық жөнделуге және ТҚ-ға келу
Dр=2*7,61*12+2*7,61*2*3+2*7,61*(5+5)*1/12500=0,034.
Техниканың 1 жылдағы жұмыс уақыты:
Тг=250/((2*7,61)-1+0,034)=2505сағат.
6.5 Жұмысшылар мен қызметкерлердің саны және жалақыларының қоры
Өнеркесіпте жұмысшылар екі топқа бөлінеді – негізгі және көмекші
Негізгі жұмысшылар
адам
2) Көмекші жұмысшылар
Бұл жұмысшылар өнімді өндіруде тікелей технологиялық процеске қатыспайды, олар
адам
Жалпы жұмысшылар
(77)
адам
6.6 Қызметкерлер
Өнеркәсіп салаларындағы қызметкерлерге техника инженерлері, инженер экономистер, есеп
6.7 Жалақы қорын есептеу
Кәсіпорында орындардың жұмыстардың күрделігіне сәйкес түрлі разрядқа жататындығын жұмысшылар
Әр уақытта халықшаруашылығы бойынша минималдық еңбек ақының мөлшері туралы
(78)
мұндағы: минималдық сағаттық еңбек ақының мөлшері, теңгемен;
Мысалы, елдегі минималдық еңбек ақы 9200 теңге болсын, айдың
теңге
Төртінші разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:
теңге
Екінші разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:
теңге
Негізгі жұмысшылардың жалақыларын екі түрлі өдіспен есептейді. Бірінші әдісте
(79)
теңге
Бұл әдіс жаппай мол өндірісте автоматтық тасқынды жүйелер орнатылған
Көмекші жұмысшылардың жалақысы мына формуламен есептеледі:
(80)
теңге
6.8 Негізгі жалақы қорын есептеу әдісі
Кәсіпорында жұмысшыларға тарифтік еңбек ақымен қатар бірнеше түрлі төлемдер
(81)
теңге
теңге
Көмекші жұмысшылардың еңбекақылары жалақылардың мерзімді нысаны бойынша есептеледі, бойынша
(83)
теңге
мұндағы: көмекші жұмысшылардың саны;
Көмекші жұмысшыларға тарифтік еңбекақыларына қосымша түрлі төлемдер жасалады.Үстеме төлемдердің
(84)
Қызметкерлердің еңбекақылары – олардың жалақылары орындап отырған жұмыстарының күрделігіне
а) инженер техник қызметкерлерінің тариф бойынша жылдық еңбекақылары мына
(85)
мұндағы: ИТК – инженер – техник қызметкерлерінің саны; U
теңге
12 – жылдағы айлар саны.
теңге
Қызметкерлердің басқа топтарының жалақылары да осы әдіспен есептеледі, есептеуде
ә) инженер экономистердің
(86)
теңге
Кәсіпорындарда мамандарға да сыйлық төленеді, ол сыйлықтардың мөлшері алып
б) инженер техник қызметкерлерінің жылдық еңбек ақылары мына мөлшерде
(87)
теңге
в) инженер – экономистердің жылдық еңбекақылары мына мөлшерде болады:
(88)
теңге
г) кіші қызметкерлер – вахтерлер, тазалаушылар т.б. олардың разрядтары
(89)
теңге
мұндағы: елдегі сағаттық минималдық еңбек ақы.
Кіші қызметкерлердің жылдық жалақыларының мөлшері мына формуламен анықталады:
(90)
теңге
теңге
мұндағы: кіші қызметкерлердің саны;
Жұмысшылар мен қызметкерлерді орта айлық жалақылары кестеде келтірілген.
3-кесте.
ТИҚ, ИЭ, ЕШҚ және КК жылдық және орта айлық
Жұмысшылар мен қызметкерлердің аталуы Жалпы жылдық жалақы, мың теңгемен
1. Негізгі жұмысшылар 11445091,8 23721,5
2.Көмекші жұмысшылар 1943898 22954,4
3. ИТҚ 4771267,2 45490
4.ИЭҚ 1153900,8 38650
5. Кіші қызметкерлер 130272 16200
Барлығы 19314158 100340
6.9 Өзіндік құнды есептеу
Өнімнің өзіндік құны екі түрлі әдіспен есептеледі. Бірінші әдіс
Екінші әдіс бойынша эконимакылық элементтер бойынша есептеледі.
Мұнда барлық өндірілген бұйымдарға жұмсалатын шығындарды әрбір экономикалық элемент
ӨҚ=М+Э+Еа+Аж
мұндағы: М – негізгі материалға кететін қаржы М –
(92)
теңге
Жарық түсіру үшін:
теңге
мұндағы: Еа – қызметкерлердің жалпы жылдық еңбек ақы қоры;
4-кесте
Қорытындылаушы мәндер
Негізгі өндірістік қордың элементтерінің аталуы Алғашқы құны, теңге Амортизациялық
1. Өндірістік үйлер мен құрылыстар 150000000 5 7500000
2. Өндірістік жабдық 2000000 10 200000
3. Энергетикалық жабдықтар 25000 10 2500
4. Аспаптар мен қондырғылар 15000 20 3000
5. Бақылаумен өлшеуіш аспаптар 80000 20 16000
6. Өндірістік және шаруашылық инвентарьлар 30000 12 3600
Барлығы 152150000
7725100
Өндірістік үйлер мен құрылыстар:
Зауыттың ауданы
Биіктігі
500 10 = 5000 м3
1 м3 = 3000 тг
5000 3000 = 15000000
ӨҚ=215000+19314158+97355720+7725100=124609978 теңге
Пайда = 0,4 ӨҚ
Пайда = 0,4 124609978 = 4984399,12 теңге
Өм = Ақ / П
Өм = 152150000 / 4984399.12 = 3.08
Көпірлі грейферлі кранның құнын, пайданы есептей отырып 3 жылда
ҚОРЫТЫНДЫ
Кез келген өндірістің бір-бірімен технологиялық байланысы, олардың арасындағы жүктердің
Көтеріп тасымалдау машиналары тау-кен өндірісте, металургия өндірісінде, химия өндірісінде,
Жүк көтеру машиналары жүкті жоғары, көлбеу тегістің бойымен тасымалдайды.
Бұл дипломдық жұмыс «Көлік, көліктік техника және технология»
«Көлік, көліктік техника және технология» мамандығы бойынша бұл дипломдық
Көтеру-тасымалдау қондырғыларының өндірістегі түрлерін, олардың практикада қолдану аймақтарын, жүктерді
Дипломды жобалау барысында көпірлі крандардың түрлерін қарастырып салыстыра отырып
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Ф.К. Иванченко Расчеты грузоподъемных и транспортирующих машин.
- М.: Киев, Вища школа, 1975.
2 Александров М.П. Грузоподъмные машины. -М.: Высшая школа, 1973.
3 Александров М.П. Подъемно – транспортные машины. -М.: Высшая
4 ВНИИПТмаш. Расчеты крановых механизмов и их
5 Вайнсон А.А. Подъемно-транспортные машины. –М.: Москва, 1982.
6 Досым К.Б. Жүк көтергіш машиналар. Алматы,2004.
7 Спиваковский А.О., Дьячков В.К. Транспортирующие машины. -М.: Машиностроение,
8 А.В. Кузьмин, Ф.Л. Марон Справочник по расчетам механизмов
-М.: Минск, Вышэйшая школа, 1983.
9 Гохберг М.М. Металлические конструкции ПТМ. -М.: Машиностроение,1969.
10 Грузозахватные устройства: Справочник. Ю. Г. Козлов, А. М.
11. Курсовое проектирование грузоподъемных машин. Руденко Н.Ф., Александров М.П.,
12. Курсовое проектирование грузоподъемных машин. Под ред. Казака
13. Методическое пособие “Сборник типовых расчетов по курсу Охрана
14. Методическое пособие “Организационно-экономическая часть дипломных проектов конструкторского профиля”.
15. Организация и планирования машиностроительного производства. Под ред. Ипатова
16. Охрана труда в машиностроении. Под ред. Юдина Е.Я.,
17. Подъемно-транспортные машины. Александров М.П. – М: Высшая школа,
18. Подъемно-транспортные машины. Атлас конструкций. Под ред. Александрова М.П.,
19. Правила по охране труда при погрузочно-разгрузочных работах и
20. Правила устройства и безопасной эксплуатации грузоподъемных кранов (ПБ
3