М А З М Ұ Н
КІРІСПЕ
1 КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН
ТАЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МАЗМҰНЫ МЕН МӘНІ
1.1 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың
ғылыми теориялық негізі
1.2 Қаржылық жағдайды талдаудың негізгі әдістері
мен тәсілдері
1.3 Қаржылық тұрақтылықты талдаудың ақпарат көздері
2 “РИЗА” ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕЛГЕН
СЕРІКТЕСТІГІНІҢ ҚАРЖЫ ЖАҒДАЙЫН ТЕРЕҢ
ТАЛДАУ
2.1 Баланс активтері мен олардың құрылым көздерінің
ара-қатынасын талдау
2.2 Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін бағалау
2.3 Іскерлік белсенділігін талдау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Нарықтық экономикаға көшу кәсіпорындарға өндірістің тиімділігін арттыруын, өнімнің
Бұл міндетті іс-жүзіне жеткізу үшін кәсіпорынның шаруашылық қызметіне
Маманды экономист, қаражаттаушы бухгалтер мен аудитор нарықтық қытынастарға
Соңғы жылдарда Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебінің тәжірибесі мен
1997 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап бухгалтерлік есеп стандарттарын,
Тәжірибе жүзінде дәстүрлі бухгалтерия қаржы ақпаратының тұтынушыларына толық
Экономикада қаржылық талдаудың мәні өте зор: кәсіпорындардың қаржылық
Нарықтық қатынастар кезінде кәсіпорындар өз-өзімен шаруашылық субъект болып,
Нарықтық жағдайда кәсіпорынның өмір сүруі және нарықта тұрақтылығы
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау үшін, өндірістік және қаржылық
1 КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ жағдайын
ТАЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МАЗМҰНЫ МЕН МӘНІ
1.1 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың
ғылыми теориялық негізі
Нарықтық жағдайда кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау өте маңыы
М.Н.Крейнина, А.И.Ковалев және В.П.Привалов бұны былай анықтайды: “Қаржылық
Профессор Балабанов И.Т. кәсіпорынның қаржылық жағдайы туралы быай
Кәсіпорынның қаржылық жағдайына көптеген факторлар әсер етеді, Радионова
1) пайда болу көзі бойынша - сыртқы және
2) нәтиженің маңыздылығы бойынша - негізгі және жанама;
3) құрылымы бойынша - жәй және күрделі;
4) іс-әрекет уақыты бойынша - тұрақты және уақытша.
Ішкі факторлар кәсіпорынның жұмысты ұйымдастыруына тәуелді, ал сыртқы
Кәсіпорын тұрақтылығы ең алдымен өндірістің шығындарымен үзіліссіз байланыстағы
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылықтың (ҚТ) басқа маңызды факторы болып
Қаржылық тұрақтылықтың маңызды ішкі факторы болып қаржылық ресурстарының
Бұл жерде үлкен рольді кәсіпорын төлем қабілетілігінің қаржылық
- кәсіпорын салалық түрі;
- кәсіпорын шығарылатын өнімнің (жұмыстың, қызметтің) құрылымы, жалпы
- шығындар көлемі, ақшалай табыстармен салыстырғандағы оның қарқыны;
- мүлік пен қаржылық ресурстардың жағдайы, қорлар мен
- кәсіпорынның басқару тиімділігі.
Сыртқы факторларға шаруашылық жүргізуге экономикалық шарттардың әсерін, қоғамдағы
Кәсіпорындар тұрақты қаржылық жағдайын қалыптастыуға оның контрагенттерімен (салықтық
Қаржылық органдарда, оның ішінде салық инспекциясы, тұрақты жағдайдағы
Осыайша қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестігін анықтайды, кәсіпорынның және
Нарықтық экономика жағдайында іс-әрекет ететін кәсіпорынның қаржылық жағдайын
қаржылық жағдайының жалпы бағалануы және есеп беру кезіндегі
активтер мен олардың құралу көздері арасындағы сәйкестікті, оларды
қаржылық есеп айырысу және несиелік тәртіпті сақтау;
кәсіпорынның активтер құрылымын әне оның міндеттемелерін зерттеу;
ағымды активтердің, оның ішінде дибиторлық қарызбен қорлардың айналымдылығын
баланс өтімділігін, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен төлемқабілеттілігінің абсолютті
кәсіпорынның табыстылығын бағалау;
кәсіпорынның табыстылығының салыстырмалы көрсеткіштерінің және олардың деңгейінің өзгеруіне
кәсіпорынның іскерлік белсенділігін анықтау;
кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзімге
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның шаруашылық іс-әрекетін талдаудың аяқтаушы
Жоғары сапалы өнімді үздіксіз шығару және өткізу
кәсіпорынның қаржылық ресурстарының қалыптасуына жағымды әср етеді. Өндірістік
Осындай мәліметтердің бәрін жинап талдағанда, біз басына айтқанымызды
Сондықтан осы жұмыстың келесі бөлімдері мен баптарында “Қаржылық
1.2 Қаржылық жағдайды талдаудың негізгі әдістері мен тәсілдері
Қаржылық есептің аналитикалық оқуының негізгі принциптері - бұл
Тәжірибе жүзінде ҚЖТ 6 негізгі түрлерге бөлінеді:
1) көлденең (уақытша талдау);
2) құрылымдық талдау (тік);
3) трендтік;
4) коэффициенттер талдауы;
5) салыстырмалы;
6) факторлық талдау.
Қаржылық есеп берудің көлденең (уақытша) талдауы - есеп
Тік (құрылымдық) талдау - есеп берудің әр деректерінің
Тік салыстырмалы талдаудың көмегімен жеке бөліктердің жалпы тұтасының
Трендтік талдау - есеп берудің әр деректері бойынша
Коэффициенттер (салыстырмалы көрсеткіштердің) талдауы дегеніміз - есеп берудің
Баланстанудың негізгі қалаушыларының бірі - Н.А.Блатованың топтастыруына сәйкес,
Салыстырмалы (кеңістіктік) талдау дегеніміз - фирманың, еншілес кәсіпорын,
Факторлық талдау - детерминделген немесе стохастикалық зерттеу әдістерінің
Олардың тәжірибеде қолдану әдістерімен біз статистика және экономикалық
1.3 Қаржылық тұрақтылықты талдаудың ақпарат көздері
Қаржылық жағдай дегеніміз - кәсіпорын өзінің қызметін қаржыландыру
Талдаудың негізгі мақсаты - қаражаттың қызметтегі кемшіліктерді дер
1) Өндірістік, саудалық және қаражаттық қызметтердің әр түрлі
2) Шаруашылық қызметінің нақтылы жағдайлары мен меншікті және
3) Қаржылық қорларды тиімдірек қолдану және кәсіпорын қаржылық
Қаражаттық жағдайды талдау - шаруашылық қызметінің жалпы да
Сыртқы бөлігі баспасөзге шықан есеп берудің деректері бойынша
Қаражаттық жағдайды талдаудың ақпарат көздеріне назар аударсақ, бухгалерлік
- бухгалтерлік баланс № 2 БЕС сүйенеді;
- қаржылық шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беруі
- ақша қаражатының қозғалысы (өзгеруі) туралы есеп беру
- оларға түсіндірме жәе басқа қосымша ақпараттар, кестелер
№ 2 стандарт активтер мен меншікті капиталдың, міндеттемелердің
Қаржылық есеп беруде алғашқы кезеңдегі керекті мәліметтері келтіру
Ол екі бірдей бөлшектерден тұрады. Бухгалтерлік есептің жаңа
Қазіргі уақытта Қазақстанда халықаралық стандарттарға сәйкес баланс баптаының
Баланс активі: ұзақ мерзімді (1) және ағымдағы (2)
- жер-меншік құқығы мен тұрақты пайдалану құқығы негізінде
- меншікті, ұзақ мерзімді жалға алынған, уақытша республикаға
- сақтаулы және қызметі тоқтатылған негізгі құралдар;
- өндірісте пайдаланылмайын негізгі құралдар және т.б.;
- материалдық емес активтердің құрылымы, оларда амортизацияланудың әдістері;
- инвестициялар - инвестор ықпал етіп отырған ірі
- ұзақ мерзімді дибиторлық қарыз түрлеріне және оны
Ағымдағы активтердің құрамында тауар-материалдық қорлар түріне қарай: көлік
Баланстың екінші бөлігі 3 бөлімнен тұрады: меншікті капитал
Меншікті капитал бөлігінде: есеп беу жолындағы жарғылық капиталдағы
Ұзақ мерзімді міндеттемелер дегеніміз - бір жылдан астам
Ұзақ мерзімді міндеттемелер бөлігінде: қамтаасыз етілген және қамтамасыз
Ағымдағы (бір жылдың ішінде өтелуге тиісті) міндеттемелер бөлігінде:
Берілген №3 бухгалтерлік есептік стандарт 1997 жылдың бірінші
Қаржы шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы төмендегі мәселелер түсіндірілуге
- кәсіпорын қызметінің барлық түрлерінен түскен кірістің төмендеуіне
- сатылған өнімнің өзіндік құнын арттыруға ықпал еткен
- жалпы және әкімшілік шығындардың, пайызы бойынша төлемдердің
- төтенше жағдайының шығындары мен кірістері;
- есеп беру жолындағы орын алған әрбір төтенше
- кәсіпорынның қаржылық шаруашылық қызметінің нәтижелеріне есеп беру
Қаржылық-шаруашылық қызметтің нәтижелері арқылы есеп беру жыл басынан
Бұл формада келесі ақпарат ашылады:
Негізгі қызметтен түскен табыс(өткізуден түскен түсім);
Өткізілген өнімнің (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құны;
Жалпы табыс (1-2);
Мерзім шығындары: -жалпы және әкімшілік шығындар;
-( ақы төлеудің шығындары;
-сауда (сатылу) шығындары;
Негізгі қызметтерден түскен табыс (зиян) (3-4);
Негізгі емес қызметен түскен табыстар (зиян);
Салық салуға дейінгі әдетті қызметтен түскен табыстар (зиян)
Табыс салығы;
Салық салынғаннан кейінгі әдетті қызметен түскен табыс (зиян)
Төтенше жағдайлардан түскен табыс (зиян);
Таза табыс (зиян) (9-10).
№ 4 бухгалтерлік есеп стандартында ақша қаражатарының
Ақшалай қаражаттың қозғалысы бойынша есеп беру: операциялық, инвестициялық
Жанама әдіс-бұл таза табысты (зиянды) ағымдағы активте мен
Инвестициялық қызмет - ұзақ мерзімді активтердің құрамы мен
Қаржылық қызмет - меншікті капитал мен сырттан алынған
Заңды ұйымның қызметінің түрлері бойынша топтастыруы пайдаланушыларды ақпаратпен
Ақша қаражаттарының қозғалымы туралы есеп бойынша мынадай негізгі
Операциялық қызметтен түске ақша қаражаттарының қозғалымын анықтау үшін
Ақша қаражаттарының қозғалуы кәсіпорыннан гөрі көбінде клиенттердің қызметін
Ақша қаражаттарының қозғалымдағы шектеулер және т.б.
Қаржылық есеп-қисап жүргізуді жасаған кезде, кездеспей тұра алмайтын
Түсіндірме хатта кәсіпорынның қаржылық жағдайымен қаржылық қызметіне жалпы
Бухгалтерлік есеп-қисап жүргізу нақты белгіленген уақыт кезеңіндегі қаржылық-шаруашылық
Түсіндіру қағазында келесі ақпаратты көрсету қажет:
1. Активтерді иелену құқығының шектелуі;
2. Міндеттемелерге берілген кепілдіктер;
3. Активтер мен міндеттемелер;
4. Зейнетақымен қамсыздандырудың шартты бейнесі;
5. Алдағы кезеңнің ұзақ мерзімді салымдарын қаржыландыруға арналған
Түсіндіру қағазында пайдаланушылардың сұранымына сәйкес қаржылық есеп беру
Ішкі пайдаланушылардың қосымша ақпарат көздерін пайдалануға мүмкіндіктері бар,
2 “РИЗА” ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕЛГЕН СЕРІКТЕСТІГІНІҢ ҚАРЖЫ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінің қаржы жағдайын талдауға кірісеміз.
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестің қаржы жағдайын дәлірек бағалау
кәсіпорынның мүлік жағдайын бағалау;
кәсіпорынның қаржы тұрақтылығын талдау;
кәсіпорынның төлеу қабілеттілігін талдау;
іскерлік белсенділігін талдау;
несие төлеу қабілеті мен банкроттықты болжауды талдау.
2.1 Баланс активтері мен олардың құрылым көздерінің ара
Баланс активтері мен олардың құрылым көздерінің арасында тығыз
Кәсіпорынның активтерінің негізгі (критерий) сипаттамасы-олардың құрылымының тиімділігі (кәсіпорынның
Мүлікті сатып алу көздерін талдауда кәсіпорынның төлем қабілеттілігі
Мүлікті жағдайды талдау тәжірибесінде баланстік тік және көлденең
Мүлікті жағдайды талдағанда аналитикалық кестелер қолданылады, олар кәсіпорынның
Талдаудың осы кезеңінде кәсіпорынның қызметі туралы түсінік қалыптасады,
Баланстың валютасының жалпы өзгеру сомасы құрама бөліктеріне бөлінеді,
Ұзақ мерзімі және ағымдағы қаражаттардың құрамындағы өзгерістерді талдау
Мүлікті талдау үшін төмендегі көрсетілген аналитикалық кесте макеті
Кесте 2.1
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серістестік мүлкінің
құрамы мен құрылымын талдау
Көрсеткіштер 1999 ж. бастапқысы Ағымдағы жылы 2000 ж.
мың.тг. ( үлесі мың.тг. ( үлесі мың.тг. (
Мүлік барлығы 10980,70 100 14245 100 13181 100
Ұзақ мерзімді активтер 373,74 3,4 1293 9,08 2501
Ағымдағы активтер;
оның ішінде: 10606,96 96,6 12952 90,92 10680 81,02
ТМҚ 5957,39 54,25 4226 30,22 5563 50,0
Дебиторлық қарыз 3844,37 35,01 8653 60,14 3004 21,0
Ақшалай қаражат 805,2 7,33 73 0,56 2113 10,02
Кәсіпорынның актив құрамындағы әртүрлі өзгерістерді қалай талдау керектігін
Ұзақ мерзімді активтердің абсолюттік мөлшері мен үлесінің бір
Егер де ол кәсіпорынның қайта ұйымдастырылуына және жетілдіруіне
Барлық басқа жағдайларда ұзақ мерзімді активтердің үлесінің жоғарлауы
Ағымдағы активтердің абсолюттык және салыстырмалы мөлшерлері көбіне оң
Активтердің сапасының төмендеуі кезінде, олар теріс деп бағаланады.
Талдаудың келесі кезеңі - мүліктің әртүріл құрамаларының өсу
Егер ақшалай қаражаттың өсу қарқыны тауарлы-материалдық қордың өсу
Ұзақ мерзімді активтерге ұқсас, тауарлы-материалдық қорлардың өсу қарқынының
Қай жағдайда ақшалай қаражаттың (абсолютті өтімділігі бар активтер)
Содан кейін, керек мерзімінде, қозғалмайтын мүіктің терең талдауы
Кәсіпорынның мүлігін бағалаумен бірге мүліктің пайда болу көздерін
Әзірше, кәсіпорынның өндірістік потенциялының жағдайын қарастырамыз және оның
Кәсіпорынның өндірісік потенциялын сипаттайтын көрсеткіштерінің бірі өндірістік тағайындалу
К=(негізгі құралдар+өндірістік қорлар+аяқталмаған өндіріс)/
/ (баланс валютасы);
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінде берілген немесе көрсетілген көрсеткіштер:
1999 жылғы есеп беру кезеңінің басы: 280,6+5937,39/10980,70=0,57
Ағымдағы есеп беру кезеңі: 1212+4226/14245=0,39
2000 жылғы есеп беру кезеңінің соңы: 2441+5563/13181=0,61.
Берілген коэффициент үшін оң жағымды шектеу - (
Жалпы бағалағанда негізгі қаражаттарының актив бөлігінің анықталуының үлкен
Км = (ағымдағы активтер) / (валюта);
1999 жылғы есеп беу кезеңінің басы: 10606,96/10980,70=0,97.
Ағымдағы есеп беру кезеңі: 12952/14245=0,91.
2000 ж. есеп беру кезеңінің соңы: 10680/13181=0,82.
Біз есептеген көрсеткіштерімізге қарап мобилдік коффициентінің жылдан жылға
Кимм= (ағымдағы активтер) / (ұзақ мерзімді активтерге);
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінде бұл коэффициент:
1999 ж. есеп беру кезеңінің басы: 10606,96/373,74=28,4
Ағымдағы есеп беру кезеңі: 12952/1293=10,1
2000 ж. есеп беру кезеңінің соңы: 10680/2501=4,28
Бұл коэффициенттің үлес салмағының жылдан жылға азаюы, кәсіпорынның
Негізгі тармақтау құрылымды нығайтуға (оптималдауға) негізделген оларды тиімді
Негізгі қорлардың техникалық жағдайын көрсететін, тозу коэффиценті ол
1999 жылы есеп беру кезеңінің басы: 14,5/295,1=0,05.
Ағымдағы есеп беру кезеңі: 102/1314=0,08.
2000жылғы есеп беру кезеңінің соңы: 405/2846=0,15.
Мына есептеу бойынша негізгі қорлардың өсуі көрсетіледі, яғни
Енді, “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестіктің ағымдағы активтердің құрамы
Кесте 2.2
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестіктің
ағымдағы активтердің құрамы мен құрылымы
Көрсеткіштер 1999 ж. есеп беру кезеңінің басы Ағымдағы
мың.тг. ( үлесі Мың.т. ( үлесі мың.тг. (
Ағымдағы активтер ішінде: 10606,96 100 12952 100 10680
а) өндірістік қорлар 5957,39 56,16 4226 32,62 5563
Кесте 2.2-ң жалғасы
б) берілген аванстар 0 0 0 0 1603
в) дебиторлық қарыз 3844,37 36,24 8618 66,53
г) жұмыскер-лердің қарызы 0 0 0 0 0
д) ақша қаражаттары 805,2 7,60 72 0,85 2113
Келтірілген мәліметтер бойынша, кәсіпорынның ағымдағы активтері, баланс валютасы
Өтімділік активтерінің көбеюі, “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктесеігінің төлеуқабілеттілігінің
Жоғарыда айтылғандарға сүйеніп, “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестіктің мүліктік
2.2 Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін бағалау
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы мерзімді кезеңде төлеуқабілетілік пен өтімділік
Жалпы төеуқабілеттілігі және өтімділік дегеніміз - қысқа мерзімді
Төлеу қабілеттілігі дегеніміз - ақшалай қаражаттардың және олардың
Өтімділікті талдаудың сұранымы нарық жағдайларында кәсіпорынның қаражаттық шектерін
А1 - ең өтімді активтер-ақшалай қаражаттар және қысқамерзімді
П1 - ең жедел міндеттемелер: дер мезгілінде өтелмеген
П2 - қысқа мерзімді пассивтер: қысқа мерзімді несие
П3 - ұзақ мерзімді пассивтер: ұзақ мерзімді несие
П4 - тұрақты пассивтер: кәсіпорынның меншікті капиталы.
Баланстың өтімділігін анықтау үшін пассив пен актив бойынша
1999 жылғы есеп беру кезеңінің басы: А1=805,2 ;
А2=3844,37 ; П2=0. А3=5957,39 ; П3=0; А4=373,74 ;
Ағымдағы жыл есеп беру кезеңі: А1=73 ; П1=9744
А2=8618 ; П2=0. А3=4226 ; П3=0; А4=537 ;
2000 жылғы есеп беру кезеңінің соңы: А1=2113 ;
А2=2926 ; П2=0. А3=5663 ; П3=0; А4=1478 ;
Осының бәрін салыстырғанда мынадай қатынасты берді:
А1 ( П1 ; А2 (
Осы теңсіздіктерге қарасақ есептік жылдардың бәрінде бірінші теңсіздік
Жалпы кәсіпорынның жақын уақыты (арада) төлеу қабілеттілігін куәландыратын
1999 жылғы есеп беру кезеңінің басы: 805,2+3844,37 =
Ағымдағы жыл есеп беру кезеңі: 72 + 8618
2000 жылғы есеп беру кезеңінің соңы: 2113 +
Жоғарыда айтқандарға негізделсек, мынадай қорытынды жасауға болады: кәсіпорынның
Сонымен бірге “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестіктің өтімділікпен төлеуқабілеттілігін
1. Кәсіпорынның жалпы толтыру (ағымдағы өтімділік) коэффициентін табамыз
Кж.т.= (ағымдағы активтер) / (ағымдағы міндеттемелер);
1999 жылғы есеп беру кезеңінің басы: 10606,96 /
Ағымдағы жыл есеп беру кезеңі: 12952 / 10500
2000 жылғы есеп беру кезеңінің соңы: 10680 /
Берілген көрсеткішті есептеудің мәні: кәсіпорындар қысқа мерзімді қарыздарде
Батыс тәжірибесінде коэффициенттің теориялық мәні 2-ге тең деп
Алдағы 2-суреттен біз коэффициенттің жағымды шектеуден аз болғанын
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестіктің жалпы
толтыру коэффициентінің графигі
2. Жылдам өтімділік коэффициенті (Кж.ө.)
Кж.ө.= (АА - ТМҚ) / (ағымдағы міндеттемелер);
бұл жерде, АА - ағымдағы жылдар;
ТМҚ - тауарлы-материалдық қорлар.
1999 жылғы есеп беру кезеңінің басы: 10606,96 -
Ағымдағы жыл есеп беру кезеңі: 12952 - 4226
2000 жылғы есеп беру кезеңінің соңы: 10680 -
Осы коэффициенттің есептеу кезінде міндеттемелер немесе қарызға алынған
3. Абсолют өтімділік коэффициенті (Ка.ө.)
Ка.ө,= (ақша қаражаттарын) / (ағымдағы міндеттемелер);
Бұл коэффициент өтімділіктің қатаң сипаты болып есептелінеді, ағымдағы
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінде осы коэффициент:
01.01.2000 ж. есеп беру кезеңінің басы: 805,2 /
Ағымдағы жыл есеп беру кезеңі: 73 / 10500
2000 жылғы есеп беру кезеңінің соңы: 2113 /
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінің
абсолюттік өтімділік графигі
Осы графикте “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінің төлемқабілеттілігі 1999
Жоғарыда айтылып кеткендердің бәрін жалпылағанда мынадай қорытынды жасауға
Талдауға түскен жылдар арасында “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінің
2.3 Іскерлік белсенділікті талдау
Іскерлік белсенділіктің көрсеткіштері - ағымдағы негізгі қызметінің нәтижелері
Біздің білуімізше, кейбір актив түрлерінің айналым жылдамдығы әртүрлі,
1. капиталдың жалпы айналым коэффициенті (Кк.ж.а.)
Кк.ж.а.= (өткізілген өнімнен түскен түсім) / (баланс валютасының
1999 ж. - 33551,83 / ( (10980,70 +
2000 ж. - 64992 / ( (14245 +
Бұл коэффициент кәсіпорынның іскерлік белсенділігі жөнінде жалпылай түсінік
2. Негізгі қаражатардың айналымдылығының коэффициенті немесе қорқайтарымы, яғни
Қорқайтарымы=(өткізілген өнімнен түскен түсім) / (НӨҚ-ң орташа жылдық
1999 ж. - 33551,83 / ( (280,6 +
2000 ж. - 64992 / ( (1212 +
Мына көрсеткіште “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестіктің негізгі қаражаттардың
3. Меншіктік капиталдың айналымдылығының коэффициенті:
Км.к.а.= (өтк. өнімнен түскен түсім) / (менш. капиталдың
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінде:
1999 ж. - 33551,83 / ( (3414,90 +
2000 ж. - 64992 / ( (3745 +
Бұл көрсеткіш бірнеше аспект бойынша қарастырылады:
- коммерциялық жағынан, сатудың артықшылығы немесе жетіспеушілігі;
- қаржы жағынан, салынған меншікті капитал айналымының жылдамдығы;
- экономикалық жағынан, ақша қаражаттарының активтілігін көрсетеді.
Алынған көрсеткішке қарап “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестіктің берілген
4. Ағымдағы активтердің айналым коэффициенті (Ка.а.а.). Бұл коэффициент
Ка.а.а.= (ө. ө. т. т.) / (ағымдағы активтердің
1999 ж. - 33551,83 / ( (10606,96 +
2000 ж. - 64992 / ( (12952 +
Айналым активтерінің айналымдылығының жылдамдығы тек қана айналым санымен
1999 ж. - 365 / 2,85 = 129
2000 ж. - 365 / 5,51 = 67
Берілген мәліметтер бойынша ағымдағы активтердің айналымдығы 2000 жылы
5.Дебиторлық қарыздың айналымдылық коэффициенті (Кд.қ.а.)
Кд.қ.а.= (ө.ө.т.т.) / (орт. деб. қарыз) ;
1999 ж. - 33551,83 / 6231,375 = 5,39;
2000 ж. - 64992 / 5772 = 11,26.
Бұл коэффициент дебиторлық қарыздың айналымдылығының сапасын және оның
Сонымен бірге дебиторлық қарыздың, кезең ішіндегі айналым санын
Дебиторлық қарыздың ұзақтығы = Т / (деб.қар.айн.саны);
Т - талданатын кезеңнің күн саны.
1999 ж. - 365 / 5,39 = 68
2000 ж. - 365 / 11,26 = 33
Осының нәтижесінде 1999 жылы дебиторлық қарыздың айналым жылдамдығы
6. Кредиторлық қарыздың айналымдылық коэффициенті (Кд.қ.а.)
Бұл коэффициент кәсіпорынның өз коммерциялық шоттарын қалайша тез
Кк.қ.а.= (өнім өндірудің шығындары) / (орт. кред. қарыз);
1999 ж. - 51,53 / 7455,14 = 0,007;
2000 ж. - 8344 / 8123,5 = 1,028.
Алынған мәліметтер бойынша “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінің 2000
Атап кеткен коэффициенттерді салыстырғанда “РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінің
Талдауға түскен жылдар арасында кәсіпорының негізгі қаражаттары қысқарып,
Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың айналым жылдамдығын талдағанда, 1999
ҚОРЫТЫНДЫ
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау үшін, өндірістік және қаржылық
Экономикада қаржылық талдаудың мәні өте зор: біз “РИЗА”
Талдау қорытындысы төмендегідей:
“РИЗА” жауапкершілігі шектелген серіктестігінің мүлік жағдайының құрамы 1999
Кәсіпорынның тұрақтылығына келсек, меншікті капиталдың шоғырлану коэффициенті өткен
Төлеу қабілеттілігіне келетін болсақ, мұнда баланстың мүмкіндігін сипаттайтын
1999 жылдың есеп беру кезеңінде А1(805,1, ал 2000
1999 жылдың есеп беру кезеңінде 1,41, ал 2000
Іскерлік пен сенімділікті қарастырғанда, іскерлік белсенділік көрсеткіштерінің ағымдағы
Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың айналым жылдамдығын талдағанда, 1999
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Абрютина М.С., Грачев А.В. Анализ финансово-экономической деятельности предприятия.
Ажибаева З.Н., Сейдахметова Ф.С. Учет и анализ дебиторской
Белых П.П. Финансовый анализ в оценке инвестиционной привлекательности
Бернстайн П.А. Анализ финансовой отчетности: теория, практика и
Бопиева Ж.Қ., Темирбекова Л.А. Кәсіпорынның қаржылық-экономикалық іс-әрекетін талдау.
Быков Е.В. Показатели денежного потока в оценке финансовой
Дюсембаев К.Ш. Анализ финансового положения предприятия, Алматы: Қаржы-қаражат,
Дюсембаев К.Ш., Егембердиева С.К., Дюсембаева З.К. Аудит и
Качалин В.В. Финансовый учет и отчет в соответствии
Кмизухова К.К., Кершенова А.М. Разъяснения по заполнению примерных
Нурсеитов Ә.О. Ликвидность баланса и платежеспособность предприятия. /Бюллетень
О банкротстве Закон РК от 07.04.95 г., №2173.
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. -М.:
1
47
Сурет 2
3000
2500
2000
1500
1000
1999 ж.б.
3000
2500
2000
1500
1000
2
1,9
1,8
1,7
1,6
1,5
1,4
1,3
1,2
1
1,41
1,24
1,29
0,5
0,1
0,05
0,01
0,005
0
1999 ж.б.
3000
2500
2000
1500
1000
Сурет 3
3000
2500
2000
1500
1000
0,26
0,007
0,11