Мазмұны
Кіріспе.......................................................................3
I. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнының түсінігі мен
1.1. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құны туралы түсінік.......................................................................5
1.2. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнына әсер етуші
1.3. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнын калькуляциялау......................................................12
II. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнын талдау.
2.1. Тікелей материалдық шығындарды талдау.......................16
2.2. Еңбек ақы төлеуге шығындарды анықтау..........................19
2.3. Жанама шығындар.........................................21
III. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнын төмендету жолдары.
3.1. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнын төмендету резервтері...................25
3.2. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнын төмендету жолдары.....................38
Қорытынды........................................................... 31
Пайдаланылған әдебиеттер....................................................... 33
Кіріспе
Нарықтық экономиканың қалыптасуы жеке кәсіпорындар деңгейінде және олардың құрылымдық
Экономикалық процестерді зерттеу жеке шаруашылық фактіден, құрылыстан, ситуациядан басталады.
Іс жүзінде коммерциялық есепті шаруашылықтың барлық салаларына енгізу, аз
Біздің дәуіріміздің экономикалық жүйесінде кәсіпорынның алатын орнының ерекшелігін оның
Өндіріс шығындары деп-әдетте өнімді өндіруге жұмсалған шығындарды айтады. Барлық
Кәсіпорын шығындары Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құны түрінде
Таза табыстың негізгі формасы - пайда.
Қорытып алынған түрінде пайда шаруашылықты жүргізудің нәтижелерін, ағымдағы және
I. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнының түсінігі мен
1.1. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік қүны туралы түсінік
Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құны-бұл кәсіпорынның өнімді өндірумен
Шығарылатын Мұнай, газ өңдеудің нақты өзіндік құнын талдау,
Өнеркәсіптік Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнының төрт түрін
Өнеркәсіптік өнімді өндіруге шығындар алғашқы экономикалық элементтер және шығындар
Алғашқы экономикалық элементтер бойынша топтау кәсіпорынның материалдық ресурстарға жалпы
- шикізаттар мен негізгі материалдар;
- көмекші материалдар;
- отын (шет жақтан);
- энергия (шет жақтан);
- негізгі қорлардың амортизациясы;
- еңбек ақы;
- әлеуметтік сақтандыруға аударымдар;
- элементтер бойынша бөлінген, басқада шығындар.
Экономикалық элементтер шығындарды топтау кәсіпорының шығындарын жеке өнім түрлері
1.2. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнына әсер етуші
Шығарылатын Мұнай, газ өңдеудің нақты өзіндік құнын талдау,
Өзіндік құнды нақты төмендетуді білдіретін үнемдеу факторлардың келесі құрамы
1. Өндірістің техникалық деңгейін арттыру.
Бұл жаңа, прогресивті технологияларды енгізу, өндірістік процестерді механизациялау және
Осы топ бойынша Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнына
Э = (Сс -Сн)* Ан ,
Э - тікелей ағымдық шығындардың үнемделуі,
Сс - іс-шараларды енгізуге дейінгі өнім бірлігіне тікелей
шығындар,
Ан - іс шараларды енгізуден бастап жоспарланатын жылдың соңына
дейін Мұнай, газ өңдеудің натуралды бірлігіндегі көлемі.
Бір уақытта өткен жылдарда іс жүзіне асырылған іс-шаралар бойынша
2. Өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру.
Өзіндік құнды төмендету өндірісті ұйымдастыруды, өндірісті мамандандыруды дамыту барысында
Өндірістің техникасы мен ұйымдастыруын жетілдіру барысында әр фактор тиімділігін
Ағымдағы шығындарды азайту үшін негізгі өндріске қызмет ету жағдайларын
Адам еңбегінің шығындарын азайту үшін қызмет көрсету нормасын жоғарылату,
Негізгі қорларды пайдалануда жақсарту кезінде өзіндік құнның азаюы келесі
Материалдық-техникалық қамсыздандыруды және материалдық ресурстарды жетілдіру шикізат пен
Өзіндік құнды азайту резервтері қалыпты өндірістік процесті ұйымдастыруда қажет
3. Мұнай, газ өңдеудің көлемін және құрылымын өзгерту
ЭЯ=(Т*ЯС)/100
Мұндағы Эп - жағдайлы-тұрақты шығындардың үнемдеу мөлшері; Пс -
жылымен салыстырғандағы тауар өнімдерінің өсу деңгейі.
4. Табиғи ресрстарды пайдалануда жақсарту. Мұнда келесі жағдайлар қарастырылды:
5. Салалық және басқа да факторлар, олар: жаңа өндірісті,
Резевтерде сонымен қатар жаңа өнімдерді дайындау және өндіру, жаңа
Шығындарды өзгеру сомасын есептеу формуласы келесі түрде көрсетіледі:
Эп= (Сх / Д1 - С0 /
Мұндағы, Эп - өндірісті дайындау жэне іске қосу шығындарының
С0,С}- базисті және есепті жылдағы шығындар соммасы; Д0,Ді -
1. тауар өңдеудің бүкіл немесе шығындар элементтері бойынша толық
2. тауар өңдеудің теңгесіне шығындар;
3. салыстармалы тауар өңдеудің өзіндік құны;
4. жеке Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құны;
5. шығындардың баптары немесе жекелеген элементтері.
Ақпарат көздері: өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) өндіру және өткізу туралы
1.3. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнын калькуляциялау
Экономикалық элементтер шығындарды топтау кәсіпорының шығындарын жеке өнім түрлері
Экономкалық элементтер бойынша өнім бірлігінің өзіндік құнын анықтау мүмкін
Шығындар калькуляциялық баптар бойынша топтау шығындарды оларды орны мен
Өнеркәсіпте негізгі калькуляциялық баптардың келесі номенклатурасы қолданылады:
1) шикізаттар мен материалдар;
2) техникалық қажеттіліктерге отын мен энергия;
3) өндірістк жұмысшылардың негізгі еңбек ақысы;
4) құралдарды ұстап түруға және пайдалануға шығындар;
5) цехтік шығындар;
6) жалпы зауыттық шығындар;
7) ақаудан кемшіліктер (потери)
8) өндірістік емес шығындар.
Шығындардың алғашқы жеті бабы фабрикалық - зауыттық өзіндік құнды
Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнына енгізілетін кәсіпорынның шығындары
Жанама шығындарға Мұнай, газ өңдеудің нақты түрлерінің өзіндік
Мұнай, газ өңдеудің жеке түрлерінің өзіндік құны өнім
ІІ. Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнын талдау.
Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құны (ӨӨҚ) тауарға баға
Мұнай, газ өңдеудің цехтық өзіндік құн - бүған
Өндірістік өзіндік құн - бұл цехтық шығындар + жалпы
ӨӨҚ=ЦӨҚ(1+Әжөш)
Жалпы өндірістік шығын (Әжөш) коэффициент арқылы беріледі. Мысалы, цехтың
Мұнай, газ өңдеудің толық өзіндік құны. Өзіндік қүн
ТӨҚ = ӨӨҚ (1+0,03) мұндағы 0,03 коэфициенті өндіріспен байланысы
ӨӨҚ қолдану мақсатына қарай (жоспарлау, есептеу, талдау, т.б) бірнеше
Жоспарлы өзіндік құн - бүл қажетті шығындар, ғылым мен
Болжамды есеп өзндік құн - бұл техникалық - экономикалық
2.1. Тікелей материалдық шығындарды талдау.
Өнеркәсіптік Мұнай, газ өңдеудің өзіндік құнында көп үлес
Сурет 2.
Тікелей материалдық шығындардың факторлық жүйесінің блок схемасы.
Жекелеген өнімдерге үлесті материалдық шығындар өнім бірлігіне жұмсалған
бірлігінің орташа бағасына (Ц1) байланысты.
Осы факторларлардың ықпалын есептеу тізбектің орналастыру әдісімен жүргізіледі.
Өнім бірлігіне шикізаттар мен материалдардың шығыны сапаға, материалдың бір
Ең алдымен қандай да болмасын факторлардың есебінен материалдық үлесті
ΔМЗХі = ΔУРХі *ЦІл *VВП1ф
Материалдың бағасының орташа деңгейі шикізаттар нарығына, мердігерлердің жіберу бағасын,
ΔМЗХі = ΔУРХі * Ц,п * VВПІф
Көптеген кәсіпорындарда басқа да мақсаттарда іс жүзіне асыруға немесе
Бұдан басқа, жоспардан ортақ қайтарымды қалдықтарға байланысты өнімдердің қаншалықты
Жоспардан ортақ қайтарымсыз қалдықтардың болуы Мұнай, газ өңдеудің
жоспарлы бағасына көбейту қажет. Содан кейін, осы фактор есебінен
Бір материалды басқасымен ауыстыру нәтижесінде тек өнім бірлігіне тұтынылған
көбейту керек, ал ауыстырғыш материал бағасы (Ц) мен ауыстырушы
ΔУМЗ = (УР, -УР0)*Ц0