СМЖ-ның 3 деңгейлі құжат Н 11/1.42-2005
Курстық жоба Баспа 2
Енгізу күні 05.05.2005
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті
Ғылыми-жаратылыстану факультет
Компьютерлік жүйелер кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖОБА
«Компьютерлік жүйелерді жобалау» пәні бойынша
Тақырыбы: «Электро энергияның төлем ақысы» компьютерлік жүйені жобалау
Курс:
Группа:
Студент:
Оқытушы:
Жұмыс қорғалды: «_____» _________________ 2006 ж.
бағасы ________________
Тараз 2008 ж.
Хаттама № ______
«_____» ___________ 2006 ж.
Студент: _____________________
Топ: _________________________
Тақырыбы: ______________________________________________
Сұрақтар:
________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ескертулер:
1._________________________________________________________________
2._________________________________________________________________
3._________________________________________________________________
Курстық жобаның қорғау мен бірге бағасы:_____________
Комиссия мүшелері:_________________________ __________
/Аты-жөні/
_________________________ __________
/Аты-жөні/
/Аты-жөні/
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ……………………...……………………………………….....………..4
I КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ НЕГІЗДЕРІ.............…….......6
1.1 Компьютерлік жүйелердің ұйымдық құрылымы.............. ............……6
1.2 Ұйымның мақсатты функциялары және бөлімшелер арасындағы
1.3 Жобалау методологиясын таңдау ………………….............................10
II КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ.............……….…………...12
2.1 Есептің қойылымы және бастапқы концептуалды моделін құру……….....................................................................................................12
2.2 Мәліметтер құрылымының спецификациясы ......................................13
2.3 Мәліметтер ағымдарының диаграммаларын және экрандық форма құру
2.4 Мәліметтер қорын ұйымдастыру...……...... ………………………….16
III КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ПРОГРАММАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫ.........................................................................................….17
3.1 Программалық модульдер және олардың өзара байланыстары…..... 17
3.2 Программаның жұмыс істеу логикасы .......................……………......20
IV ЖОБАНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІГІН ЕСЕПТЕУ ...........……22
ҚОРЫТЫНДЫ ..…………………………………………………………………26
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ......……….………………………...27
ҚОСЫМШАЛАР ..………………….…………………………………………...28
КІРІСПЕ
Осы курстық жобаның мақсаты – автоматтандырылған ақпараттық жүйені
Компьютерлік жүйеге негізделген жаңа технологиялар менеджментің ұйымдық
Жүйені ақпаратпен жабдықтауды осы салада қарастырамыз. ТЭЦ
Бұл курстық жобаның мақсаты «Электро энергиясының төлем ақысын»
Ќазіргі кезеңдегі ірі аќпараттыќ жобалардың мыналай ережелері бар:
Бұл курстық жобаны орындау үшін келесі тапсырмалар орындалуы
Бірінші аќпараттыќ жүйені жобалаудың негіздері, оның ішінде ұйымдыќ
Екінші аќпараттыќ жүйені жобалауды автоматтандыру, ол үшін Case
Үшінші аќпараттыќ жүйені жобалау ќарастырылады. Ол үшін Bpwin-де
Осы тапсырмаларды орындау арқылы жобаны аяқтап, мақсатқа жетеміз.
КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ НЕГІЗДЕРІ
. Компьютерлік жүйулердің ұйымдық құрылымы
Қазақстан Республикасы өз алдына егемен, тәуелсіз ел болғанына
ТГЭС қазіргі таңда электроэнергияны таратуға, оны ұйымдастыруға, жаңарту
Бұл ұйым республикамыздың барлық жерлерінде бар және Қазақстан
ТГЭС-тің тікелей электроэнергияны жеткізу электрэнергияны тасымалдауға арналған желілерін
Кез келген зауыт, фабрика, өндіріс кешендері мен тағы
Электро энергия тарату жүйесі бойынша абоненттердің электро энергияны
Есептеуіштер қозғалысын және электро энергия есептеуіштері көрсеткіштерін есепке
Абоненттер қолданған электро энергия мөлшерінің есепке алынуы;
Абонеттерде қосылу мерзімі және электро энергия құрылғыларының түріне
Абоненттер төлемін есепке алу;
Электро энергияны қолданылуына байланысты есеп
ТГЭС-тің қызметін жүзеге асыру барысында сыртқы және ішкі
2004 жылдың маңды қорытындылары және перспективтілігі жетістіктердің кепілдігі
Электроэнергия нарығының алдында тұрған либерализация және Қазақстанның ДСҰ
1.2. Ұйымның мақсатты функциялары және бөлімшелер арасындағы
«ТГЭС» - қаламыздың барлық территориясына электр жарығын тасымалдап
ТГЭС-тың мықты жақтары – ол жаңа электро энергиялық
2003 жылы шалғай жатқан ТГЭС- тың құрылысы аяқталды.
2004 жылы оның техникалық және қаржылық көрсеткіштері позетивті
Энергетикалық инфроқұрылымының ары қарай дамуы электро энергияны шығарып,
Осы үш төлеу ыңғайлығының кассалық төлеу түрі. Қарастырылып
1.3. Жобалау методологиясын таңдау
Жоғарыда аталып кеткендей, Bрwin үш әдістемені қолдайды -
Сурет 2. Properties for New Models диалогы
Bpwin-де модель әрқайсысы кейбір мәліметтер жинағымен (оперирует)** жұмыстар
IDEF0. IDEF0 әдістемесінің негізін бизнес-процесстерді сипаттау графикалық тілі
Модель құрамында диаграмманың төрт типі болуы мүмкін:
контексттік (әр модельде тек қана бір контекстті диаграмма
декомпозициялар;
түйіндер ағашы;
тек қана экспозиция үшін (FEO).
Контекстті диаграмма диаграммалардың ағаштәріздес құрылымының шыңы болып табылады
IDEF3. Ақпраттар ағымының өзара әсерінің
DFD. Мәліметтер ағымдарының диограммасы (Data
II КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІ ЖОБАЛАУ
2.1. Есептің қойылымы және бастапқы концептуалды моделін
Мәліметтер ағымының диаграммалары DFD жүйенің функционалды талаптар момделдегі
Мәліметтер қоймасы және сыртқы маңыздылығы. IDEF0 бағытын олар
Ақпараттар көзі (сыртқы маңызды), ақпараттар ағымын шығарады. Мәліметтер
Сонымен, келесі контексті диаграмманы аламыз:
Сурет 3. Бастапқы контексті диаграммасы
2.2 Мәліметтер құрылымының спецификациясы
Ағымның құрылымын анықтап концептуалды мәліметтер моделі үшін шығатын
«*» белгісімен «итерация» типті қайталанатын мәндері бар, барлық
«0» белгісімен «шартты кіру» қатусуы міндетті емес барлық
«/» белгісімен «альтернатив» типті құрылымға көрсетілегенен белгілі біреу
Мәліметтер құрылымдарының спецификациясының мысалы:
ТӨЛЕМ_АҚЫНЫ_ҚАБЫЛДАУҒА_АРНАЛҒАН_ОТЧЕТТАР_
КЛИЕНТ
Код_кассира
ФИО
РНН
Адрес
Тариф
Послед. показ.
Пред. показ.
КВТ
Сумма
КАССИР
Код_кассира
ФИО
Дата_рождение
Телефон
2.3 Мәліметтер ағымдарының диаграммаларын және экрандық форма құру
Бастапқы контексті диаграмманы жүйенің функционалды әрекет аспектінің анализін
1. Бастапқы контексті диаграмманы декомпозициялаймыз. Ол үшін әр
2. Барлық құрылған диаграммаларды бірінші деңгейлі диаграммаға жинаймыз.
3. Контексті диаграмма мен бірінші деңгейлі диаграмма арасындағы
4. Процесстерді ұқсастығына байланысты топтарға бөліп тастаймыз.
5. Күрделі процесстерді декомпозициялап, жоба процесстерінің әртүрлі деңгейдегі
6. Мәліметтер құрылымдары бойынша мәліметтер жиынтығын сипаттаймыз.
7. Спецификациялар бойынша төменгі деңгейлі процесстерді сипаттаймыз.
Сонымен бірінші деңгейлі декомпозия (сур. 4- те)
Диаграмма жобасының жазылуы және тақырыбының толық ашылу үшін
4 сурет. Бірінші деңгейлі мәліметтер ағымының диаграммасы.
2.4 Мәліметтер қорын ұйымдастыру
«Элетро энергияның төлем ақысының » мәліметтер қорының құрылымы
Кестелерді, форрмаларды және басқа объектілер жасамас бұрын
Мәліметтер қорын ұйымдастыру кезеңдері
Төменде мәліметтер қорын ұйымдастырудың негізгі кезеңдері көрсетілген:
Мәліметтер қорының құрылуының мақсаты.
Мәліметтер қоры қандай кестелерден тұратындығын анықтау.
Кестеде қандай аймақтар болатындығын анықтау.
Әр аймаққа өзіндік мақсатты белгілеу.
Кестелер арасында байланыстарды орнату.
Мәліметтер қоры құрылымының жаңартылуы.
Мәліметтер қорына мәліметтерді қосу және басқа объектілерді қосу.
III КОМПЬЮТЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ПРОГРАММАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫ
3.1 Программалық модульдер және олардың байланыстары
Мәліметтер қорының ұйымдасуы және МҚБЖ талдау.
Енді мәліметтер оры жайлы бірер сөз айта кетсек.
Кез келген ақпараттық жүйенің мақсаты – нақты әлем
Құрылымдастыру – бұл мәліметтер елесі тәсілі жайында келісімдерді
Мәліметтер қорын пайдаланушылар түрлі қолданбалы программалары, программалық кешендер,
Мәліметтер қоры – бұл ең алдымен, кестелердің жиынтығы,
Жиек типі – жиекте сақталатын мәліметтер типін сипаттайды.
Кестенің әрбір жолы – объекттердің біреуіне сәйкес келеді,
Мәліметтер қорындағы жазбалар физикалық жағынан қандай да бір
Мәліметтер қорын жасап, оларға сұраныстарды өңдейтін Мәліметтер қорын
Мәліметтер қорының нақты қасиеттері алуан түрлі болғандықтан, қолданушыға
Есептің қойылымы «Абонентті телефон сервисінде» анықтама ақпарат жүйесін
Мәліметтер қорының концептуалды моделін өңдеу;
Қарастырылып отырған пән облысындағы мәліметтердің инфологиялық моделін өңдеу;
Мақсатты МҚБЖ ортасындағы мәліметтер схемасының генерациясы;
Access тілін қолданып;
Нәтижелік ақпараттық экрандық формасын қалыптастыру; Мәліметтер қорын
Осы программаны қолдана отырып жоғарыда көрсетілген мақсаттардың барлығына
Access мәліметтер қорын жүйелеу ортасы
3.2 Программаның жұмыс істеу логикасы
Бұл курстық жұмыста ТГЭС - тің
5 сурет: Негізгі форма
6 сурет: Жұмысшының формасы
7 сурет: Клиенттердің төлем ақыларын енгізі формасы
8 сурет: Отчет
IV ЖОБАНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІГІН ЕСЕПТЕУ
Компьютерік жүйелер компьютерлі қолданумен жұмыстың тиімділігі айтарлықтай көбейді.
Жылдық экономикалық әсер келесі формуламен есептеледі:
Шж = Ш – Шпо,
где: Ш – программалық өнімді өңдірге кеткен
Шпо – программалық өнімді өңдіргеннен кейін кеткен
Программалық өнімді өңдірудің экономикалық әсері келесі формуламен
Ет = Э/К, (3)
мұндағы:
К –программалық қамтаманы жасағанға және ендіргенге кеткен шығын;
Шығындарды қайтару жылдар бойынша мына формуламен есептеледі:
Тқа = К / Эж ,
Жылдық экономикалық тиімділікті енгізілеттін мен барлық нұсқауларды есептегенде
Экономикалық тиімділікті есептегенде негізгі нұсқау ретінде техникалық құжаттарды
Енгізілетін нұсқауда құжаттарды реттеуді бір адам жүргізетін болады,
Ақпараттық жүйе жасау мен ендіруге кеткен шығындар мына
К = Кп + Ко,
Мұндағы: Кп –программалық қамтаманы жсауға кеткен шығындар; жоба
Ко – капиталды салымдар; ЭЕМ – ді басқа
Ақпараттық жүйенің програмалық қамтамасын жасауға программистің 230 сағаты
ЗП = (24000/168)*230 = 32857 тг.
Программалық қамтаманы жасауға кеткен барлық шығымдарды анықтау үшін:
Кп = 32857+3286+6900+9851= 52894 тг.
1 кестеде АЖ жасаумен байланысты капиталды салымдар келтірілген.
1 кесте Программалық қаматаманы жасауға кеткен шығындар
Техникалық
құралдар Характеристика Саны Бағасы
ЭЕМ (1 дана.), Pentium 4 Intel, 512 МБ
Принтер Samsung 1430 ML Laser A4 1
Кабель Жуан коаксиалды кабель – 0.6$ (метр)
30у.е = 3750 тг.
Қосу мен жөндеуге кеткен шығындар Инженер –
30000 тг.
Үйретуге кеткен шығымдар Инженер-программистің жұмысының бағасы
10 000 тг.
Сонымен жасауға кеткен капиталды шығымдар :
Ко = 76260+25200+3750+30000+10000 = 145210 тг.
Жасауға және оны ендіруге кеткен шығындар:
К = 52894+145210=198104 тг. құрайды
Айлықты төлеуге кеткен шығымды есептеу 2 –ші кестесін
2 кесте Айлықты төлеуге кеткен шығымдар
Қызметі Айлық (тг) СТС (тг)
Бөлім бастығы 35000 120
Бөлім бастығының көмекшісі 25000 96
Бөлім инспекторлары 20000 48
Жұмысшылардың жұмыс уақытының қоры мынағын тең:
ЖУҚ= Кж*Кк*Рор,
мұндағы: Кж – жұмысшылар саны;
Кк– жылына істеген күндер саны;
Рор – жұмыс күнінің орта созылуы.
Сонымен:
ЖУҚ = 7*300*8 = 16800 с.
Программалық қамтаманы ендіруге дейігі жұмысшылардың төмен ақысына кеткен
Ш = ЖУҚ * ОТСор * ((1+g)*(1+C)+Н),
мұндағы: ОТСор – орта сағаттық тариф стафкасы;
g – қосымша төлемақы мөлшері;
С – зейнетақы қорына аударылған коэффициент;
Н – қосымша шығындар коэффициенті;
Программалық қамтаманы ендіргенге дейінгі жұмысшылардың төлем ақысын анықтайық:
Т = 16800*65,1*((1+0.1)*(1+0.1)+0.3) = 1651456,8 тг.
ЭЕМ- де алмасатын жұмыс ескеретін процентінің коэффициенті 0,4
Программалық қамтаманы ендіргенге кейінгі уақытының қоры:
ҚЖУпқ = 7*300*8*(1-0.4) = 10080 ч.
Программалық қамтаманы ендіргенге кейінгі жұмысшылардың төлем ақысына кеткен
Тпқ = ҚЖУпқ * ОТСпқ * ((1+g)*(1+C)+Н)
Тпп = 10080*65,1*((1+0.1)*(1+0.1)+0.3) =990874,08 тг.
Программаны ендіргеннен жылдық үнемдеу (2):
Ү = 1651456,8 – 990874,08 =
Ендіргеннен тиімділік коэффициенті (3):
Ет = 660582,72/178771 = 3,7
Ақпараттық жүйге кеткен шығымды қайтарып алу мынаны құрайды
Ут = 178771/660582,72 = 0,27*12 = 3,25
Ғылыми – зеттеу жұмыстар шығымы калькуляция әдісіне негізделе
Программалық қамтаманың шығымын қайтару уақыты 3,25 айды құрайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл курстық жобада “ТГЭС” - тің
Бұл курстық жобадағы негізгі мәселелердің бірі мекеменің
Сонымен қатар электро энергияны тарату, реализациялау және тасымалдау
Сондай-ақ бұл курстық жобада “ТГЭС” ұйымын басқаруда,
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
А.М. Вендров. Практикум по проектированию программного обеспечения экономических
Специализированное конструкторское бюро «Проминформ». Автоматизированный междугородный коммутатор АРМ
Специализированное конструкторское бюро «Проминформ». АРМ технического обслуживания. Руководство
Тиори Т., Фрай Дж. Проектирование структур баз данных.
Хаббард Дж. Автоматизированное проектирование баз данных. – М.:
Хомоненко А.Д., Цыганков В.М., Мальцев М.Г. Базы данных.
ҚОСЫМШАЛАР
Мәліметтер қорының бас формасы
Негізгі форма
Жұмысшының формасы
Клиенттердің төлем ақыларын енгізі формасы
Отчет
14
1 сурет. Мекеме басқарудың құрылымдық жүйесі
Президент
Электромонтерлер
Жергілікті аумақтың бас механигі
Жергілікті желінің
электромонтері
Жергілікті аумаққа бекитін арнайы механиктер тобы
Арнайы мамандандырыл-ған қызметкерлер тобы
Жергілікті аумақтағы инженерлер бөлімшелері
Бақылау мен сараптама тобы
Бас инженер
ОМТС бастығы
Қызмет көрсетушілермен жұмыс бөлімі
ПТО бастығы
Техникалық қамтамасыз ету бөлімі
Технико-сараптамалық бөлімше
Технико-лабораториялық бөлімше
Экономикалық сараптау бөлімі
Бухгалтерия
Кадрлар бөлімі
Вице-президент