ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
Қ.И.Сәтбаев атындағы қазақ ұлттық техникалық университеті
Техникалық кибернетика кафедрасы
Курстық жобаға
ТҮСІНДІРМЕ ҚАҒАЗ
тақырыбы: Элктронды оқулық.
«Компьютерлік жүйеде ақпаратты қорғаудың әдістері»
Жетекші (курстық жоба) профессор
_________________Б.Х. Айтчанов
“___”__________________2006 ж.
Жетекші (дипломдық жоба) доцент
________________Т.Н. Тасбулатов
“___”___________________2006 ж.
Студент________Онласынов Е.С.
Тобы КСУ-02-1к
Мамандығы 370140 (АӨжБКЖ)
Алматы 2006
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТЕОРИЯДАН ҚЫСҚАША
1.1 Аздаған тарихи деректер мен статистикалық мәліметтер............................6
1.2 Желіге қосылу...................................................................................................7
1.3 INTERNET-пен байланысу..............................................................................8
1.4 World Wide Web технологиясы……………….………………………...….10
2. JavaScript интерпритаторлық тіліне баяндама
2.1 JavaScript-тің мәліметтер типі және операторлары….……….……….......13
2.2 JavaScript-тің негізгі объектілері және олардың
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Қосымша А
КІРІСПЕ
Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу
JavaScript сценарилерді жасау тілі . Ол веб мүмкіншіліктерінің
JavaScript тілі мәтіндік технологиямен жасалған, сондықтан бағдарламаларды жасау
JavaScript-ті бірінші рет қолданушылар Netscape Navigator 2 веб-броузері
Төменде JavaScript (және JScript) версияларын қолдайтын Microsoft және
Тіл версиясы Netscape Navigator версиясы Internet Explorer версиясы
JavaScript 1.0 (Jscript 1.0)
JavaScript 1.1
JavaScript 1.2 (Jscript 3.0)
JavaScript 1.3
JavaScript 1.4 (Jscript 5.0)
JavaScript 1.5 2.х
3.х
4.0-4.05
4.06+
---
6.0 3.х
---
4.х
---
5.х
---
JavaScript интерпретаторлы тіл болып саналады. Компьютер тек машиналық
асады. JavaScript тілі сияқты көптеген интерпретаторлы тілдер бар,
1 ТЕОРИЯДАН ҚЫСҚАША МАҒЛҰМАТ
1.1 Аздаған тарихи деректер мен статистикалық мәліметтер
INTERNET желісін алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70
Дегенмен INTERNET тек желі ғана емес, ол -
Оның қарапайым желілік нүктелері өкімет мекемелерінде, университеттерде, коммерциялық
INTERNET-тің бір ерекшелігі оның құрамындағы көптеген компьютерлер нақты
INTERNET информация магистралына өте ұқсас, институт, мектеп терминалы
INTERNET желісі сипаттау үшін оны телефон жүйесімен салыстыру
INTERNET-ті пайдаланудың нақты себептері өте көп. Мысалы, сіздің
Олай болса, "scuba" (акваланг) жаңалықтар тобын қарап шығу
Әлде әр түрлі заттар жинайтын коллекционермен танысқыңыз келе
INTERNET-тің бар мүмкіндігін, онда жиналған мәліметтерді де түгел
INTERNET-пен байланысқан провайдер компаниясы деп аталатын мекемелер әрбір
тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар;
қосылып тұратын тікелей байланыстар;
почталық байланыстар.
Бұл атаулар әзірге түсініксіз шығар, енді олардың ерекшеліктерін
1.2 Желіге қосылу
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс – мұнда жеке компьютер
Белгіленген немесе тұрақты байланыс тек ірі компаниялар мен
Қосылып тұратын тікелей байланыс көбінесе SLIP, CSLIP
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс қымбаттылығына қарай әр компьютерге
қолданылып келеді. Ол желіге телефон арқылы қосылатындықтан, модем
Почталық байланыс. INTERNET-пен косыла алатын бірнеше
байланыс түрлері бар. Провайдері CompuServe America Online болып
келген компьютерлер бірден Internet-пен почталық байланысқа кіре алады.
Олар өз почтасын Internet-ке беріп,одан да бірден хат-хабар
1.3 INTERNET-пен байланысу
Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік
Мұндай мақсат үшін файлды тасымалдау протоколы деп аталатын
FTP-серверінің мәліметтерімен қатынас жасау үшін әркім стандартты кіру
Open ftp.relcom.su nameid password – FTP-серверге кірердегі
Open FTP-сервермен қатынас жасауды сұрау;
ftp.relcom.su – FTP-серверінің қажетті информациямен толықтырылған аты
password – сұраушы адамның паролі немесе оның почталық
Парольді немесе өз атын дұрыс енгізбегенде, FTP-сервер тек
Help – сервер командалары туралы анықтама беру;
quit – сеансты аяқтау.
Пароль мен атау дұрыс болса, қатынасу құқығына байланысты
cd каталог аты – каталогты ауыстыру;
cd .. – жоғарғы деңгейдегі каталогқа көшу;
get – файл аты - FTP-серверден файл алу;
binary – екілік файлдарды жіберу/алу режимінеауыму
dir – ағымдағы каталог файлдары тізімдерін беру.
FTP-сервермен байланысу сеансында пайдалануға болатын командалар тізімінен HELP
FTP-серверден файлдар алу кезіндегі әдеттегі командалар жиынынан мысал
Cd pub/ - барлық FTP-серверін пайдаланушыларға ашық PUB
Dir – сол каталог файлдары тізімін алу;
get 0index.txt - FTP-серверден аты көрсетілген тексттік файлды
binary – екілік файлдарды өңдеуге көшу;
get far 140b.zip - FTP-серверден екілік файл алу;
quit - FTP-серверден ажырау.
Осы мысалдан командалық интерфейстің қолайсыз екені көрініп тұр.
Netscape Navigator және Internet Explorer тәрізді ыңғайлы графикалық
Мысал ретінде Microsoft Internet Explorer 3.01 программасын пайдалану
Броузерді іске қосу үшін жұмыс столынан немесе есептер
Бұл мысал Internet Explorer жұмысын Windows 95ортасында көрсетеді,
Internet Explorer-ді іске қосар алдында желімен алыстан қатынас
Мұндайда 3 терезеге мәліметтер енгізілуі тиіс.
Сіздің желідегі аты-жөніңіз және пароль, оған қоса провайдер
Осы сәттерде сіздің экраныңызға алыстағы компьютермен қатынас жасатқан
Егер барлық әрекеттер дұрыс орындалса, экранға Internet Explorer
Алдымен "Адрес" өрісін қарастырайық, бұл өрісте FTP адресі
Адрес терілген соң,”Enter” пернесі басылады. Осы сәттен бастап
1.4 World Wide Web технологиясы
Желіде қызметтердің көп түрі бар. Біздің ендігі қарастыратынымыз
Қарапайым тілдерді қолдана отырып, желіде көрсету үшін гипермедиялық
«Клиент- сервер» технологиясы. Ол бұрыннан белгілі терминология, бірақ
1-сурет. ”клиент - сервер” структурасы
Бұл функциялардың шеңберіне тек мәтінді экранға шығару емес,
HTML-документінің мәліметтер базасы дегеніміз – HTML форматты тексттік
Сервермен жұмыс істейтін қолданбалы бағдарламалық қамтаманы бағдарлама-шлюзге және
WWW серверіндегі ақпараттың ерекшелігіне біріншіден, форматталатын тексттік және
2.JavaScript инетерпритаторлық тіліне баяндама
JavaScript тілін веб-бетте баяндау HTML-ді баяндаумен бірдей. Сценаридің
дискрепторы HTML беттің басында ( және
дискрепторының көптеген атрибуттары бар, бірақ ең маңыздысы
LANGUAGE атрибутын көрсету міндетті емес, өйткені Internet Explorer
Кейбір броузерлер JavaScript тілін қолдамайды. дискрепторын анықтай
Ескерту: () ашу
JavaScript сценариінде түсініктемелерді (комментарий) қосуға болады. JavaScript интерпретаторы
Бірінші түрге бір жолды түмініктемелер жатады. Олар екі
// бұл бір жолды түсініктеме
/* бұл түсініктеме бірнеше жолдан тұрады. Сондықтан оны
2.1JavaScript-тің мәліметтер типі және операторлары
Басқа да объектілік-базалық тілдер сияқты JavaScript-те де мәліметтер
Сандық мәліметтер
Сандық мәліметтер екі түрде болады:
Бүтін сандар, мысалы 145, 245. Бұл сандар оң
Бөлшек сандар, мысалы 1.45, 2.546. бүтін сандар сияқты
Текстік мәліметтер
Текстік бір немесе бірнеше символдардан тұрса, оны жол
Булендық мәліметтер
Булендік мәліметтер логикалық оператырларымен жұмыс істейді. Булендік мәліметтің
Барлық мәліметтерді сақтау үшін оны айнымалыға меншіктеу керек.
Айнымалыларды компьютерге хабарлау үшін var түйінді сөзін пайдалану
Var myVariabl;
Мұндағы үтір нүкте (;) жолдың біткенін хабарлайды.
Айнымалыға мәліметті тең (=) белгісімен енгізіледі. Бұл процесті
Var myVeriable=100;
Сонымен қатар меншіктеу операторының көмегімен ұзын жолдарды қысқартуға
Меншіктеу белгісі Альтернативтік көрінісі Сипатталуы
x=y
x+=y
x-=y
x*=y
x/=y
x%=y Жоқ
x=x+y
x=x-y
x=x*y
x=x/y
x=x%y Меншіктеу
Қосынды
Айырым
Көбейту
Бөлу
Бөлгеннен кейінгі қалдық
JavaScript интерпритаторында көптеген операторлар бар. Бұл операторлар негізінен
оператор мағынасы мысал Нәтиже Түсіндірмесі
% Бөлінгеннен кейінгі қалдық x=x%5 x=1 11/5, қалдық
++ Инкримент (оң өсу) x=x++
x++x x=11
x=12 ++меншіктелгенне кейін қолданылған
++меншіктелмегенге дейін қолданған
- - Декримент (теріс өсу) x=x--
x=--x x=11
x=10 -- меншік-телгенне кейін қолданылған
-- меншіктел-мегенге дейін қолданған
- Теріс сан x=-x x=-11 Оң санды теріске,
+ қосу x=x+x x=22 11+11=22
Басқа да программалық тілдер сияқты JavaScript-те де бір
Оператор синтаксисі
Нүктелі үтір
Үтір
Меншіктеу
Шарт
Логикалық "немесе"
Логикалық "және"
Теңдік
Салыстыру
Математикалық
Унарлы
шақыру ;
,
=,+=,-=,*=,/=,%=
?:
| |
&&
++,!=
=
+,-,*,/,%
!,-,++,--
()
JavaScript-тің операторлары
Шартты оператор
Шартты оператор программаның ішінде белгілі бір шартты тексеру
If (шарт)
{
програма денесі
}
мұндағы, фигуралық жақшалар ({және}) кодтың блогын анықтайды. Блогта
Шарт - бұл екі және одан да көп
Символ Мағынасы
==
<
>
=
!= Тең
Кіші
Үлкен
Кіші не тең
Үлкен не тең
Тең емес
JavaScript интерпритаторы бірнеше шартты қолдануға мүмкіндік береді. Ол
Операция Символ
Және
Немесе
Не &&
| |
!
Және операциясы екі және одан да көп шарттарды
Сол бөлік Оң бөлік Нәтиже
True
False
True
False
True
True
False
False
True
False
False
False
Немесе операциясы екі және одан да көп шарттарды
Сол бөлік Оң бөлік Нәтиже
True
False
True
False True
True
False
False True
True
True
False
Шартты операторларды бірінің ішіде бірін қолдануға болады. Бұндай
If (degCent0)
{
document.write("degCent is between 0 and 100");
}
}
Шартты оператор if-ті else операторымен бірге қолдануға болады.
If (myAge>=0 && myAge =0 && myAge =30 && myAge=80
{
document.write ("myAge is either between 30 and 39
}
else
{
document.write ("myAge is NOT between 0 and 10,
}
Кейбір жағдайларды бір айнымалыны тексергенде оның көп мәні
Тексерілеті өрнек;
Case операторы;
Break операторы;
Default операторы;
Төменде switch операторының жалпы синтаксисі көрсетілген:
Switch (тексерілетін өрнек)
{
case белгі:
программалық код
break;
case белгі:
программалық код
break;
……………….
Default:
программалық код
break;
}
мұндағы, case операторын шартты тексереді. Әрбір case операторда
2.Циклдық операторлар
Циклдік орындау - бұл блок кодының қандай да
For операторы блок кодын көрсетілген сан рет қайталайды.
For ([бастапқы мән];[тексерілетін шарт];[бастапқы мәнін өсіру])
{
программалық код
}
Кодтың қайталануын тексеретін және қайталану санын көрсететін арнай
For … in циклдық операторы бірінші рет JavaScript-тің
For (index in arrayName)
{
программалық код
}
мұндағы, index циклдің басында хабарланған айнымалы. Бұл айнымалы
var myArray=new Array ("Dauren", "Daulet", "Alimbai");
массив элементтеріне қатынау үшін келесі кодты жазу керек:
var loopCounter;
for (loopCounter=0; loopCounter