Ж О С П А Р
КІРІСПЕ...............................3
І-Бөлім. ОРТА ДЕҢГЕЙДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ЖОБАЛЫ ӘДІСТЕРІ
1.1Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың әдістері…..............5
1.2Орта деңгейде ағылшын тілінде ауызша және жазбаша қарым-қатынас
ІІ-Бөлім. ОРТА ДЕҢГЕЙДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ӘДІСТЕРІ
2.1 Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың интерактивтік әдіс…………….17
2.2 Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың үлгілеу әдісі .......18
2.3 Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың осы замандық әдістемесіне
ІІІ. ОРТА ДЕҢГЕЙДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕЛЕРІНІҢ ӨМІРДЕГІ
ҚОРТЫНДЫ...............................31
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ......................32
Кіріспе
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасының мектептік білім беру саласында ағылшын
Ағылшын тілдерін мектепте окытудың негізгі мақсаты, окушылардың шетел тілін
Оқытуда қолданылатын әдістер оқушылардың тұлғасына әсер етеді, олардың сөйлеу,
Әдістеменің ғылым ретінде сипат алуындағы алғашқы бағыттар Б.В.Беляевтің есімімен
ХХ ғасырдың басында бір мәселе өткір тұрды. Ол –
Батыста аралас әдістеме идеясы туындап жатқан шақта, неліктен мұнда
Екіншіден, сол уақыттағы тікелей әдіс қарым-қатынасқа тәлімдеуді көздеді.
Үшіншіден, І дүниежүзілік соғыстан кейінгі Батыста бастау алған өзге
Бұдан бөлек, көптеген методистер мен мұғалімдер үшін тікелей әдіс
Заман ағымына қарай тікелей әдіске енгізілген өзгерістер педагогикада туындаған
Көп ұзамай шетел тілдерін оқытудың салыстырмалы әдісі қалыптасты. Бұл
Мұның ізін ала тікелей және салыстырмалы әдістерді қиыстыру арқылы
Бара-бара ағылшын тілін оқытудың мақсаттары мен оны меңгертуге деген
Дағдарыс жағдаяты әрдайым түбегейлі өзгерісті талап етеді. Осындай, озық
Қазіргі таңда байланыс пен шығармашылық оқытуға негізделген коммуникативті-бағдарлау әдістемесінің
Ағылшын тілін оқыту әдістемесі әрдайым толықтырылуы, дамытылуы тиіс. Жалпы
І .ОРТА ДЕҢГЕЙДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ЖОБАЛЫ ӘДІСТЕРІ
1.1 Орта деңгейде ағылшын тілі оқытудың әдістері
Ағылшын тілі — Үнді-Еуропалық тілдер жанұясының батыс герман
Осыдан 300 жыл бұрын ағылшын тілінің жалғыз ғана нұсқасы
Ағылшын тілі - дүниежүзілік тіл немесе халықаралық тіл. Бірақ,
Ұлттық география қоғамының деректері бойынша әлем халықтарының 70 проценті
Жуықта елімізде Мемлекет Басшысының жетекшілігімен «тілдердің үш тұғырлығы» тұжырымдамасы
Ағылшын тілі — БҰҰ -ның негізгі алты тілінің бірі
Ағылшын тiлi пәнi мектепте бiлiм, тәрбие берумен қатар жасөспiрiмдердiң
Ағылшын тiлi пәнiнiң басты мiндетi - шәкiрттердiң тiлдiк қарым-қатынас
Орта деңгейде ағылшын тілін оқыту барысында белгілі бір әдістемені
Оқыту шарттарының ішінде оқыту мақсаты аса маңызды рөль атқарады.
Осы замандық ағылшын тілін оқыту әдістерін салыстыра сипаттау өте
Сондай-ақ салыстыра сипаттау оқытушының таңдауы үшін де маңызды. Әдістердің
Аталмыш зерттеудің міндеттері бүгінгі орта деңгейде ағылшын тілін оқыту
Адамзат тарихында білім берудің әр алуан әдіс-тәсілдері әзірленген. Ағылшын
Мұндай әдістің негізі XVIII ғасырдың аяғында қаланып, XX ғасырдың
Орта деңгейде жоғарыдағы әдіске сай, тілді меңгеру үшін грамматика
Қолданысқа ертеден кіргеніне қарамастан, бұл әдістің өзіне тән артықшылықтары
50 жылдардың орта тұсында бұл тәсіл лингвистердің заман ағымына
60 жылдары пайда болған орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың
Аталған әдістің артықшылықтары неде? Оқытушының тілді білу деңгейі оқушының
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың келесі тағы бір қызықты
Орта деңгейде ағылшын тілін үйренудің ойға шому («Sugesto pedia»)
Орта деңгейде ағылшын тілін үйренудің келесісі - аудиолингвистикалық әдіс
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың 70 жылдары пайда болған
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың әдіссіз оқыту процесі жүзеге
Тілді меңгеруде сөздік қордың бай болуы да манызды мәселе.
Орта деңгейде ағылшын тілі сабағындағы сөздік қорды дамыту жұмыстары
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың тағы бір әдісі
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың көрнекілік әдісі – сабақ
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың келесі әдіс – сұрақ-жауап
Практикалык әдіске ойын элементтері бойынша тіл үйрену кіреді. Дидактикалық
1.2. Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың ауызша және жазбаша
Ауызша және жазбаша қарым-қатынас сейлеу ерекшелігінің төрт түрінің-сөйлеу, есту,
Қазіргі кезде қарым-қатынас дегенді адамдардың бір-біріне белгілердің (соның ішнде,
1. Кез келген қарым-қатынас (тікелей немесе жанама) оның уәжі
Mіне, сондықтан да оқу процесінде оқушылардың әpбіp сөйлеу ic-әрекетіне
2. Қарым-қатынас –белгілі біp нәтижеге жетуге бағытталған жай ақпарат
Сондықтан да сабақта қарым-қатынас орнату барысында шетел тілін үйрену
3. Адамдардың өзара белсенді әрекеттерінің белгісі -олардың өзара әcepi
Оқушылардың қарым-қатынас жасау қабілеттерін дамытуды мақсат етіп койған оқу
Орта деңгейде ағылшын тілдерін оқытудың нeгiзгі мақсаты — мәдениет-аралық
Жоғарыда көрсетілген жағдайлардың шетел тілдерін оқыту барысында қалай icкe
Дәстүрлі сабақ Дәстүрлі емес сабақ
(қарым-қатынас сабағы)
Сөйлеу уәжі
Оқушылардың сөйлейтін себебі: мұны одан мұғалім талап етеді және
Сөйлеу мақсаты
Оқушылар қатесіз сөйлейді(не сөйлегісі келеді); мұндай жағдайда мұғалім негізгі
Сөйлеудің мазмұны
Мұғалім, оқулық оқушының не туралы айтуы керек екенін анықтайды;мұндай
Қарым-қатынас құралы
Оқушылар толық сөйлемдер қолданады, мұндай жағдайда олар өздерінің басты
Сабақты ұйымдастыру
Бір мәселені, әдетте, бүкіл топ болып талқылайды; мұндай жағдайларда
Тыңдауға үйрету мүмкіндігінше барлық сабақтарда үнемі және мақсатты түрде:
а) ауызша жаттығуларда жаңа сөздік-грамматикалық материалдарды меңгеру барысында;
ә) ауызша сөйлеу жаттығуларын орындау кездерінде;
б) мұғалімнің байланыстыру сөздерін, сөйлеу әрекеттерінің бip түрі есебінде
1. Орта деңгейде мәтінмен танысар алдындағы кезең - тілдік
2.Орта деңгейде белгілі бip коммуникативті мідеттерді орындау мақсатымен мәтінді
3. Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың мәтінмен танысқаннан кейінгі
Бұл кезеңде ұсынылып отырған тапсырмалар репродуктивтік, репродуктивтік-продуктивтік жене продуктивтік
Сөйлеуге, сөйлесуге үйрену диалог пен монологті қамтиды. Құймақалыптарды, қайта
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың монологтік сөйлеуге үйрету –
Оқумен жұмыс істеудің бірсыпыра ерекшеліктері бар.
Оқуға үйрету барысында оқушылардың мәтінде берілген ақпараттарды әр түрлі
- мәтіннің негізгі мазмұнын түсінуді (танысып оқу);
- мазмұнын толық түсінуді (түсініп оқу);
- қажетті ақпараттарды тыңдап алуды (ізденіп оқу) дамыту мақсат
Жазуға үйрету сөздік және грамматикалық материалдарды оқу барысында қалыптасқан
ІІ.АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ӘДІСТЕРІ
2.1. Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың интерактивтік әдіс
Интерактивтік деген сөз энциклопедияда көрсетілгендей, интеракция деген ұғымнан келіп
Бұл әдістің негізгі мақсаты – оқу процесінің барлық сатысында
Интерактивті әдіс өзара қарым-қатынастың мол ауқымын қамтиды. Интерактивті әдісті
• Орта деңгейлі оқушылар мағлұмат алып қана қоймайды, өздері
• Орта деңгейлі оқушылар пікірін алдымен терең ойланып
• мәселені талқылаған кезде оқушылар өздерінің және өзгелердің тәжірибелерін
• Орта деңгейлі оқушылардан жаңа мағлұматтар алу арқылы оқытушы
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың интерактивті әдіс бойынша сабақ
Қорыта айтқанда, Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың интерактивті сабақ
2.2. Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың үлгілеу әдісі
Аталған оқыту технологиясының терминіне тоқталатын болсақ «үгілеу әдіci» қазіргi
үлгілерді қолдану құрылым жасалынатын нысандарды кайта кұру әдісінің сипаттамасын
Үлгі құру философия ғылымының таным теориясына (гносеология) суйенеді. Гносеология
Философиялық әдебиеттерде "үлгілеу әдісі" терминіне бірнеше ғылыми түсіндірмелер берілген.
1) Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың үлгілеу әдісі
2) Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың үлгілеу әдісінің маңызы
3) Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың аналогтар шын нысан
4) үлгілеу әдісінің нәтижесі үлгі болып табылады, яғни үлгі
арқылы нысанға қойылған мақсат бойынша жаңа акпараттар алынады;
5) құрылым жағынан үлгі қиын ұйымдастырылған құбылыс
ретінде танылады, және жүйе ретінде қарастырылады және осы жүйенің
әрқайсысы үлгі мазмұнының маңызды жақтарын көрсетеді;
6) үлгі таным нысаны ретінде қолданылады, және нысанның қайта
өзгеру теориясының құралы ретінде жүреді;
7) үлгілеу әдісінің ғылыми-әдістемелік негізі теориялық ұксастық
болып табылады, яғни eкі нысанның арасындағы өзара бip мағыналық
сәйкестік;
8) үлгілеу әдісінің соңғы сатысы, құрылған үлгінің сайма-сайлығын
бақылау болып табылады.
Үлгілеу әдісіндегі оқытудың негізгі түсіндірмесі «оқыту үлгіci» болып табылады.
• Шын нысанды көрсететін немесе жаңадан өндірілген, ойша елестетілген
• Белгілі бip жұмыс күйінің тек қана бейнесі немесе
Үлгі жалпы алғанда шындыққа жанасатын, оқуға ыңғайлы ғылыми танымның
2.3 Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың осы замандық әдістемесіне
Ағылшын тілі - болашақтың тірегі. Ағылшын тілін үйрету үшін
Ағылшын тілін меңгеруде сол тілдің (граматикалық, фонетикалық ережелерін) теориясын
Модуль – іріленген дидактикалық бірлік. Модуль латынның – «өлшем»,
Модуль дегеніміз – үлкен бір жүйе, мұнда оқушы білімді
Ал модульдік оқыту технологиясы деп оқулықтың әр компонентті түрінде
Орта деңгейде ағылшын тілін оқу процесінде модульді жүйені пайдалану
Оқу процесін гуманизациялауды, жаңа технологиямен және озық тәжірибемен сабақтастыра
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың модульдік оқыту технологиясының тиімділігі
- оқушы тұлғасының танымдық қабілеттерін дамыту;
- танымдық процесстерді (жады, ойлау, зейін, елестеу қабілеті) дамыту;
- оқуға жағымды қызығушылық қалыптастыру;
- белсенді сөздік қорын, ауызша және жазбаша тілін дамыту;
- тұлғаның қиындықтарға даяр болуы және оны жеңе білуі,
Оқушылар өзара сөйлесудің, оқыта үйретудің негізгі артықшылықтарын көреді. Оқу
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың ойдағыдай меңгертудің тағы
Тандем әдісі – оқытудың жаңа халықаралық бағдарламасы, ол екі
Тандем әдісінің екі маңызды принципі бар:
Екі жақты принцип – байланыста отырған екі елдегі адам
Автономиялы принцип – екі елде отырған адам өз оқуына
«Тандем-метод» Германияда 1960 жылдардың екінші жартысында неміс-француз жастарының жиі
1992-1994 жылдары Интернетте халықаралық тандем әдісінің желісін құру туралы
Ұжымдық тандем әдісінің кең тараған түрі – жоба жүргізу
Тандем әдісі бойынша білім алуды, білімді тереңдетуді былайша қорытындылауға
Осы жаңа әдісті қолдана отырып, білім алушылар Интернет көмегімен
Сонымен бірге тілге қатысты түрлі грамматикалық материалдармен қатар тіл
Орта деңгейде ағылшын тілін оқытудың келесі әдіс – ілгеріден
Аударма жасау әдісі арқылы тілімізде сөз құраудың, ойды бейнелеудің
Негізінде, орта деңгейде ағылшын тілін оқытуда аударма - өте
ІІІ. ОРТА ДЕҢГЕЙДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕЛЕРІНІҢ ӨМІРДЕГІ ҚОЛДАНЫСЫ
Елбасы Н. Назарбаев Қазақстан халықтары Ассамблеясының сессиясындағы өзінің кезекті
Қоғамдық өмірдің дамуымен байланысты жаңа ұғымдарды білдіретін жаңа сөздер
Қазақ сыныптарында оқитындарға ағылшын тілін үйретуде олардың ана тілінің
Фонетикалық ерекшеліктер – Ағылшын тілінде дауысты дыбыстар айтылуына қарай
Сонымен ағылшын тілінде дауысты дыбыстарды үйреткенде ана тілінің кері
Ағылшын және қазақ тілдерінің морфологиялық жағына келетін болсақ, алдымен
Түбірге қосымша, сөз тудырушы жұрнақ жалғану арқылы жасалады. Мысалы;
Writ+er=writer, act+or=actor, read+er=reader
Сөздердің бірігуі арқылы.
Мысалы; амангелді (аман+келді), түрегелді (түре+келді)
Sunlight (sun+light), sportsman (sport+sman)
Сөздердің қосарлануы арқылы.
Мысалы; тарс-тұрс, жалт-жұлт, time-tamle, copy-book.
Сөз құрамы екі бөліктен тұрады: түбір және қосымша. Қосымшаға
Ағылшын тілі фликтивті тіл болғандықтан, сөзде интерфикс, трансфикстер болады.
Екінші топқа жататтындар қарама-қарсы немесе антоним префикстер деп аталады.
Қазақ тілінде префикс жоқ. Қазақ тіліндегі түбір сөздің ағылшын
Сөз түбірі өзгеріске түспейді.
Сөз түбірі әрқашан қосымшалардың алдында тұрады.
Сондықтан да түбір сөзді табу оңай. Ал ағылшын тілінде
Тіл тілдегі сөз түбіріне тән ерекшелік бір түбір бірнеше
Hand – ондаған сөздің түбірі,
To hand - тапсыру
Handful - азғана
Handie - тұтқа
Handless - ебедейсіз
Handsome - әдемі
Left-handel – солақай.
Ал қазақ тіліндегі бас сөзінен басалқа, баспа, бастапқы, бастаушы,
Орта деңгейде ағылшын тілін оқыту барысында білім мазмұнына да
Орта деңгейде ағылшын тілін үйретуде сөйлеу мен тыңдап түсіну,
Ағылшын тіліндегі құрмалас сөйлемдер, оның түрлері (классификациясы)
Орта деңгейде ағылшын тілінде де құрмалас сөйлем екі не
Құрамындағы жай сөйлемдерінің бірі екіншісіне бағына байланысқан құрмалас сөйлемнің
Бағыныңқы сөйлемнің түрлері:
Бастауышы бағының сөйлем (subject clauses).
Бастауышы бағыныңқы сөйлем құрмалас сөйлемде бастауыштың қызметін атақарады және
Баяндауышы бағыныңқы сөйлем (predicative clauses).
Баяндауышы бағыныңқы сөйлем құрмалас сөйлемдегі күрделі баяндауыштың бір бөлігі
Толықтауышы бағыныңқы сөйлем (object clauses).
Толықтауышы бағыныңқы сөйлем құрмалас сөйлемде тура және жанама толықтауыштың
М; They laughed at what he said. – Оның
Құрмалас сөйлемдердегі анықтауыш бағыныңқы сөйлем анықтауыштық қызмет атқарып, What?
Аударма ісі бүгінде көпшіліктің ісіне айналып барады. Қалада болсын,
І. «A bird in the hand is worth two
2) Қолыңдағы құс, бұтадағы екеуден артық.
ІІ. «A burnt child dreads the fire» - 1)
2) Сүтке күйген, салқын суды үрлеп ішеді.
ІІІ. «A black hen lays a white egg» -
2) Қара сиырдан ақ сүт – деген сияқты мақал-мәтелдер
Астана қаласының білім беру департаментінен аймақтық сұраныс жүргізілгенде, мемлекеттік
2007 жылдың 12 қаңтардан бастап Астана қаласының білім беру
«Ағылшын тілі орталығы» мектепке дейінгі балалар мен мектеп жасындағы
«Орта деңгейде ағылшын тілін оқыту орталығының» қойған міндеттері:
Оқу материалдарын жете меңгерту және сөйлесу тілінің тәжірибелік дағдысының
Орта деңгейде ағылшын тілін ықпалды және тереңдетіп оқытудың арнайы
Тұлғаның саяси мәдениетті және коммуникативті дамуын қамтамасыз ететін
Аймақтың ақпаратты алу мен оқытудың қазіргі заманға сай дағдыларын
Елорда мектептерінің жанынан «Ағылшын тілі орталығының» филиалдарын ашу жоспарлануда.
Орталық шығармашылық зертханалар орталығы бола алады, ізденістерді ұйымдастыратын, оқу
Бұдан басқа, Орталықтың білім беру қызметі - ұйымдарда ағылшын
Қорытынды
Орта деңгейлі ағылшын тілін оқыту жобалы әдістері -
Сонымен, орта деңгейлі ағылшын тілдерін оқытуда екі халықтың
Орта деңгейде ағылшын тілдерін оқыту мәселелерін қарастырғанда ең алдымен
Ғалым Л. В. Ляховицский: «Ағылшын тілін меңгеруде ана
Орта деңгейде ағылшын тілінде жаттығулар жасау арқылы сабақта ана
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі :
Английский язык, кн. для чтения к учеб. для 4
Бархударов Л. С. «Грамматика английского языка», Москва, 1986
Ботағарина Г., «Ағылшын тілін оқытудағы бүгінгі белес», Білім, 70-бет,
Винарева, Людмила Андрияновна, Янсон, Валентина Вадимовна.
Иванова И. П. «Теоретическая грамматика современного английского языка»,
Жұмайқызы Г., «Ағылшын және қазақ тілдеріндегі салыстырмалы ерекшеліктер», Білімдегі
Жақыпов Ж. А. «Аударматануды аңдату», Астана, Аударма баспасы
Качалова К. Н., Израилевич Е. Е. «Практическая грамматика
Новщкан М., Кучин Н. Д. «Практическая грамматика английского
Сақтағанова М. С., Алиева Н. Қ., Айтбаева Н. Қ.
Тубышева Қ., «Модульдік оқыту технолгиясын ағылшын тілі сабақтарында қолдану»,
Movie Talk. Английский, интерактивный видеокурс: для Windows и Macintosh