МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 КӘСІПОРЫНДАҒЫ ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАР ЕСЕБІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ
1.1 Тауарлы-материалдық қорлар есебінің жүргізілу тәртібі және оның
1.2 Кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлардың есебі мен аудитінің нормативтік
1.3 Тауарлы-материалдық қорлар көлемін жобалау және оңтайландыру
2 «ҚАЗАТОМӨНЕРКӘСІП» ҰАК» АҚ-НЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫҚ
2.1 Кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы және қаржылық жағдайын талдау
2.2 Кәсіпорынның есеп саясатындағы тауарлы-материалдық қорлардың қаралуы
2.3 Кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлар есебін жетілдіру жолдары
3 КӘСІПОРЫНДА ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАРДЫ АУДИТТЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Тауарлы-материалдық қорлар есебінің аудиті
3.2 Тауарлы-материалдық қорлар аудитін жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Елбасы «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің
Нарықтық экономика жағдайында басқаруды жетілдіруде бухгалтерлік есептің ролі
Қаржылық жүйенің өзгеруі, экономиканың жоғарлауы, әлеуметтік-экономикалық жағдайлардың өзгеруі
Кез-келген ұйымның өндірістік-шаруашылық қызметінде тауарлы-материалдық қорлар маңызды роль
Экономиканың қай саласында болмасын ұйымдар мен еңбек ұжымдарының
Қазіргі уақытта нарықтық экономика шарттарына сәйкес дайындықтың бастапқы
Материалдық қорлардың шаруашылық субъектінің өндірістік бағдарлама жоспарларын іске
Зерттеудің объектісі болып кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлар есебін ұйымдастыру
Дипломдық жұмысымның мақсаты – «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясы»
Бітіру жұмысымның негізгі міндеттері :
- тауарлы-материалдық қорлардың мәнін ашып көрсету;
- тауарлы-материалдық қорлар есебін жетілдіру жолдарын қарастыру;
- «Қазатомөнеркәсіп» АҚ-ны экономикалық сипаттама беру және көрсеткіштеріне
- «Қазатомөнеркәсіп» АҚ мысал ретінде ала отырып, тауарлы-материалдық
- ұсыныстар мен қорытынды шығару.
Материалдық есепті ұйымдастыру – есептік жұмыстың күрделі бөлімдерінің
Нарықтық экономика кезеңіндегі меншіктің көптүрлілігі, экономиканы басқаруда кәсіпорынның
Қазір кәсіпорындарда материалдарды дайындау және сатып алу есебін
Тауарлы-материалдық қорларды қолдануды бақылау мен есепті дұрыс ұйымдастырусыз
Осы тұрғыдан қарастырғанда диплом жұмысының тақырыбы өзекті болып
Есептердің мәліметтері бойынша ұйым басшылары өздерінің қаржылық есеп
№2 «Қорлар» ХҚЕС стандарттарына сәйкес тауарлы-материалды қорларға мыналар
- шикізат, материал, сатып алынатын жартылай фабрикаттар мен
- аяқталмаған өндіріс;
- субъектінің іс-әрекеті барысында сатуға арналған дайын өнімдер,
Нарықтық қатынастар кезінде, қаржылық есеп берудің қаншалықты мөлшерде
Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде тауарлы-материалдық қорлардың экономикалық мәні
Екінші бөлімде кәсіпорындағы қорлардың орны, яғни есеп саясатындағы
Ал үшінші бөлім кәсіпорындағы аудиттеуді ұйымдастыру және тауарлы-материалдық
Жұмысты орныдау барысында тауарлы-материалдық қорлар есебімен байланысты заңнамалық,
1 КӘСІПОРЫНДАҒЫ ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАР ЕСЕБІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ
Тауарлы-материалдық қорлар есебінің жүргізілу тәртібі және оның кәсіпорын
Өндіріс процесінде өнім өндіру және қызмет кәрсету үшін
Тауарлы – материалдық қорлар ― бұлар:
- өндіріс үрдісінде пайдалануға және жұмыстар мен қызметтерді
- дайын өнім;
- қалыпты қызмет барысында сатуға арналған тауарлар;
- аяқталмаған өндіріс.
Тауарлы-материалдық қорлар ― қалыпты қызмет барысында сатуға арналған;
Еңбек заттары біртекті емес. Олардың бір-бірінен өндірісте атқаратын
Өндіріс барысындағы функционалдық (қызметтік) рөлі мен мақсаты бойынша
Негізгілер – дайындалатын өнімнің заттай материалдық негізін құрайтын
Өнеркәсіптің кейбір салаларында шикізат және материалдар негізгі және
Қолданылуына қарай тауарлы-материалдық қорлар:
- өндірісте қолданылатын құндылықтар ― шикізат, материалдар, жартылай
- еңбек құралдарына жататын құндылықтар ― орнатуға арналған
сатуға арналған құндылықтар ― тауарлар.
Меншік құқығы бойынша тауарлы-материалдық қорлар ұйымға тиесілі және
Ұйымға тиесілі және қойма мен өндірістегі материалдық құндылықтарға:
- жол үстіндегі құндылықтар; егер ұйымға меншік құқығы
- ұйымға тиесілі, кепілзат ретінде есептелінетін, ұйымның қоймасындағы
Өндірісі бар ұйымдағы тауарлы-материалдық қорларды бағалау мақсатында қорларды
Саудамен айналысатын ұйымдар үшін тек қорлардың бір ғана
Қорларға шикізат, материалдар, қосалқы бөлшектер, сатып алынған жартылай
Кәсіпорында тауарлы-материалдық қорлар есебін ұйымдастыру үшін қорларды сыныптау
Шикізат және материалдар – өнімнің материалдық негізін құрайды.
Сатып алынатын жартылай фабрикаттар - өндеудің белгілі бір
Отын - өндірістегі өзінің тағайындалу және пайдалану жағдайлары
Ыдыс және ыдыстық заттар – бұл әртүрлі материалдар
Қосалқы бөлшектер машиналар мен құрал жабдықтардың тозған бөлшектерін
Өзге де материалдар өзіне аталмыш ұйымда материалдар, отын
Басқа жаққа қайта өңдеуге берілген материалдар – бұл
Құрылыс материалдары – құрылыс салушы ұйымдар есепке алынатын,
Аяқталмаған өндіріс – тауар болу үшін ары қарай
Дайын өнім - өндіріспен аяқталған, толығымен өңделген, бекітілген
Тауарлы-материалдық қорлар есебі №2 «Босалқылар» ХҚЕС талаптарына сәйкес
Қорлар есебін жүргізудегі негізгі мәселе актив ретінде танылуға
Тауарлы-материалдық қорларды есепке алудың негізгі міндеттері мыналар:
1) қорлардың уақтылы және толықтай кірістелуіне, олардың сақталу
2) қорлардың қозғалысы жөніндегі барлық операцияларды уақтылы
3) көлік-әзірлеу шығындары (ауытқуы) мен әзірленген қорлардың
4) көлік-әзірлеу шығындарын айналым шығындарына біркелкі және дұрыс
5) қойма қорларының жағдайына бақылау жасау;
6) ішкі ресурстарды ұтқыр қолдану мақсатында субъектіге
7) сақталатын жерлердегі қорлардың қалдықтары мен қозғалысы
Материалдық қорлардың барлық түрлерінің есебі 1300 - "Қорлар"
1310-"Шикізаттар мен материалдар" шоты;
1320-"Дайын өнім";
1330-"Тауарлар";
1340-"Аяқталмаған өндіріс".
Материалдық құндылықтарды дұрыс есепке алу үшін материалдардың әзірленген
Материалдар номенклатурасы - бұл атауы мен тиісті деректемелері
Номенклатуралық тізім - номенклатура - бағалық деп, ал
Тағайындалған нөмірін, өлшем бірлігі мен бағасын тауарлы-материалдық қорлардың
Бухгалтерлік есепте қорлардың құнын бағалау өте маңызды, себебі
Ұлттық тәжірибеде кәсіпорындарға қорларды бағалаудың барлық түрлерін қолдануға
Тауарлы – материалдық қорлар төмендегідей әдістер негізінде бағаланады:
Арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі.
Орташа өзіндік құнды есептеу әдісі.
ФИФО әдісі.
ЛИФО әдісі.
НИфО әдісі
Қалыпты баға (стандартты)
Өндіріске жіберілген материалдардың құнын анықтауда № 2 «Қорлар»
- арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі ;
- орташа өзіндік құнды есептеу әдісі;
- ФИФО әдісі.
Халықаралық қаржылық есептілік стандартында ЛИФО әдісі баламалы болып
Қорларды бағалау тәсілдерінің әрқайсысының өзінің артықшылықтары мен кемшіліктері
- шаруашылық жүргізуші субьектінің есептік саясатына өзгерістерді енгізу;
- бір әдістен екіншісіне көшуді, есепті жылдың басынан
дер кезінде тауарлы – материалдық қорлар қалдықтарына да
Арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі әдетте бірімен – бірі
Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі бойынша кәсіпорынға кіріске
ФИФО әдісі – есептен шығарылған материалдық қорларды, олардың
ЛИФО әдісі – шаруашылық ұйымдарда ең соңғы кезекте
ЛИФО әдісінің ФИФО әдісінен айырмашылығы солдефляциялық үрдістер кезінде
НИФО әдісі материалдарды «келесі болып түсті – бірінші
Қалыпты баға (нормативті құн) бағалау тәсілін қолдануда өндіріске
1 кесте
Бағалау тәсілдерінің артықшылықтары мен кемшіліктері *
№ Бағалау тәсілдері Артықшылықтары Кемшіліктері
1 Арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі Өндірістік шығындар мен
2 Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі Есептемелердің қарапайымдылығы,
3 ФИФО Нақты бағалауды жүргізеді. Инфляция кезінде таза
4 ЛИФО Нақты өндірістік шығындарға алып келеді. Қорларды
5 НИФО Өндірістік шығындар мен қорларды шынайы бағалайды
6 Қалыпты баға Тіркелу құнын қажет етпейтіндіктен, қорлар
Дерек көзі: интернет желісі www.allbest.ru
№2 ХҚЕС сәйкес босалқылар міндетті түрде ең кемі
Босалқылардың өзіндік құны. Босалқылардың өзіндік құнына міндетті түрде
Босалқыларды қайта өңдеу шығындарына еңбекақы төлеуге жұмсалған тікелей
Өткізудің ықтимал таза құны - бұл жұмысты орындауға
Қорлардың қозғалысы бұл – олардың кірісі, кәсіпорын ішіндегі
1 сурет. Қорлар қозғалысы
Шарушылық ұйымда материалды – техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету
Жабдықтау бөлімі келген материалдарды қабылдап алуды да қадағалап
Сенімхатты алған адам оны алғаны үшін хаттың бухгалтерияда
Жабдықтаушы ұйым тауарлы – материалдық қорларды автомобиль көлігі
Жүргізуші тауар – көлік жүк құжатының екінші данасы,
Құжаттың үшінші және төртінші даналары материалдарды қабылдап алғанын
Кейіннен ол құжаттың үшінші данасы материалдық қорларды тасымалдауға
Құжаттың төртінші данасы автомобиль көлігінің жол қағазына (путевой
Егер келіп түскен материалдардың нақты саны, көлемі, сапасы
Материалдар шаруашылық ұйымның ішіндегі цехтарына бөлімшелеріне, өзінің аумағы
“Материалдарды босату (ішкі ауыстыру) талап жүк құжаты” екі
Егер материалдар қоймадан ұйымның өзнің шаруашылықтарына (цехтарына, бөлімшелеріне)
Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды бұзғаннан, бөлшектегеннен алынатын іске жарамды
Шаруашылық ұйымның өндірісінде жиі пайдаланатын материалдық қорлар үшін
Лимиттік – заборлық карта бойынша материалдар онда көрсетілген
Бұл картада шығарылатын өнімнің, шығынның немесе тапсырыстың коды
Материалдарды босату лимитін қоймадағы картаның өзінде де көрсетуге
Айдың аяғында лимиттік – заборлық картада көрсетілген материалдардың
Салынып бітпеген нысананың лимиттік – заборлық картасы жұмыс
Келесі 2 кестеде тауарлы-материалдық қорлардың қозғалысы есебінің шоттар
2 кесте
1310 «Шикізат және материалдар» және 1350 «Өзге де
№
Операция мазмұны Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 2 3 4
1 Сатып алу құны бойынша жабдықтаушылардан келіп түскен
2 Сатып алу құны бойынша еншілес, қауымдастырылған және
3 Есептік баға бойынша жабдықтаушылардан шот-фактурасыз келіп түскен
4 Жабдықтаушылардан шот-фактуралар алуда, есептік баға бойынша алдында
Сол уақытта материалды құндылықтар жабдықтаушының шот-фактурасында көрсетілген құны
1310,1330,
1350 3310
3310
5 Берілген жауапкершікті сомма есебінен материалдық құндылықтарды құны
6 Материалдарды жеке тұлғалардан құны бойынша алғанда (ҚҚС-сыз)
7 Келіп түскен жүктерді жеткізу мен түсіру бойынша
- басқа ұйымдардың көліктерімен
- жеке көлікпен,
Тиеу-түсіру жұмыстары бойынша еңбекақы
1310,1350
1310,1350
1310,1350
3390
8310
3350
8 Материалды қорларды дайындау бойынша жұмыстарға қатысты іс-сапар
9 Кем шығу нормалары шегінде жолдағы материалдар мен
3330
10 Қайтарымсыз түрде келіп түскен материалдық қорлар 1310,1350
11 Негізгі құралдарды жоюдан келіп түскен материалдық құндылықтар
12 Ішкі тұтынуға арналған, өзіндік өндірістің өзге де
13 Бір материалды-жауапты тұлғадан басқа материалды-жауапты тұлғаға материалдық
14 Қолданылатын мүмкін баға бойынша өндіріс қалдықтарының кіріске
15 Жарғылық капиталға салым ретінде материалдық құндылықтардың кіріске
16 Түгендеу барысында анықталған артық материалдық құндылықтардың кіріске
17 Таза сату құнына дейін материалдарды арзандату 1360
2 кестенің жалғасы
18 Таза сату құнына дейін материалдарды бағалау 1310,1350
19 Мүмкін қолдану бағасы бойынша ақауы бар өнімдерден
20 Касса арқылы төленген, шикізаттар мен материалдарды кіріске
21 Өзіндік балансы бар филиалдардан стау құны бойынша
22 Мыналарға шығысқа кеткен, материалдарды есептен шығару:
- негізгі өндіріске
-көмекші өндіріске
-үстеме шығындарға
- әкімшілік шығындарға
-өнімдерді өткізу мен қызмет көрсетуге кеткен шығындар
8110
8310
8410
7210
7110
1310-1350
1310-1350
1310-1350
1310-1350
1310-1350
23 Жабдықтау келісімне сәйкес сапа мен сұрыпы бойынша
А) олардың құнын төлеуге дейін
- келісілген бағаға
Б) олардың құнын төлегеннен кейін
- келісілген бағаға
3310
1280
1310,1350
1310,1350
24 Кем шығу нормалары шегінде орталық қоймалардағы материалдар
25 Кінәлі жандар анықталмаған жағдайда материалдың және өзге
26 Материалдар мен өзге де қорларды заңды және
27 Табиғи апат салдарынан материалдарды есептен шығару 7470
28 Сатылған материалдар мен өзге қорлардың өзіндік құнын
29 Мал-төлдерді кіріске алу 2930 8110,8310
Дерек көзі: Файл Бухгалтера №3-4 (355-356), январь 2008г.
1320 «Дайын өнім» шоты бойынша типтік операциялардың шоттар
1.2 Кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлар есебінің нормативтік негіздері
Бухгалтерлік есеп жүйесін реттеп, мұның құрамдас бөліктерін жетілдіріп
Сондықтан Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есеп жүйесін реттеудің түпкі
- шаруашылық фактілерін тек қана арнайы белгіленген
- қаржылық қортынды есеп жасау үрдісін халықаралық қаржылық
- халықаралық қаржылық есеп стандарттарын ұлттық экономика мен
- бухгалтерлік есеп жүйесін реттеуді ақылға сиятын бағытқа
Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп жүйесін реттеп отыру, арнайы
Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі құрамындағы «Бухгалтерлік
Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есеп жүйесін нормативтік
Қазақстан Республикасында жүргізілетін бухгалтерлік есеп 28 ақпан 2007
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі басқа да министрліктер мен
Бухгалтерлік есеп пен бухгалтерлік қорытынды есеп даярлауға арналған
2008 жылдың 1 қаңтарынан бастап 22 маусым 2007
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында тауарлы-материалдық қорлар есебін №2
Осы № 2 (IAS) «Босалқылар» халықаралық қаржылық
Әдістемелік нұсқауларды Қаржы Министрлігі «Бухгалтерлік есеп және аудит
Бұл әдістемелік нұсқаулар халықаралық қаржылық есептілік стандапртына сәйкес
Қазақстан Республикасы қаржы Министрінің 2007 жылғы 21 маусымдағы
Бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспары 23 мамыр 2007
Тиісті заң актілерін басшылыққа ала отырып еліміздегі бухгалтерлік
Жалпы экономикалық заңдылықтарға сәйкес макро және микро деңгейде
1.3 Тауарлы-материалдық қорлар көлемін жобалау және оңтайландыру
Қорларды тиімді басқару үшін, кәсіпорын әрдайым өндірісті үздіксіз
Аз емес, көп емес, өндіріс сұранысын толық қанағаттандыратын
Көптеген менеджерлердің ойынша, егер шикізат пен материалдар үлкен
Сақтаудағы бүліну, сонымен қатар физикалық және сапалық тозуы
Өндірістік қорлардың тым аз деңгейі де қалаулы емес.
Ұйым әрдайым кешігусіз өндіріс қажеттілігін қанағаттандыруы үшін, жеткілікті
Алайда, артық қор құруға көп мөлшердегі ақша қаражатын
Шикізат пен материалдардың оңтайлы деңгейі өз алдына «өте
Айналымдылықты жылдамдату мақсатында, қорларды басқарудың негізгі элементтері болып
Қазіргі уақытта тек қорларды оңтайландыру ғана емес ,
Қорларды басқарудың стратегиялық міндеті - өндірістік цехтардың сұранысын
Барлық үш көрсеткіш те салыстырмалы және басқару жүйесін
Стратегияны таңдауда басты рөлді қорларды басқару шығындары ойнайды.
Алдағы кезеңдегі мұндай шикізат пен материалдар түріне өндірістің
Жеке шикізат пен материалдар түрлернің құндылығы, олардың құны
Шикізат пен материалдар қорларының қозғалысын оңайтылған түрде қарастырайық.
Бұл жағдайда минималды қор 0 кг, ал максималды
Кез келген мезетте өндіріс қажеттілігін қанағаттандыру үшін, жабдықтау
Өндірістік қорларды білікті басқарудың маңызды бөлігі - шикізат
Сақтандырылған шикізат пен материалдар қорларын нормативтерін есептеу, ағымдағы
Сақтандырылған қорлар мөлшерніе әсер ететін факторларды 2 топқа
2-ші топ факторларының әсері тапсырыс рәсімдеу ырғақтылығының бұзылуы,
- аса қажетті шикізат пен материалдар үшін (А
- өндірістік цехтармен тұрақты қолданылатын шикізат пен материалдар
- өндірістік цехтарда тұрақсыз пайда болатын шикізат пен
Қорлардың оңтайлы мөлшерін түзету үшін тәжірибелейді:
А тобы шикізат пен материалдар қорларын жиі бақылау;
В тобы шикізат пен материалдар қорларын дүркін-дүрікн бақылау;ъ
С тобы шикізат пен материалдар қорларын таңдамалы бақылау.
Ағымдағы шикізат пен материалдар қорларының арасындағы қатынас, олардың
Сақтандырылған қорлар > Ағымдағы қорлар – қанағаттандырылмаған
Мұнда: ағымдағы қор = жобаланған сұраныс * уақытша
Сақталуға тиісті, шикізат пен материалдар қорлары көлемі мен
2 «ҚАЗАТОМӨНЕРКӘСІП» ҰАК» АҚ-НЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫҚ
2.1 Кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы және қаржылық жағдайын талдау
«Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясы уран, сирек металдар, атом
Компанияның 100% акциясы «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры атынан
Компания Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясын
Компанияның жарғылық капиталына мемлекеттің 100% қатысуымен акционерлік қоғам
Компания қызметінің мәні мен түрлері:
- уран мен оның қосылыстарын; сирек металдарды барлау,
- уран мен оның қосылыстарын; сирек металдарды барлау,
- уран мен оның қосылыстарын, сирек металдарады өндіру
- әлемдік нарықта Қазақстан Республикасының атомдық-энергетикалық кешенінің өнімімен
- ядролық материалдардың мемлекеттік қорын күтіп ұстау және
- Қазақстан Республикасының уран кең орындары бойынша геологиялық
- Қазақстан Республикасы атом-энергетика кешенінің өніміне сыртқы және
Компанияның диверсифицияланған қызметі:
- геологиялық барлау жұмыстарын жүргізуді;
- оңтүстік кен орындарынан табиғи уранды өндіруді;
- уран өнімдерін шығаруды;
- бериллий өнімдерін шығаруды;
- тантал, ниобий өнімдері мен плавик қышқылын шығаруды;
- электр, жылу энергиясын және суды шығару;
- ғылыми, техникалық, технологиялық мәселелерді, қоршаған ортаны қорғау
- сала кәсіпорындары үшін білікті мамандар дайындауды қамтиды.
Қазақстан Республикасының қаржы Министрлігінің мемлекеттік мүлік және жекешелендіру
Компанияның қызметін басқаруды және Компания жалғыз акционердің құқықтары
Жоғарғы орган – жалғыз акционер;
Басқару органы – директорлар Кеңесі;
Атқарушы орган – Басқарма;
Бақылаушы орган – ішкі аудит Қызметі.
Компанияның мақсаты - мемлекеттің ішкі және сыртқы рынокта
“Қазатомөнеркәсіп” компаниясының стратегиялық мақсаты – 2010 жылға қарай
“Қазатомөнеркәсіптің” басты іс-әрекеттері:
- істеп тұрған және жаңа кен
- уран өнімдерін соңғы тұтынуға дейін тік интеграциясы
- экспорт жағырапиясын кеңейту.
Қазіргі уақытта «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК өз жұмысының басты жеті
- геологиялық барлау, уран өндіру;
- ядролық отын циклы өнімдерін шығару;
- реакторжасау, атом электр стансалары;
- түрлі-түсті металлургия және құрылымдық материалдар өндірісі;
- энергетика;
- ғылым;
- әлеуметтік қамтамасыз ету және мамандар әзірлеу.
«Казатөнеркәсіп» ҰАК»АҚ» Холдингі:
- «Волковгеология» Геологиялық компаниясы
- Тау-кен компания сы
- Үлбі металлургия зауыты
- «МАЭК-КАЗАТОМӨНЕРКӘСІП» Энергетикалық компаниясы
- Степногор таукен-химия комбинаты
- «КАЗАТОМӨНЕРКӘСІП-ДЕМЕУ» әлеуметтік компаниясы
- Жоғарғы технологиялар институты
- «Геотехнология» әдістемелік орталығы
- Казақстан ядро университет і
Бірлескен кәсіпорындар:
- БК«Ыңғай»
- БК «Катко»
- БК «Заречное»
- БК «УКР ТВС»
- БК«БеррилиУМ»
- БК «Ulba-China »
- БК «Бетпак Дала»
- ЖШС «Қызылқұм»
- ЖШС«Кең Дала.kz»
- ЖШС «Қаратау»
- ЖШС «Аппақ»
Ел аумағындағы анықталған ондаған уран кен орындарының әрқайсысы
Келесі 2 суреттен «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның орталық аппаратының
ТЕКСЕРУ
АКЦИОНЕРЛЕРДІҢ ЖАЛПЫ ЖИНАЛЫСЫ
Ақпаратты қорғау
Басқармасы
КОМИССИЯСЫ
Ішкі аудит департаменті
ДИРЕКТОРЛАР
КЕҢЕСІ
Қауіпсіздік және байланыс
Департаменті
PR басқару
БАСҚАРМА
ӨКІЛДІКТЕР
БАСҚАРМА ТӨРАҒАСЫ
Заң
Астана қ.
Президент
(ПРЕЗИДЕНТ)
Мәскеу қ.
Департаменті
Көмекшісі
В.Школьник
Вена қ.
Вице-президент
(Яшин С.А.)
Ғылыми-техникалық саясат,өндірістік қуаттың өзара іс-қимылы мен дамуын ұйымдастыру,
Вице-президент
(Цоцория М.В.)
Материалдық және ақпараттық ресурстармен қамтамасыз ету,қаржылық ағымдарды басқару
Вице-президент
(Касабеков А.С.)
Холдингтің өндірістік әлуетін стратегиялық ұлғайту
Вице-президент
(Парфенов Д.Н.)
Менеджмент, жобалау жүйесін ұйымдастыру және дамыту, сыртқы экономикалық
Күрделі құрылыс
Бухгалтерлік есеп
Жаңа жобалар дирекциясы
бизнес- әкімшілдік
Департаменті
Департаменті
Филиалы
Департаменті
Департамент
Ақпараттық технологиялар
Бірлескен кәсіпорындар
Қызметкерлермен жұмыс істеу
Еңбек және қоршаған ортан ы қорғау Департаменті
Департаменті
Департаменті
Департаменті
Техникалық
Өткізу департаменты
Экономика Департаменті
реттеу және метрологии Департаменті
Қазынашылық
Департаменті
Кепіл мен сапаны басқару
Өндірістік-
Техникалық
Материалды ресурстарды
Департаменті
басқару департаменті
Әкімшілік шаруашылық
басқару
2 сурет. «Қазатомөнеркәсіп»ҰАК»АҚ-ның орталық аппаратының ұйымдық құрылымы
Нарықтық экономика шарттарында ұйым жетекшілері ұйымның қаржылық-шаруашылық қызметіне
Ұйымның өндірістік әлеуетін қалыптастыру қаржылық ресурстар көмегімен іске
Шығыстарға мыналар кіреді: өнімді сатып алуға шығыстар, өнімнің
Табыс және шығыс арасындағы айырма : ұйымның қаржы-шаруашылық
АҚ «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК-ның 2006, 2007, 2008 жылдарындағы баланс
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның 2008 жыл қорытындысы бойынша қаржылық
3 кесте
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ 2008 жылғы бухгалтерлік балансы негізінде
Баланс баптары Жыл басында Жыл соңында
мың тг. үлесі, % мың тг. үлесі, %
Активтер
Қысқа мерзімді активтер 47941235 31,4 118189565 54,4
Ақша қаражаттары мен олардың баламалары 1021282 0,66 2534192
Қысқа мерзімді дебиторлық борыштар 23688195 15,5 37136768 17,09
Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар 197000 0,13 21036010 9,6
Қорлар 11861459 7,76 26264589 12,1
Ағымдағы салықтық активтер 10904777 7,1 5879006 2,7
Басқа да қысқа мерзімді активтер 20624 0,01 2480776
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер 247898 0,2 50504
3 кестенің жалғасы
Ұзақ мерзімді активтер 104625196 68,5 98825311 45,5
Негізгі құралдар 2553224 1,67 457370 0,2
Инвестициялар 31478990 20,6 30898197 14,2
Ұзақ мерзімді дебиторлық берешек 1902908 1,2 309513 0,14
Материалдық емес активтер 19913 0,01 14220 0,006
Кейінге қалдырылған салықтық активтер 776976 0,5 142550 0,06
Үлестік қатысу әдісімен есептелетін инвестициялар 66167483 43,32 66986887
Басқа да ұзақ мерзімді активтер 1725702 1,13 16574
БАЛАНС 152566431 100 217014876 100
Пассивтер
Қысқа мерзімді міндеттемелер 22069848 14,4 43973964 20,2
Қаржылық міндеттемелер 9749607 6,36 21844039 10,03
Салықтық міндеттемелер 76035
51632
Міндетті және ерікті төлемдер бойынша міндеттемелер 19333 0,01
Кредиторлық борыштар 10817889 7,05 6024171 2,7
Қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері 830434 0,5 1152658 0,5
Басқа да қысқа мерзімді міндеттемелер 576550 0,37 14881235
Ұзақ мерзімді міндеттемелер 6297530 4,1 20943930 9,6
Қаржылық міндеттемелер 6090187 3,9 20735777 9,5
Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек 207343 0,134 208153 0,09
Капитал 124199053 81,4 152096982 70,08
Жарияланған капитал 36692362 24,04 36692362 16,9
Резервтер 3393739 2,22 1093313 0,5
Бөлінбеген пайда (жабылмаған зиян) 90900430 59,5 116497933 5,36
БАЛАНС 152566431 100 217014876 100
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ 2008 жылғы бухгалтерлік балансы бойынша
Келесі 4 кестеден «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның 2008 жылғы
4 кесте
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның 2008 жылғы бухгалтерлік балансы негізінде
Баланс баптары Жыл басы Жыл соңы Ауытқуы
+,- %
Активтер
Қысқа мерзімді активтер 47941235 111273099 63331864 19,9
Ақша қаражаттары мен олардың баламалары 1021282 2534192 24320630
Қысқа мерзімді дебиторлық борыштар 23688195 30220302 6532107 27,5
Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар 197000 21036010 208391010 9,47
Қорлар 11861459 26264589 14403130 121
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер 247898 50504 -197394
Ағымдағы салықтық активтер 10904777 5879006 5025771 -46,08
Басқа да қысқа мерзімді активтер 20624 2480776 2460152
Ұзақ мерзімді активтер 104625196 98825311 -5799885 -5,5
Негізгі құралдар 2553224 457370 -2095854 -82
Инвестициялар 31478990 30898197 -580793 -1,8
Материалдық емес активтер 1902908 309513 -1593395 -83,7
Кейінге қалдырылған салықтық активтер 19913 14220 -634426 -28,5
Үлестік қатысу әдісімен есептелетін инвестициялар 776976 142550 749861
Басқа да ұзақ мерзімді активтер 66167483 66986887 819404
БАЛАНС 152566431
217014876 64448445 42,2
Қысқа мерзімді міндеттемелер 22069848 43973964 21904116 99,2
Қаржылық міндеттемелер 9749607 21844039 12094432 124
Салықтық міндеттемелер 76035 51632 -24403 -32
Міндетті және ерікті төлемдер бойынша міндеттемелер 19333 20229
Кредиторлық борыштар 10817889 6024171 -4793718 -44,3
Қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері 830434 1152658 322224 38,8
Басқа да қысқа мерзімді міндеттемелер 576550 14881235 14304685
Ұзақ мерзімді міндеттемелер 6297530 20943930 14646400 232,5
Қаржылық міндеттемелер 6090187 20735777 14645590 240
Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек 207343 208153 810 0,3
Капитал 124199053 152096982 27897929 22,4
Жарияланған капитал 36692362 36692362 0 0
4 кестенің жалғасы
Резервтер 3393739 1093313 -2300426 -67,7
Бөлінбеген пайда (жабылмаған зиян) 90900430 116497933 25597503 21,8
БАЛАНС 152566431 217014876 64448445 42,2
Көлденең талдау қорытындысы бойынша баланс валютасының жыл соңында
5 кесте
2006-2008 жылдар аралығындағы «Қазатомөнеркәсіп» АҚ-ның негізгі экономикалық көрсеткіштері
(мың теңге есебінде)
№ Көрсеткіштер 2006 2007 2008 Ауытқу 2008
2006 % 2007 %
1 Сатудан алынған табыс 39897176 70779401 71665603 31768427
2 Жиынтық табыс 13190609 31887865 13786989 596380 4,5
3 Жалпы уран өндіру көлемі 5281 6637 8521
4 Сатып алынған өнімнің өзіндік құны 26706567 31887865
5 Негізгі құралдардың орташа құны 1971627,5 2675189 1505297
6 Ағымдағы құралдардың орташа құны 67393675, 74121573 83065400
7 Қор қайтымдылығы 20,2 26,4 47,6 27,4 135,6
8 Қор сыйымдылығы 0,04 0,03 0,02 -0,02 -50
9 Жұмысшылар саны 260 268 271 11 -
5 кестенің жалғасы
10 Активтердің айналымдылығы 0,5 0,95 0,86 0,36 72
11 Айналым құралдарын бекіту коэффициенті 1,689 1,047 1,16
12 Өндірістік қорлардың ортажылдық құны 3359918 7663394 19063024
13 Дайын өнімді сатудан 1 теңгеге шаққандағы таза
-50
14 Өндіріс пайдалылығы деңгейі 392 416 72,3 -319,7
5 кесте бойынша жиынтық табыс 2008 жылы 2006
2008 жыл қорытындысы бойынша Қазақстан Республикасында 8 521
3, 4 сурет. Жалпы уран өндіру көлемі 2006
Тауарлар мен қызметтің өзіндік құны 2008 жылы 2007
Қор сыйымдылығы өндірілген өнімнің 1-тг-ге келетін негізгі құралдардың
«Табыстар мен шығыстар бойынша есептілік» бойынша талдау келесі
6 кесте
2006-2008 жылдар аралығындағы «Табыстар мен шығыстар жөніндегі есептілігі»
(мың теңге есебінде)
Көрсеткіштердің аталуы 2006 2007 2008 Ауытқу
2008
2006 2007
Өнімдер сату мен қызмет көрсетуден алынған табыс 39897176
Сатылған өнімдердің өзіндік құны 26706567 38891536 57878614 31172047
Жиынтық пайда 13190609 31887865 13786989 596380 -18100876
Басқа да табыстар 69084854 1505500 25596933 -43487921 24091433
Әкімшілік шығыстар 1486241 2374841 2446029 959788 71188
Қаржыландырумен байланысты шығыстар 1940731 3004754 5333422 3392691 2328668
Басқа да шығыстар 10371340 795905 2613032 -7758308 1817127
Қалыпты қызметтен алынған пайда (зиян) 70947632 30366240 36641303
Салық салуға дейінгі пайда 70947632 30366240 36641303 -34306329
Корпоративті табыс салығы бойынша шығыстар 23785923 9689601 10009968
Есептілік мәліметтері негізінде жиынтық пайда сомасының азаюына әкелетін
Сатудан алынған табыс 2008 жылы, 2006 жылмен салыстырғанда
Компанияның таза пайдасы 2008 жылы 2007 жылмен салыстырғанда
5 сурет . Сатудан алынған табыс көлемі
7 кесте
2007-2008 жылдар аралығындағы Қорлар көлемі
(мың теңге есебінде)
Көрсеткіш 2007 жылы 2008 жылы Ауытқуы
мың тг. үлесі, % мың тг. үлесі, %
Қорлар : 11861459 100 26264589 100 14403130 121,42
Шикізат және материалдар 47177 0,39 49127 0,18 1950
Шикізат 28175 0,28 22468 0,08 -5707 -20,2
Сатып алынған жартылай фабрикат 0 0 0 0
7 кестенің жалғасы
Жанармай 2391 0,01 2753 0,01 362 15,1
Ыдыс және ыдыстық материалдар 10037 0,08 10058 0,04
Қосалқы бөлшектер 2537 0,02 3152 0,01 615 24,24
Қайта өңдеуге берілген материалдар 0 0 0 0
Құрылыс материалдар 17 0,0001 5 0,00001 -12 -70,5
өзге материалдар 4020 0,03 10691 0,03 6671 165,9
Дайын өнім 928738 7,1 1159572 4,41 230834 24,85
Тауар 10885544 91,7 25055890 95,4 14170346 130,1
Аяқталмаған өндіріс 0 0 0 0 0 0
Өзге қорлар 0 0 0 0 0 0
Қорлар көлемі жыл басы мен жыл аяғын салыстырғанда
Қорлардың құрамында тауарлардың үлес салмағы жоғары екендігі байқалады:
Дайын өнімнің үлесі 2 жылды салыстырғанда, 2008 жылы
6сурет . Тауарлы-материалдық қорлардың 2007-2008 жылдардағы көлемі
7 сурет . Шикізат және материалдардың құрамының 2007
Материалдық қорлардың айналымдылық коэффициенті
Материалдық қорлар ақша қаражаттарына айналуына дейін, алдымен оларды
Материалдық қорлардың
айналымдылық коэффициенті
Кесте 8
Тауарлы-материалдық қорлардың айналымдылық жағдайы, мың тг.
№ Көрсеткіш Көрсеткіш мәні
2007 жыл 2008 жыл
1 Ортажылдық тауарлы-материалдық қорлар, тнг. 7663394 19063024
2 Сатылған тауардың өзіндік құны, тнг. 38887865
3 Материалдық қорлардың айналымдылық коэффициенті
(2 жол/ 1 жол) 5,07 3,02
Жалпы айналым циклын анықтау үшін: 360 күнді, материалдық
2.2 Кәсіпорынның есеп саясатындағы қорлардың қаралуы
«Қазатомөнеркәсіп» компаниясындағы Қорлар есебі №2 «Қорлар» ХҚЕС-на сәйкес
Қорлар құрамына мыналар кіреді:
- шикізат және материалдар;
- дайын өнім;
- тауарлар.
Қорлар есебін ұйымдастырудағы негізгі міндеттер:
- қорлардың уақытылы және толық кірістелуін, олардың сақталуын,
- қорлардың қозғалысы бойынша барлық операцияларды уақытылы және
- қажет емес және өтімді емес қорларды анықтау
Қорлар – бұл:
- қалыпты қызмет барысында сатуға арналған: мысалы: қайта
- осындай сатуға арналған өндіріс барысында қалыптасқан (дайын
- қызмет көрсетуде немесе өндірістік процессте қолдануға арналған
Қорлардың өзіндік құны. Шикізат және сатып алынатын тауарлар
Қайта сатып алынған (немесе компания ішінде өндірілген) қорлар
А) қорларды сатып алуға – сатып алудағы компанияның
- жабдықтаушы шотына сәйкес қорларды сатып алу бағасы;
- импорттық баждар және қайтарылмайтын салықтар;
- жабдықтаушыдан бастап қорларды сақталу орнына дейін тасымалдау,
- жабдықтаушыдан бастап қорларды сақталу орнына дейін жеке
- қайта тиейтін базаларды ұстау бойынша шығындар құны;
- жабдықтаушыдан бастап қорлардың сақталу орындарына дейін қорларды
- компанияның бір құрылымдық бөлімшесінен Компанияның басқа құрылымдық
- қорлар импортын рәсімдеу бойынша қызметтер,мемлекетке кіргізілгендігі үшін
- тиеу, түсіру қызметтерінің құны; жабдықтау және делдал
-қорларды сатып алумен тікелей байланысты өзге шығындар.
Б) компания ішінде өндірілген қорлар үшін:
- осындай қорларды өндіруге керекті барлық шығындар;
- компанияның бір құрылымдық бөлімшесінен Компанияның басқа құрылымдық
В) компания акцияларын төлеуге акционерлерден алынған қорлар үшін:
- ҚР заңнамасымен қарастырылғандай мүлікті жарғылық капиталға табыстауда
Қорларды сатып алуға кеткен шығындар өзіне сатып алу
Қайта өңдеу шығындары еңбекақыны төлеу сияқты, өнім бірлігімен
Қорлардың нақты өзіндік құнын қалыптастыруда, қайта тиейтін база
Егер қорларды жеткізу филиалдарының жеке көлігімен жүргізілсе немесе
ДТ 1300 «Қорлар»
КТ 8030 «Көмекші өндіріс».
Егер қорлар кейінге қалдырылған төлем шарттарында сатып алынса,
Қорлардың өзіндік құнына қосылмайтын шығындарға мыналар кіреді:
- нормативтен тыс шикізаттарды жоғалту; еңбек күші шығындары
- сақтауға кеткен шығындар;
- әкімшілік шығындар;
- өткізу шығындары.
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясының қызмет көрсету салаларының өзіндік құнына, қызметке
Қорларды сатып алудағы құжаттық рәсімдеу былай жүргізіледі. Импорт
- тауарлы - жөнелтпе құжат – тауар сапасы
- көліктік-экспедиторлық және сақтандыру құжаттамалары – теміржол жөнелтпе
- есеп-айырысу құжаттамасы – инвойстар немесе шот-фактуралар, есеп-айырысу
- кедендік құжаттама – кеден органдарының «шығарылым рұқсат
- кінәрат – талап
- тауар жеткіліксіздігі немесе бүлінуі бойынша құжаттар -
«Қазатомөнеркәсіп» компаниясы қорлар есебі бойынша баланстық шоттарға қорлардың
«Қазатомөнеркәсіп» компаниясының балансында материалдардың бастапқы көрсететін күні болып:
- ҚР аумағында сатып алынған немесе өтеусіз
- «Қазатомөнеркәсіп» Компаниясының ішінде өндірілген материалдар үшін –
- өндірістің қайтарылмалы қалдықтары – материалдары үшін
- түгендеу кезінде анықталған материалдар үшін – түгендеу
- Компанияға зілзала нәтижесінде келіп түскен материалдар –
«Қазатомөнеркәсіп» компаниясының бухгалтерлік есеп шоттарында материалдар бастапқы және
Қорларды барлық түрлерінің бағалануы орташа алынған құн әдісі
Есепті кезеңнің басындағы ағымында есепті кезеңнің ағымында
қорлар құны
есепті кезең басындағы
қорлар көлемі
Орташа өлшенген құнды есептеуде келесі барлық ұйымдарға міндетті
- қорлардың орта өлшемді құнды есептеу үшін есепті
- қорлардың орташа өлшемді құны қорлардың әрбір түрі
Орташа өзіндік құн өндірісте қолданылып, сатылымы қоймаға түсу
Қорлардың орташа өлшем құны қолданылатын бағдарламалық өнімде келесі
Қойманың материалды-жауапты тұлғалары қорлардың қозғалысы туралы құжаттарды айына
Өткізудің ықтимал таза құны.
Қорлардың өзіндік құны өтеусіз болуы мүмкін егер:
- қорлар зақымдалған болса;
- егер олар толығымен немесе ішінара ескірген болса;
- сату бағасы төмендесе;
- сатуды аяқтауға немесе жүзеге асыруға арналған ықтимал
Қорлардың құны өткізудің ықтимал таза құнына әр жылдың
Құнды өткізудің ықтимал таза құнына алып келінуі «құнсыздану
Қорлардың құнсыздануы бойынша резервін есептеу, есептілікте мынадай жазбамен
Дт 7420 «Құнсызданудан болған шығындар»
Кт «Активтердің құсыздануына резерв».
Осылайша, баланста қорлар құны – құнсыздану бойынша есептелген
Өткізудің ықтимал таза құнын анықтауда мыналар есепке алынуы
- есепті кезең аяқталғаннан кейін болатын жағдайлармен байланысты
- қолда бар қорлардың арналымы.
Шикізат және материалдар. Қорлардағы шикізат және өзге материалдар
Алайда, шикізат бағасы төмендегені, дайын өнімнің өзіндік құны
Шығыс ретінде тану.
Қорларды сатқаннан кейін осы босалқылардың баланстық құны тиісті
Актив ретінде тану.
Кейбір қорлар басқа актив шотына қатысуы мүмкін, мысалы,
Қорлар құнының табыс және залал есептілігінде көрсетілуі.
Шығысқа шығарылған қорлар көлемі, табыс және залал есептілігінде
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясындағы қорлардың бухгалтерлік есебі келесі жіктелімде көрсетіледі.
9 кесте
Компаниядағы шикізат және материалдар құрамы *
Шикізат және материалдар
1311 Шикізат
1312 Сатып алынатын жартылай фабрикаттар және құрастырылмалы бұйымдар,
1313 Отын
1314 Ыдыс және ыдыстық материалдар
1315 Қосалқы бөлшектер
1316 Өзге де материалдар
1317 Қайта өңдеуге жіберілген материалдар
1318 Құрылыс материалдары
*Дерек көзі: «Қазатомөнеркәсіп» АҚ-ның Есеп саясаты, 7 бөлім
Материалдарды сатып алу Компаниямен бір орталықтан жүргізіледі. Тізбесі
Компанияға материалдық қорларды минималды бағамен және тиімді уақытта;
Өндірістегі қорлардың есебі ( жүк тиеу базаларынан бөлек).
Өндірісте немесе қызмет, жұмыс көрсетуде қолданылған, материалдық қорлардың
Алайда, сақталынылуын жүйелі түрде бақылау цех арқылы шығын
ДТ 8000, 8030, 7200, 2600 және т.б
КТ 1300 «Қорлар» субшоттар сторно.
Жаңа айдың 1-ші жұлдызында осы қорлардың қалдықтары қайта
ДТ 8000, 8030 ,7200, 2600
КТ 1300 «Қорлар»
Жанармай-майлау материалдар қозғалысы бухгалтерлік есепте Компанияның шоттар жоспары
Жанармай-майлау материалдарын кіріске алу есебі. Қоймадағы есебі.
Қоймадағы жанармай-майлау материалдары есебі (әрдайым сақталу орындарында) сандық
Келіп түскен және кіріске алынған мұнай өнімдері мен
Қайта өңдеудегі қорлар есебі (1317 шоты).
Қайта өңдеудегі тауарлы-материалдық қорлар есебі үшін «қайта өңдеуге
1317 шоты қайта өңдеуге жіберілген байытылған уран өнімін
1317 шотының дебеті бойынша, табысталған дайын өнім құнынан
1317 шотының кредиті бойынша қайта өңдеуден алынған өнім
1317 шоты бойынша есеп тотық-шалатотықтан уран өнімін шығару
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясына тәуелді ұйымдар мен еншілес ұйымы болып
10 кесте
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясына тәуелді ұйымдар мен еншілес ұйымы болып
Дебет Кредит Шоттар корреспонденцияларына түсініктемелер
1317 1329.1 өзге шаруашылық субъектілерге қайта өңдеуге тотық-шалатотық
1317 3310 Қайта өңдеушінің қызметтер құны ескерілді (өнімді
1421 3310 Қайта өңдеу қызметтері бойынша ҚҚС есепке
1330 1317 Қайта өңдеу нәтижесінде алынған өнім кірістелді
1329.1 1317 Қайта өңдеушімен қолданылмаған тотық-шалатотық кірістелді
*Дерек көзі: «Қазатомөнеркәсіп» АҚ-ның Есеп саясаты, 7 бөлім
Компанияның еншілес ұйымдары - шаруашылық субъектілерге қайта өңдеуге
11 кесте
Компанияның еншілес ұйымдары - шаруашылық субъектілерге қайта өңдеуге
Дебет Кредит Шоттар корреспонденцияларына түсініктемелер
1317 1329 Компанияның еншілес шаруашылық субъектілерге қайта өңдеуге
1317 3320 Қайта өңдеушінің қызметтерінің құнын ескеру (өнімді
1421 3320 Қайта өңдеу қызметтері бойынша ҚҚС есепке
11 кестенің жалғасы
1330 1317 Қайта өңдеу нәтижесінде алынған өнім кірістелді
*Дерек көзі: «Қазатомөнеркәсіп» АҚ-ның Есеп саясаты, 7 бөлім
Компанияның тәуелді ұйымдарына - шаруашылық субъектілерге қайта өңдеуге
12 кесте
Компанияның тәуелді ұйымдарына - шаруашылық субъектілерге қайта өңдеуге
Дебет Кредит Шоттар корреспонденцияларына түсініктемелер
1317 1329 Компанияның тәуелді шаруашылық субъектілеріне қайта өңдеуге
1317 3320 Қайта өңдеушінің қызметтерінің құнын ескеру (өнімді
1421 3320 Қайта өңдеу қызметтері бойынша ҚҚС есепке
1330 1317 Қайта өңдеу нәтижесінде алынған өнім кірістелді
1329.1 1317 Қайта өңдеушімен қолданылмаған тотық-шалатотық кірістелді
* Дерек көзі: «Қазатомөнеркәсіп» АҚ-ның Есеп саясаты, 7
Құрылыс материалдары есебі.
Жалпы қоймадағы, ашық сақталу қоймасындағы құрылыс материалдарының қозғалысының
Құрылыс шоттарына құрылыс материалдарының барлық түрлері, құрылыс, жөндеу
Қорларды сату есебі.
Өндірісте қолданылмайтын қорлар, қор қалдықтары және еншілес және
Қорларды сату үшін негіз болып келісім табылады. Баланстан
Қорларды сату келесі бухгалтерлік жазбалармен көрсетіледі:
Нақты өзіндік құны бойынша қорларды сатуды көрсету:
Дт 7414 «Қорлардың шығысқа шығарылуы бойынша шығындар»
Кт 1300 шотының субшоттары
Сату бағасы бойынша басқа жаққа сатылған қорларды көрсету
ДТ 1213 «сатылған қорлар үшін сатып алушының қысқа
КТ 6214 «шикізат және материалдардың шығысқа шығарылуынан түскен
Қорлардың қоймадағы есебі және құжаттық рәсімделуі.
Қорлардың қоймадағы есебін ұйымдастыру бойынша жалпы ережелер босалқы
Қоймалық шаруашылыққа қойылатын талаптар мынадай:
- қойма бөлімшелерін күзеттік техникалық құралдармен, өрттен
- материалдардың сақталу орындарын керекті салмақ өлшеуіш,
- материалдық жауапкершілікті рәсімдеу материалдық жауапкершілік туралы келісім
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясындағы қорлар қозғалысы тіркелетін негізгі құжаттар.
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниядағы қорлар қозғалысы келесі 19 наурыз 2004
1. Сенімхат (ТМҚ- 1а, типтік нысаны), бұл лауазымды
2. Кіріс ордері (ТМҚ-3 типтік нысаны), жабдықтаушыдан немесе
3. Тауарлы-материалды қорларды қабылдау туралы актісі (ТМҚ-4 типтік
«Төлқұжат №» бағаны тек қымбат бағалы металлдар мен
Тауарлы-материалдық қорлар - 4 типтік нысаны актсімен біруақытта
5. Өндірісте және дайындау, сақтау үрдісінде тауарлы-материалдық қорлардың
6. Тауарлы-материалдық қорларды бүлдіру, ұру, сындыру туралы акт
7. Жабдықты қабылдау туралы акт (ТМҚ-8 типтік нысаны)
8. Жабдықтың анықталған ақаулығы туралы актісі (ТМҚ-10 типтік
9. Жабдықты монтаждауға қабылдау-табыстау актісі (ТМҚ-9 типтік нысаны)
10. Лимитті-жинақтама картасы (М-8 нысаны) «Қазатомөнеркәсіп» Компаниясының өндірістік
11. Лимитті –жинақтама картаны ай сайын әрбір цехке
12. Лимиттен тыс материалдарды жіберу үшін Талапнама рәсімделеді.
13. Жинақтама карталар – көлік жүргізушілерге жанармай-материалдарын жіберуде
14. Ішкі ауыстырылуға жөнелтпе құжат (М-15 нысаны), қорлардың
15. Есептен шығарылатын негізгі құралдарды, ғимараттарды, құрылыстарды бөлшектеу
Есеп бойынша Қазатомөнеркәсіп Компаниясында мынадай құжаттар толтырылады. Әрбір
Ай аяғында, келесі айдың үшінші жұлдызына дейін бухгалтерия
Қоймалық есепті жүргізудегі негізгі талап бұл – тексеру
Бухгалтериядағы қорлар есебі бойынша кіріс-шығыс құжаттарын алған бухгалтерия,
Бағдарламалық өнімдегі материалдарды өңдеу нәтижелеріндегі ұйғарынды, міндетті құжаттар
1. Әр шот бойынша аналитикалық есеп тізімдемесі (қалдық,
2. Шот қимасында материалды-жауапты тұлға бойынша қолда бар
Материалды жауапты тұлғалар бойынша қорлар қозғалысы тізімдемесі (қалдық,
Материалды-құндылықтар қозғалысының айналым тізімдемесі.
Сальдолық тізімдемелерге ай сайын міндетті түрде материалды жауапты
«Галактика» Дербес компьютерінде қоймалық есепті ұйымдастыруда бақылау функцияларын
- кіріс жайлы ақпарат енгізу, келіп түскен
- өндіріске қорларды жіберуге негіздеме (ЛЖК, талапнама)
- тауарлы-материалдық қорларды жіберуге жөнелтпе құжатты және шығыс
- ішкі ауыстырылымға ілеспелі жөнелтпе құжаттарды
- өндіріске материал жіберуде және сонымен қатар екінші
- өндіріске материалды қорларды жіберуде мөлшерлік және құндық
- бухгалтерлік және қоймалық есептерді салыстыру мақсатында, «материалды
- есеп саясатында көрсетілген, 1300 шотының субшоттарында материалдық-жауапты
- есеп саясатында көрсетілгендей, 1300 шоытының әрбір балансытқ
- автоматтандырылған тәрітптемеде баланстан тысқары есепте ескерілетін, қызметкер
1320 шоты «Дайын өнім». Бұл шотта өзіндік өндірістің
- 1321 - өзіндік тотық-шалатотық:
- С.О-Қарамұрын кеңіші;
- Уванас;
- Мыңқұдық;
- Қанжуған;
- Мойынқұм.
- 1322 - табиғи уран (ұнтақ түрінде, отын
- 1323 - байытылған гексафторид 1324- аз байытылған
- 1325 - уран диоксиді 1326 – гексафторид,
- 1327 - «Ақдала» өндірісінің химконцентраттан тотық-шалатотығы
- 1328 - Бетпақ-Дала өнімдік сұйытылудан тотық-шалатотығы
- 1329 - өзге де уран өнімі
Дайын өнімді кірістеу үшін негіз болып – кірістелу
Алынатын өнім түріне байланысты дайын өнім құнына жартылай
Дайын өнім бірыңғай өнім өнім тобында орташа өлшенген
Аталған өнімнің барлығы экспортқа шығару мақсатында шығарылады. Алайда,
Өз кезегінде уран гексафториді уран диоксидін өндіру үшін
Тиеп-жөнелтілген дайын өнімді есептеу үшін келесі субшоттар ашылған:
- 1329.1 - өзіндік тотық-шалатотық:
- О.-С.Қарамұрын кеңіші
- Уванас кеңіші
- Мыңқұдық кеңіші
- Қанжуған кеңіші
- Мойынқұм кеңіші
- 1329.2 – табиғи уран (Ұнтақ түріндегі, отын
- 1329.3 – байытылған гексафторид
- 1329.4 – аз байытылған гнксафторид
- 1329.5 – уран диоксиді
- 1329.6 – гексафторид, тетрафторид
- 1329.7 – «Ақдала» кең өндірісінің химконцентратынан тотық-шалатотық
- 1329.8 – Бетпақ – Дала өнімдерінің ертінділерінен
- 1329.9 - өзге де уран өнімі
Тиеп-жөнелтілген дайын өнім бухгалтерлік есепте орташа өлшенген құн
Сатып алушының атауы.
Сатып алушымен келісім номері.
Мәміле түрі.
Конвертор.
Жабдықтың номері.
Қайта өңдеушінің атауы.
Кең орындардың атауы.
Шығын баптары.
Шығын баптарын кіретін ҚҚС.
Дайын өнім тиеп-жөнелтілген болып мынадай тиеп-жөнелтілетін құжаттар болғанда
Тауарлар. Бас офисте бұл шот сатып алынатын тауарлар
Компанияның қоймасындағы тауарлар үшін:
1331 - ары қарай сату үшін сатып алынатын
1332 - сатуға арналған сатып алынатын, байытылған уран
1333 - келісім бағалары бойынша ЖШС «ГРК» -дан
1334 - келісім бағалары бойынша ЖШС «СГХК» -дан
1335 - келісім бағалары бойынша ЖШС «Бетпақ- Дала»
1337 - коммерциялық тотық-шалатотық – келісім бағалары және
1338 - өзге уран өнімі
1339 - Өзгелер (тамақ өнімдері және өнеркәсіптік тауарлар)
Аналитикалық есеп коды келесі деңгейлерден тұрады:
сатушы, тауар жабдықтаушысы;
бірыңғай классификаторына сәйкес келетін шығын баптары;
тауар бағаларындағы 1 % ҚҚС;
шығын баптарына кіретін 15 % ҚҚС.
Сатып алынатын тауарлардың негізгі бөілгін табиғи уран концентраты
Тауарларды есептеу орташа өзіндік құн әдісімен жүргізіледі.орташа өзіндік
Кезең басындағы қалдық – барлық жабдықтаушылар бойынша жиынтық
Тотық-шалатотықтың жалпы құнын тотық-шалатотығын жалпы санына бөлу арқылы
Тауар шығысы мен оның сатылған өнімнің өз құнына
13 кесте
Тауарлар қозғалысы бухгалтерлік есебінің шоттар корреспонденциясы*
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 Жабдықтаушылардан алынған тауарларды кіріске алу 1331-1339 3310
Еншілес, тәуелді, бірігіп бақыланатын серіктестіктерден алынатын 1331-1339 3320,3330
Жеке тұлғалардан алынатын 1339 3395
есеп беретін тұлғадан алынатын 1339 1253
2 Тауарларды сатып алудағы төленуге жататын кедендік баж
3 Төленуге тиісті кедендік рәсімдеуге алынатын төлемдер 1331-1339
4 Жарғылық капиталға салым ретінде құрылтайщылардан түскен тауарларды
Заңды және жеке тұлғалардан қайтарымсыз түрде алынатын тауарлар:
1339 5020
6220
5 Тауарларды сатып алумен тікелей байланысты көліктік-дайындау және
6 Есепте қолма-қол есеп-айырысу арқылы сатып алынған тауарлар:
- сатып алу құнына;
- ҚҚС соммасына
1339
1421
1253
1254
7 Түгендеуде анықталған тауар қалдықтарын кіріске алу 1339
8 Халықтан алынған жануарлар 1339 3395
9 Сақтаудағы тауарларды жоғалтуы және жетіспеушілігі, бүлінуі:
Нақты өзіндік құнына 7212 1339
Салық салынатын айналымға есептелінген ҚҚС сомасына 7212
10 Тауарларды сату
Тауардың нақты өзіндік құнына 7012 1331-1339
Тауардың келісімдік құнына 1211 6012.8
Сатуға жеңілдіктер сомасына, сатылған тауарлар бағасына жеңілдіктер 6030
ҚҚС соммасына 1211 3131
Сатып алушының шотты төлеуі 1010,1050,
1060 1211
11 Өзіндік қажеттіліктерге тауарларды қолдану 7211 1339
12 Табиғи апат салдарынан тауарларды шығысқа шығару:
Табиғи апаттан залал сақтандырылмаған 7479 1331-1339
Табиғи апаттан залал сақтандыру ұйымдарымен қайтарылған 7479 1331-1339
*Дерек көзі: «Қазатомөнеркәсіп» АҚ-ның Есеп саясаты, 7 бөлім
1350 шоты. Өзге қорлар. Бұл шотта жер қойнауын
1350 шотына келесі субшоттар ашылған:
1351- уран жартылай фабрикаты (химконцентраты)
1352- коммерциялық жартылай фабрикат.
Кірістелу, қайта өңдеу, шығарылым, жөнелту және уран қалдықтары
2.3 Кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлар есебін жетілдіру жолдары
Елбасы «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің
Бухгалтерлік есепке алу және аудит саласын дамыту -
Әлемдік тәжірибе түсініктілік, орындылық, сенімділік және салыстырмалылық сияқты
Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін
Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін
бухгалтерлік есепке алуды, қаржылық есептіліктің аудитін ұйымдастырумен және
шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін бухгалтерлік есепке
халықаралық тәжірибенің негізінде бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық
бухгалтерлік есепке алу мен аудитті дамытудың халықаралық процесіне
Кадрларды даярлау және қайта даярлау. Бухгалтерлік есепке алуды
Шетелдік компаниялар санының қазақстан рыногында барынша арта түсуі,
Бүгінгі таңда ХҚЕС-қа сәйкес бухгалтерлік есепке алу мен
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев өзінің Жолдауында төртінші басымдық
Бухгалтерлік есепші жүйесінің ХҚЕС-ға бекітілген принциптеріне көшуі оқыту
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізу
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің қаржылық есеп беруді
1) шаруашылық қожалығын, ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілер мен оңайлатылған
2) бірінші тармақта көрсетілгенді қоспағанда, шағын кәсіпкерлік субъектілері,
Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беруді реттеу
Қазақстандағы бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беруді
- қолданыстағы бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп
- бухгалтерлік есепке алу жүйесін қайта құру шеңберінде
- кәсіби қауымдастықтың бухгалтерлік есепке алу саласындағы рөлін
- бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру
Кәсіби қауымдастықтың бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп
Бухгалтерлік есепке алу мен аудитті дамытудың халықаралық процесіне
Қорлар есебін ұйымдастыруды жетілдіру жолдары мыналар болып табылады:
1.Тауарлы-материалдық қорлар есебін автоматтандыру.
Бухгалтерлік есепке алуды жүргізу мен қаржылық есеп беруді
Өндіріс барысында еңбек құралдары рөлін атқаратын материалдық құралдар
Тауарлы-материалдық қорлар есебі бойынша 1С бухгалтерия қызметтері, келесі
- бастапқы ақпараттарды құжаттауды автоматтандыру;
- тауарлы-материалдық қорлардың қозғалысын бақылау, жедел басқару;
- тауарлы-материалдық қорлардың өзіндік құнын есептеу.
Ақпаратты технологиялыұқ өңдеу барысы келесі этаптардан тұрады:
- бастапқы ақпаратты дайындау;
- енгізу мезетіне нормативті-анықтамалық ақпаратты құру;
- тауарлы-материалдық қорлар қозғалысы деректер жинақтамасын құру
- жады базасына ақпаратты енгізу және есептеулер жүргізу;
- өзіндік құнды және шығындарды есептеу;
- келесі қолдану үшін ақпараттың құрылуы;
- нәтижелік ақпаратты талдауды және бақылауды жүргізу;
- қолда бар ақпарат бойынша басқару шешімдерін қабылдау.
Жетекші, бухгалтер және аудитор керекті уақыт кезеңіне ақпараттық
Қазіргі уақытта тауарлы-материалдық қорларды қолдануды жобалауға үлкен мән
Осылайша, тауарлы-материалдық қорлар есебі, бақылануы, талдануы және аудитіне
2. Жергілікті жүйе желісін орнату арқылы қойма шаруашылық
Есептілікті компьютерлендіру жұмысшылардың және қоймалық есепті жүргізу бойынша
3. Тауарлы-материалдық қорлар есебіне қосымша бақылау жүргізу
Тауарлы-материалдық қорлар есебіне қосымша бақылау жүргізу кәсіпорын жетекшілері
3 КӘСІПОРЫНДА ТАУАРЛЫ-МАТЕРИАЛДЫҚ ҚОРЛАРДЫ АУДИТТЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Тауарлы-материалдық қорлар есебінің аудиті
Кәсіпорынға тауарлы-материалдық қорлармен болатын операцияларға аудиторлық текесеріс жүргізу
Тексеріске кіріспес бұрын аудитор материалдық құндылықтарды жіберу және
Аудиторлық тексеру кезінде қолданылатын тәсілдер
8 сурет. Аудиторлық тексеру кезінде қолданылатын тәсілдер
Материалдық құндылықтардың аудитінің тәсілдері мынадай кезеңдерден тұрады:
1 кезең. Материалдық құндылықтар болатын операцияларды тексеруді олардың
2 кезең. Бұл кезең үш негізгі сұрақтан тұрады:
Тауарлы-материалдық құндылықтардың құндық бағасы мен жағдайы туралы объективті
Тауарлы-материалдық қорларды тексеруде аудитордың қызметіне мыналар кіреді:
1) түгендеуге қатысу, егер аудитор күтілетін нәтижелерге сенімділікпен
түгендеу процедураларының жүргізілуін бақылау;
үш түрлі мәселені шешу қабілеттілігі:
- түгендеу нәтижелерінің дәлділігін қамтамасыз ету;
- қорлармен толық қамтуды қамтамасыз ету және қосарлы
- бұзылған, ескірген, баяу айналымды қорларды анықтау;
4) кездейсоқ таңдау негізінде есеп дұрыстығын тексеру;
5) есептік кезеңге операцияларды жүргізу дұрыстығын қорлар қозғалысы
6 ) қорлардың нақты көлемін бағалау дұрыстығын тексеру.
Тауарлы материалдық қорлардың есебінің аудиттің негізгі мақсаты –
- олардың сақталу және пайдалану орындағы ұозғалыстары
- олардың сақталу ережелерін қамтамасыз ету;
- өндіріске жұмсалу нормаларының сақталуын қамтамасыз
- өндіріске қажеті жоқ материалдық ресурстарды табу,
Аудитор тауарлы – материалдық қорлардың есебінің ауқымын кеңейтіп,
- баланстың көрсеткіштерін Бас кітаптағы мәліметтерімен салыстырып тексеруді;
- тауарлы – материалдық қорлардың синтетикалық және
- қолда бар тауарлы – материалдық қорлардың сақтауын,
- қойма есебінің, тауарлы – материалдық қорлардың қозғалысының
- келіп түскен материалдардың уақытылы толық
- дайын өнімдерді шығаруға жұмсалған өндіріс қорларын босату
- тауарлы – материалдық қорларды
- сатылып жөнелтілген және қайта өндеуге берілген материалдық
- табиғи кему нормасынан жоғары жетпейтін материалдық құндылықтардың
14 кесте
Бухгалтериядағы тауарлы – материалдық қорларды аудиттеудің бағдарламасы
Реті
Аудиттің жүргізілуі
Ақпарат көздері Аудит жүргізу
уақыты
1 Баланс пен бас кітапшадағы
мәліметтердің сәйкестігін тексеру. Бухгалтерлік баланс, бас кітапша
жоспардың 20
«Материалдар» бөлімшесі бойынша.
2 – 3 күн
2 Материалдық қорлардың аналитикалық және ситетикалық есебінің
дұрыстығын тексеру. Бас кітапша №6, 7,10 журнал
регистрлары, алғашқы құжаттар.
2 – 3 күн
3 Келіп түскен материалдық қорлардың толықтығы және осыған
3 күн
4 Өндіріске жіберілген қорлардың толықтығын және оның бухгалтерлік
3 күн
14 кестенің жалғасы
5 Тауарлы – материалдық запстардың бағалану әдісін анықтау.
2 күн
6 Келіп түскен материалдық қорларға толтырылған құжатардың дұрыстығы,
2 күн
Дерек көзі: Әжібаева З.Н., Байболтаева Н.Ә., Жұмағалиева Ж.Ғ.
Тауарлы – материалдық қорлардың есебінің аудитін тереңдетіп жүргізу
Аудитор қойылған сұрақтарына алынған жауаптарын зерделеп және талдап
Ұзақ мерзімде активтер сияқты ағымдағы активтерді баптары бойынша
Тауарлы – материалдық, қорлардың кейбір жеке түрлеріне аудит
Аудитордан ол түрлі мақсаттарға қоймадан босатылған материалды –
Аудиттің маңызды сұрақтарының бірі өндіріске шығысқа шығарылған материалдар
Өз кезегінде тауарлы – материалдық қорларды сатып алу
Тауар шегерімдерін, қайтарылған артық төлемдерді және басқа да
Аудитор материалдық қорларға аудит жүргізген кәсіпорынның есеп жүргізу
Аудитор қоймадағы және өндірістегі өндіріс қорларына түгендеу жүргізуге
Түгендеуді жүргізу жиілігі мен мерзімі бухгалтерлік есеп және
Жұмыс басталардың алдында аудитор субъектінің әкімшілігімен түгелдеу комиссиясын
Түгендеу комиссиясының құрамына аудитормен материалды – жауапкершілікті тұлғадан
Егер де түгендеу нәтижесінде материалдық құндылықтардың жетіспеушіліғі анықталса,
Егер материалды – жауапкершілікті тұлға дәлелді себептермен болмай
Келіспеушілік туғызбау үшін материалды – жауапкершілікті тұлға нәтижесін
Материалды құндылықтарды көшірмеде есептеп қабылданған номенклатурада және бірыңғай
Кейде аудитор материалды – жауапкершілікті тұлғаның айтыуымен тексерудегі
Аудитор тексеру барысында есепті кезеңнің аяғында келіп түскен
Кейбір материалдық құндылықтарды тексерген кезде сапасын анықтау үшін
Түгендеудің мәліметтері бойынша көшірме жасалады, оған түгелдеу комиссиясының
Оларға бас (материалды) бухгалтер және материалды – жауапкершілікті
Аудитор шаруашылықтың бухгалтериясында салыстыру ведомостінің дұрыс жасалғандығын, бухгалтерияда
Шаруашылық жүргізуші шаруашылықтың қаржы – шаруашылық қызметінің бухгалтерлік
Тауарлы – материалдық қорлардың сақталу орындары бойынша нақты
Аудитор қойма шаруашылығына зер салып зерттеген кезде, қойма
Материалдық құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етудің маңызды шарты дұрыс
Бұндай кезде бір рұқсат қағазымен материалды құндылықтарды екі
Кіргізіп – шығару жүйесін тексеру жеке территорияларға бөлініп
Шаруашылықтың қоймасындағы материалды құндылықтардың сақталуын бақылаудың бөлінбейтін бөлігі
Жұмыс практикасы көрсеткендей, қойма есебін жүргізудің тәртібін бұзушылық,
Материалдар түрлерінің теріс өтпені қалдығы осы түрге жататын
Қоймадағы материалдар есебін, материалды жауапкершілікті тұлға болып саналатын
Құндылықтарды кез қабылдап және босатуды қамтамасыз ету үшін,
Карточканы бухгалтерияда немесе электрондық есептеу техникаларында ашып, оған
Бастапқы құжаттарының мәліметтерін қоймалық есеп карточкаларына жазғаннан кейін,
Шығын сақтау орындары бар цехтарда, сондай – ақ
Аудитордың жұмысының маңызды бағыттарының бірі - өндіріс қорларына
Өндірістік қорларды кіріске алу және шығысқа шығарудың бастапқы
Соңғы жасалған қорытынды есеп жұлдызындағы материалдар қорларының құрамына
Шартта көрсетілген материалды – техникалық қамтамасыз ету жоспарының
Шаруашылыққа келіп түскен материалдарға мына төмендегі тәртіп бойынша
Жабдықтау бөліміне келіп түскен құжаттар бойынша көлемәнің ассотиментінің,
Бұл мақсат үшін жабдықтау бөліміне келіп түскен жүктердің
Тексерілген төлемді талаптауды жабдықтау бөлімінің бухгалтерияға береді, ал
Экспедитор материалдардың тек қана санын емес сонымен бірге
Экспедитор қабылдаған жүктерін шаруашылықтың қоймасына жеткізіп, қойма меңгерушісіне
Бір жолға кіріс ордерлері материалдардың бәр ғана түріне
Материалды құндылықтар натуралды өлшем бірліктерінде кіріске алынып, қоймада
Материалдарды, жабдықтаушылардың мәліметтері мен нақты мәліметтерінің арасында аайырмашылық,
Шаруашылыққа жабдықтаушының шот – фактурасынсыз келіп түскен материалдарды
Қоймаға шаруашылықтың өзі дайындаған материалдарды, өндіріс қалдықтарын, неізгі
Есеп беруге тиісті жабдықтау бөлімінің қызметкерлері материалдарды сауда
Аудитор шаруашылыққа келіп түскен өндірістік қорлардың қабылдаған бухгалтерлік
Кіріске алынған материалды құндылықтар операцияларынын құжаттары бойынша тексерудің
Материалды жергілікті жабдықтаушылардан жеткізген кезде, аудитор оларды тауарлы
Нарықты бағасымен жеке тұлғалардан сатып алуға кассадан төленген
Аудит фактурасыз келіп түскен материалдарды қабалдау актісінің тәртібінің
Есепті айда фактурасыз келіп түскен жабдықтаушылар шоттарын төлеуді
Есепті кезеңінің оснына дейін құны төленіп, әлі келіп
Шаруашылықтың материалдарының жұмсалуын бақылауды қамтамасыз ету және олардың
Шектеп жұмсау картасының бір данасы дайындау цехына табыс
Егер материалдар қоймадан сирек босатылса, онда бір жолды
Материалдардың шаруашылықтың ішіндегі қозғалысының есебі үшін және ішкі
Шаруашылықтың аумағынан тыс жерде орналасқан еншілес шаруашылықтарына немесе
Шығысқа шығарылған материалды құндылықтардың дұрыстығын тексерген кезде негізгі
Аудитор дайын өнім шығаруға босатылған материалдарды операцтиялары бойынша
Аудитор, сонымен қатар шикізаттар мен материалдарды жұмсау нормаларының
Егер тексеру барысында материалдарды жұмсау нормаларын жоғарылату және
Аудитор материалды құндылықтарды сату бойынша операцияларын тексерген кезінде,
Сондай – ақ шаруашылықтан тыс мекемелерге босатылған материалды
Аудитордың белгіленген табиғи кему нормасынан жоғары, бөлінудің бағасын
Тексерудің соңғы кезеңі бұл – тауарлы-материалдық қорлардың жиынтық
Сонымен қатар аудитор тауарлы-материалдық қорлардың түгендеу бойынша және
Аудитор материалдық құндылықтардың есебін ұйымдастыру жүйесіне талдау жүргізіп,
Өндірістік қорлар есебін жеьілдіру жолы ретінде аудитор мынандай
Өзінің жұмысында аудитор шығарылған бірақ есепке алынбаған өнімнің
Өндірістік қорлардың саны мен қозғалысын есептеу мен бақылауды
Біріншіден, тауарлы-материалдық қорлар кірісі мен шығысы бойынша операциялардың
Сонымен қатар, қоймалық есеп карточасында құндылықтардың ішкі ауыстырылымын
Екіншіден, нарықтық экономика талабына сай, материалды ресурстардың бухгалтерлік
Үшіншіден, түгендеуді уақытында және мұқият бақылау, материалдардың сақталуында
Аудиторлық тексерудің аяқталу кезеңінде аудитор «Аудиторлық тұжырым» құрастырады,
Қорыта келгенде, өндіріс қорларын аудиттеу кезінде аудитор материалдарды
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясының қаржылық-шаруашылық қызметіне бақылауды Ішкі аудит қызметі
Компанияның қаржылық-шаруашылық қызметіне бақылау жүйесі ішкі бақылаудың тиімді
Ішкі аудит қызметінің тексеру жүргізу тәртібі Компанияның қаржылық-шаруашылық
Тексерулерді жүргізудің барлық ұйымдық мәселелері, тексерулер жүргізу үшін
Ішкі аудит қызметінің отырыстарында шешімдер оның отырысқа қатысушы
Тексерулердің жөнсіз ұзаққа созылып кетуіне жол бермеу мақсатымен
Компанияның Ішкі аудит қызметі тапсырылған құжаттар мен материалдардың
Қалыптан тыс мәмілелер (бюджеттен, күрделі салымдар жоспарынан, бизнес-жоспардан
Компанияның Ішкі аудит қызметі есебінің корпоративтік үлгісін қолданады,
Қаржылық ақпарат дәлме-дәл, пайдалы және дұрыс болуы, Компанияның
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-да ішкі аудиторлық тексеру жүргізу үшін
1. Тауарлы-материалдық қорлардың баланста дұрыс көрсетілуін тексеру.
Тауарлы-материалдық қорлардың сақталуы мен толықтығын тексеру.
Қоймадағы тауарлы-материалдық қорларға тексеру жүргізу және есепті кезеңдегі
Тауарлы-материалдық қорлардың қозғалысы туралы құжаттардың дұрыс толтырылуын тексеру.
Қорлардың толықтығын және олардың уақытында кірісіп салынуын, санымне
Қорларды өндіріске дайын өнім дайындауға босату операциялары және
Тауарлы-материалдық қорлардың бағалану әдістерін анықтау.
Шикізатар, материалдар және басқа да құндылықтарға жүргізілген түгендеудің
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК»АҚ-да жүргізілетін құндылықтарды тексерудегі аудитордың сұраныс парағы
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясының Сыртқы аудиті.
«Қазатомөнеркәсіп» Компаниясының қызметі туралы шынайы, дұрыс және толық
Компанияны аудиторлық тексеру кезінде аудиторлық ұйым Компания тарапынан
Тауарлы-материалдық қорлар аудитін жетілдіру жолдары
Қазіргі таңда «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер
Отандық және әлемдік тәжірибе көрсеткеніндей, аудиторлық қызметтерге мұқтаждық
- осы ақпаратты пайдаланушылармен (меншік иелерімен, инвесторлармен, кредит
- қабылданған шешімдер салдарларының ақпарат сапасына байланыстылығымен;
- ақпаратты тексеру үшін арнайы білімнің болуы қажеттілігімен;
- ақпаратты пайдаланушылардың ақпарат сапасын бағалау үшін оның
Барлық осы алғышарттар тиісті дайындығы, біліктілігі, тәжірибесі және
Аудит Қазақстанда 80-жылдардың соңында пайда болды, дәл сол
Қазіргі уақытта аудиторлық қызметті реттеудің жеткілікті тұтас жүйесі
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында аудит тапсырыс берушілеріне бухгалтерлік
Заңда аудит сапасын және аудиторлық мамандыққа қоғамдық сенімділікті
Жоғарыда көрсетілген мәселелерді іске асыру шеңберінде негізгі назар
Аудиторлық мамандықты өздігінен реттеуді дамыту қазіргі таңда кәсіби
Кәсіби ұйымдардың ұйымдар қызметіндегі маңызды нәрсе кәсіби қауымдастықты
Бұл мәселенің жеткілікті үлкен мәні Қазақстан үшін ғана
Аудит жүйесін жетілдіру үшін орта мерзімді перспективаға арналған
- орта және жоғары оқу орындарының оқу бағдарламаларына
- кәсіби аудиторлық ұйымдармен аккредиттелген практикадан өтетін аудиторлардың
- аудиторлық қызмет мәселелері бойынша заңнаманың сақталуын мемлекеттік
Сондай-ақ, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы хабарлай отырып, брифингтер,
Аудитті жетілдіру жөнінде сипатталған шаралар аудиторлық кәсіпті одан
Бухгалтерлік есепке алу және аудит жүйесін дамыту өсіп
Тауарлы-материалдық қорлар есебінің аудитін жетілдіру.
Қазақстан Республикасы халықаралық жаңа экономикалық қатынастардың даму жолына
Талдау жүргізетін кәсіпорын үшін – тоқсанына бір реттік
Бұл кәсіпоырнға ТМҚ-ды жабдықтау және оларды қолдануға жіберілген
Жеке меншік нысанындағы кәсіпорындардағы кенеттен жүргізілетін тексеріс жүйесі
Әрдайым қолданыстаға ішік аудитті енгізуді ұсынғым келеді. Әрдайым
Материалдық қорларды бағалау және көліктік-дайындау шығын соммалары тікелей
ҚОРЫТЫНДЫ
Тауарлы-материалдық қорлар есебі мен аудитін ұйымдастыруды зерделеу бойынша
Тауарлы-материалдық қорлар шаруашылық объектінің қызметі барысында үлкен роль
Көптеген ұйымдар әр уакытта тұрақты және сатып алынатын
Тауарлы-материалдық қорлар айналым құралдарына жатады, себебі өндірістік цикл
Тауарлы-материалдық қорлар сонымен қатар пайдалылық, ырғақтық және өтімділік
Материалдық ресурстарды шығыстау және қорлар нормасын сақтауға ағамдағы
Өндірістік қорлар мен материалдық құндылықтар еңбек үрдісінде үлкен
Тауарлы-материалдық қорлар мына жағдайларда қолданылатын мүліктің бөлігі:
-жоғары пайда табу мақстаында, сатуға арналған, қызмет көрсету,
- ұйымның басқару қажеттіліктері үшін.
Өндіріс үздіксіздігінің негізгі шарттарының бірі оның материалдық негізінің,
Тауарлы-материалдық қорлардың негізгі міндеті болып: қорлардың сақталуын бақылау,
Тауарлы-материалдық қорлар аудиті, менің ойымша, келесі сұрақтарды қамту
1. Баланста тауарлы-материалдық қорлардың дұрыс көрсетілуін тексеру.
2. Тауарлы-материалдық қорларды ұстау мен сақтау.
3. Ұйымның тауарлы-материалдық қорларымен қамтамсыз етілуі мен қойма
4. Тауарлы-материалдық қорлар қозғалысы бойынша бастапқы құжаттарды дұрыс
5. Есеп саясаты бойынша ұйымдағы қабылданған бағалау әдістерін
6. Тауарлы-материалдық қорларды сатумен байланысты операциялар бойынша, бухгалтерлік
Қорлар есебін ұйымдастыруды жетілдіру жолдары мыналар болып табылады:
1.Тауарлы-материалдық қорлар есебін автоматтандыру.
Қазіргі уақытта ұйымда 1С бухгалтерия бағдарламалық өнімде тауарлы-материалдық
Тауарлы-материалдық қорлар есебі бойынша 1С бухгалтерия қызметтері, келесі
- бастапқы ақпараттарды құжаттауды автоматтандыру;
- тауарлы-материалдық қорлардың қозғалысын бақылау, жедел басқару;
- тауарлы-материалдық қорлардың өзіндік құнын есептеу.
Жетекші, бухгалтер және аудитор керекті уақыт кезеңіне ақпараттық
Қазіргі уақытта тауарлы-материалдық қорларды қолдануды жобалауға үлкен мән
Осылайша, тауарлы-материалдық қорлар есебі, бақылануы, талдануы және аудитіне
2. Жергілікті жүйе желісін орнату арқылы қойма шаруашылық
Есептілікті компьютерлендіру жұмысшылардың және қоймалық есепті жүргізу бойынша
3. Тауарлы-материалдық қорлар есебіне қосымша бақылау жүргізу
Тауарлы-материалдық қорлар есебіне қосымша бақылау жүргізу кәсіпорын жетекшілері
Жоғарыда айтылғандардан келесідей қорытындылар жасауға болады:
- субъектінің шаруашылық қызметінің тиімдлігі көбіне жақсартылған жедел
- тек ішкі аудит жоспарлау кезеңдері ғана емес,
- жедел, қызметтік және арнайы аудит әдістері көмегімен
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Әбдіманапов Ә., «Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері».
2. Радостовец В.К. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп». Алматы
3. Баймұханова С.Б., Балапанова Ж., «Бухгалтерлiк есеп»,
4. Кеулiмжаев Қ.Қ., Әжiбаев З.М. т.б. «Қаржылық есеп».
5. Дюсембаев К.Ш. и др. «Аудит и анализ
5. Байдәулетов М., Байдәулетов С.М., «Аудит»: оқу құралы.-
6. Дюсембаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж. Г
7. Дюсембаев К.Ш., «Аудит и анализ в системе
8. Кеулiмжаев Қ.Қ., Әжiбаев З.М. т.б. «Қаржылық есеп».
9. Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп»:
10. Әжібаева З.Н., Байболтаева Н.Ә., Жұмағалиева Ж.Ғ. «Аудит».
11. Рахимбекова Р.М., «Финансовый учет на предприятии»: Учебник.
12. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия: 4-басылым
13. Сейдахметова Ф.С. «Современный бухгалтерский учет». Алматы 2000г.78
14. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына
15. Файл бухгалтера №3-4 (355-356), январь 2008г. 15
16.http://www.buh.ru/
17. www.allbest.ru
18. www.kazatomprom.kz
19. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлiк есепке алу және қаржылық
20. Қ Р–ның «Аудиторлық қызмет туралы».
21. Бухгалтерлiк есептiң типтiк жоспары, Қазақстан Республикасының
22. Бухгалтерлiк есептiң ұлттық стандарттары-2. Алматы, 2007 ж.
23. Қаржылық есеп берудiң халықаралық стандарттары, 2005 ж.
24. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу және аудит
А ҚОСЫМШАСЫ
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-да жүргізілетін құндылықтарды тексерудегі аудитордың сұраныс
№ Тест сұрақтарының құрамы Иә Жоқ Ескерту
1. Қоймалардағы ТМҚ-дың сақталуы қамтамасыз етілген бе:
• күзет сигналдамасымен;
• металл есіКредитермен,торлармен;
• сөрелермен, жәшіктермен, шкафтармен,т.б;
• ашық түрде сақталатын материалдар үшін шатырлармен?
2. Материалды жауаптылық туралы келісім-шарттар жасалған ба?
3. ТМҚ-дың түгенделуі уақтылы жүре ме?
4. Түгендеу кезінде келесілер байқалды ма:
• артықшылықтар;
• жетіспеушіліктер;
• қайта сұрыптау;
• құндылықтардың бұзылуы?
5. Қаншалықты келесілер орынды:
• кінәлілердің шығынды қайтаруы;
• қызмет нәтижелеріне шығару;
• істердің тергеу органдарына берілуі?
6. Әкімшілік жұмысшылар мен материалды-жауапты тұлғалардың лауазымды нұсқаулары
7. Кәсіпорында тауарлы-материалдық қорлардың сақталуы мен жіберілуіне жауапты
8. Материалды-жауапты тұлғалар есепті тұрақты түрде бере ме?
9. Қоймалардағы ТМҚ-дың нормативтері құрылған ба және олар
10. Құжаттар мыналар бойынша дұрыс рәсімделеді ме:
• ТМҚ-дың шығысы бойынша;
• ішкі орын ауыстырулар бойынша?
11. Өнім өндіруде материалдар шығындарының белгіленген нормалары бар
12. Бұл шығындардың нормалары негізделген бе және орындалады
13. ТМҚ-ды кіргізу және шығарудын өткізу жүйесі құрылған
А ҚОСЫМШАСЫНЫҢ ЖАЛҒАСЫ
14. Өтімсіз және жатып қалған шикізаттар, материалдар орын
15. Бланк накладнойларына, лимитті-шектеу карталарына,талапнамаларға, жүк құжаттарына, табельдерге
16. Накладнойларға, лимитті-шектеу карталары-на,талапнамаларға, жүк құжаттарына, табельдерге алдын-ала
ме?
19. Есеп беру кезеңінің айыппұлдарын,өсімпұл-дарын, тұрақсыздық төлемдерін төлеу
Ә ҚОСЫМШАСЫ
1320 «Дайын өнім» шоты бойынша титік операциялардың шоттар
№
Операциялар мазмұны Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 Нақты өзіндік құны бойынша өндірістен жіберілген дайын
2 өткізілген өнімнің өзіндік құнын шығысқа шығару 7010
3 Сатып алушыдан қайтарылған өнімнің өзіндік құнын көрсету
4 Түгендеу барысында анықталған қоймадағы артық дайын
5 Лабороториялық талдауларды жүргізуге және кәсіпорынның өзге де
6 Дайын өнімді заңды және жеке тұлғаларға қайтарымсыз
7 Табиғи апат салдарынан дайын өнімді шығысқа шығару
8 Кем шығу нормалары шегінде қоймалардағы дайын өнімнің
- кінәліліер анықталмаған жағдайда
- кінәлі тұлғалар есебінен өтелетін
7470
1250
1320
1320
9 Кем шығу нормалары шегінде қоймалардағы дайын өнімнің
10 Кәсіпорын қоймасында анықталған ақауы бар өнімдерді шығарылымнан
Сол уақытта сол құны бойынша 8410 шоты, «өндірістегі
1320
8410
8110,8310
8110,8310
Дерек көзі: Файл Бухгалтера №3-4 (355-356), январь 2008г.
1330 «Тауарлар» шоты бойынша типтік операциялардың шоттар корреспонденциясы*
№
Операциялар мазмұны Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 Кәсіпорындардан және сатып алу құны бойынша сатуға
2 Тауарларды бағалау 1330 6240
3 Есеп беретін тұлғалар арқылы тауарларды алу 1330
4 Еншілес, қауымдастырылған және біріккен кәсіпорындардан тауарларды сатып
5 Түгендеу барысында анықталған артық тауарларды кіріске алу
Ә ҚОСЫМШАСЫНЫҢ ЖАЛҒАСЫ
6 Қайтарымсыз түрде алынған тауарларды кіріске алу 3310
7 Жабдықтау келісімне сәйкес келмейтін тауарларды жабдықтаушыларға қайтару:
- төлеуге дейін
- төлеуден кейін
3310
1210
1330
1330
8 Тауарларды арзандату 1360 1330
9 Тауарларды әкімшілік шығындарға шығысқа шығару 7210 1330
10 Касса арқылы қолма-қол есеп айырысу арқылы тауарлар
11 Басқа кәсіпорындарға сатылған тауарлардың өзіндік құны 7010
12 Орнатылған тәртіпте рәсімделген, табиғи апат салдарынан бүлінген
13 Заңды және жеке тұлғаларға тауарларды қайтарымсыз түрде
14 Кем шығу нормалары шегінде және кінәліліер табылмаған
15 Кінәлі тұлғалар анықталғанда, тауарлардың жоғалуы мен бүлінуі
Дерек көзі: Файл Бухгалтера №3-4 (355-356), январь 2008г.
1340 «Аяқталмаған өндіріс» шоты бойынша типтік операциялардың шоттар
№
Операциялар мазмұны Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 Есепті кезеңнің соңынд өнімнің өндірісімен байланыстышығындарды
2 Кінәлілер анықталмағанда , аяқталмаған өндірістегі жетіспейтін
3 Аяқталмаған өндіріс құнын, есепті кезең басына, өндірістік
8310 1340
4 Табиғи апат салдарынан аяқталмаған өндірістің бүлінуі немесе
5 Кәсіпорынның қызметінің тоқтатылуымен байланысты аяқталмаған өндірісті шығысқа
Дерек көзі: Файл Бухгалтера №3-4 (355-356), январь 2008г.
1360 «Қорларды есептен шығару бойынша резерв» шоты бойынша
№
Операциялар мазмұны Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 Қорлардың құнын сату құнына дейін төмендетуге резерв
2 Қорлардың құнын олардың құнсыздануына байланысты есептен шығару
1330,1350
Дерек көзі: Файл Бухгалтера №3-4 (355-356), январь 2008г.
88
Қорлар қозғалысы
Кіріс
Ауыстыру, босату
Шығысқа шығу
- сатып алу
- айырбас
- құрылтайышының жарғылық капиталға салым ретінде
- қоймадан екінші бір қоймаға
- қоймадан бөлімшеге немесе керісінше
- бір цехтан екінші цехқа
- сату
- айырбастау
- қайтарымсыз беру
- басқа ұйымдардың жарғылық капиталына салым
Құжаттық бақылау
Нақты бақылау
- толассыз тәртіппен тауарлы-материалдық қорлардың қозғалысы бойынша құжаттарды
- бухгалтерлік есеп және коррсепонденция тіркелімдерін дұрыс жүргізуді
- ресми бақылау
- арифметикалық бақылау
өлшеуіш тәсілдер және әдістер
сараптамалық бағалу
лабораториялық талдаулар
түгендеу