ЖОСПАР
1. ДЕПОЗИТТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ТУРАЛЫ ТҮСІНІК. 2
ДЕПОЗИТТЕР ТҮРЛЕРІ 2
2. ДЕПОЗИТТЕРДІ САҚТАНДЫРУ ҚОРЛАРЫ. ДЕПОЗИТТЕРДІ САҚТАНДЫРУ
3. ДЕПОЗИТТЕРДІ ТАРТУ ЖӘНЕ ҚАЙТАРУ ЕСЕБІ
4. ПАЙЫЗДАРДЫ ЕСЕПТЕУ ЕСЕБІ 21
1. ДЕПОЗИТТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ТУРАЛЫ ТҮСІНІК.
ДЕПОЗИТТЕР ТҮРЛЕРІ
Банктер өзінің активті операцияларын жүргізу үшін
Коммерциялық банктің пассивті операциялары келесі нысанда
банк қорын қалыптастыру
басқа заңды тұлғалардан алынған несиелер;
депозиттік операциялар.
Депозиттік операциялар - бұл заңды және
Депозиттік операцияларды жүргізу кезінде кез келген
депозиттік операциялар банктің пайда табуына немере
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерісінде депозиттік операциялар
депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында осы
депозиттік операцияларды
депозиттік операцияларды ұйымдастыра отырып, банк депозиттік
депозиттерді тартуға әсер ететін банктік
Көптеген ұсақ және шағын банктер үшін
Халықаралық банктік тәжірибеде барлық депозиттер төрт
- мерзімді
- талап
- жинақ
- бағалы
Бірінші топ - талап етілмелі депозиттер,
Талап ету депозиттік шотының ерекшеліктеріне мыналарды
ақшаны салуға немесе алуға шектеудің болмауы;
ақша шоттан қолма-қол түрде, сондай-ақ чектер
шот иесі банкке тұрақты айлық мөлшерде
Ұлттық банкке
Талап ету депозитінің бір түрі банктің
Талап ету депозитіне сондай-ақ ағымды овердрафт
Талап ету депозитінің басқа бір түрі
Депозиттік шоттардың келесі түрі - автоматтық
Бұл депозиттерден тыс көптеген банктердің баланстық
Көптеген банктер өзінің клиенттерінен компенсациялық балансты
Депозитің келесі тобы - жинақ салымдары.
Жинақ кітапшаларындағы шоттар - бұл жедел
Олардың ерекшеліктеріне мыналар жатады:
кітапшалы жинақ салымында тұрақты мерзімінің болмауы;
банктер салымшылардан
шоттың жоғары шегін белгілеу мүмкіндігі;
салым иесінің
шоттағы міндетті ең аз баланстық қалдық
Жинақ салымының жағдайы туралы жазбасы бар
Ақша нарығының депозиттік шоттары алғаш рет
Жинақ салымдарының ерекшелігі мынадай:
бұл шоттардың анықталған мерзімдері жоқ;
салымда ақша нарығының депозиттік шотынан қаржыларды
бастапқыда бұл шоттар бойынша ең аз
осы шоттар
бұл шоттар
банк шығындарын өтеу мақсатында шот иесінен
егер салымшылар - корпорация болса, банктер
Кең тараған топтардың бірі - мерзімдік
- 30 күннен 89 күнге дейін;
- 90 күннен 179 күнге дейін;
- 180 күннен 359 күнге дейін;
- 360 күннен жоғары.
Мерзімді салымнан қаржы алу үшін банкке
Депозиттердің төртінші тобы - бағалы қағаздар,
аталған банкке тиесілі кәсіпорындар мен ұйымдардың,
сақтаудағы және
шетел операциялары бойынша
депозиттік сертификаттар.
Депозиттік сертификаттар қаржылық құралдардың ең бір
Депозиттік сертификат - эмитент банктің ақша
Депозиттік сертификат - кірісті бағалы қағаздың
Депозиттік сертификаттардың екі түрі болады:
жолданбайтын - салымшыда сақталады және төлем
жолданатын -
Жолданатын депозиттік сертификаттар капиталды кез келген
Сертификаттар келесі белгілері бойынша бөлінеді:
Шығарылуы бойынша:
- бір рет;
- сериямен шығарылатын.
Рәсімдеу тәсілі бойынша:
- арнайы;
- ұсынушыға.
Төлеу шарттары бойынша:
Анықталған есеп айыру кезеңі аяқталғанға дейін
сертификатты өтеу күні пайызы төленетін сертификаттар.
Депозиттік сертификаттар жаңа шығарымдармен, салымның басқа
Банкте шығарылатын сертификаттар баспалық тәсілмен шығарылуы
Сертификаттарда міндетті түрде келесі деректемелер болуы
аты;
сертификатты ұсыну себебі;
ұсыну күні;
салым сомасы;
депозитке енгізілген
сертификат сомасын талап ету күні;
пайыз мөлшері және есептелетін пайыз сомасы;
эмитент банктің аты және мекен-жайы (иеленушінің
банк мөрімен
Банк сертификаттар шығарады және меншікті сертификаттарды
инвесторлар үшін тартымды пайыздық мөлшерлеме деңгейі;
салымшыға ыңғайлы сертификаттың ең аз шегін;
пайыздық мөлшер қайта қараудың икемді механизмін;
шығарымды стандартты шарттарын (еселік, номинал және
номинал құны қосылған пайыздарды төлеудің сенімді
кең жарнаманы.
Жай депозиттік сертификаттармен рәсімделген мерзімдік салымдармен
сертификаттарды тарату айналымындағы мүмкіндік қаржылық
екінші нарық арқылы сертификат иесі үшінші
Сертификаттар бойынша табыстарға, азаматтардың талап етілмелі
Мерзімдік салымдармен салыстырғанда сертификаттардың жетіспеушілігі оның
2. ДЕПОЗИТТЕРДІ САҚТАНДЫРУ ҚОРЛАРЫ. ДЕПОЗИТТЕРДІ САҚТАНДЫРУ
Депозиттерді қорғау жүйесі Ұлттық банк тарапынан
Салымдарды сақтандыру негізінде банктердің депозиттерді жалпылама
Қор Ұлттық банк атынан, мемлекет атынан
Қор қаржылары ұжымдық сақтандыру жүйесінің салымдарынан
2001 жылдың 1 шілдесінен:
- теңгеде жылдық есеппен
- доллар және еурода
- 2001 жылдың
- теңгеде жылдық есеппен
- доллар және еурода
Салымдар (депозиттер) және олар бойынша есептелген
Қор әрбір салымшыға қайтарылуы міндетті салым
Мерзімді салымдар (депозиттер) бойынша:
Теңгеде - салынған салым (депозит) сомасы,
АҚШ доллары және еурода - салынған
Талап ету салымы бойынша теңгеде -
Бір салымшы әр түрлі валютада салынған
Салымшы өзінің әр түрлі валютада салған
Жинақталған резервтер салымдар бойынша жетіспеген соманы
Міндетті күнтізбелік жарна мөлшері әр қатысушы
Қордың 80 пайыздан кем емес бөлігін
Ұжымдық сақтандыруға халықаралық стандарттарға өту бойынша
Барлық банктер ұжымдық сақтандыруға қатысуға тырысады,
Шетелдік тәжірибе елде қалыпты жұмыс істейтін
Барлық дамыған елде депозиттерді сақтандырудың бір
Францияда бір салымшыға кепілдік 400 мың
Германияда неміс банктерінің федералдық ассоциациясы жетекшілігіндегі
Жапония, Испания, Канада, Ұлыбритания және АҚШ-та
Канада банктерінің депозитгерді сақгандыру бойынша Канада
Жапонияда банктің депозиттер бойынша сақтандыру сомасы
Депозиттерді сақтандырудың федералдық бағдарламасы бойынша АҚШ-та
Салымның жоғары сақтандырылатын жарнасына шек қою
Банктің жүйеде ақша қаржыларын жинақтауға ынталандырудың
Соңғы кездері ел экономикасына тұрғындардың бос
Қазақстан Республикасының депозиттік операцияларының одан әрі
Резервтеу мөлшері факторының ерекшелігі депозиттерді тарту
Коммерциялық банктер жүргізетін депозиттік саясатқа әсер
Депозиттік операциялардың дамуына әсер етуші факторлардың
Депозиттер нарығын одан әрі жетілдіру мен
3. ДЕПОЗИТТЕРДІ ТАРТУ ЖӘНЕ ҚАЙТАРУ ЕСЕБІ
Салымшы депозиттік шотты ашпас бұрын, банк
Депозиттер тарту банк үшін маңызды міндет,
2211 - Клиенттердің талап ету бойынша
2215 - Клиенттердің қысқа мерзімді салымдары;
2217 - Клиенттердің ұзақ мерзімді салымдары;
2219 - Клиенттердің шартты салымдары;
2221 - Клиенттердің арнайы салымдары;
2222 - Арнайы мақсаттағы еншілес
2223 - Клиенттердің
Барлық көрсетілген шоттар пассивті: кредиттік сальдо
Депозиттерді кіріс құжаттары негізінде, қолма-қол ақша
Дт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
Кт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Депозитор - заңды тұлғалардан депозит қабылдау
Дт 2203 «Клиенттердің есеп айыру шоты»
Кт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Басқа банктер қызмет көрсететін клиенттерден депозиттер
Дт 1051-1052 «Корреспонденттік шоттар»
Кт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Депозитгер бойынша тартылған қаржыларды қайтару кезінде
Дт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Кт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
2203 «Клиенттердің ағымды шоттары»
1051-1052 «Корреспонденттік шоттар»
Банк тартылған депозиттерді қайтармаған жағдайда мерзімі
Дт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Кт 2224-2226 «Клиенттердің салымдары бойынша мерзімі
Мерзімі өткен салымдар сомасын қайтарған кезде
Дт 2224-2226 «Клиенттердің салымдары бойынша мерзімі
Кт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
2203 «Клиенттердің ағымды шоттары»
1051-1052 «Корреспонденттік шотгар»
4. ПАЙЫЗДАРДЫ ЕСЕПТЕУ ЕСЕБІ
Қарыздық пайыз - ақша қаражаттарын қарыздық
Банктік пайыз өлшемі уақытша бос ақша
Ақша қаржыларын тарту кезінде банктер салыстырмалы
Банк тартылған ақша қаражаттарына пайыздарды берешек
- жай пайыздар
- күрделі пайыздар
Банктердің қосылған пайыздар сомасына ұлғайған негізгі
- Жай пайыз
S = P x (1 +
Мұнда:
I - жылдық пайыздық мөлшерлеме;
t - тартылған ақша қаржылары
К - күнтізбелік жылдағы күн саны;
Р - тартылған ақша қаржыларының бастапқы
S - қайтарылуға жататын ақша қаржыларының
Күрделі пайыз формуласы:
S = P x (1 +
Мұнда:
I - жылдық пайыздық мөлшерлеме;
J - банк қосылған пайыздарды капиталдандыруды
К - күнтізбелік жылдағы күн саны;
n - ақша қаржыларын тартудың жалпы
Р - тартылған ақша қаржыларының бастапқы
S - қайтарылуға жататын ақша қаржыларының
Банктік депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлеме екі
Банк барлық тартылған салымдарды активтер, шартты
Банктің тартылған салымдары келесі топтарға бөлінеді:
- стандартты;
- күмәнді, олар
- үмітсіз.
Банктер бухгалтерлік есепте провизияның барлық қажетті
Депозиттер бойынша пайыздар есептеу келесі шоттарда
2720 «Клиенттердің талап ету салымдары бойынша
2721 «Клиенттердің мерзімді салымдары бойынша есептелген
Банктің сыйақы төлеуге байланысты шығындары бесінші
5211 «Клиенттердің талап ету салымдары бойынша
5215 «Клиенттердің қысқа мерзімді салымдары бойынша
5217 «Клиенттердің ұзақ мерзімді салымдары бойынша
5219 «Клиенттердің шартты салымдары бойынша сыйақы
5221 «Клиенттердің арнайы салымдары бойынша сыйақы
5223 «Клиенттердің салым-кепілдіктері бойынша сыйақы
5224 «Клиенттердің талап ету
5226 «Клиенттердің мерзімді салымдары бойынша банктің
Депозиттер бойынша сыйақыны есептеу кезінде келесі
Дт 5221-5223 «Клиенттердің тартылған салымдары бойынша
Кт 2720-2721 «Клиенттердің салымдары бойынша есептелген
Депозиттік келісімшартта көрсетілген мерзімде пайыздарды төлеу
Дт 2720-2721 «Клиенттердің салымдары бойынша есептелген
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1051-1052 «Корреспонденттік шоттар».
Мысалы:
Банк клиенті заңды тұлғаға келісім мерзімі
1. Депозит ашу:
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
Кт 2211 «Клиенттердің талап ету бойынша
2. Келісім мерзімі бойынша пайыздар
(50000 х 30 х 20%) /
Дт 5211 «Клиенттердің талап ету салымдары
Кт 2720 «Клиенттердің талап ету салымдары
3. Келісім мерзімі аяқталған соң
Дт 2211 «Клиенттердің талап етілмелі бойынша
Немесе 2203 «Клиенттердің ағымды есеп шоттары»
Банк осы кезеңде 35 пайыз мөлшермен
Келтірілген мысалда көрсетілгендей, депозиттердің кеңеюі мен