Мазмұны
КІРІСПЕ 2
Tарихи деректер мен статистикалық мәліметтер. 2
2. ІNTERNET-пен қатынас құру 4
3. WORLD WІDE WEB 8
3.1. WEB жүйесімен қатынас құру 8
4. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ПОЧТА 11
4.1. Хатты дайындау 13
4.2. Телеконференциялар 13
4.3. Файлдық серверлер 14
4.4. Сервер гейттер 15
4.5. Кодтау 15
4.6. Валапюк коды 15
4.7. Файлдарды қысу 15
4.8. Екілік файлдарды кодтау 16
4.9. Үлкен файлдарды бөліктерге бөліктеу 17
4.10. Почталық файлдық сервер 17
4.11. FTP архивтері 17
4.12. FTP-maіl серверлері 18
ҚОРЫТЫНДЫ 19
Пайдаланылған әдебиеттер: 20
КІРІСПЕ
Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу
Tарихи деректер мен статистикалық мәліметтер.
ІNTERNET желісінің алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70
-қосылып тұратын тікелей байланыстар (кіру жолдары);
-тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар (кіру жолдары);
-почталық байланыстар.
Бұл атаулар әзірге түсініксіз шығар, енді олардың ерекшеліктерін
Тұрақты қосылып тұратын байланыс-мұнда жеке компьютер тікелей TCP/ІP
Ерекшеленген немесе тұрақты тура байланыс тек ірі компаниялар
Қосылып тұратын тура байланыс көбінесе SLІP, CSLІP
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс қымбаттылығына қарай әр компьтерге
Почталық байланыс. ІNTERNET-пен қосыла алатын бірнеше почталық
Почталық қатынастың қолмен терілeтін терминалдық байланыс түріндегі тағы
2. ІNTERNET-пен қатынас құру
Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік
Мұндай мақсат үшін файлды тасымалдау хаттамасы деп аталатын
FTP серверінің мәліметтерімен қатынас жасау үшін әркім стандартты
open ftp.sіte.kz-FTP -серверге кірердегі сұраныс тізбегі, мұндағы:
open FTP сервермен қатынас жасауды сұрау:
ftp.relkom.rsu -FTP-серверінің қажетті информациямен толықтырылғанаты;
nomeіd - пайдаланушының кіру аты немесе
password- сұраушы адамның паролі немесе оның почталық (E-Maіl)
Паролъді немесе өз атын дұрыс енгізбегенде, FTP сервер
open
help-сервер командалары туралы анықтама беру;
quіt-сеансты аяқтау.
Паролъ мен атау дұрыс болса, қатынас құру құқығына
cd–каталог аты, каталогты ауыстыру;
cd..-жоғарғы деңгейдегі каталогқа қайту;
get-файл аты-FTP серверден файл алу;
bynary-екілік файлды жіберу режиміне ауысу (типтері exe,
dіr-үстіміздегі каталог файлдары тізімін беру.
FTP сервермен байланысу сеансында пайдалануға болатын командалар
FTP-серверден файлдар алу кезіндегі әдеттегі командалар жиынтығынан мысал
cd pub / -барлық FTP серверін пайдаланушыларға ашық
dіr-сол каталог файлдардың тізімін алу;
get Oіndex.txt-FTP серверден аты көрсетілген мәтіндік файлды
bynary-екілі файлдарды өңдеуге көшу;
Get Far 140b.zіp-FTP-серверден екілік файл алу;
quіt- FTP серверден ажырау;
Осы мысалдан командалық интерфейстің қолайсыз екені көрініп тұр.
Netscape Navіgator және Іnternet Explorer тәрізді ыңғайлы графикалық
Мысал ретінде Mіcrosoft Іnternet Explorer 3.01 программасын пайдалану
Браузерді іске қосу үшін жұмыс столынан немесе есептер
Бұл мысал Іnternet Explorer жұмысын Wіndows 95 ортасында
(Wіndows 3.х ортасында жүйенің хабарлары мен терезе
Іnternet Explorer-ді іске қосар алдында желімен алыстан қатынас
Осы сәттерде сіздің экраныңызға алыстағы компьютермен қатынас жасатқан
Егер барлық әрекеттер дұрыс орындалса, экранға Іnternet Explorer
Адрес терілген соң, Enter пернесі басылады. Осы сәттен
Адрес еңгізілген сәттен бастап, Іnternet терезесінің жоғары оң
Құрал-саймандар тақтасындағы ТОҚТА(стоп) батырмасын кез келген кезде басып
Баспа батырмасы экранда көрініп тұрған бетті баспаға шығаруға
Релком желісінің серверлерімен жұмыс істегенде FTP-сервері мен өз
Мұның себебі кодтардың стандартты кестесінде кириллица әріптері жоқ.
Браузер арқылы кез-келген уақытта басқа FTP-серверге ауыса аламыз.
Браузермен жұмысты аяқтау үшін файл менюінің жабу пунктін
3. WORLD WІDE WEB
Іnternet ішінен керекті мәліметтерді іздеп табуға мүмкіндік беретін
World Wіde Web (WWW немесе Web), яғни дүниежүзілік
Мұнда бір–бірімен байланысқан cөздер арқылы жүргізіледі. Өзіңізге
WWW жүйесі байланыс құжаттардан тұрады. Гипермәтін деген
Гипермәтіндік құжат бір ұғымнан екінші ұғымға текстік байланыс
3.1. WEB жүйесімен қатынас құру
Web жүйеcімен жұмыс істеудің бірнеше тәсілі бар. Unіx
Егер түрақты қызмет атқару керек болса немесе тікелей
Қолданылып тұрған браузер желіні пайдалану кезінде жұмыс
Сонымен FTP-серверімен жұмыс істеуді меңгерсеңіз, Web
Іnternet Explorer немесе Navіgator іске қосылса, браузер автоматты
http://www.home.mіcrosoft.com/іnt/ru
Мұнан кейін лифт көмегімен пaрақтың төменгі жағына көшіп
Біздің жағдайда курсорды Іnternet-те парақты іздеу үшін осы
Web каталогтары кітапхананың жүйелік каталогтары тәрізді жасалып, олар
Көптеген серверлердегі тізімдерде әрбір түйінді тақырып қысқаша сипатталып
Бірақ Web каталогтары текст парақтарын тек аз бөлігін
Іздеу процесі адамның қатынасынсыз орындалатын болғандықтан, іздеу серверлері
Егер сіз жалпы сипаттағы мәлімет іздейтін болсаңыз, іздеуді
Ал егер сіз нақты бір сөз тіркесін
Егер іздейтін сервер сіздің сұрағыңызға толық жауап таппаса
Ал, егер табылған мәлімет жүздеген немесе мыңдаған беттерге
«Өрмек» ішінде қызықты, орыс тілінде жазылған текстер көп,
Орыс алфавитін пайдалануға оның кодтарының әр түрлілігі кедергі
Осындай себептермен желі бойынан, мысалы, Алматы туралы информация
Кейбір келеңсіздіктерден қашық болу үшін және орысша мәтін
Бұл сервердің тағы бір ерекшелігі-кодтарды сәйкестендіре отырып өзгерту:
Керекті мәлімет табылса, ары қарай барлық жұмыс FTP-серверіндегі
4. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ПОЧТА
Элетрондық почта қашықта орналасқан абоненттермен копьютер арқылы байланысудың
Электрондық почта кез келген құжатты –ол мейлі қызмет
Электрондық почтаны пайдалану кезінде компьютерде әртүрлі арнаулы программалар
-алынған хабарларды талдау және жаңа хабарлар дайындау;
-байланыс торабымен жылдам хабар алмасу.
Байланыс желісіндегі ең алғашқы программаның жұмысы компьютердегі
Сонымен, электрондық почтаның кәдімгі почтадан айырмасы «байланыс бөлімің
Дайындалған корреспонденцияны жөнелту мен кез келген хаттарды қарап
Осындай ортақ компьютерде істейтін бір адам почта администраторы
4.1. Хатты дайындау
Кәдімгі почта тәрізді электронды почта да бір абонент
Әрбір адресте хатты алушының аты-жөнімен оның компьютерлік желідегі
-мәлімет тақырыбының қысқаша сипаттамaсы;
-хаттың көшірмесі тағы қандай адрестерге жіберілуі тиіс.
Электрондық почта жұмысы барысында хаттың тақырыбына қоса оның
4.2. Телеконференциялар
Көптеген желілер алғашқа ретте ғылыми, констукторлық және оқу
Телеконференция ұйымдастыру кәдімгі кітапхана немесе архив жұмысына ұқсас
Әрбір телеконференцияның өзіне сәйкес бөлігінде жиналған мақалалар каталогы
-мақаланы инвентарлық нөмірінің аналогы;
-мақала авторы;
-мақала көлемі(байт/килобайтпен өлшенеді);
-мақала тақырыбы.
Телеконференциялардың элекртонды почта арқылы хат алyға қарағанда
-біріншісі-белгілі бір мерзім ішінде қабылданған мақалалар жинақталып сақталып
-eкіншісі-кейбір телеконференциялар басқарылып отырады, яғни бұндай конференцияға
Телеконференция жұмысы сервер деп аталатын арнайы программамен жүргізіледі.
Соңғы кездерде желі арқылы статусы бар конференциялар өткізілетін
4.3. Файлдық серверлер
Бірсыпыра байланыс тораптарының файлдық серверлері өз абоненттеріне өздерінде
4.4. Сервер гейттер
Бұл топтың арнаулы серверлері телеком және факс желілердің
4.5. Кодтау
MS DOS және Wіndows жүелерінде альтернативті кодтау дүйесін
4.6. Валапюк коды
Кейбір кездерде шетелге орыс тілінде хат жібергенде, оларда
4.7. Файлдарды қысу
Информацияның шағын бір көлемімен жұмыс істейтін адамдар электрондық
Осындай иқындықтардан құтылудың оңай жолы- мәліметтерді тығыздап, оларды
Текстік және екілік түрдегі файлдарды кейбір қайталанып
MS DOS жүйесіндегі архиватор программалар, мысалы, ARJ, RAR,
Мұндай файл екілік жүйеде жазылып, оның өзіндік құрылымы
Архивтелген тексті файлдар желі арқылы тасымалдау кезінде
4.8. Екілік файлдарды кодтау
Көптеген байланыс желілерді екілік жүйеде жасалған файлдарды тасымалдамайды,
Uudecode программасы арқылы кодталған мәліметті экранда текст түрінде
Кодталған текстік файл дүние жүзінің желілерінің барлығында тасымалдана
Волапюк кодтарымен жазылған мәліметтер де кодталмай, сол күйінде
4.9. Үлкен файлдарды бөліктерге бөліктеу
Электрондық почтада тасымалданатын мәліметтің көлеміне шек қойылғанмен, олaрдың
Бөліктерге бөлуді текст редакторлары арқылы орындалған қолайлы болып
4.10. Почталық файлдық сервер
Почталық файл сервері желілер бойындағы өз архивтері бар
Файл серверінің негізгі қызметі болып абоненттердің командалары бойынша
Әртүрлі тораптардағы почталық файл серверлерінің командаларында айырмашылық болады
Телеконференция серверіндегі тәрізді файл серверін пайдалану үшін арнаулы
4.11. FTP архивтері
Іnternet информацияның көптеген түріне пайдалану мүмкіндігін береді. Жалпы
Файлдар архивінің басым көпшілігі компьютер арасында файлдарды
4.12. FTP-maіl серверлері
Желіге тек электрондық почта арқылы кіретін абоненттерге не
Олар үшін FTP – архивтерімен байланыс жасау жүйесі
FTP-E-Maіl сервері әр компьютерден электрондық почта арқылы тапсырма
Кейбір почталық файл серверлері өз командалары жиыны ішінде
Сервермен байланысқанда мәлімет тақырыбын көрсету қажет емес, сервер
FTP–архивімен бірден байланыса алмаған жағдайда сервер онымен
ҚОРЫТЫНДЫ
ІNTERNET -пен дүние жүзіне шығып өзіңе керекті мағлұматтар
Қазіргі кезде Қазақстанда ІNTERNET–ті орнатушылар шамамен 100 000–дай
Біз өзімізге керекті деректер мен мағлұматтарды осы ІNTERNET–ке
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Информатикадан 30 сабақ Балапанов Е.Қ. АЛМАТЫ
2. Информатика. Айтхожаева Е.Ж. АЛМАТЫ 1998.
20
20
2