МАЗМҰНЫ
Бет.
КІРІСІПЕ
1. ЖЕРГІЛІКТІ АТҚАРУШЫ ОРГАНДАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.1.Жергілікті атқарушы органдардың құзыреті
1.2.Жергілікті басқару органдарының қызметін ұйымдастыру
1.3.Жергілікті өзін-өзі басқару принциптері
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АТҚАРУШЫ БИЛІКТІҢ ЖЕРГІЛІКТІ ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ
2.1.Қазақстан Республикасының жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың проблемалары
2.2.Қазақстан Республикасында жергілікті басқару органдарының қызметін жетілдіру жолдары
2.3. Облыстық әкімдер және олардың өкілеттіктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың тақырыбының өзектілігі: Демократиялық мемлекеттердің саяси өмірінде, ондағы
Қазақстандағы басқару органдарының қалыптасып, дамуының феноменін теориялық зерделеу, талдау,
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Курстық жұмыстың мақсаты –
Курстық жұмыстың міндеттері:
Мемлекеттік басқару органдары туралы, олардың құрылымы мен құзыретімен танысу;
Жергілікті мемлекеттік басқару, атқарушы биліктің орталық органдары туралы танып-білу;
әкімдер және әкімшіліктерді құру, олардың құзыретімен танысу;
Зерттеу объектісі: Курстық жұмыстың зерттеу объектісі болып Қазақстандағы атқарушы
Зерттеудің пәні: Қазақстан Республикасы Конституциясы және заңнамалары аясындағы мемлекет
Курстық жұмыс: кіріспе, негізгі бөлім, қортынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен
Курстық жұмыс орындау барысында отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектерінен,
1. ЖЕРГІЛІКТІ АТҚАРУШЫ ОРГАНДАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.1. Жергілікті атқарушы органдардың құзыреті
Жергілікті атқарушы органдардың өздеріне мемлекет жүктеген міндеттерді жүзеге асыруы
Құзыреттің негіздер республиканың Негізгі заңның 87 –бабында баянды етілген,
Жергілікті атқарушы органдардың қарауына мыналар жатады:
Аумақты дамытудың жоспарларын, экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларын, жергілікті бюджетті
Коммуналдық меншікті басқару,
Жергілікті атқарушы органдардың басшыларын қызметке тағайындау және қызметтен босату.
Жергілікті мемлекеттік басқару мүдделері үшін рсепубликалық заңдарында жергілікті
«… Жергілікті өкілді және атқарушы органдар» туралы заңда жергілікті
Заңда жергілікті әкімдердің өкілеттігі баянды етілетінін, олардың өкілеттігін жүзеге
Заңның 42 – бабында облыстық, аудандық, қалалық әкімдердің өкілеттігі
- тиісті әкімшілік-аумақтық бөлініс бюджетінің жобасын мәслихаттың бекітуіне ұсынады,
экономикалық және әлеуметтік даму жоспарлары мен бағдарламаларын мәслихаттың бекітуіне
- әкімшілік-аумақтық бөліністің меншігін басқаруды жүзеге асырады, қарамағындағы кәсіпорындардың,
- жоғары тұрған атқарушы орган берген өкілеттікке сәйкес республикалық
- жергілікті әкімшілік органдарының басшыларын тағайындайды және қызметтен босатады,
- Поселкелік, селолық әкім поселке, ауыл, ауылдық округ азаматтары
-азаматтардың арыздарын, шағымдары мен өтініштерін қарайды.
ауыл, поселке, округ аумағының шеңберінде жер заңдарына сәйкес жер
Заңды жеке тұлғалармен шарттар жасасады, және банк құжаттарына қол
Қоғамдық тәртіпті нығайтуға байланысты мәселелерді шешеді. Өртке қарсы қауіпсіздік
Жоғарыда келтірілген қызмет салаларында облыстық, аудандық, қалалық әкімшіліктердің өте
Жер пайдалану, табиғат қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
Құрылыс тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, тұрмыстық қызмет көрсету, сауда, қоғамдық
Халыққа әлеуметтік-мәдени қызмет көрсету саласында: білім беру ісін, балаларға
Жергілікті басқару органдарының қызметін ұйымдастыру
Жергілікті мемлекеттік басқаруды және өзін-өзі басқару органдары тиісті аумақтағы
Жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының атқарушы органдарының бірыңғай жүйесіне
Мемлекеттік басқарудың жергілікті органдарына – Қазақстан Республикасы Президенті мен
Жергілікті әкімшілік пен оның органдарының қызметін ұйымдастыру құқықтық және
Жергілікті атқару органдарының өкілеттігі «Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару
Жергілікті өкілді органдар – мәслихаттар.Жергілікті өкілді орган облыстың, ауданның,
Мәслихаттардың екінші белгісі оларды әкімшілік-аумақтық бірліктер халқы сайлайтыны және
Әкімшілік-аумақтық бөлініс қайта ұйымдастырылған (біріккен, қосылған, қайта қүрылған, бөліп
Тиісті мәслихат депутаттарының санын Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы
Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы. белгілеген оның депутаттары жалпы
Мәслихат өз өкілеттігі мерзіміне тұрақты комиссиялар қүрады. Олардың саны
Тұрақты комиссиялардың тізбесі мен сан құрамын мәслихат белгілеиді. Түрақты
Тұрақты комиссиялар өздерін сайлаған мәслихат алдында жауапты және жылына
Мәслихаттар депутаттарын сайлау Қазақстан Республикасының сайлау туралы заңдарымен регламенттеледі.
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару облыс, аудан, қала, қаладағы аудан, ауылдық
Жергiлiктi өзiн-өзi басқаруды жергiлiктi қоғамдастық мүшелерi тiкелей, сондай-ақ мәслихаттар
Облыстың, ауданның, қаланың, қаладағы ауданның, ауылдық (селолық) округтiң, ауылдық
Жергілікті өзін-өзі басқару принциптері
Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару жергілікті өкілді және жергілікті
Жергілкті өзін-өзі басқаруды қалыптастыру тарихи, этникалық, географиялық және басқа
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Констиуциясы жергілкті органдардың жаңа үлгісін
Жергілікті өзін-өзі басқару жергілкті мемлекеттік басқаарудан бөлінді.
Жергілікті өзін-өзі басқару – мемлекеттегі белгілі бір әкімшілік аумақтық
Қазақстанда жергілікті басқарудың тиімді тәсілдерін қалыптастыру жолында бірқатар түбірлі
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару – халық тiкелей жүзеге асыратын, сондай-ақ
- жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары — осы Заңға сәйкес
- Жергiлiктi өзiн-өзi басқару облыс, аудан, қала, қаладағы аудан,
- Жергiлiктi өзiн-өзi басқаруды жергiлiктi қоғамдастық мүшелерi тiкелей,
Облыстың, ауданның, қаланың, қаладағы ауданның, ауылдық (селолық) округтiң, ауылдық
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мiндеттерi:
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары өз қызметiн жүзеге асыру кезiнде:
- Қазақстан Республикасының Конституциясын және заңнамасын сақтауға;
- жалпымемлекеттiк iшкi және сыртқы саясатқа, оның iшiнде қаржылық
- бiрыңғай еңбек нарығын, капиталды қалыптастыруға, тауарлар мен қызметтердi
- Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуде Қазақстан Республикасының
- қызметтiң қоғамдық маңызы бар салаларында белгiленген жалпымемлекеттiк
- жергiлiктi қоғамдастық мүшелерiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiнiң
- өз қызметiн жүзеге асыру кезiнде жариялылық пен
- жергiлiктi қоғамдастық мүшелерiнiң жергiлiктi маңызы бар мәселелердi шешуге
Мемлекеттiк органдардың жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарымен өзара қарым-қатынасы:
Мемлекеттiк органдар жергiлiктi өзiн-өзi басқаруды қалыптастыру және дамыту үшiн
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АТҚАРУШЫ БИЛІКТІҢ ЖЕРГІЛІКТІ ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ
2.1. Қазақстан Республикасының жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытұдың проблемалары
Көптеген дамушы елдердің тәжірибелері көрсетіп отырғандай, жергілікті өзін-өзі басқаруды
Қазіргі уақытта Қазақстан жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін құру сатысына
Бұрынырақ осындай жүйені құруға талай рет ұмтылыс жасалды. Халықтың
Жергілікті өзін-өзі басқарудың заңнамалық негізін әзірлеу мен оны енгізуге
2001 жылдың қаңтарында «Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару туралы»
Қазір «Жергілікті өзін-өзі басқару туралы» Заң жобасы көпшілктің талқылауына
Жергілікті басқару жолдарының бірі ретінде ұсынылып отырған «өзін-өзі басқару»
Жергілікті өзін-өзі басқару жергілікті қоғамдастық шеңберінде іс-қимыл жасайтын және
Кеңесті Төраға басқарады, оны Кеңестің не жергілікті қоғамдастықтың мүшелері
2006 жылдың мамыр айында Демократиялық реформалар бағдарламасын әзірлеу мен
жергілікті өзін-өзі басқару – халықтың міндеті емес, тек құқығы
жергілікті өзін-өзі басқарудың нысандарының деңгейін анықтау керек,
жергілікті өзін-өзі басқару органдарының формасы (бұл орган – кеңес,
жергілікті өзін-өзі басқару органы атқаратын қзыметтердің шегін анықтау (жергілікті
жергілікті өзін-өзі басқару органдарының бірігіп, үлкеюіне жол беру;
жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қаржысы оларға бөлінген қызметтерге сәйкес
«Жергілікті өзін-өзі басқару туралы» Заң жобасы талқыға түскеннен бері
Жергілікті өзін-өзі басқару органдары – бұл мемлекеттік құрылымдары қызметін
Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің құрылуына орай жұмыс тобының мүшелері
Тұтастай алғанда, жергілікті өзін-өзі басқару жөніндегі жұмыстар ол туралы
2.2. Қазақстан Республикасында атқарушы биліктің жергілікті органдарының қызметін жетілдіру
Мемлекеттік биліктің атқарушы бұтағы да реформаланды, жетілдіріле түседі. Елбасының
Ұсақ-түйек мәселелердің бәрін орталық билік өз қолында шоғырландырмай, төменгі
Осыған орай Елбасы елімізде жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін айқындайтын,
Мемлекеттік биліктің атқарушы тармағының қызметін жетілдіруге бағытталған реформалар жүргізудің
Мемлекет басшысы биылғы жылғы Жолдауында атқарушы билік жүйеісін орталықсыздандыру
Стратегияда: « Билікті орталықсыздандыру мен шамасы келетін істерге қатысты
Орталықсыздандыру түсінігінің көптеген анықтамасы бар. Соның ішінде, біздің ойымызша,
- Орталықсыздандыру - басқару функцияларын орталық органдардан жергілікті органдарға
Орталықсыздандыру - орталықтандыруға қарама-қарсы басқару жүйесі, дәлірек,
Бірінші жағдай билік тепе-теңдігін сақтай отырып, өкілеттіктерін орталықтан одан
Екінші анықтама бойынша, мемлекеттік функциялардың бір бөлігі (меншік,
Мемлекеттік биліктің атқарушы тармағының қызметін жетілдіруге бағытталған реформалар жүргізудің
2.3.Облыстық әкімдер және олардың өкілеттіктері
Жергілікті атқарушы органдарға әкімдер және олардың аппараттары жатады.
Жергілікті атқарушы органдардың және әкімнің қызметін қамтамасыз ету үшін
Жергілікті мемлекеттік басқару дегеніміз – жергілікті өкілдікті және атқарушы
Ал, жергілікті атқарушы орган деген ұғымға келетін болсақ- бұл
Жергілікті мемлекеттік басқару институтының негізгі буыны атқарушы органдар -
Аудандық (қалалық), облыстық (республикалық маңызы бар қалалардың, Астананың) әкімдері
Облыстық, аудандық әкімшіліктерді заңда көрсеьілген тәртіппен сайланатын әкімдер басқарады.
Әкімшілік – заңдық тұлға санатына кірмейтін алқалы орган болып
Облыстық әкімдіктер
Облыстық (Алматының, Астананың), аудандық (облыстық маңызы бар қаладағы (Астанадағы)
Облыстық (Алматының, Астананың), аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың)
Облыс әкімшілігінің құзыретінің төмендегідей бағыттары бар:
ұйымдық – шаруашылық; 2) басқарушылық, 3) реттеушілік; 4) үйлестірушілік5)
Ұйымдық шаруашылыққа төмендегі өкілеттіктер жатады: облысты (Алматыны, Астананы), облыстық
Басқарушылыққа төмендегі өкілеттіктерді жатқызуға болады:
Аграрлық сектордың ұтымды және тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету,
Реттеушілік заңдарға сәйкес жер қатынастарын реттеуді жүзеге асыру жатады:
Облыстық әкімшілік аудандық әкімшіліктердің құзыретіне кіретін мәселелер бойынша олардың
Облыстық (Алматы, Астаналық) әкімшілік консультативтік жұмысты жүзеге асырады, ол
Облыстың (Алматының, Астананың) әкімі мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және азаматтармен
Орталық атқарушы органдардың аумақтық бөлімшелері әкімшіліктің аумағында орналасады және
Кадрлық өкілеттіктер. Облыс әкімі төмендегі лауазымды адамдарды: 1) жоғары
облыс (Алматы, Астана) әкімі аппаратының басшысын және оның құрылымдық
Облыс әкімі қала аудандарының әкімдері арқылы жергілікті өзін-өзі басқару
ҚОРЫТЫНДЫ
Жоғарыда жазылғандарды қорытындылай келе, жергілікті атқарушы органдарға әкімдер
Жергілікті атқарушы органдардың және әкімнің қызметін қамтамасыз ету үшін
Ал жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының атқарушы органдарының бірыңғай
Мемлекеттік басқарудың жергілікті органдарына – Қазақстан Республикасы Президенті мен
Жергілікті әкімшілік пен оның органдарының қызметін ұйымдастыру құқықтық және
Мемлекеттік биліктің атқарушы бұтағы да реформаланды, жетілдіріле түседі. Елбасының
Ұсақ-түйек мәселелердің бәрін орталық билік өз қолында шоғырландырмай, төменгі
Осыған орай Елбасы елімізде жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін айқындайтын,
Мемлекеттік биліктің атқарушы тармағының қызметін жетілдіруге бағытталған реформалар жүргізудің
«Қазақстан 2030» ұзақ мерзімді Даму стратегиясына қатысты баяндамасында Президент
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Ашитов З.О. Егемен Қазақстанның құқығы: Оқулық.- Алматы,1997.-256 б.
2. Баянов Е. Мемлекет және құқық негіздері.- Алматы: Жеті
3. Билік жүйесі дамудың жаңа деңгейіне сай болсын //
4. Кемел М. Жергілікті мемлекеттік басқару: бүгін және ертең
5. Қазақстан Республикасының Конституцяиысының түсіндірме сөздігі. - Алматы: Жеті
6. Қалмырзаев Ә. Мемлекет дамуының тамыршысы – халық: Елбасы
7. Мақұлбеков Б. Жергілікті мемлекеттік басқарудың құқықтық негіздері //
8. Несіпбай А. Жергілікті басқару жүйеісін жетілдіру: ел дамуына
9. Нүкенов А. Жергілікті басқаруды жетілдіру мәселелері// Саясас.- 2002.-
10. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы.- Алматы: Жеті
11. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Конституциясы : тәуелсіздікке қызмет етудің
12. Дағдарыстан дамуға: Қазақстан Республикасының Президентінің 2009 арналған Жолдауы.-
13. ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар: ҚР Заңы// жаршы.-
14. Қазақстан Республикасының атқарушы билігін жетілдіру – заман талабы//
1
24