Мазмұны
Кіріспе бөлім........................................................................................................3
1. Дүниежүзілік Сауда Ұйымы туралы жалпы ақпараттар...............5
1.1 Сауда және тарифтер жөніндегі Бас келісім (ГАТТ)
1.2 ДСҰ-ның құрылуы және оның алғышарттары...........................................7
1.3 ДСҰ-ға кіру мәселелері................................................................................9
2. Қазақстан және Дүниежүзі Сауда Ұйымы..................................................10
2.1 Қазақстанның ДСҰ-ға кіру мақсаты мен талаптары................................10
2.2 ДСҰ-ның экономика секторына әсері.......................................................12
2.3 Қазақстанның ДСҰ-ға кіруінің ерекшеліктері........................................14
3.Қазақстанның ДСҰ- ға кіргеннен кейінгі экономикалық даму
ерекшеліктері.....................................................................................................16
3.1 Отандық экономикаға әсер ететін тиімді және тиімсіз
3.2 Қазақстанның ДСҰ-ға кіру барысында атқарылған жұмыстары және
Қорытынды........................................................................................................27
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................29
Қосымшалар
Кіріспе
Әлемдік экономика мен әлемдік сауданың даму тендециялары бір
Ғаламдастыру жағдайында тауарлардың көпшілігіне сыртқы сауда немесе әлемдік
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың халқына арналған 11-ші жолдауында
«Қазақстанның жаһандық экономикадағы бәсекелестік ұстанымдарын көп ретте оның
Курстық жұмыстың өзектілігі: қазіргі таңда Қазақстан үшін маңызды
Курстық жұмыстың басты мақсаты – Қазақстанның ДСҰ-ға кіруінің
ҚР Президенті Н.Назарбаев еліміздің Дүниежүзілік Сауда Ұйымына мүше
Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру мәселесіне еліміз аса
Курстық жұмыстың міндеттері:
Қазақстан үшін тиімді шарттарда ДСҰ-ға кіру.
Қазақстан нарығына импорттық тауарлар мен қызмет көрсетулердің кемсітусіз
Өңірлік бірлестіктер (ЕурАзЭҚ, ШЫҰ және т.б.) шеңберінде
Сауда-экономикалық қатынастар кешенінің негізгі құрауышы ретіндегі шекара маңы
Барлық заңды тұлғалардың қаржы есептілігінің халықаралық
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан
Курс жұмысының деректері барысында мамандардың осы тақырып төңірегіндегі
1. Дүниежүзілік Сауда Ұйымы (ДСҰ) туралы ақпараттар
1.1. Сауда және тарифтер жөніндегі Бас келісім (ГАТТ)
Бүгінгі экономикалық әлемдік құрылыста мемлекеттерге үстемді саяси институттар
Мегаэкономика жағдайында өзіндік орталық пен периферия бар. Орталық
Осылардан келе төмендегідей мәселелер туындайды: біріншіден, жалпы перспективадағы
[3,4-бет]
Екіншіден, көңіл аударатын жағдай әлемдік саудадағы мықты жүйелердің
ДСҰ-ның басты мақсаты – дамыған әлемдік сауданы қалыптастыру.
Дүниежүзілік Сауда Ұйымы (ДСҰ) халықаралық валюта қоры мен
ГАТТ-тың қызмет жасаған жылдардағы жұмыс нәтижелері томендегідей болды.
1996 жылдың басында ГАТТ-тың мүшелігінде 130 мемлекет болды.
Эксперттердің анықтауы бойынша, Бүкілдүниежүзілік сауда ұйымының бақылауында 5
Бүкілдүниежүзілік сауда ұйымының жоғарғы баскарушы органы — Министрлер
Бүкілдүниежүзілік сауда ұйымы ГАТТ-тың қатысуымен жасалған келісімдердің толық
Бүкілдүниежүзілік сауда ұйымының құрылуы халықаралық экономикалық қатынастарды, оның
БСҰ-бейбіт, қатар өмір сүру принциптерін мейілінше тиянақтайтын беделді
Сауда және тарифтер жөніндегі Бас келісім шеңберінде сауда
1.2. ДСҰ-ның құрылу тарихы және оның алғышарттары
Әлемдегі мемлекеттердің 150-і осы халықаралық сауда ұйымына толық
ДСҰ халықаралық сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін
ДСҰ-ға мүше мемлекеттер өзі өндірген өнімнің нарықтың бағасын
1994 жылы сәуір айында Мароккодағы Маракеш қаласында Уругвайлық
Дүниежүзілік сауда ұйымы құрылуы жөніндегі келісімде жан-жақты сауда
Қазіргі таңда ДСҰ – тауарлар саудасын тұрақтандырып, қызметтер
Тең құқықтарын айыруынсыз сауда – басқа мемлекетпен салыстырғанда
Халықаралық сауданы ырықтандыру – кедендік тарифтерді төмендету және
ДСҰ ережелері негізінде импортты шектемеу жөнінде шаралар қолдану
Сауданы ырықтандыру және ДСҰ ережелерін сақтау мемлекеттің ішкі
Олардың қатарына мыналар кіреді: қорғаныс шаралары – белгілі
Сауда саясатын болжау – бұл өзіне алынған міндеттердің
Бәсекелестің көмегі – ДСҰ ұстанымына сәйкес, мемлекет сауда
Мемлекеттер ДСҰ құрамына кіреді және ДСҰ-ның негізгі құжаттарына
1.3. ДСҰ-ға кіру мәселелері
Сөз болып отырған Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру оңай
Біріншіден, «tell us about yourself» = «өзің туралы
Мысалға алсақ, біздің мемлекетіміз 1996 жылдан бері ДСҰ-ға
Екіншіден, «work out with us individually what you
Үшіншіден, «let’s draft membership terms» = «Ұйым келісім-шартын
Төртіншіден, «the decision» = «шешім немесе қорытынды». Соңғы
2. Қазақстан және Дүниежүзі Сауда Ұйымы
2.1.Қазақстанның ДСҰ-ға кіру мақсаты мен талаптары
Қазақстан Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіруге әзірленіп жатыр. Алайда
ДСҰ-ға кіру Қазақстанға не береді?
Бірінші кезекте, бұл отандық өндірушілердің бәсекеге қабілеттілігін жақсартады,
Бұдан басқа, тұтынушылар, яғни сіздер мен біздер үшін
Таза уақытша уағдаластық ретінде құрылған тарифтер мен сауда
Қазіргі уақытта он елмен жүргізілген екі жақты келіссөздер
ДСҰ негізге алатын қағидаттар мен ережелер мыналар болып
Уругвай раунды келісімдерінің пакеті елуден астам көпжақты сауда
Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше болу туралы мәселеде қарастырылатын
өнеркәсіп тауарларына тарифтерді төмендетеді;
ауылшаруашылық өнімдерінің, ауылшаруашылық-тұрмыстық және ішкі экспорт субсидияларының тарифтерін
шетелдік компания қызметінің қазақстандық нарыққа ену үшін ырықтандыру
қаржылық, телекоммуникациялық, көлік және басқа да сауда қызметтері
жүйелік талаптар: мемлекеттік заңнамаларды әлемдік стандартқа сай етіп
стандартсыз жағдайлар (өнімдер) [9,335-336 бет]
2.2. ДСҰ-ның экономика секторына әсері
Дүниежүзілік сауданың ең қарқынды және өскелең дамып келе
Өнеркәсібі дамыған елдерде ғылыми сыйымды тауарлар экспорты жылына
Инжиниринг - клиентке көрсетілетін инженерлік қызметтердің жиынтығы. Оның
Лизинг - машиналар мен жабдықтарды белгілі бір мерзімде
Консалтинг — жобаларды дайындау және жүзеге асыру кезіндегі
Соңғы онжылдықта өнеркәсібі дамыған елдердің машиналар мен жабдықтар
Дүниежүзілік сауда ұйымына кірудің екі стратегиясы қалыптасып отыр:
Максималды ырықтанған;
Максималды протекционисттік.
90-жылдардың екінші жартысынан бастап Дүниежүзілік сауда ұйымына кірген
Ресей Федерациясы мен Қазақстанда екі стратегия түрін де
Максималды протекционисттік стратегияны жақтаушылардың қарсыластарына ұстанатын негізгі қарсы
Қазақстандық нарық толығымен ашылады; оны шетелдік тауарлар толтырады,
Он мыңдаған адам жұмыссыз қалады, жұмыссыздар саны өседі;
Елде экономикалық қауіпсіздікке қауіп төнеді.
Бұған мысал ретінде БҒМ жанындағы Экономика институтының Астанадағы
Сондықтан да олар мыналарды ұстанады:
Отандық тауар өндірушілерді сақтауда кедендік тарифтерді көтеру;
Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруге асықпау, ең алдымен отандық
2.3 Қазақстанның ДСҰ-ға кіруінің ерекшеліктері
Қазақстан ДСҰ-ға бақылаушы мәртебесін осы ұйымға қосылу жөніндегі
Қазақстанның сыртқы сауда құрылымының өзінің ерекшелігі бар, бұл
Әлемдік экспорттық құрылымды сараптау, ондағы дайын өнімдер басым
3. Қазақстанның ДСҰ-ға кіргеннен кейінгі экономикалық даму ерекшеліктері
3.1 Отандық экономикаға әсер ететін тиімді және тиімсіз
Дүниежүзілік сауда ұйымына өтуді жақтаушылар да, оған қарсылар
Меруерт Махмұтова, Қоғамдық мәселелерді сараптау орталығының директоры: «Біздің
Біздің елімізде бәсекеге қабілетті сектор тек табиғи ресурстардан
ДСҰ-ның қарсыластарының айтуы бойынша – бұл ұйым тек
Бірінші мысал ретінде әлемдегі нақты жағдайды ала аламыз.
Екінші мысал ретінде жалақыны алуымызға болады. Доллар девальвациясының
Үшінші мысал ретінде уақытты айта аламыз. Жапонияда, яғни
Ал кейбір мамандарымыздың пікірінше, біз осы күнге дейін
ДСҰ-ға кіргенде ауыл шаруашылығы, тағы да басқа салаларға
ДСҰ-ға мүше болу бірлі-жарым бизнес өкілдеріне, биліктегілерге өте
ДСҰ-ға мүше болу ұлттық мүдде тұрғысынан да, экономикалық
Енді тиімді жағына келсек, яғни пайдасын айтсақ. Басты
ДСҰ-ға кіру бізге ең маңызды салалардың либерализациялануына –
Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі сыртқы экономикалық заңнаманы бір ізге
Егер ДСҰ-ға кірсек, ол бізге шетел рыноктарында тауарымыз
3.2. Қазақстанның ДСҰ-ға кіру барысындағы атқарылған
жұмыстары, перспективалық жұмыстары
Бұрынғы индустрия және Сауда вице-министрі Жанар Айтжанованың
Қазақстанның ДСҰ-ға кіру үшін жасалынып отырған алғышарттары қарқынды
Жапония мемлекетімен байланысымызға келетін болсақ, аталмыш елдің елшісі
2005 жылдың 19 қарашасында елбасымыз Грузияның премьер-министрі Зураб
Германия 1993 жылдан бері Қазақстанға шамамен 41 млрд.
Чехословакия Республикасы ыдырағаннан бастап, Қазақстан Чехиямен дипломатиялық қарым-қатынаста
Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасы: Украинаға мұнай және химия
Осы жоғарыда аталғандардың барлығы ДСҰ-ға кіру үшін жасалынып
Қаңтар айының бас кезінде Ресей астанасы Мәскеуде
Бұл келісім бойынша Қазақстан, Беларусь, Ресей Федерациясы ДСҰ-мен
Алайда үш мемлекеттің ортақ Кеден одағы арқылы ұйымға
Кеден одағы үштігінің ішінде жетекші рөл атқарып отырған
Оның дәлелі – ақпан айның 9-ы күні Италияның
Бұл мәлімдеме Ресей басшылығында ДСҰ-ға кіру бойынша нақты,
Қазақстан ТМД аясында және халықаралық деңгейде экономикалық, мәдени,
Енді Ресей басшылығы үш мемлекет бірігіп қабылдаған шешімді
Қазақстан осы халықаралық ұйымға кіруге 1996 жылы ресми
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыта отырып, салықты жеңілдету
Ауыл шаруашылығына нақты экономикалық реформа қолдану қажет. Мысалы,
Қорытынды
Қазақстан ДСҰ – на кіреді дегеннен – ақ
Қорыта келгенде, экономиканың қайта құрылуы мен сауда жаңа
Сонымен, Қазақстанның сыртқы экономикалық-реформалық саясаты ДСҰ жүйесіне қосылуда
Сыртқы сауданы реттеуде барлық әдістер мен механизмдерді тиімді
Үкіметтік сатып алуларды қысқарту. Орталықтанған импортқа тыйым саласымен,
Сыртқы экономикалық қатынастарда көпжақтылық принципін алға қою.
Экспортты кеңейту және оның географиялық, тауарлық құрылымын диверсификациялау.
Импортқа қатысты адекватты сақтандырылу шараларының жүйесін қалыптастыру керек.
Яғни, сараптама көрсеткендей, сыртқы экономикалық реформалар саясаты макроэкономикалық
Қазақстан елдің экспорттық әлеуетін кеңейтуге және қазақстандық тауарлар
Қазақстан кез келген саласы бойынша ДСҰ-ға кіруге үміткер
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы –
Огнивцев С., Мовсесян А. «Некоторые тенденции мировой экономики»
«Превратить Каспий в демитаризованную зону». Интервью Президента РК.
Әубәкіров Я., Нәрібаев К., Жатқанбаев Е. және т.б.
«ДСҰ:күдік пен үміт» //Түркістан – 2006 ж. –
Ашанов, Құрманғали: «ДСҰ-ға кіру бізге не береді?» //Ана
www.wto.org «How to join to the WTO:
Ибрагимов С.: «Ел межесі – елулік» - 2006
Токаев К.: «Дипломатия Республики Казахстан» - Астана: Елорда
Кошанов А.: «Устойчивое развитие экономики Казахстана в условиях
Рахимова Б.: «Импортозамещение как составляющая промышленной политики РК»
Назарбаев Н.: «Бастаған істерімді соңына дейін жеткізуге тырысамын,
www.google.kz . Мақсат Слямбеков: «Қазақстан ДСҰ-ға кіруге әлі
Оралбай, Өмір: «БСҰ жолы бұралаң» - (Экономика эшалоны)
Амиров Т.: «Вступление Казахстана в ВТО: плюсы и
Ермен, Сахариев: «ДСҰ-ның пайдасы мен зияны»//Kaz.zaman – 2005
Жанділдин Жұмабек: «ДСҰ-ға кірудің тиімсіздігі туралы» - //Kaz.today
Өтебалина Мөлдір: «ДСҰ дайындығын шетелдік инвесторлар жоғары бағалады»
Гүлнар Жұмабайқызы: «Біздің банктер нағыз арамтамақ мекеме...» -
Гульбаршын Сабаева, Каиржан Турежанов: «Переговоры по вступлению в
Табдыгапар Сейткасимов, доктор экономических наук, прфессор: «ВТО: даль
Қосымша А
Қосымша Ә
ДСҰ-ның негізгі қызметтері
ДСҰ-
Қосымша Б
Мемлекеттер Экспорт млрд. долл Дүниежүзілік саудадағы үлесі-%
1. АҚШ 512 12,3
2. Алмания 421 10,1
3. Жапония 397 9,5
4. Франция 236 5,7
5.Ұлыбритания 205 4,9
6. Италия 189 4,5
7. Канада 165 4,0
8. Гонконг 152 3,7
9. Голландия 148 3,6
10. Бельгия (Люксембург) 131 3,1
11. Қытай 121 2,9
12. Сингапур 96 2,3
1З.Оңтүстік Корея 96 2,3
14. Тайвань 93 2,2
15 Испания 73 1,7
ДСҰ-ға өту кезеңінде жаңалықтар
21 желтоқсан 2007 . ДСҰ-ға өту туралы Қазақстан
28 қараша 2007. «Қазақстанның ДСҰ қатарына қосылуы»
20 қараша 2007. Петропавл қаласында отандық бизнестің ДСҰ-ға
13 қараша 2007. Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ-де «ДСҰ: кіру
09 қараша 2007. Халықаралық бизнес университеті ДСҰ-ның техникалық
29 қазан 2007. ҚР-ның сауда-өндірістік палатасы Алматы қаласының
20 шілде 2007. Қазақстанның ДСҰ-ға мүшелікке өтуі жөнінде
11 шілде 2007. ҚР- ның ДСҰ-ға кіруі жөнінде
04 маусым 2007. «Қазақстан: халықаралық сауда режимі және
26 сәуір 2007. ҚР-ның ДСҰ-ға енуі жөнінде мәселеге
20 сәуір 2007. Қазақстан мен АҚШ арасында ДСҰ-ға
16 сәуір 2007. Нью-Йорк қаласында құрамында Қазақстан делегациясы
02 наурыз 2007. Қазақстанның ДСҰ-ға өтуі жөнінде Женева
27 ақпан 2007. Қазақстанның ДСҰ-ға енуі жөнінде Иерусалим
27 қаңтар 2007. Давос қаласында Қазақстанның ДСҰ-ға өтуі
Қосымша В
ГАТТ шеңберіндегі сауда келіссөздерінің тізбесі
Жыл Келіссөздер жүргізілетін орын Елдер саны Қарастырылған сұрақтар
1947 Женева 23 Тарифтер Кеден тарифтерін төмендету туралы
1949 Аннеси 13 Тарифтер 5000 Қосымша тарифтік жеңілдік
1950 Торки 38 Тарифтер 1948 Салыстырғанда тарифтер 25%-ға
1956 Женева 26 Тарифтер 4,9 Млрд долл-ға
1960-1961 Женева, Диллон раунды 26 Тарифтер Млрд
1964-1967 Женева, Кеннеди раунды 62 Тарифтер, антидемпингтік заң
1973-1979 Женева, Токио раунды 102 Тарифтер және тарифтік
1986-1994 Женева, Уругвай раунды 125 Тарифтер, тарифтік емес
Қосымша Г
ҚР Сыртқы сауда айналымы 2005 2006 2007 2008
Мың АҚШ доллары 45201,50 61927,20 80511,70 109072,50 71604,40
өткен жылға %-бен 137,5 137 130 135,5 65,6
экспорт
Мың АҚШ доллары 27849,10 38250,30 47755,30 71183,50 43195,80
өткен жылға %-бен 138,6 137,3 124,8 149,1 60,7
импорт
Мың АҚШ доллары 17352,40 23676,90 32756,40 37889,00 28408,60
өткен жылға %-бен 135,8 136,4 138,3 115,7 75,0
33
Көпжақты сауда келісімдерінің орындалуын қадағалау
Жан-жақты сауда келіссөздерін жүргізу
Сауда ұрыстарын шешуіндегі араласуы
Персоналды оқыту және техникалық көмек көрсету
Халықаралық сауда және сауда саясатының дамуын бақылау
Сауда саясатына байланысты басқа халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық
Сауда ұрыстарын реттеу және стандартты сыртқы сауда құжаттарын
Тауарлар мен қызметтер сауда саласындағы мемлекеттер арасындағы тұрақтандыру
Халықаралық сауда жүйесінің заң шығарушы және институционалды негізі
Дүниежүзілік сауда ұйымы
(World Trade Organization)