Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Қазіргі таңда аймақтық саясатты жүргізу мәселелері
Қабылдаған:
Орындаған:
Тобы:
Тақырыбы: Қазіргі таңда аймақтық саясатты жүргізу мәселелері
Мазмұны
Кіріспе ......................................................................................................................3
І Нарық жағдайындағы аймақтық саясатты жүргізу мемлекеттік
1.1. Қазіргі кезеңдегі аймақтық саясаттың жүргізудің теориялық ерекшеліктері...........................................................................................................4
1.2. Басқару аймақтық саясатты жүзеге асырудың негізгі құралы
1.3. Аймақтық саясатты басқарудың шетелдік тәжрибесін пайдалану мәселелері...............................................................................................................13
ІІ Нарық жағдайындағы аймақтық саясатты жүргізудің даму
2.1. Аймақтардың дамуындағы экономикалық қауіпсіздік мәселелері...............................................................................................................18
2.2. Индустриялық-инновациялық стратегияның аймақтарда жүзеге асыру барысы....................................................................................................................22
ІІІ Қазақстандағы аймақтық саясатты жүргізудің тиімділігін арттыру
3.1. Қ.Р. аймақтық саясатты жүргізу жолдары және оны
3.2. Аймақтардың дамуының қазіргі жағдайы және оны жетілдіру.................30
Қорытынды............................................................................................................34
Пайдалынылған әдебиеттер..................................................................................36
Кіріспе.
Қазақстанның қазіргі заманғы дамуы экономикалық одан
Әлеуметтік - экономикалық дамуының аймақтық стратегиялық жоспарларын басқаруды
Аймақтардағы күрделі әлеуметтік - экономикалық проблемаларды және аймақтық
Аймақтық бағдарламалардың негізгі көрсеткіштері түгелдей кешенді стратегиялық жоспарға
І. Нарық жағдайындағы аймақтық саясатты жүргізу мемлекеттік басқару
1.1. Қазіргі кезеңдегі аймақтық саясатты жүргізудің теориялық ерекшеліктері.
Елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының ұзақ мерзімге арналған стратегиясы табиғи,
Қазіргі уақытта республика кеңістігіндегі әлеуметтік-экономикалық даму жағдайларының біркелкі
Мемлекет нарықтық қатынастардың дамуы барысында кәсіпорындарға толықтай дербестік
Экономиканы мемлекеттік реттеудің ерекше бағыты ретінде қарастырылатын аймақтық
Нарықтық қатынастарды қалыптастыру барысында жүргізілген реформалар аймақ аралық
Жан басына шаққандағыжалпы аймақтық өнім, мың теңге
1
Облыстар жылдар:
2000 2001 2002 2003 2005
Қазақстан Республикасы 12!,5 157,8 168,4 172,3 266,9
Лкмола 87,1 94,7 95,8 98.1 157,6
Актебс 124,2 162,5 185,4 200,1 285,9
Алматы 58,5 72,0 74,6 85.7 120,8
Атырау 288,6 581,7 698,2 70 і .5 1099,4
Шыгыс Қазақстан 125,0 143,3 152,4 164.8 196,7
Жамбыл 44,0 50,2 56,4 60.0 91,2
Батыс Қазакстан 1 ! 5,9 203,4 240,0 258.9
Қараганды 150,8 197,2 201,4 202.5 272,2
Қызылорда 122,6 144,1 145,6 158.3 217,1
Қостанай 58,8 93,4 и 100,7 103,4
Маңкыстау 247,4 432,1 458,3 504.3 566,5
Павлодар 136,7 175,2 198,3 203,4 289,9
Солтүстік Қазақстан 55,1 61,1 67,5 71,3 147,8
Оңтүстік Қазақстан 55,1 61,1 67,5 71.4 1 10,3
Астана қаласы 243,3 254,0 259,4 302,5 510,6
Алматы каласы 283,1 329,9 331,2 367.1 625,7
Мұндай тым саралау, әрине, миграцияның күшеюіне, дағдарысты және
Шаруашылықтарының құрылымы экспортқа бағытталған;
индустриялық дамыған;
агроөнеркәсіптік;
дағдарыстық.
Бірінші топ - стратегиялық сипаттағы минералды ресурстардың айтарлықтай
минералдық шикізат және көмірсутек шикізаттарын кешенді өндіру мен
отандық және шетелдік инвесторлар үшін қолайлы инвестициялық климатты
ауылдық аймақтарының дамуындағы «жинақталғанң күрделі проблемаларды (әлеуметтік, экономикалық,
Екінші топқа - ауыр индустрия салаларына нақты маманданған,
Бұл аймақтарды дамытуда шешуді талап ететін проблемалар қатарына
шетел инвестицияларын тарту жолымен экспорттық әлеуетті қалыптастыру;
жаңа ғылымды қажетсінетін өнімдер шығаруды ұйымдастыру, жаңа технологиялар
• нарықтық инфрақұрылымды дамытуды жеделдету.
Үшінші топ - ауыл шаруашылығына маманданған агроөнеркәсіптік кешенді
Олардың әлеуметтік-экономикалық дамуын тұрақтандыру үшін келесідей мәселелер өз
• ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру үшін тиімді
мамандандыруды жүзеге асыру;
ауыл шаруашылық өнімінің жоғары сапалығын және экспорттық әеуетнің
тұтыну нарығын тепе-тең түрде дамыту мақсатында, тұтыну заттарын
Төртіннші топқа - қысылшаң (экстремальный) табиғи климаттық, әлеуметтік-экономикалық
экологиялық дағдарыстың терендеу үрдісінің алдын алу;
осы аймақтарда тұратын халықтардың өмір сүру сапасын және
қоршаған табиғи ортасы адамдардың денсаулығына өте кауіпті ауылдық
шетелдік техникалық және гуманитарлық көмектерді тарту және оларды
Республика аймақтарын мұндай топтастыру басқарудың аймақтық мәселелерін тиімді
Проблемалық аймақтардың қатарына бірқатар себептердің салдарынан экономикалық әлеуеті
Аймақтардың дағдарыстығының басты белгілері болып табылатындар:
өндіріс қарқынының төмендеуі;
халықтың өмір сүру деңгейінің төмендеуі (жан басына шаққандағы
жұмысбастылыққа қатысты жағымсыз тенденциялардың өрістеуі (жұмыссыздықтың жоғары деңгейі);
демографиялық, экологиялық, әлеумеггік қызметтер көрсету саласындағы проблемалардың күшеюі
Аймақтардың біркелкі дамымауы іргелі әлемдік үрдістерге жатады. Әрбір
Өмір сүру деңгейі мен сапасындағы шектен тыс аймақтық
Аймақ дамуының кез келген аясындағы дағдарысты жою, бір
Аймақтық саясаттың мәні мен міндеттері және оларды
1.2. Басқару аймақтық саясатты жүзеге асырудың негізгі құралы
Тәуелсіз мемлекетіміздің аймақтық саясатын жүзеге асыру тиімді басқару
Экономикасы нарықтық қатынастар негізінде дамыи отырған елдерде аймақтық
- «әділдік», яғни барлық аймақ тұрғындары үшін жақсы
тұрмыс-жағдайына жетудің тең мүмкіндіктерін қам-
тамасыз ету;
- «тиімділік», жалпы ұлттың тұрмыс-жағдайын көтеру
мақсатында әр аймақтың өндірістік әлеуетін тиімді
пайдалану талап етіледі.
Бұл екі мақсат қарама-қайшы да бірыңғай да болуы
Қазіргі кезенде әлеуметтік-экономикалық жүйенің күрделенуіне орай басқарудың көп
белгілі бір күтілетін нәтижені жүктеу арқылы; ресурстарға шектеу
Аймақтық басқарудың кез келген деңгейі басқарушылық қызметтің нақты
Аймақтық басқару құрылымының деңгейлері бойынша функциялар мен міндеттерді
Осыған байланысты аймақты басқарудың көптеген функцияларын бөлудің негізгі
• өкілеттіліктердің жеткілікті болу қағидасы, оған сәйкес функцияны
өкілеттіліктер мен жауапкершіліктердің сәйкестік қағидасы, белгілі бір функцияны
ресурстармен қамтамасыз етілу қағидасы, басқару деңгейіне сәйкес нақты
Басқару деңгейлері арасындағы функцияларды бөлу бағалаудың сарапшылық (эксперт)
Нақты функцияның жүзеге асуының тиімділігін бағалау әрбір деңгейде
Осы теориялық негізге сүйене отырып, Қазақстан Республикасындағы аймақтық
Қазақстанның аймақтық экономикалық саясаты унитарлық мемлекет саясаты ретінде
Аймақтық саясаттың екі деңгейлілігі екі басқару субъектісін орталық
Орталық үкімет аймақтық саясатты елімізді дамытудың жалпы ұлттық
Әрбір аймақтағы халықтың тұрмыс-жағдайының деңгейін теңестіру;
Дағдарыстық аймақтарды құрылымдық қайта құру. Бірінші мақсаттан айырмашылығы
3. Аймақтардың кешенді дамуын жеке аймақтық мақсат
тармен ұштастыру;
4. Тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету.
Мемлекеттік басқаруды
халыққа әлеуметтік кепілдіктерді ұсынуы және негізгі конституциялық құқықтарын
шаруашылық жүргізудің әр түрлі механизмдерін қолдануды реттеуі қажет;
халыққа қажетті, бірақ пайдасы аз және тиімділігі төмен
басқару органдары аймақтың артта қалған аудандарын дамыту саясатын
табиғат қорғау шараларын жүргізуі тиіс.
Аймақтық саясатты жүзеге асырудың экономикалық механизмі аймақтың ерекшелігін,
Сонымен аймақтарды басқару келесілерді талап етеді:
республикалық және аймақтық деңгейлердегі басқару органдарының функциялары мен
республикалық басқару органдарының, сондай-ақ шаруашылық жүргізудің аймақтық жүйелерін
Аймақтық басқарудың маңыздылығы мен қайтарьмы әлемдік шаруашылық жүргізу
Қазіргі кезеңдегі аймақтық басқарудың тиімділігін арттырудың мемлекеттік стратегиясы
2.3. Аймақтық саясатты басқарудың шетелдік тәжрибесін пайдалану мәселелері
Дамыған шет мемлекеттердің аймақтық саясатты жүзге асыру барысындағы
Мемлекеттің құрылымы аймақтық саясат саласындағы өкілеттіліктерді орталықсыздандыру немесе
Италия мен Германия мемлекеттерінің басқару құрылымы «интеграцияланған» мемлекеттердің
Финляндияда аймақтық саясаттьң қүрылуына, яғни, аймақтық саясатты үйлестіруге,
Ал Швецияда қалыптасқан жүйе бойьнша аймақтық әкімшіліктер жалпыұлттық
Солтүстік Еуропа мемлекеттері аймақтық саясатты жүргізудегі бай тәжірибелерімен
Франциядағы орталықтандырылған әдіс;
Нидерланды мен ¥лыбританияда орталықсыздандырудың жоғары деңгейі.
• Австрия мен Бельгиядағы федералдық жүйе.
Францияда министр СІАLА-дан (қолдау көрсету жөніңдегі
ведомствоаралық комитет) алынған ұсыныстарға негізделген аймақтық саясатқа жауап
Нидерландыда Экономика министрлігі мен провинциялар әкімшілігі аймақтық саясат
Австрия Конституциясы аймақтық саясатты жүргізу өкілеттілігін шектемейді. Федералды
Бельгияда аймақтық саясат мәселелері аймақтық деңгейлерде қарастырылады. Ірі
Экономика министрімен қабылданады.
Аймақтық саясатты жүзеге асырудың әр мемлекеттер үшін маңызы
тұрғысынан мұндай құралдардың бес үлкен тобын көрсетуге
болады:
- халық тығыз қоныстанған аймақтарда жаңа кәсіпорындарды
экономикалық даму саласында мемлекеттің қызметін
қаржылық қолдау
- инфрақұрылымды қалыптастыру;
- дамуды ынталандыру жөніндегі «жұмсақ» шаралар.
Қазіргі уақытта алғашқы екі құралдың рөлі айтарлықтай төмендеп
өткен сайын азаюда. Қазіргі уақытта Еуроодақтың (ЕО) көпшілік
Интеграцияланған мемлекеттерде саясат құралдарының құрамы айтарлықтай көлемді болып
Скандинавия елдеріне қатысты аймақтық саясаттың «тар» және «кең»
Солтүстік Еуропа мемлекеттері аймақтық саясаттың әрекет ету аясын
«аумақты басқару» түсінігі аймақты дамытудың саяси шараларының кең
Данияда аймақтық саясат «шекті шаралар» аясында құрылған. Оған
Бельгия, Ұлыбритания сияқты мемлекеттердің аймақтық саясаты ынталандыру саясаты
ынталандыру саясаты деп атауға болатын аймақтық индустриялық саясат;
ауылдық және қалалық аудандарын дамытуға арналған бағдарламалардың тұтас
Бұл екі бағыт бұрын бір-бірінен бөлек орындалатын, қазіргі
Еуроодаққа мүше мемлекеттердің аймақтарды дамытуға қатысты саясатын талдай
Осындай жүйелерді құрудың еуропалық тәжірибесі айқындағандай, олардың табысты
ІІ Нарық жағдайындағы аймақтық саясатты жүргізудің даму бағыттары
2.1. Аймақтардың дауындағы экономикалық қауіпсіздік мәселелері
Аймақтар дамуының қазіргі жағдайын саралау олардың дамуының экономикалық
Аймақтың экономикалық қауіпсіздігі - аймақ экономикасының оның дамуының
Аймақтардың саралануының күшеюі жалпы аймақтық өнім сияқты көрсеткіштер
Аймақтар дамуының тікелей катерлеріне келесілерді жатқызуға болады:
орталық және жергілікті билік органдарының арасындағы өкілеттіліктер мен
аймақтардағы реформалардың жүргізілу қарқынындағы айырмашылықтар;
халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасы бойынша аймақтардың
әлемдік нарық сұранысына сәйкес Қазақстан экономикасының салалық және
• аймақтар дамуындағы аумақтық және салалық үйлестіру
қағидасының бұзылуы.
Барлық аймақтар үшін жалпы қатерлер:
жұмыссыздық;
ірі өңдеуші кәсіпорындардың
экологиялық проблемалардың көбеюі;
- шағын қалалардың дағдарысты жағдайы.
Аймақ дамуының әлеуметтік қатерлері:
жан басына шаққандағы табыстың төмен деңгейі және табыстары
халықтың жалақысының төмен деңгейі. Бес облыста -Оңтүстік Қазақстан,
жан басына шаққандағы табыс пен орташа айлық жалақы
аймақтар ішіндегі айтарлықтай саралану - қала және ауыл
барлық аймақтарда әлеуметтік аясы (сфера) салаларының дамуындағы жағымсыз
Бірінші топтағы аймақтар (Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар) үшін
Аймақтардағы өнеркәсіп өндірісі құрылымының өндіруші сала жағына қарай
Шығыс Қазақстан облысында түсті металл рудалары кен орындарының
Қарағанды көмір өнеркәсібінің проблемалары: жер асты көмірін өндірудің
Аймақтағы ірі кәсіпорындардың көпшілігі шетелдік компанияларға басқаруға берілгендіктен,
Аймақтардың (Ақтөбе, Жамбыл, Қостанай, Оңтүстік Қазақстан) екінші тобына
Оңтүстік Қазақстан облысы энергия тапшы аймақтар қатарына жатқызылады.
Жамбыл облысында өндірілетін фосфор минерал тыңайтқыштарына сұраныстың жоқтығы.
Орташа республикалық деңгейдің 60-80 %-ын құрайтын халық табысының
Аймақтардың (Атырау, Маңгыстау) үшінші тобына тән қатерлер:
Өнеркәсіптік өндіріс құрылымында мұнай өндіру өнеркәсібінің басымдығы;
Сыртқы факторларға, мұнайдың әлемдік нарығындағы коньюнктураның өзгеруіне тәуелділік
Өңдеуші өнеркәсіп жұмысшыларының экономиканың басқа салаларындағы жұмысшылардың табыстарымен
Көлік коммуникацияларының дамымауы, автомобиль және темір жолдардың тығыздығының
Аймақтардың (Батыс Қазақстан, Соптүстік Қазақстан) төртінші тобына тән
Өнеркәсіптік өндірістің, ең алдымен бұрын аймақтағы дамыған салалардың
Машина жасау кәсіпорындарының, әсіресе қорғаныс өнімдері үшін өткізу
Қаржы ресурстарының жеткіліксіздігі. Облыстар республикалық бюджеттен жәрдем қаржы
Электр энергиясына ішкі сұраныс аймақтық өзіндегі өндіріспен қамтамасыз
Жер сапасы мен топырақ құнарлылығының төмендеуі; Ауыл шаруашылығы
Аймақтардың (Ақмола, Алматы, Қызылорда) бесінші тобы үшін тән
Қызылорда облысының өнеркәсіп өндірісінің құрылымында мұнай өндіру өнеркәсібінің
Алматы облысын электрмен, газбен жабдықтаудың тұрақсыздығы;
Алматы облысында туризмнің төмен даму деңгейі.
Аймақтардың (Астана, Алматы) алтыншы тобы үшін тән қатерлер:
Қалалық коммуналдық шаруашылықтың материалдық-техникалық базасының «әлсіздігі»;
Алматы қаласы үшін сейсмикалық және сел қаупінің болуы.
«Тұрақты даму» деген терминнің мәніне келер болсақ, ол
Тұрақты дамудың негізі, оның басты көрсеткіші болып экономикалық
Экономикалық тұрғыдан алғанда тұрақты даму мен қауіпсіздік екі
Жоғарыда көрсетілгендей, қатерлер әрбір аймақ үшін ерекше және
Аймақтық шаруашылықтың жекелеген элементтерінің дамуындағы қажетті қатынастардың бұзылуы,
Аймақтың мамандану тұрпаты көбінесе экономикалық қауіпсіздік факторларын анықтайды.
Аймақтардың экономикалық қауіпсіздігін бағалау үрдісінде қолданылатын көрсеткіштер мен
Экономикалық көрсеткіштер мен индикаторлар жүйесі бір-бірімен байланысты болуы
Экономикалық көрсеткіштер мен индикаторлар жүйесі экономикалық қауіпсіздіктің негізгі
Экономикалық көрсеткіштер мен индикаторлар жүйесі қажетті және жеткілікті
Алынған талдау нәтижелері нақтылыққа сай тексеру мүмкіндігіне ие
Олар уақытқа сай болып, әлеуметтік-экономикалық өмірдің белгілі бір
Сандық сипаты бар мұндай көрсеткіштер төнген қауіпті алдын
Экономикалық қауіпсіздіктің маңызды көрсеткіштерінің бірі аймақта бір жыл
ЖАӨ динамикасын анықтайтын экономикалық қауіпсіздіктің факторлы көрсеткіштері еңбек,
Аймақтардың экономикалық қауіпсіздік деңгейіне әр түрлі факторлардың әсерін
Модельді құру негізіндс аймақтарды экономикалық әлеуеті, даму деңгейі
Республика аймақтарының экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында макроэкономикалық
2.2.Индустриялық-инновациялық стратегияның аймақтарда жүзеге асыру барысы
Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған мемлекеттік
Жалпы алғанда, жаңа ғаламдық экономикалық жағдайды қалыптастыратын әлемдік
дамыған елдерде индустриялық экономикадан сервистік-технологиялық экономикаға өту;
ғаламдану;
экономиканы ырықтандыру;
• ғаламдық бәсекенің артуы және аймақтық ықпалдасу.
Жиырмасыншы ғасырдың соңғы ширегінде экономикасы дамыған
Экономикасы дамыған елдерде санаткерлік ресурстар және қаржы капиталы
Елдің Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасында дүниежүзілік экономиканың ғаламдануы аясындағы
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан ғаламдық экономикада әлемдік тауар
Өнеркәсіптің шикізат салаларына шетелдік инвестицияларды тарту және қаржы
Дүниежүзілік Банк Қазақстанды әлемдегі инвестиция салуга ең тартымды
Қурылымдық-институционалдық реформалар саласындагы жетістіктерді, қаржы секторы сенімділігінің артуын
Аталған шешімін табуы қажет проблемалармен қатар ел өнеркәсібінің
Бағдарламада индустриялық-инновациялық саясаттың басымдылықтары жан-жақты қарастырылған. Әлеуетті бәсекеге
Индустриялық-инновациялық стратегияны енгізудің тиімді тәсілдерінің бірі - бұл
кәсіпорындардың интеграциялануы мен кооперациялануы. Бұл
осы салаға материалдық, қаржылық және санаткерлік ресурстар құйылуының
ны дамытудың мұндай инновациялық тәсілі кластер қағидасын
пайдалану негізінде жүзеге асырылады және оның мақсаты
интеграцияға кіруші кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін
жоғарылату болып табылады. Қазіргі кезде Қазақстанда машина жасау
Мұнай экспорттаушы елдердің барлығын дерлік өз эконо-
микасын әртараптандыру проблемасы алаңдатады. Ол елдер
соңғы онжылдықта мұнай экспорттаудан алынатын табысты
қайта бөлу есебінен экономиканың өндірістік құрылымын же-
тілдіру жөніндегі шараларды іске асыруда. Осымен бір мезгілде
дамыған елдер экономикасынан кіріс алу мақсатында басқа
елдерге капитал экспорттау жұмысы жүргізілуде. Қазақстанда
мұнай-газ өнеркәсібіне жылдан жылға көбейіп келе жатқан
инвестициялар көлемі экономика құрылымын әртараптандыруға
қолайлы жағдай туғызуда. Осыған байланысты Каспий теңізінің
Қазақстандық секторын игеру индустрияны дамытудың қозғау-
шы күші бола алады. Онда көмірсутектерінің жалпы қоры
млрд. тоннаны құрайтынын ескерсек, Қазақстанда отын-энергетика кешенінің дамуы
Индустриялық-инновациялық стратегияға сәйкес өңдеуші саланы дамытудың алғашқы шаралары
Индустриялық стратегияның негізгі міндеттерінің бірі -аймақтық және халықаралық
ІІІ Қазақстандағы аймақтық саясатты жүргізудің тиімділігін
арттыру
3.1. Қ.Р. аймақтық саясатты жүргізу жолдары және оны
Мемлекеттің аймақтық саясатын қалыптастыруды түрлі аудан халықтың өмір
Аймақтық саясат қалыптастырудың маңызды негізінің бірі елдің өндіргіш
Аймақтық басқару жүйесін жетілдіру үшін бүгінгі таңдағы әлеуметтік-экономикалық
Экономиканы басқаруды аймақтық деңгейге ауыстыру, яғни орталық үкіметтің
Аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету үшін жергілікті әкімдікке
Мемлекеттік реттеу әр түрлі аудандарда арнайы тәсілдерді жасау
3. Стратегиялық сипаттағы минералды ресурстарының қорлары мен ғылыми
Жоғарғы ғылыми өндірістік потенциалды ауыр индустриалды салалардағы жоғарғы
Агроөндірістік кешен салаларына маманданған аймақтар.
Экстрималды табиғи- климаттық, әлеуметтік-экономикалық және техника-техникалық жағдайлары бар,
Мемлекеттің даму барысында аймақтардың және олардың билік ететін
өмірдің әлеуметтік жағы және адам факторының басым роль
аймақтардың өзара байланыстарының едәуір ұлғаюы;
еңбек ресурстары жылжымалығының күшейе түсуі;
аймақтардың өндіріс құрылымы мен инфрақұрылымының күрделене
территориялық еңбек бөлінісі әрі оның тереңдей түсуі мен
Бұл тенденцияның дамуы, біріншіден, мемлекет пен аймақтар арасында
Екіншіден, мемлекеттік территориялық басқару мен жергілікті
Бұл жағдай Қазақсанға да тән,
Егеменді мемлекеттің аймақтық саясатын анықтай түсу өте қажетті
Әрбір мемлекетте екі түрлі территориялық құрылымдар бар .
Аралық басқару органдары сипаттайтын негізгі белгі -
Сонымен, аралық орган дегеніміз - аймақтарда, облыстарды
Жергілікті билік жүргізетін- ол төменгі әкімшілік органдар.
Аралық және жергілікті билік органдары қаражаттандырудың негізгі
Жаңа кезеңде әлеуметтік- экономикалық дамуды аймақтық
Аймақтық рынокты объект ретінде екі жағына қарауға
Бірінші жағынан, ол елдің халық шаруашылық рыногының
Оған көп себептердің бірі рыноктық факторлардың аймақтық саралануы
Барлық деңгейде бюджетті қалыптастыру мен пайдалану
аймақтарға орталықтандырылған тікелей көмекті қамтамассыз ету, соның
жергілікті бюджеттерге орталықтандырылған қолдаудың нысандарын жаңарту, аймақтардың
экономикалық даму жағынан артта қалған аймақтар мен дағдарысқа
Барлық елдердің тәжиребелері көрсетіп отырғандай, елдің дамуы
Әлеуметтік -экономикалық жағдайларды талдау;
Әлеуметтік – экономикалық дамудың тұжырымдамасы ;
Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер;
Ұлттақ бағдарламалар;
Әлеуметтік экономикалық жағдайды талдау өндіріс қуатының жағдайы,
3.2. Аймақтардың дамуының қазіргі жағдайы және оны
Республикамызда соңғы жылдары аймақтық экономикаға, аймақтарды дамытуға, дәлірек
Соның нәтижесі ретінде 2004 жылы 2003 жылмен салыстырғанда
Ауыл шаруашылығы саласына келер болсақ, 2003 жылғы бағалау
2003 жылы жалпы аймақтық өнім халықтың жан басына
Аймақ Аймағы,
мың шаршы км. Халық
саны,
мың адам Халықтың тығ-ы,
адам шаршы км. Халыктың жалпы
санындағы үлесі Аудан-дар Қалалар
барлы-ғы оның ішінде
республикалық
бағыныстағы
Қазакстан Республикасыы 2724,9 14951,2 5,7 100 160 86
Ақмола 146,2 148,9 5,1 5,0 17 10 2
Ақтөбе 300,6 671,8 2,2 4,5 12 8 1
Алматы 224,0 1571,2 7 10,5 16 10 3
Атырау 118,6 457,2 3,8 3,0 7 2 1
Шығыс
Қазақстан 283,2 1455,4 5,2 9,9 15 10 6
Жамбыл 144,3 985,6 6,8 6,6 10 4 1
Батыс Казақстан 151,3 603,8 4 4,0
Қарағанды 428,0 1330,9 3,1 9,0 9 11 9
Қостанай 196,0 913,4 4,7 6,2 16 5 4
Қызылорда 226,0 607,5 2,7 4,1 7 3 1
Маңғыстау 165,6 349,7 2 2,3 4 3 2
Павлодар 124,8 745,3 6 5,0 10 3 3
Солтүтік Қазақстан 98,0 674,5 7 4,6 13 5
Оңтүстік
Қазақстан 117,3 2150,3 18 14,2 12 8 4
Астана қаласы 0,3 1175,2 0 7,7 0 1
Алматы қаласы 0,7 510,5 0 3,4 0 1
2005 жылғы Жалпы аймақтық өнімнін салалық құрылымы, пайызбен
Облыстар Барлығы Ауылшаруашылығы Өнеркәсіп Құрылыс Сауда Көлік және
/ 2 3 4 5 6 7 8
Қазақстан Республикасы 100 8,2 32,9 6,9 13,6 13,5
Ақмола 100 31,3 22,5 2,8 8,0 15,5 19,9
Ақтөбе 100 6,7 41.9 8,2 14,6 12,6 16,0
Алматы 100 24,6 30,8 6,7 9,2 16,2 12,5
Атырау 100 1,7 44,8 14,2 2,4 11,4 25,5
Шығыс Қазақстан
Қазақстан 100 10,6 40,5 3,2 15,7 11,8 18,2
Жамбыл 100 20,8 24,4 8,9 8,4 16,1 21,4
Батыс Қазақстан 100 6,5 21,3 16,3 10,5 12,7
Қарағанды 100 4,3 53,3 3,6 13,6 12,4 12,8
Қостанай 100 22,5 29,9 3,0 15,6 17,3 11,7
Қызылорда 100 5,6 48,1 12,7 5,1 10,3 18,2
Манғыстау 100 0,3 64,5 7,1 3,3 5,5 19,3
Павлодар 100 6,2 47,4 2,3 7,7 25,3 11,1
Солтүстік Қазақстан 100 36,2 15,7 1,9 16,6 12,3
Оңтүстік Қазақстан 100 17,1 33,7 2,8 11,2 12,6
Астана қаласы 100 0,2 7,6 16,7 19,3 11,9
Алматы қаласы 100 0,04 12,5 2,8 27,1 14,4
Негізгі капиталға салынған инвестициялар 2002 жылмен салыстырғанда 10,6%-ға
Жалпы аймақтық өнімнің салалық құрылымына талдау жасау аймақтар
Жоғарыдағы кестеде көрсетілгендей, агралық сектор Солтүстік Қазақстан (36,2
Қорытынды.
Аймақтың саясаттың стратегиялық жоспарларының мақсаты мемлекеттің біртұтастығын сақтай
Аймақтардың біркелкі дамымауы іргелі әлемдік үрдістерге жатады. Әрбір
Өмір сүру деңгейі мен сапасындағы шектен тыс аймақтық
Аймақ дамуының кез келген аясындағы дағдарысты жою, бір
Аймақтық саясаттың мәні мен міндеттері және оларды
Қазіргі кезеңдегі аймақтық басқарудың тиімділігін арттырудың мемлекеттік стратегиясы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. «Аймақтың экономикасын басқару»
2. ҚР әлеуметтік – экономикалық дамуының 2005
3. Танкиева. «Жергілікті экономиканы басқару»
4. Бердалиев К.Б. «Основы управления экономкой Казахстана». Алматы,
5. Саиров.Е.Б. «О региональном развитии и региональной политике
6. ОҚО « 2005 – 2007 жылдарға
1