Кiрiспе
Паскаль тiлiнiң операторлары.
Программаға енетiн нұсқауларды (командаларды) Паскаль
Паскаль тiлiнiң операторларын қарапайым және
Қарапайым операторлардың құрамына басқа оператор
Паскаль тiлiнде қарапайым операторларға: меншiктеу,
Күрделi операторларға: шартты көшiру, қайталау
Меншiктеу операторы.
Меншiктеу операторы барлық тiлдерде пайдаланылатын
«Мән меншiкте» деген бұйрықты орындайтын
Меншiктеу операторының жалпы жазылу түрi
W:=Е.
Мұнда: W- айнымалы атауы,
Бұл оператор екi мiндет атқарады.
Айнымалылардың белгiлi мәндерi бойынша Е-арифметикалық
Есептелген мән W атауына меншiктеледi,
Жалпы жағдайда арифметикалық өрнек:
Тұрақты
Айнымалы атауы
Функция
өрнек
түрлерiнiң бiрiнде берiлуi мүмкiн.
Мысалы:
R:=19.36;
M:=’завод’;
Y:=sqrt(sqr(x)+1);
Меншiктеу операторы тек арифметикалық өрнектер
Символдық мән әрқашанда апостроф «’»
Меншiктеу операторын пайдаланғанда айнымалы атауының
VAR A,B,C,D:REAL;
………………………
А:=(BC);
………………………..
Себебi мұнда оң жағындағы өрнек
Бос оператор
Бос оператор ешқандай да амал
S:=A;
R:=5;
;
M:=19.36;
Мұнда үшiншi оператор бос оператор
Сандық берiлгендердi енгiзу операторы
Берiлген мәндердi айнымалыға жазу үшiн
Енгiзу операторының жалпы түрi төмендегiдей:
READ (а1, а2, … ,аn);
Мұндағы а1, а2, …, аn-айнымалы
Параметрлердiң сандық мәндерi бiр-бiрiнен бос
Осы мәндер бойынша программа орындалып
Бүтiн айнымалыларға-бүтiн, нақты айнымалыларға
Айнымалы бейнеленгенде нақты ретiнде бейнеленсе,
Бiр немесе бiрнеше бос орын
Мәндердi енгiзгенде мән енгiзгенде жолдан
Шығару операторы
Паскаль тiлiнде нәтиженi экранға шығару
WRITE (а1, а2, …, аn)
Мұндағы а1, а2, …, аn-жай
WRITE (‘B:=, B’)
Командасы орындалғанда, экранда В=17.15 дерегi
Шығарылған параметр бiр-бiрiмен үтiр арқылы
Бүтiн және нақты сандарды шығару
I-сан-санға берiлетiн барлық орын,
II-сан-үтiрден кейiн алынатын бөлшек бөлiк
Мысалы (Y: 5: 2);
Мұндағы 5-нәтижеге берiлген барлық орын,
Жалпы түрде:
Бүтiн сан үшiн: WRITE(N.: S)
Нақты сан үшiн: WRITE(‘Y=’, Y:
Егер Y=1.76 болса, экраннан Y=1.760
Жалпы түрде: WRITE(‘Y=’, Y: M:
Мұндағы-М барлық сан үшiн берiлген
Паскаль тiлiнде параметрсiз шығару операторы
Егер WRITE (a1, a2, …,
WRITE операторын түсiнiктеме беруге пайдалануға
Мысалы: WRITE(‘A,B,C-мәндерiн енгiз:’); READ (A,B,C)
Бұл жағдайда экранға:
A,B,C мәндерiн енгiз: деген түсiнiктеме
Айталық X=7, Y=15, Z=11 ал
Оператордың жазылуы
WRITE(X,Y);
WRITE(X,’_ ’,Y);
WRITE(‘X=’,X);
WRITE(X,’ ‘ : 3, Z);
WRITE(‘X+Y=’, X+Y);
WRITE(Z,’соңы’);
WRITE(‘бiттi’);
WRITE(R);
Мысалы:
Табанының радиусы R , биiктiгi
Шешуi: Цилиндрдiң толвқ бетi және
S=2ПR(R+h); V=ПR^2h, (R=2.5; h=4.7; П=3.14)
Программа.
(*тiк цилиндрдiң толық бетi мен
Program S1 (input, output);
Const p=3.14
Var r : real (*радиус*)
h : real (*биiктiк*)
v, s : real; (*көлем,
begin
r:=2.5;
h:=4.7;
s:=2*p*r (r+h);
writeln (‘цил. Толық бетi s=’,
writeln (‘цил.көлемi v=’, v: 6:
end.
Таңдау операторы
Берiлген өрнектiң мәнiне тәуелдi бiр
Жазылу түрi:
Таңдау
Жағдай 1-шарт:
1-серия
Жағдай 2-шарт
2-серия
………………..
жағдай n-шарт:
n-серия
бiттi
CASEөрнек OF
1-тұрақты:
1-оператор;
2-тұрақты:
2-оператор;
………………..
n-тұрақты:
n-оператор
END
CASE-жағдай
OF-солар,
Төмендегiлер.
Таңдау оператор былай орындалады: өрнектiң
Егер өрнектiң мәнi тұрақтылардың ешқайсысымен
Өрнектiң мәнi және тұрақтылар әрқашанда
Мысалы:
CASE k+1 OF
5:; y:=sqr(x);
11: y:=sqrt(x);
4: z:=y*(a-b);
7: write(a,b)
END.
Тармақталу операторы
Тармақталу операторы көрсетiлген шартқа байланысты
Жызылуы: If then else;
Мұндағы оператор1 , оператор2-жай немесе
жалған
Мұндағы шартымыз логикалық өрнек болғандықтан,
Мысал:
Else (‘x-терiс сан’)
Бұл мысалда x-тiңмәнiнiң 0-ден үлкен
Тармақталу операторында шарттар күрделi де
Келесi мысалда шарттың күрделi түрiн
Мысалы:
X,y сандары берiлген. Егер осы
Program m4;
Var x,y:real;
Begin Read (x,y);
If (x