МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................3
1 АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ ҚЫЗМЕТІНІҢ ТИІМДІЛІГІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
Акционерлік қоғам мәні және мазмұны......................................5
Акционерлік қоғамдардың қалыптасу көздері...........................8
2 «СИСТЕМОТЕХНИКА» АҚ – НЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУ ТИІМДІЛІГІН
«СИСТЕМОТЕХНИКА» АҚ-ның технико – экономикалық сипаттамасы..................................................................................14
Кәсіпорынның қызмет ету тиімділігі.......................................................................................17
3 АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМДАРДЫҢ ТИІМДІЛІГІН
ЖОҒАРЛАТУ ЖОЛДАРЫ
АҚ – дың өндірістік және басқаруды ұйымдастыру
тиімділігін
арттыру жолдары және
стратегиялары...................................................................................22
ҚОРЫТЫНДЫ.....................................................................................27
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗДЕРІ................................29
КІРІСПЕ
Қазақстанның әлеуметтік-экономиаклық дамуының жаңа сатысы экономикалық ғылымға көп
Бүгінгі күні Қазақстанда нарықтық экономиканың негіздерін құрудың маңызды
Экономикадағы өндірістің құлдырауы және дағдарыс жағдайларында акционерлік қоғамдардың
Елімізде акционерлік қоғамдардың дамуы мемлекет иелігінен алу мен
Өндірістің дамуында еңбек коллективтерінің еңбегін ынталандырудың, қызығушылығын жоғарлатудың
Сондай-ақ, акционерлік қоғамдар ел экономикасына несиелік және тікелей
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін пайдаланылатын,
Жекешелендірудің мемлекеттік саясаты акционерлік қоғамдарды мүліктік айналымның орталығына
Акционерлік қоғам құрылымын құру мен басқару әлі толық
Қазіргі уақытта акционерлік қоғамдардың ұйымдастырушылық-экономикалық басқару әдістері аз
Түрлі шешілмеген сұрақтарды, акционерлік қоғамдардың жұмыс істеу тиімділігін
Мемлекеттік және коммуналдық кәсіпорындарды жекешелендіру салдарынан кәсіпкерліктің акционерлік
Курстық жұмыстың мақсаты нарықтық экономика жағдайындағы акционерлік қоғамдардың
Қазақстандағы АҚ-дың қазіргі уақытқа сай дамуын зерттеу;
нарықтық экономика жағдайындағы акционерлік қоғамдардың теориялық негіздерін ашып
«Систематехника» АҚ – ның технико – экономикалық көрсеткіштеріне
АҚ – дың экономикалық мәнін, оның Қазақстан Республикасындағы
Зерттеудің теориялық және методологиялық негізін отандық және шет
1 АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ ҚЫЗМЕТІНІҢ ТИІМДІЛІГІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Акционерлік қоғам мәні және мазмұны
Алғашында акционерлік қоғамның мәні біріккен тұлғалардың дамуымен құрылған,
Акционерлік қоғам – бұл акция сату мен ақшалық
Зерттеушілер көрсеткендей, акционерлік жекеменшік – бұл заңды түрде
АҚ басқа заңды тұлғалардан негізгі айырмашылығы қатысушының
АҚ тек өзіне қатысты мүліктерге қорған бола алады,
Мүлік есептеудің алғашқы көзі – АҚ ақша соммалары
Акционерлік меншік тек екі жолмен ғана құрылады: салым
Жекешелендіру қалпында акцияларды сату мекеме жұмысшыларында акциялардың
Алайда жұмысшылардың мекеме меншігіне айналуы тек мекемелік салық
Жекешелендірудің ең көп тараған түрлерінің бірі – халыққа
Акцияны ашық күйде сату халыққа жинақ түрінде келеді.
Қазақстанда Акционерлік қоғамдардың пайда болуы мемлекеттік кәсіпкерліктерден екі
Ең алғашқысы өз өркендеуін «Мемлекеттену мен жекешелендіру туралы»
Бұл сатыда мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі орган –
ҚР - да 1996 – 1998 жылдары мемлекеттік
Мемлекеттік акция пакеттерін «алтын акцияға» ауыстырылуы да бақылау
Мемлекеттік мүлікті қолданудың келесі бағыты – мемлекеттік АҚ
Мемлекеттік шаруашылықтар акционерлік компанияларға бірігуі арқылы жүзеге асырылады
Акционерлік қоғам - өз қызметін жүзеге асыру үшін
Ал акция дегеніміз – акционерлік қоғам шығаратын және
1.2. Акционерлік қоғамдардың қалыптасу көздері
Акционерлік қоғам капитал шоғырлануының қажеттілігі туындауы нәтижесінде,
И.Т. Тарасов ең алғашқы акционерлік қоғам ретінде 1345
Ресей империясында акционерлік істің дамуы алдыңғы қатарлы Еуропа
Ең алғашқы акционерлік қоғамдар біздің елде 15.12.1990 жылы
Қазіргі Қазақстан экономикасы нарықтық қатынастардың қалыптасу процесінің жүруімен
Экономикалық реформаның басты мақсаттарының бірі – кәсіпорынды мүліктік
Акционерлеудің басты пайдасы - бұл алдағы уақытта
Егер, басқа да компанияның акцияларын орналастыру нәтижесіне байланысты,
Акционерлеу процесінің қолайлы жақтарымен қоса теріс жақтары да
Акционерлік меншік формасы қосарланған салық салуға, яғни салықты
Кәсіпорындар мөлшері және акцияны шығаруды ұйымдастырудың техникалық қиындығы
Мемлекеттік кәсіпорынды акционерлік қоғамға қайта түрлендіру процесіндегі ең
Дамыған елдердің ерекшеліктерінің бірі нарықтық шарушылықтың дамуы болып
Акционерлік қоғам - өз қызметін жүзеге асыру үшін
Акционерлік форма бір өндіріске көптеген тұлғалардың және де
Акционерлердің қатысуы өндіріске материалды ресурстарды шығынсыз пайдалануға, еңбек
Ал акция дегеніміз – акционерлік қоғам шығаратын және
Басқа ұйымдық формалардан акционерлік қоғамның артықшылығы дивиденттер
Акционерлік қоғам инвесторларға салымдарын қайиарып бериеуге құқығы бар.
Акционер-инвесторларға акционерлік қоғам туралы толық қанағаттанарлық ақпарат алу
Акционерлік қоғамның тағы бір ерекшклігі, оның активтерінің құрылымы
Акционерлік қоғам активтері акция эмиссиясы негізінде құрылады,
Компанияның жұмыс істеу тиімділігі түрлі факторлардың әсерінен болады.
Сыртқы факторларға: табиғи, ғылыми – инвестициялық, экономикалық және
Сыртқы (макроэкономикалық) факторлар саясаттың және жалпы экономиканың өзгеруінен
Ішкі факторлар компанияның өндірістік – экокномикалық қызметімен,
1-суретте акционерлік қоғамның тиімді қызмет етуін анықтайтын
2. «СИСТЕМОТЕХНИКА» аҚ- НЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУ ТИІМДІЛІГІН ТАЛДАУ.
2.1 Кәсіпорынның техника – экономикалық сипаттамасы
Қазақстан Республикасының нарығында “Системотехника” компаниясы 1994 жылдан бері
“Системотехника” АҚ-ның дүние жүзіне танымал SIEMENS корпорациясының техникасымен
Компаниядағы барлық жұмыстарды кәсіби мамандар, өз ісінің шеберлері
2000 жылдан бастап “Системотехника” АҚ-ы компьютерлік техникаларды, күрделі
Экономика департаменті
Қаржылық талдау бөлімі - өндірістің рентабльдігін жоғарлату, өндірістік
Орталық бухгалтерия – бухгалтерлік есепті жүргізеді және ұйымдастырады.
Еңбекақы бөлімі – еңбекақыны ұйымдастырады.
Кадрлар бөлімі – жұмыс кадрлары мен мамандарды іріктеу
Маркетинг бөлімі – маркетинг стратегиясының барлық түрлерін және
“Системотехника” акционерлік қоғамның шаруашылық қызметінің сипаттамасы төмендегі
1-кесте. 2004, 2005 жж-ғы «Систематехника» АҚ негізгі техника-экономикалық
Көрсетікіштер Өлшем бірлігі 2004 жыл 2005 жыл 2004ж-ға
1. Өткізілген өнімнен түскен табыс мың тг. 816436,0
2. Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың тг.
3. Жалпы табыс мың тг. 223863,9 321456,2 143,6
4. Кезең шығындары мың тг. 164422,4 215221,6 130,9
5. Негізгі қызметтен түскен түсім мың тг.
6. негізгі емес қызметтен түскен табыс мың тг.
7. Салық салғанға дейінгі жиынтық табыс мың
8. Таза табыс мың тг. 41609,0 74364,2 178,7
9. Өнімнің 1 тг.кеткен шығыны теңге 0,93 0,90
10. Өнім рентабельдігі % 9,7 15,5 159,8
11. Сату рентабельдігі % 5,1 7,3 143,3
12. Өндіру рентабельдігі % 0,37 0,57 154,05
13. Жұмыскерлер саны адам 395 399 101,01
14. Жұмысшылар саны адам 366 370 101,09
15. 1-жұмыскердің еңбек өнімділігі мың тг. 2066,9 2544,7
16. 1-жұмысшының еңбек өнімділігі мың тг. 2230,7 2744,1
17.Жұмыскерлердің еңбек ақы қоры мың тг. 324238,9
18. Жұмысшының еңбек ақы қоры мың тг. 276794,2
19. 1-жұмыскердің орташа еңбек ақысы теңге 68404,8 74135,3
20. 1-жұмысшының орташа еңбек ақысы теңге 73824,9
21. Н.Қ. орта жылдық құны мың тг. 112792,5
22. Айналым құралдарының орта жылдық құны мың тг.
23. Қор қайтарымдылығы теңге 7,2 7,8 107,9
24.Қор сыйымдылығы теңге 0,14 0,13 92,8
25. Қормен қарулану мың теңге 308176,6 352208,6
Кесте мәліметтерінен көріп отырғандай, өткізілген өнімнен түскен
Кезең шығындары 321456,2 мың теңгені құрап, кәсіпорынның таза
2005 жылғы жұмыс істейтіндердің саны 399 адамды құрады,
Кәсіпорындағы 1-жұмыскердің орташа еңбек ақысы – жұмыскерлер еңбек
2004 жылы НҚ бастапқы құны 112792,5 мың теңгені
НҚ пайдалану тиімділігін қор сыйымдылығы көрсеткішінің көмегімен түсіндіруге
Осылайша, тауарлық өнімнің 1 теңгесіне кеткен шығындар 2004
Қызмет етудің технико-экономикалық көрсеткіштерін талдаудан келесідей қорытындылар жасауға
2.2 Кәсіпорынның қызмет ету тиімділігі
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі мен қызметінің тиімділігін бағалау
мен талдау қаржылық талдаудың қорытынды кезеңі болып табылады.Кәсіпорынның
Кәсіпорынның құлдырауының түрлі себептері бар. Бұл себептер кәсіпорынды
Тағы бір жағдайда, кәсіпорындар бүгінгі болып жатқан қиындықтарын
Сонымен қатар, кәсіпорындар өзін - өзі қаржыландыру мақсатында
2-кесте. Кәсіпорынның маркетингтік қызметінің бұзылу себептері.
Ішкі себептері Сыртқы себептері
Нарықтар Нарықты түсінбеуі
Нарықты сегменттеудің болмауы Құлдырау кезіндегі нарықтар
Әскери конфликт
Апаттар
Тауарлар Сапасының төмендігі
Сәннен қалған тауарлар Алмастыратын тауарлар
Тосқауылдар
Баға Өте төмен бағалар
Өте жоғары бағалар Бағалық күрес
Бағаның тұрақтылығы(қатуы)
Сату қарқыны Сату қарқыны бөлімінің жоқтығы
Бақылаудың жоқтығы Тиым салу әрекеті
Клиенттер Ірі клиенттерге тәуелділік
Коммерциялық бөлім басшылары Тиісті емес саясат
Стратегия мен жоспардың жоқтығы
3-кесте. Өндірістік қызметтің бұзылу себептері
Ішкі себептер Сыртқы себептер
Материалдық құралдар және жабдықтар Ескі материалдар
Жағдайының төмендігі Техникалық қажеттіліктер
Өндірістік персонал Маманданбағандығы
Өндірісті дұрыс қолданбауы Төмен еңбекақы төлейтін мемлекеттің бәсекеге
Сатып-алулар Бақылаудың жоқтығы
Баға мен мерзімінің жоқтығы
Запастарды басарудың жоқтығы Басқа шикізаттардың бағасы мен
Жоспарлау Жаңа өнімді нарыққа шығаруға жоспардың жоқтығы Жеткізушілердің
Қауіпсіздік Техникалық қызмет көрсетудің жоқтығы
Төтенше жағдайға қауіпсіздік құралының жоқтығы
Жоғарғы басшылық Персоналдармен түсініспеушілік
Басқару әдісінің тиімді болмауы
4-кесте. Әкімшілік және қаржылық қызметінің бұзылу себептері
Ішкі себептер Сыртқы себептер
Жалпы бухгалтерлік есеп Бухгалтерлік есептің дұрыс жүргізілмеуі
Ақпарат түсудің кешігуі
Ақпаратқа үлкен шығындар Салықтық реттеу
Аналитикалық бухгалтерлік есеп Аналитикалық бухгалтерлік есептің жоқтығы жәңе
Әкімшілік Құрылымның қиындығы Әкімшілік міндеттер
5-кесте. Кәсіпорынның ұйымдастырушылық және құрылымдық бұзылу себептері.
Ішкі себептер
Құрылым типтері Өте орталықтандырылған
Икемді емес
Кәсіпкерліктің қызметіне құрылымының бейімделмегені
Кәсіпорынның басқару схемасы Түсініксіз немесе мүлдем жоқ
Жауапкершіліктер дұрыс анықталмаған
Жұмысшылар штаты Өте үлкен персонал
Бөлімшелердегі қызметінің бөлінуі
Орталық офис Офиске кеткен өте үлкен шығындар
Шығындарды артық қаржыландыру
6-кесте.Жалпы басшылықтың қызметінің бұзылу себептері
Ішкі себептер Сыртқы себептер
Әкімшілік органдар Акционерлер мен басшылықтың арасындағы түсініспеушілік Акционерлер
Басшылық Басқару әдісінің тиімсіздігі Үшінші тұлғалардың араласуы
Басқару командасы Туыстық байланыстың жоқтығы Түрлі сыртқы әсерлер
Бұл келтірілген анализдер шешім қабылдаудың ақпараттық базасы болып
Кәсіпорын қызметінің тиімділігі мен қаржы нәтижелерінің салыстырмалы
Көрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл Ауытқу +,-
Активтің рентабельділігі 2,94 5,24 2,27
Меншікті капиталдың рентабельділігі 2,04 3,65 1,61
Негізгі өндірістік қорлардың рентабельділігі 0,43 7,33 69,93
Сату рентабельділігі 5,11 7,34 2,2
Өнім рентабельділігі 9,7 15,5 5,8
Өндіріс рентабельділігі 0,37 0,57 0,2
2004 жылы кәісіпорын активтеріне салынған 1 теңге 2,94
Сатудың рентабельділігін таза табыс бойынша есептегенде оның мәні
Таза табыстың негізгі өндірістік қорлары мен айналым
Таза табысты қолдану бойынша анализ.
Таза табыс кәсіпорынның Жарғысына байланысты бөлінеді. Таза табыс
4-кесте. Таза табысты қолдану бойынша ақпараттар, млн. тг.
Көрсеткіш 2004 2005 +,-
Таза табыс 41609 74364,2 178,7
Таза табысты бөлу:
Дивидент төлеуге
Жинақ қоры
Тұтыну қоры
Резервтік қор
9560
15500
6000
10549
15630
36300
6042
16392,2
6070
20800
42
5843,2
3. АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМДАРДЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУДЫҢ
. АҚ-дың өндірістік және басқаруды
Соңғы жылдары Қазақстан экономикасы тез қарқынмен
Кәсіпорынның тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін мыналарды
қажеттіліктерді жоғары деңгейде қанағаттандыру;
кәсіпорынның бәсекелік қабілеті өнімнің сапасымен өндірістің тиімділігі арқылы
радикалды және эволюциялық өзгерістерге дайын болу, оларға тез
өзгерістерге икемделу. Кәсіпорынның өзі де эволюциялық және радикалды
Қазіргі таңда АҚ-ды басқаруда дәстүрлі ұйымдастырушылық басқару
қолданылады. Қандай да болмасын ұйымның жұмыс істеу тиімділігі
АҚ – ы зерттегенде оның қойылған мақсаттары мен
Қазіргі нарықтық қатынаста акционерлік қоғамдар басқа ұйымдарға қарағанда
Акционерлік қоғамдарды басқаруды ұйымдастыруда оның спецификасына назар аудару
Корпоративтік басқару принциптерінің негізгілері: акционерлік капитал құрылымы, қатысушылардың
Корпоративті даму системасын дамытудың негізгі приоритеттері:
Акционерлер, инвесторлар және серіктестерінің компанияға сенуін және корпоративтік
Компанияның ішінде «ашық қоғам» корпоративтік мәдениетін құру;
Ақпараттың қол жетімділігін қолдау;
Қазіргі ақпараттық – технологиялық база арқылы тиімді есеп
Қызығушылық білдірген қатысушылармен диалог құру ( кредиторлар, персоналдар,
Қазір еліміздегі акционерлік қоғамдардың дамуы жеткілікті дәрежеде
емес, көптеген зерттеушілер акционерлік қоғамды басқару системасының жақсы
Қазіргі таңда көптеген кәсіпорындардың стратегиларына өзгерістер ен- гізіліп
Еліміз «Қазақстан - 2030» ұзақ мерзімді стратегиялық
Нарықтық жағдайда қазақстандық кәсіпорындар басшылары мен top менеджерлеріне
Кәсіпорын стратегиясы мен саясаты өзара байланысты болады. Бір
Стратегия кәсіпорынды тиімді басқаруға әсер ететін көптеген бәсеке–
Жалпы алғанда кәсіпорын стратегиясы –
Кәсіпорынның негізгі қызметі мен бөлімшелеріне жабдықтау, өндіріс, қаржы,
Стратегияны қалыптастыру тек жоғары басшылықтың
Кәсіпорынның стратегиялық жоспарлау үрісі басқару шешімдерін қабылдауға көмектесетін
болады. Олар: ресурстарды бөлу, сыртқы ортаға бейімделу, ішкі
Ресурстарды бөлу – қор, басқарушылық қабілет пен технологиялық
Ішкі үйлесу тиімді біріктіру мен ішкі операциялардың оң
Кәсіпорын стратегиясын жүзеге асырудың құралы ретінде оны дамыту-
2- сурет. Әлемдік тәжірибеде қалыптасқан стратегиялық жоспарлаудың сатылары.
Фирма стратегиясы таңдап алынған соң жүзеге асыру жөніндегі
Сонымен, кәсіпорын айтарлықтай жеңіске ие болмаған күнде де
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі күні нарықтық экономиканың қатаң заңдарына бейімделе алған
Алғашқыда АҚ – дар (бағалы қағаздар нарығының негізгі
Курс жұмысын жазу барысында қарастырылған “Системотехника” АҚ-ның мәліметтері
Бағдарламамен жабдықтаумен қатар компьютерлерді, тұрмыстық техникаларды жөндеу жұмыстарын
“Системотехника” АҚ-ның 2005 жылы жалпы түсімі 321456,2
Негізінде кез келген акционерлік қоғамның өмір сүру әдісі
Сонымен, Қазақстан Республикасындағы акционерлік қоғамдардың дамуында келесідей негізгі
қарапайым халықтың көбінің акционерлік қатынастар мәселелерін түсінбеуі;
көптеген қоғамдарда акция «акция» болып табылмайды;
акционерлік қоғамдардың үлесінің көптігі;
Заңдық базадағы қайшылықтар
Осындай бірқатар мәселелерді шешу жолдары:
Заңдық базаны ретке келтіру;
Акционерлік істі білетін мамандарды дайындау (қаржыгерлер, брокерлер мен
Акцияның әлеуметтік қағидасын максималды түрде сақтай отырып, тарату
Акционерлік қоғамды құрғаннан кейін салымшыларға қоғамның жағдайы туралы
Міне, осындай мәселелерді шешудің бірден – бір жолы
АҚ – ы зерттегенде оның қойылған мақсаттары мен
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗДЕРІ
1.
рекомендаций повышению экономической и социальной
Қазақстан Республикасының “Аудиторлық қызмет жөніндегі”
18.11.1998ж. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 2001.)
Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке тиісті міндетт
төлемдер жөніндегі” заңы, 1.01.2000.
Абдулина А.М. Сборник научных проектов «Казахстан на
новой модели развити», «маркетинг в Казахстане», Алматы,
5. Уткин
№ 13, май.
6.
7.. Беквит
8. Дуйсенбаев
1998, Алматы, Экономика
9. Управления
нимательства об АО в РК
10. ҚР
№ 415 – II, қарашадағы № 500 –
заңдарымен енгізілген өзгертулер.
11. Каминка А.И. Акционерные компании.
12. «Систематехника» АҚ-ның материалдары:
баланс о доходах и расходах
13. Маркс К. Капитал. Т
14. Интернет сайттары: www.google.kz
www.kase.kz
www.5ballov.ru
15. Климкин С.И. Правовые
1997.
16. Шиткина И.С. Правовое
общества. Москва, 1997.
17. Тарасов И.Т. Учение
18. Кошанов А.К.,Рамазанов А.А.,
др.формирование системы акционерных отношений в РК.
А.:Гылым,1995.
19. Кошанова Ж.А. Становление
условиях перехода экономики Казахстана к рыночной
экономике. Канд. Дисс.А.:1995.
30
Объектінің дамуын стратегиялық жоспарлау бойынша ұйымдастыру
Әлемдік тәжірибеде қалыптасқан стратегиялық
жоспарлаудың сатылары
Мақсатқа жетудің баламалы жолдарын анықтау және оларды бағалау
Менеджер белгілеу және жоспардың жалпы жобасын әзірлеу
Стратегиялық жоспардың жобасын жүзеге асыру, жоба бойынша әрекеттер