Такырыбы: Экологиялық қылмыстардың өзекті мәселелері.
Жоспар.
Кіріспе.
І.Тарау. Экология кұқығының жүйесі
І.1Экология құқығының ұғымы.
І.2 Құқықтық қорғауға жататын экологиялық жүйелер.
ІІ.Тарау. : Экологиялық қылмыстардың өзекті мәселелері.
ІІ.1Табиғи ортаны қорғау механизмі
ІІ.2Қоршаған табиғи ортаға зиян келтіру
Кіріспе.
Қоршаған табиғи ортаны қорғау және табиғи ресурстарды тиімді
Біздің елімізде табиғатты қорғау және оның байлықтарын тиімді
Экологиялық құқық - бұл осы кезең мен болашақтың
Алғашқы рет бұл ғылыми терминді 1866 жылы неміс
Табиғат — санада және санадан тыс жүретін объективті
Жердегі өмірге қажетті биологиялық жағдайды қамтамасыз ететін экологиялық
Адамдардың материалдық қажеттіліктерін қанағаттандырудың қайнар көзі болып табылатан
Адамның жан дүниесінін қалыптасуына әсер ететін негіз —
құлықтылық қызмет.
Адам - табиғаттың эволюциялық даму нәтижесінің өнімі. Табиғатқа
І.Тарау. Экология кұқығының жүйесі
І.1Экология құқығының ұғымы.
Қоғам мен табиғаттың өзара байланысы негізі 2 нысандағы
Экология құқығы, құқық саласы ретінде біздің ортақ үйіміз
Кез келген жүйе — біріккен, жүйе құрайтын факторларды
Экология құқығының әдістері — қоғам мен табиғат арасындағы
Экология құқығы сала ретінде — экологиялық құқықты сала,
Экологиялық құқықты оқу пәні ретінде біз, теориялық және
Мемлекет және қоғам түрлі биологиялық. химиялық, физикалық, санитарлық--гигиеналық
Қоршаған ортаны қорғау — бұл табиғат пен адамның
«Қоршаған ортаны қорғау туралы» занда қоршаған ортаны қорғаудың
1)адамның өмірі мен денсаулығын қкорғаудың басымдығы,
халықтың өмірі, еңбегі мен демалысы үшін қолайлы қоршаған
ортаны сақтау және қалпына келтіру.
2)Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастар жағдайында тұрақты дамуға көшуі,
3)экологиялық жағдайы қолайсыз аумақтардан экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
4)табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және молықтыру, табиғатты пайдаланғаны
5)биологиялық алуан түрлілікті және экологиялық, ғылыми және мәдени
объектілерін сақтауды қамтамасыз ету;
6)қоршаған ортаны қорғау туралы заңдарды мемлекеттік
реттеу мен мемлекеттік бақылау, оларды бұзғаны үшін
жауапкершіліктің ымырасыздығы;
7)қоршаған ортаға нұқсан келтіруге жол бермеу, қоршаған
ортаға ықпал ету мүмкіндігін бағалау;
8)халықтың, қоғамдық бірлестіктер мен жертілікті өзін-өзі басқару органдарының
белсенді түрде және демократиялық жолмен қатысуы;
9)халықаралық құқық негізінде қоршаған ортаны қорғау
саласындағы халықаралық ынтымақтастық.
Қоршаған табиғи ортаны қорғаудың құқыктық әдісі дегеніміз экологиялық
а) қорғауға жататан, табиғи объектілерді белгілеу;
б) табиғат объектілерін қорғауды бекітетін, шектейтін,
рұқсат беретін міндетті ережелері мен талаптарды анықтау;
в) олардың сақталуы мен орындалуын бақылау:
т) қоршаған табиғи орта заңндарын бұзғаны үшін жауапкершілік
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жойып жіберуден, бүлінуден, зақымданудан,
Қоршаған табиғи ортаның құқықтық нормаларын үш топқа бөлуге
Бірінші топқа табиғатты қорғау заңдарының құрамына кіретін құқықтық
Бұл нормалар тобы қоршаған ортаның құқықтық механизмінің бір
Атмосфералық ауа қоршаған табиғи ортанын негізгі өмірлік маңызды
Қазақстан Республикасында 1981 жылы қабылданған «Атмосфералық ауаны қорғау»
Жер деген түсінікті әртүрлі мағынада қарау керек; ол
ҚР Президентінің «Жер туралы» жарлығының 103-бабын-да жерді қорғаудың
1) өндірістік экологиялык қауіпсіз технологияларын көтермелеу және орман
2) тозған немесе бүлінген жерді жақсарту мен қалпына
келтіруді қамтамасыз ету;
3) жерді ұтымды пайдаланудың экологиялық нормативтерін
практикаға енгізу болып табылады.
Жерді құқықтық қорғау ауыл шаруашылық жерлері қорын сақтауға
Табиғат ортасының біртұтас жүйесінде жер қойнауы жермен тағыз
1) халықтың денсаулығы мен өмірін корғау;
2) пайдалы қазбаларды тиімді және кешенді пайдалану;
3) табиғи ландшафтарды сақтау және бүлінген жерлерді, өзге
4) жер сілкінуді, көшкінді, су басуды, топырақтың отыруын
Жер қойнауының зкономикалық және халық шаруашылық мәні, оны
- Жер койнауын қорғаудың бірінші бағыты, жер қойнауына
- жер қойнауын қорғаудың екінші бағыты, олардың ластануына
және кір сулармен ластанбаған жер асты сулары, минералды
- жер қойнауын қорғаудын үшінші бағыты, табиғат ортасына
- жер қойнауын қорғаудын төртінші бағыты ерекше жер
басқа да заттармен ластауды құқықтық реттейтін құқық нормаларын
Су - ерекше экологиялық функцияны орындайтын орны толмас
Барлық су табиғат жүйелерінің экологиялык тұрақтылығын бұзуы, халықтың
Суды қорғау судың ластануын, былғануын және сарқылуын болдырмауға
Орман — бір-біріне жақын өсетін бір түрлі немесе
Қазақстан Республикасының 1993 жылы 23 қаңтарда қабылданған Орман
1) орманды жерлер (ағаш өскен, сондай-ақ ағаш өспеген-
2) ормансыз жерлер (ауыл шаруашылығының пайдаланатын жерлері, жолдар,
Қазақстан Республикасында барлық ормандар сақталуға және қорғалуға жатады.
1) орман өрттерінің алдын алу, оларды дер мезгілінде
2) ормандарды заңсыз кесуден, зақымдаудан, талан-таражға салудан және
3) орманның зиянкес жәндіктері мен ауруларының ошақтарын дер
4) ормандардың сақталуын, қорғалуын, ұлғайта өсірілуі мен ұтымды
Құқықтық қорғау — бұл жануарлар әлемін қорғаудағы міндеттемелерді
Жануарлар әлемі қоршаған ортаның құрамдас бөлігі ретінде қоршаған
1) жануарлар дүниесін қорғау, ұтымды пайдалану мен ұдайы
2) жануарлар дүниесін пайдалануға шек қою және тыйым
3) жануарлар дүниесін өз еркімен пайдаланудан және пайдалану
жануарлардың мекен ету ортасын, көбею жағдайларын
және жануарлардың көшу жолдарын қорғау;
жойылу қаупі төнген және сирек кездесетін жануарлар
түрлерін көбейту;
жануарлар ауырған жағдайда, табиғи апаттар және басқа
да салдардан өлім қаупі туған кезде, оларға көмек
жануарлар дүниесіне адамдардың адамтергершілік қатынаспен қарауына тәрбиелеу.
І.2Құқықтық қорғауға жататын экологиялық жүйелер.
Экология саласындағы мамандар «экологиялық жүйені»- жалпы аумақта тұратын
Экожүйенің маңызды қасиеттері:
1)Тұйықтығы, экологиялық жүйенің өзалдына қызмет етуі. Экологиялық жүйенің
2) Табиғи компоненттерді құруға әкелетін экологиялық жүйедегі өзара
3) Биоөнімділік. Экожүйенің өз өндірісіне жердің әртүрлі құкқықтық
Экожүйенің өзінің ұдайы өндірісі - ол өзінің реттеу
Экологиялық жүйе — құрамдас компоненттерінің өзара байланысының жабық
Сондықтан да, рекреациялық және емдеу-сауықтыру аймақтарында қоршаған ортаны
Рекреакциялық аймақтарға халықтың жалпы немесе ұйымдастырылған демалуына арналған
Емдеу-сауықтыру аумақтарына - адамдардың денсаулығын сауықтыру мен емдеуге
Ғасырлар бойы зат алмасудың дұрыс жабық технологияны иеленетін
Азаматтардың қолайлы қоршаған ортаға құқықтары - Қазақстан Республикасындағы
ҚР-ның Конституциясы бойынша азаматтардың құқықтары табиғатты қорғауға байланысты
Қоршаған ортаны тазарту - адамның өмір сұру ортасының
1997 жылы 15 шілдеде қабылданған «ҚР-ның қоршаған ортаны
Әрбір азаматтың және ҚР-ның аумағында тұратын азаматтығы жоқ
- белтіленген тәртіппен табиғи ресурстарды пайдалануға, оларды қорғау
- қоршаған ортаны қорғайтын қоғамдық бірлестіктер мен қоғамдық
- қоршаған ортаны қорғау жөніңдегі жиналыстарға, митингілерге, пикеттерге,
- қоршаған орта мәселелері бойынша мемлекеттік, органдар мен
- қоғамдық экологиялық сараптама өткізу туралы ұсыныс жасап,
- кәсіпорындарды, құрылыстар мен экологиялық жағынан зиянды өзге
- айыпты ұйымдарды, лауазымды адамдар мен азаматтарды жауапқа
- заң актілері мен өзгеде нормативтік құқықтық актілерде
көзделген басқа да құқықтарын белгіленген тәртіппен іске асыруға
Әрбір азамат қоршаған ортаны қорғауға және табиғи ресурстарға
ҚР-ның Конституциясы және басқа да экологиялық заңдар азаматтарға
Табиғатты қорғауға байланысты заңдарды орындау әрбір азаматтың өмірлік
Қоршаған табиғи ортаның сапасы
.. «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңының 1 бабында
Табиғи қоршаған ортаның сапасына экологиялық жүйенің үнемі және
Қоршаған табиғи ортаға әсер ету шаралары норма болып
Әсер ету дененіміз табиғи ортаға физикалық, химиялық, биологиялық
«Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңда қоршаған ортаны нормалаудың
1) қоршаған орта сапасының өлшемдерін белгілеу және оның
2) қоршаған ортаға зиянды әсердің жол берілетін шекті
Қоршаған орта сапасының белгіленген нормативтерін асыра көрсетуге немесе
Нормативтер шамаларын аумақтардың нақты экологиялық жағдайларына байланысты қатандату
1) қоршаған ортада зиянды заттардың жол беруте болатын
2) қоршаған ортаға ластайтын заттардың жол беруге болатын
3) шудын, тербелістің, магнит өрісі мен өзге де
4) радиациалық әсердің жол беруге болатын шекті деңгейінің
5) агрохимикаттарды ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығында қолданудың
6) қорғау, санитарлық-қорғаныш және өзге де қортаныш аймақтарының
Ал енді оларға толығымен тоқталайык.
Халықтын денсаулығын, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғау, олардың
ІІ.Тарау. : Экологиялық қылмыстардың өзекті мәселелері.
ІІ.1Табиғи ортаны қорғау механизмі
Зиянды заттардың шекті мөлшерде шоғырлану нормативтері қоршаған табиғи
Зиянды тастаулар мен шығарылулардын қайнар көзі - осы
Халықтың денсаулығы мен енбек ету қабілетін сақтау, өсімдіктер
Денсаулық сақтау органдары шудың шекті мөлшерін белгілейді- Егер
Адамның денсаулығы мен тенетикалык корына төнетін қауіпті болдырмау,
Қоршаған ортаға зиянды әсерді жою және ерекше қорғалатын
Санитарлық және қорғаныш аумақтарының нормативтері, олардың мақсаттары мен
Осы көзқарас бойынша бұл аймақтардың қатарына санитарлық қорғаныш,
Табиғи ортаны қорғаудың құқықтық механизмі - табиғат қорғаудағы
Экология — құқық механизмінің бірінші буыны - табиғат
Экономика мен экологияның қарама-қайшылығы - қоршаған табиғи ортаны
«Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңда «қоршаған ортаны қорғаудың
1. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды жоспарлау мен
2. Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін ақы төлеу. Табиғи
алынады.
3. Қоршаған ортаны ластағаны үшін ақы төлеу. Қоршаған
органмен келісе отырып, облыстардың әкімдері бекітеді.
4. Табиғи ресурстарды қорғау және толықтыру үшін ақы
5. Қоршаған ортаны қорғауды экономикалық жағынан ынталандыру. Қоршаған
6. Экологиялық сақтандыру. Экологиялық сактандыру қоршаған ортаны ластаудың
7. Қоршаған ортаны қорғау қорлары. Қоршаған ортаны қорғау
Қоршаған ортаны қорғаудың республикалық қоры жергілікті қорлардың аударған
Мемлекеттік қорлар қызметі, олардың қаражатын пайдалану тәртібі қоршаған
Қоршаған табиғи ортаға зиян келтіру
Келтірген зиян туралы факті анықталса, онда экологиялық жауаптылықтың
ІІ.2Қоршаған табиғи ортаға зиян келтіру
Зиян -арнайы ұғым. Зиян экономикалық, экологиялык, құлықтылық (моральдық),
Табиғи ортаға келтірілген зиян нақты және болжамды түрде
Қоршаған ортаға келтірілген зиян біздің өмір сүріп отырған
Бірақ, табиғи ресурстарды ластаудан және ұтымды пайдаланбаудан мемлекетке
Біріншіден, қоршаған орта — мемлекеттік емес, адамның өмір
Екіншіден, мемлекет өңдірістік құралдарды иелене отырып, қоршаған ортаны
Экономикалық зиян табиғат ресурстарына экономикалық баға беруден туындайды.
Сөйтіп, ормандарда өрт қауіпсіздігінің ережелерін бұзғанның нәтижесінде пайда
Экологиялық зиян экономикалық зиянмен өзара байланысты. Оның екеуінің
1) Өзінің шығуына байланысты ұзақ мерзімге созылуы мүмкін.
Сондықтан да, экологиялық-құқықтық жауаптылыққа байланысты зиян келтірілгендігі туралы
2) экономикалық зияннан экологиялық зиянның бірден-бір ерекшелігі, ол
Экологиялық зиянның ерекше түрі адамға, оның денсаулығына, болашаққа