МАЗМҰНЫ
Кіріспе 6
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ РЕФОРМАСЫ
1.1 Қазақстан Республикасының салық рефомасының негізгі сатылары және салық
1.2 Қазақстан Республикасы салық жүйесінің реформасындағы басты бағыттар және
2 САЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫН РЕФОРМАЛАУ 22
2.1 Салықтық реформалар және салық салу келешегі 22
2.2 Салықтық жүйенің атқарылымы 26
3 ЗАҢДЫ ЖӘНЕ ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ТАБЫС САЛЫҒЫ 30
3.1 Жылдық жиынтық табыс және заңды тұлғалардың жылдық жиынтық
3.2 Салықтық декларация және салықтық кезең. 49
3.3 Жеке табыс салығы бойынша төлем көздерінен алынатын кірістер
ҚОРЫТЫНДЫ 55
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 57
Кіріспе
Экономикалық категориялардың ішінде маңызды орын алатын – салық. Салықтың
Мемлекет салық саясатын нарықтың жағымсыз жағдайларын реттеуде кең түрде
Батыста салықтық мәселелер кәсіпорындардың қаржылық жоспарлауында ең маңызды орындарға
Басқа жағынан қарағанда, салықтық заңдарда көрсетілген жеңілдіктерді дұрыс қолданудың
Салықтарды қолдану кәсіпорнынның меншік және ұйымдық – құқықтық нысандарына,
Салықтың көмегімен кәсіпкерліктің, кәсіпорындардың және барлық меншік нысандарының мемлекеттік
Сонымен қатар салық арқылы мемлекет өзінің қоғамдық қызметтерін іске
Салықтың есебінен әлеуметтік қамтамасының шығыстары қалыптастырылады. Салық салу жүйесі
Әкімшілдік - әміршілдік басқару әдістерінен экономикалық әдістерге өтуде нарықтық
Нақты осы салық жүйесі қазіргі таңда реформалаудың жолдары мен
Қазір батыс мемлекеттерінде салық салу туралы көптеген әдебиеттер бар,
Қазақстанның салық жүйесі жаңадан құрылғындықтан бүгінгі таңда, салық салу
Көптеген мемлекеттердің әлеметтік экономикалық даму жолдары мыналармен түсіндіріледі:
Мемлекеттік басқарудың жетістігі бюджеттік кездейсоқ, қиын мәселелерді шешулерге тәуелді.
Осыдан салық салу теориясы мен тәжірибесінің одан әрі жетістікке
Салық реформасы өткенде болған салық жүйесінің қайта құрылуы бір
Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасының салық жүйесінің реформасын оның
Осы мақсатқа сәйкес дипломдық жұмыста келесі тапсырмалар қойылып, олардың
Салық реформасының негізгі этаптары қаралады;
Салық құрылымының реформалануы;
Заңды және жеке тұлғалардың табыс салығы қарастырылмақ;
Ақпараттық және құқықтық қамтамасыз ету ретінде дипломдық жұмысқа Қазақстан
Жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ РЕФОРМАСЫ
1.1 Қазақстан Республикасының салық рефомасының негізгі сатылары және салық
Салық - өркениетті қоғам үшін және осы қоғамда өмір
Қазіргі экономистердің назары, көбінесе, дамушы мемлекеттердегі жүргізілетін реформалардың нәтижесінде
Мұндай бағалаулар және қорытындылар басқа дамушы елдерде билік құрылымына
Мұның қаншалықты қажет екенін қай ел болсын екінші дүниежүзілік
1945 жылдан бастап Азияда, Африкада, Латын Америкасында, кейіннен Шығыс
Нақты зерртеу дамушы елдердегі оның ішінде бұрынғы Кеңес Одағының
Осы реформаларды іске асыруда, олардың даму сатысының әр түрлілігіне,
Салық реформасының соғыстан кейінгі бағдарламасы дамушы елдердегі, өзінің қалыптастырушыларының
Өзімізге белгілі « салықтық реформа» бірнеше мағынаны білдіреді. Салық
Қазақстан Республикасының салық жүйесі даму үстінде және де бір
Қазақстан Республикасы салық салуды құқықтық реттеуде өзінің дамуында үш
Салық реформасының 1 – сатысы. ( 1992 жылдан бастап
Республикада 40 салық түрі қызмет атқарады.
Жалпы мемлекеттік салықтар;
Жалпы міндетті жергілікті салықтар;
Жергілікті салықтар;
Салық реформасының 2 – сатысы (1995 жылдың шілде айынан
Бұл кезеңде салықтың саны 11 – дейін азайды. Олар
Реформаның 3 – сатысы. ( 2000ж -2001ж.)
Жаңа Салық Кодексінің салық жобасын әзірлеу. Ол үш бөлімнен
1 - этап.
Қазақстанның салық жүйесін қалыптастыруда өзінің тәжірибесі болмсағандықтан, көрші мемлекеттердің,
1991 жылы 24- желтоқсанда шыққан « Қазақстан Республикасы салық
Нәтижесінде Қазақстанда үш буынды салық жүйесі құрылды.
Ол салықтың үш тобын құрады:
Жалпы мемлекеттік салықтар;
Жалпы міндетті салықтар;
Жергілікті салықтар және жинақтар;
Салық санының көптігі заң шығарушылардың тұрақсыздығы, өзіндік құн, жеңілдікті
Қазақстан Республикасының салық жүйесінің тарихында негізгі орынды 1994 жыл
Жеке тұлғалардың табыс салығы, кәсіпорындардың табысына салық; осы екі
Бұрынғы СССР мемлекеттерінде ұзақ уақыт бойы пайдаланылған салық салудан
Заңды тұлғалар бөлімінде келесі аспектілерде өзгерістер болды: табысқа салық
30% - барлық заңды тұлғаларға және 45% - банктерге
Бірінші рет салық төлеушілер қатарына кірістің бөлшегін кәсіпкерлік қызметтен
1994 жылы Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі өзгертулерді талдау, олардың
Мұндай шешуші шараларға қарамастан 1994 жылы жалпы ішкі өнімге
Осыған сәйкес Қазақстан Республикасының салық реформасының негізгі мақсаты ретінде
1) Нарықтық қатынастарды ынталандыру, әсіресе:
- кәсіпкерліктің белсенді қолдауы;
- жеке салық төлеушілердің алған табыстарын кәсіпкерлік қызметке
- Салық салу арқылы кең заң шығарушы базасын
- Кірістерді екі, үш рет салық салудан қорғау
2) Салық салуда нақты әділеттілікке жету:
- тұрмысы төмен жіктерге әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ету;
- кіріс алу көздеріне тәуелсіз салық салу шкаласын
- мемлекеттің ұлттық және территориялық мүдделерін есепке
- салық салу жүйесін құруда әлемдік тәжірибелерге пайдалануға
Осы мақсаттарға сәйкес Қазақстан Республикасының салықтық жүйесін өзгерту талпыныс
2 –этап.
2 – этаптың тапсырмалары: салық салуды төмендету, салықтардың санын
Жалпымемлекеттік
Заңды және жеке тұлғалардың табыс салығы;
Қосымша құн салығы;
Акциздер;
Бағалы қағаздар операцияларына салық;
Жер қойнауын пайдаланушылардан әлеуметтік төлемдер;
Жергілікті салықтар және алымдар:
1.Заңды және жеке тұлғалардың табыс салығы;
2.Жер салығы;
3. Көліктік құралдар салығы;
4.Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалардан тіркеу үшін
5. Қызметтің жеке түрлерімен айналысуға берілген құқық үшін алымдар;
6. Аукциондық сатулардан алымдар;
1999 жылдың 1 қаңтарынан бастап жалпы мемлекеттік салықтарға
Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі Президенттің заң күші
Қазақстан Республикасының салық жүйесі жоғарыда аталып кеткен құжатқа сәйкес
Бюджетке түсетін салықтар жіне басқа міндетті төлемдер:
1.Заңды және жеке тұлғалардың табыс салығы;
2. Қосымша құн салығы;
3. Акциздер;
4.Мемлекеттік тіркеуге жатпайтын бағалы қағаздар эмиссиясының ұлттық идентификациондық нөмірді
5. Арнайы төлемдер және жер қойнауын пайдаланушылар салығы;
6. Әлеуметтік салық;
7. Қазақстан Республикасының территориясына автокөлік құралдарды әкелгені үшін алым;
8. Жер салығы;
9. Заңды және жеке тұлғалардың мүлік салығы;
10. Транспорттық құралдарға салық;
11. Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалардың тіркеу
12. Бірлескен жер салығы;
13. Қызметтің жеке түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым;
14. Аукциондық сатылымдар үшін алым;
15. Нарықта тауарды сатуға берілетін құқық үшін алым;
16. Алматы қаласындағы символдарды жеке және заңды тұлғаларың фирмалық
17 Заңды және жеке тұлғалардың фирмалық атауларға, қызмет көрсету
3 – этап.
3 – этаптың негізгі тапсырмасы: салық төлеушілерге, фискалды ұйымдарға,
Жаңа салықтық Кодекстің құрылымы үлкен үш бөлімнен тұрады:
Жалпы.
Ерекше
Салықтық әкімшілдеу
Жалпы бөлім – салықтық заң шығарудың «Кодексі». Мұнда нақты
Берілген принципиалды жағдайлар жалпы бөлімде салықтық заң шығаруда негізгі
Ерекше бөлімге келетін болсақ, ең алдымен айта кетер жайт
Салықты әкімшіліктеу бөлімінде процестік сұрақтар анықталады. Бүгінгі күнде берілген
Көптеген Азаматтық Кодекстің аспектілері, оның ерекше бөлімінде, біздің қоғамның
Бюджетке түсетін салықтар және басқа міндетті төлемдер түрлері (
Салықтар
Корпоративтік табыс салығы
Жеке табыс салығы
Қосымша құн салығы
Акциздер
Жер қойнауын пйдаланушыларға арнайы төлем және салық
Әлеуметтік салық
Жер салығы
Көлік құралына салық
Мүліктік салық
Алымдар
Заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркелімі үшін алым
Жылжымайтын мүлікке және осы туралы мәмілеге құқықтарын мемлекеттік тіркелім
радиоэлектронды құралдарды және жоғары сапалы құрылғыларды мемлекеттік тіркеу үшін
Механикалық және көліктік құралдарды мемлекеттік тіркеу үшін алым
Теңіз және өзен кемелерін мемлекеттік тіркеу үшін алым
Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркеу үшін алым
Дәрі – дәрмектерді мемлекеттік тіркеу үшін алым
Қазқстан Республикасының территориясы бойынша автокөлік құралдарын жүргізуді мемлекеттік тіркеу
Жеке мемлекеттік тіркеу үшін алым
Аукциондардан алым
Елтаңбалық алым
Лицензиялық алым
Телеарналық және радио орталықтарының радио жиілік спектрін пайдалнуға рұқса
Төлемдер
Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлем
Жер бетіндегі су ресурстары үшін төлем
Қоршаған ортаны ластаған үшін төлем
Жануарлар әлемін пайдаланғаны үшін төлем
Ормандық пайдаланым үшін төлем
Ерекше қорғалатын табиғат территориялары үшін төлем
Радио жиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлем
Кеме, су жолдарын пайдаланғаны үшін төлем
Сыртқы (көрнекілеу) жарнамаларды тарату үшін төлем
Мемлекеттік баж
Сотқа берілген қуыным өтініштері, жеке өндіріс жұмысы бойынша арыздан,
Нотариалдық істерді жасағаны үшін, сонымен қатар нотариылды бекітілген құжаттар
Азаматтық актілерді тіркеу, сонымен қатар азаматтық актілерді тіркеу туралы
Шетелге кету құқығы құжатын және Қазақстан Республикасына басқа елдердің
Қазақстан Республикасына келуге шетел азаматтарының паспортына виза немесе оның
Қазақстан Республикасының азаматтығын алу туралы құжатты ресімдеу, Қазақстан Республикасының
Тұрғылықты жерді тіркеу үшін мемлекеттік баж
Аңға шығуға құқықтық рұқсат үшін мемлекеттік баж
Қазақстан Республикасының азаматтарына төлқұжат және паспорт үшін мемлекеттік баж
Қаруларды және оның оқ – дәрісін ұстауға және сақтауға,
Азаматтық қаруларды ( аңшылық суық қарудан, пневматиті, газды аэрозолды
Кедендік төлемдер
Кедендік баж
Кедендік алым
Төлемдер
Алымдар
1.2 Қазақстан Республикасы салық жүйесінің реформасындағы басты бағыттар және
«Қазақстан Республикасының салық және басқа міндетті төлемдер туралы Салық
Бірақ салық құрылымын және салық салу әдістемелерін сақтап қалу
Заңды тұлғалардың табыс салығына келсек, яғни, ол жобада «
Қосымша құн салығына оралсақ, Кодексті әзірлеу қосымша құн салығына
Салық Кодексі, айта кеткен жөн, жобасында « Арнайы салықтық
Бірақ бұл пікірлерді жүзеге асыруда қатаң принциптер кездеседі- қызмет
Салық Кодексінің Жалпы бөлімі Қазақстан Республикасы салық жүйесінің өзінше
Салық түрлерінің анықтамалары, алымдар және басқа міндетті төлемдер, салық
Салықтық нормаларды бұзушылар мемлекет алдында заң шығарудың жаңа бөлімінде
Әрине Қазақстан Республикасының салық жүйесін реформалаудың техникалық және ұйымдық
Бірақта Қазақстанның салық саясатындағыөзгерістер салық жүйесінің тиімділік тәртібіне сәйкес
Салық төлеушілердің әр категориясының экономикалық шығысты төмендету мен бір
Осы айғақтың өзінің түсінігі – қаражаттарды жұмылдыру қажеттілігі –
Тіпті егер Қазақстанда инвестициялық ортаны жақсарту мәселелері туралы дискуссиялар
Екінші жағынан Қазақстандық билік блогының экономика жетістігі түріндегі мемлекет,
2 САЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫН РЕФОРМАЛАУ
2.1 Салықтық реформалар және салық салу келешегі
Бюджетке түсетін салықтарды және басқа міндетті төлемдерді төлеуге жататын
салық төлеушінің менталитеті және азаматтық позициясы, яғни, оның қоғамдық
мотивация ерекшеліктеріне, яғни, салық төлеуші жақтан оның тәжірибесіне тәуелді,
Осыдан шешім: салықтық заң шығарудағыәр түрлі тапсырмалар, тек қана
Міне, осыдан келе, салық салу облысындағы зерттеулердің айтуынша субъективті
Салықтық реформаға енгізілетін салықтық жүйе түсінікті болу үшін, яғни,
Дамушы мемлекеттердің экономикасына салық реформасын жүргізуде енгізілетін салық жүйесінің
Осы аталып кеткен мәселелердің ең бастысы, бір жағынан халықтың
Бұл тек өзара байланысты ғана емес, сонымен бірге капитал
Экономиканың қажетті саласы және мемлекеттік қазынаны толтыру көздері болып
Жоғары да айтылғандай бөлшек тауарлы айналым біраз төмендеді. Оның
Сатылым тауарлардыңбөлшек салмағының төмендеуі, оның құрылымының жақсаруына әкелді. Көтерме
Нарық қызметінде сол сияқты көрініс бар, яғни кіші масштабта.
Өзекті мәселелер қаржылық ортада қалуда. Кәсіпорынның пайдасының ұлғаюына қарамастан,
Қазіргі таңда мемлекет алдында маңызды мәселе экономикада пайда болған
Дағдарыс кезеңінде салық салу аймағында нақты реформалар жүргізілгенжәне әлі
Салықтық жүйе арқылы пртекционистік экономикалық саясаттыжүргізуге және фритредерстік саясатты
Экономиканың дамуынасалықтың әсер етуі ынталандырушы ғана емес, сонымен қатар
Шекті мөлшердің негізінде салық салу және салықтық жеңілдіктерден бас
Салықтық жүйенің экономикалық реформада орны Салықтық Кодекстің бірінші бөліміне
Салықтық Кодекс салықтық жүйенің құрлуы және қызмет ету жалпы
Салық салу теориясының ең негізгі сұрағы түзу және жанама
Әр реформа жүргізгенде үйлесімді тікелей және жанама салықтардың қатынасы
Салықтың жіктелуі тікелей және жанама екені бұрыннан белгілі. Сол
Салық төлеуші тікелей салықты өзінің меншікті қаражаттарынан төлеуі тиіс.
Жанама салықтар: қосымша құн салығы, акциздер, кедендік баж, сатудан
Өткен ғасырдың соңында дамыған елдерде жеке тұлғаларға табыс салығы
Қорытындылай келе біз жанама және тікелей салықтан бас тартпауымыз
Бірақ бұлар экономикалық процестерге күшті әсер етуші қару секілді,
Салықтық реформаны жүргізуде қарама – қарсы шаралар қабылданады.
Салықтық реформаға еріктен тыс қарсы шығу болады. Себебі экономикалық
2.2 Салықтық жүйенің атқарылымы
Жаңа салықтық жүйе Қазақстанға 90- жылдың басында енді. Іске
Негізінде нарыққа көшуді іске асырғанда Батыс Еуропа мемлекеттерінде қызмет
Нарыққа көшу кезінде жаңа салықтық жүйе туралы заң шығаруда,
Салықтық қатынас құрамында әкімшіл - әміршіл жүесін сипаттайтын салық
Ертеде қызмет атқарған салықтық экономикалық мағынасы айтарлықтай өзгерді.
Салықтық жүйенің енгізілгеніне біраз уақыт өтті. Осы уақытқа дейін
Қазақтан Республикасында қабылданған конституция көбінесе әлеуметтік – экономикалық және
Қазақстан экономикасы үшін бүкіл әлемдік бизнес есігі айқара ашық.
Салық жүйесінің қазіргі ең үлкен кемшіліктері болып, болып салық
Жиынтық салықтық ставканың жоғарлығы тиімсіз әсер тигізді:
ұлттық өнімнің төмендеуіне, оның құрлымының нашарлануына, халықаралық және ішкі
капиталдың шетелге ағуы;
шаруашылық өмірде қылмыстық іс-әрекеттердің болуы, көлеңкелі экономиканың өсуі;
Басқа сөзбен айтқанда, салықтық жүйе тамырлы құрылуда қамтамасыз етіледі.
Экономикалық реформаның мақсаты экономиканы құлдырату емес, керсінше Қазақстанның ұлттық
Салықтық жүйе фискалды, сенімді және әлеуметтік- экономикалық мәселелерді мемлекетке
Салықтық жүйе салық төлеушіге тұрақты және түсінікті болу керек;
Салықтық салу барлық шаруашылық субьектілерге бірдей болу қажет;
Салықтар саны қысқартылуы тиіс;
Салық салу төмендетілу қажет, салық салудан болатын шығындардан кірісті
Салық төлеушілердің қорғанысың қамтамысыз ету. Салық төлеушінің ақтығына қарсы
Салық төлеуде заңды және заңсыз тәсілдерін тоқтату және салықтың
Бапта тек қана Қазақстан экономикасының тиімділігінің жоғарлауына және
3 ЗАҢДЫ ЖӘНЕ ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ТАБЫС САЛЫҒЫ
3.1 Жылдық жиынтық табыс және заңды тұлғалардың жылдық жиынтық
Заңды және жеке тұлғалардың табыс салығының әлемде таралғаны белгілі,
Аталған салықтардан соңғы екінші алып қою нәтижесінде оның өмір
Сондықтан да заңды тұлғалардың табыс салықтары жоғарыда көрсетілген
табыс салығы бюджет қарамағына неғұрлым жақсы жұмыс істесе, соғұрлым
прогрессивті салықтар нарық үшін табысты емес, өйткені “теңестірілген ақиқатқа”
әлсіз экономикадағы репрессивті салықтар керісінше әлсіздерді жоғалтады, өйткені
табыс салығының ставкасы жоғарылаған сайын, кәсіпорынды дамытуға қажет қаражаттарды
инвестицияланатын салық салынатын табысты құрайтын салық- бұл әлі жоқ
Осыдан үш маңызды қорытынды:
Біріншіден, тек қана экономикалық көрсеткіштерге байланысты емес пропорционалды салықтар
Екіншіден, салықтар әлсіз кәсіпорындарды қатайтуға және әлділердің
Үшіншіден, салықтық пресс бүкіл елдің экономикалық құрлымына және жеке
Сонымен қтар қоршаған ортаның өзгерістері бойынша табыс салығының әлеуметтік
Осылайша табыс салығын қоғамдағы әлеуметтік қиындықтарды төмендету немесе жоғарлату
Белгілі уақыт ішінде заңды тұлғалардың салық салынатын жиынтық табысты
қандай да бір мемлекеттік жәрдем ақы алмайтын еңбекке
бір салықтар бойынша сынақтар жүйесі және басқа салықтар төлеуді
шетелдік операциялармен байланысты екі рет салық салуды алып тастау.
Негізгі құралдардың амортизациясына салық салу мақсатындағы жеделдетілген нормалар, табыстың
Қаржылық қызмет нәтижелерін салық салудан табысты құрудан босату, сонымен
Кәсіпорынның қаржылық қызметіне инфляциямен шақырылған зиян үшін орын толтыру
Заңды тұлға – резиденттің жылдық жиынтық табысы Қазақстан Республикасында
Резидент емес – заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы үнемі
Жылдық жиынтық табыс құрамына салық төлеушінің барлық табыстарының түрлері
тауарларды (жұмыс, қызмет) өткізуден табыс;
амортизацияға жатпайтын активтер, құрылыс, ғимараттарды,
міндеттемелерді жоюдан табыстар;
күмәнды міндеттемелер бойынша табыстар;
мүлікті жалға беруден табыстар;
бантермен және мекемелерді банктік операциялардың жеке түрлерін жүргізетін провизияларының
қарызды талап етуден табыстар;
кәсіпкерлік қызметті тоқтату немесе қызметін қысқартуға келісім үшін алынған
шығып қалған активтердің топтардың баланстық құннан асып түскен құнынан
кең-байытуларды құрастыру салдарының өтімділік қорына төлемдер соммасының кең-байыту орындарын
жалпы үлестік меншіктен табысты бөлуден алынатын табыстар;
қарыз алушының өтемақылары, өсімпұл және тағы басқа санкциялар,
алдын ала ұсталынған алымдар боынша алынған өтемдер;
қайтарусыз алынған мүлік орындалған жұмыстар , көрстеліген қызметтер;
дтвиденттер;
сый ақылар;
оңтайлы бағамдық айырмашылық;
ұтыстар;
роялти;
әлеуметтік сфераның объектілерін жоюдан алынған табыстардың шығындардан асып түсуі.
Тауарларды (жұмысты, қызметті) өткізуден табыстар:
Тауарларды өткізуден табыс болып өткізілген тауарлардың, істелген жұмыстардың, көрсетілген
Тауарларды өткізуден табыстар келесі жағдайларда түзетуге жатады:
тауарларды толық немесе бөлшекетп қайтару;
мәміле шарттарын өзгерту;
өткізілген тауарлар үшін келісілген өтемнің өзгеруі;
өткізілген тауарлардың оларды теңгемен төлеуде құнының айырмашылығын алу.
Табысты түзету көрстеліген өзгерістер жүргізілген салықтық уақыттың барлығы бойынша
Амортизацияға жатпайтын активтер, құрылыс, ғимараттар, үймереттерді өткізгенде құннан асып
жер учаскелері;
аяқталмаған құрылыс объектілері;
қондырылмаған құрал жабдықтар;
тауарларды өндіргенде салық төлеушімен қолдалынған негізгі құралдар және материалдық
бағалы қағаздар;
заңды тұлғаның кез-келген ұйымдастыру-құқықтық нысанына қатысу үлесі;
2000 жылдың 1-қаңтарына дейін Қазақстан Республикасының салықтық заңдылықтарына сәйкес
Салықтық Кодекстің 138-140 баптарына сәйкес инвестициялық жобада жоюға
Аталған активтерді өткізудің құны және олардың 3 және 4
Баланстық құн болып айдың бірінші күні бухгалтерлік баланста көрсетілген
Кәсіпкерлік қызметте қолданылатын ғимараттарды, үймереттерді, құрылыстарды өткізуде құнның өсуі
Бағалы қағаздарды өткізуде құнның өсуі болып табылады:
Қарыздық бағалы қағаздардан басқа бағалы қағаздар бойынша өткізу құны
Қарыздық бағалы қағаздар бойынша - өткізу құны мен иемдену
Міндеттемелерді жоюдан табыстар:
Міндеттемелерді жоюдан табыстарға жататындар:
Міндеттемелерді салық төлеушіден оның несиесімен жою;
Қазақстан Республикасының заң актілерімен бекітілген міндетемелерді арыздың мерзімі өтеумен
Міндеттемелерді соттың шешімі бойынша жою;
Міндеттемені жою нәтижесінде алынған табыс сомасы жойылған кредиторлық берешек
Күмәнды міндетемелер бойынша табыстар.
Тауарларды алуда пайда болған міндеттемелер, сонымен қатар жұмысшыларға есептелген
Банктердің провизия құру көлемдерін төмендетуден табыстар.
Құрылған провизиялар көлемін төмендетуден табыстар болып бұрын есептеулерге енгізілген
Қарызды талап етуден табыстар.
Қарызды талап етуден табыстарға салық төлеушінің талап бойынша қарыз
Шығып қалған активтер топтарының құнының баланстық құнынан асып түскен
Топтардың шығып қалған активтерінің құны салықтық кезең басында топтың
Кен байту орындарын құрастыру салдарының өтімділік қорына
төлемдер сомасының кен байыту орындарын құрастыру бойынша өтімділік шығындар
Егерде кен байыту орындарының құрастыруы кезіндегі өтімділігі бойынша шығындар
Егерде кен байыту орындарының құрастыру кезіндегі өтімділігі бойынша жер
Алдын-ала ұсталынған алымдар бойынша алынған өтемдер:
1. Алдын-ала ұсталынған алымдар бойынша алынған өтемдерден табыстарға жататындар:
алдын-ала алымдарға жатқызылған күмәнді болып табылған және ағымдық салықтық
шығындарды жабуға мелекеттік бюджеттен алынған қаражаттар соммасы;
бұрын есептеулерге жатықызылған шығындарды жабу үшін алынған басқада өтемдер.
Алынған өтемдер қай уақытта өтелген салықтық режим бойынша табыс
Сақтандыру мекемесінің сақтанушыға жинақ емес сақтандыру келісім шарты алдын-ала
Қайтарусыз алынған мүлік.
Салық төлеушінің қайтарусыз алған әрбір мүлігі, жұмыстары және қызметтері
Табыс болып табылмайтындар:
жарғылық капиталға салымдар ретінде алынған мүліктер;
мемлекеттік бюджет қаражаттарынан алынған субсидиялар.
Жылдық жиынтық табысты түзету.
Салық төлеушінің жылдық жиынтық табысынан алып тасталынатындар:
Қазақстан Республикасының резидент – заңды тұлғысынан бұрын Қазақстан Республикасы
Эмитенттің орналастыруда алған меншікті акциялардың құнының номиналдық құнынан асып
Қор биржасын “А”және “В” тізіміндегі акциялар мен облигацияларды орналастырудағы
Мемлектеттік бағалы қағаздар операцияларынан табыстар;
табиғи және техногенді төтенше жағдайлар кезінде гуманитарлық көмек түрінде
Қазақстан Республикасының үкіметінің шешімі негізінде мемлекеттік кәсіпорынның мемлекеттік органнан
Қазақстан Республикасының зейнет ақымен қамтамасыз ету және жеке зейнет
2.Салық төлеушінің ағымды салық периодында қолданған активтерді бағалау
Активтердің жаңа бағалау әдістеріне көшу салық төлеушімен салық органын
1.Жылдық жиынтық табысты алумен байланысты салық төлеушінің шығындары қазіргі
2.Кодекстен нормалар шегінде шығындар есебіне жататын жағдайлары қарастырылған.
Есептеулер салық төлеушімен жылдық жиынтық табысты алумен байланысты шығындарды
3.Нақты монополистердің кешкен залалдары ҚР-нің заңдарымен бекітілген нормалар шегінде
4.Егерде шығындардың барлық түрлері бірнеше шығындар баптарына жатқызылған жағдайда
5.Алымдарға жылдық жиынтық табысты алумен байланысты мемлекеттік бюджетке кіргізілуге
Қызметтік іс сапарлар кезіндегі өтемақыларға жататындар:
бронь үшін шығындарды төлеумен іс сапар орнына жету және
бронь үшін шығындарды төлеумен қоса тұрғын үйлерді жалдауға байланысты
ҚР-ның көрсеткіштер шегінде айлық есептік көрсеткіштің екеуі көлемінде іс
ҚР-ның Үкіметінің бекіткен нормалары шегінде ҚР-ның сыртындағы іс сапарларда
2.Өкілетті шығындарға салық төлеушінің тұлғаларға қызмет көрсету қабылдаумен, сонымен
Өкілетті шығындарға жатпайтындар және банкеттерді, мерекелерді, демалысты ұйымдастыруға кеткен
Өкілетті шығындар ҚР-ның Үкіметі бекіткен нормалар шегінде алымдарға жатады:
Сыйақылар бойынша алымдар.
1.Сыйақылар бойынша алымдарға жататындар:
Алынған несиелер бойынша сыйақылар, сонымен қатар құрылысқа алынған несиелер
Сенімді басқаруға алынған мүлік үшін сыйақы;
Шығару және орналастыру шарттарына сәйкес қарыздық бағалы қағаздар иелеріне
Депозиттер
2.Сыйақы бойынша ұсталымдар келесі мөлшерде жүргізіледі:
1) теңгемен алынған және орналастырылған қарыздық бағалы қағаздар, депозиттер,
2) шетел валютасымен алынған және орналастырылған қарыздық бағалы қағаздар,
Негізгі пунктпен бекітілген шектеулерге қосымша ретінде ұсталуларға енгізуге жататын
Ұсталуларға жататын және заңды тұлға- резидентке төленетін сыйақы сомасы
Қосымша шектеулер қаржылық мекемелерге жүргізілмейді.
3.ҚР-ң Ұлттық Банкісінің қайта қаржыландыру ставкасы және Лондандық банк
4.Егерде несие үшін сыйақыны есептеуде жылжымалы ставканы құру жағдайында
Төленген күмәнді міндеттемелер бойынша ұсталымдар.
Егерде бұрын табыс деп саналған күмәнді міндеттемелер салық төлеушілермен
Күмәнді талаптар бойынша алымдар.
1.Күмәнді талаптар – заңды тұлғаларға және ҚР-ң жеке кәсіпкерлері-резиденттеріне,
2.Алымдарға Кодекске сәйкес күмәнді болып табылған талаптар жатады.
Салық төлеушінің алымдарға күмәнді талаптарды жатқызуы келесі шарттарды орындағанда
Олардың бухгалтерлік есепте алымдарға жататын сәтте көрсетілуінде;
Қабылданған тәртіпте безендірілген келесі құжаттардың бар болуы кезінде шот-фактуралар;
3.Құжаттардың нақты баптарының 2 бөлімінде көрсетілгендерден басқа дебиторды банкрот
4.Нақты баптың 2 пунктінің 2 бөлімінде көрсетілген шарттарды ұстану
Резервті қорларға есептеулер бойынша алымдар:
1.Заңдылықтарға сәйкес қабылданған өз қызметін келісім шарт негізінде жүргізілетін
2.Жеке банктік операцияларды жүзеге асырушылар, банктер мен ұйымдар келесі
Активтер мен міндеттемелерде сенімсіз категорияларға жатқызу ҚР-ның мемлекеттік органдарымен
3.Резервтік қорларға аударымдар бойынша шегерістер нақты баппен бекітілмеген тарауы
Ғылыми-зерттеу, жобалық, тәжірибелік конструкторлық жұмыстар бойынша шығындар.
Табыс табумен байланысты ғылыми-зерттеу, жобалық тәжірибелік конструкторлық жұмыстарға кеткен
1.Сақтандыру сыйақылары, жинақтық сақтандыру келісімдері бойынша сақтандыру сыйақылары, шегерістерге
2.Банктер - жеке тұлғаның салымдарын (депозиттер) ұжымдық кепілдік ету
Әлеуметтік төлемдерден шығындарды шегеру.
Жұмыскерлердің уақытша жұмысқа қабілетсіздікті төлеу, жүкті болу бойынша демалыс
Геологиялық зерттеу және табиғи ресурстарды табудың дайындау жұмыстары
1. Кепілденушімен геологиялық зерттеуді өткізу және бағалау кезіндегі пайдалы
Осы шығыстар кірістер соммасына азайту жолымен түзетуге жатады,
Пайдалы қазбаларды өткізу кезіндегі алынған кірістер;
Салықтық Кодекстің 91-бабына сәйкес жалпы жиынтық табыстан ерекшелікке жататын
2. 1-баптың пунктісінде бекітілген тәртіп геологиялық зерттеу, табиғи ресурстарды
3. Қазақстандық мамандармен аумақтық әлеуметтік саласының даму шығындары
Кері бағамдық айырмашылық бойынша шегерімдер.
1.Салық төлеушінің жалпы жылдық табысты табумен байланысты кері курстық
2.Құрылысқа алынған несиелер бойынша кері бағандық айырмалашылық және құрылыс
3.Кері курстық айырманың максимальды соммасы шегерістерге жататын салық
Нақты пунктің жағдайына байланысты салықтық кезеңдегі шегерімдерге жатқызылуы
Салықтар шегерімі:
1.Шегерімдерге аударылғандар шегінде мемлекеттік бюджетке төленген төлемдер жатады, келесілерден
1) жалпы жылдық кірісті анықтағанға дейінгі салықтар;
2)ҚР-ның территориясында және басқа да мемлекеттерде
3)Жоғары табысқа салық;
2.Алдыңғы салықтық кезең үшін ағымдағы салықтық кезеңде төленген салықтар,
Шегерімдерге жатпайтын шығыстар.
Шегерімге жатпайтындар:
1)Жалпы жиынтық табыспен байланысты емес шығыстар;
2)Құрылысқа және активтерді иемденуге және капиталдық сипаттағы басқа да
3)Айыппұлдар және өсімпұлдар мемлекеттік бюджетке тапсырылады;
4)Жалпы жылдық табысты алумен байланысты шығыстар;
5)ҚР-ын құқықтық нормативтік актілермен бекітілген төлеуге жататын басқа да
6)Құрылыс, эксплуатация және объектілерді жаңарту немесе кәсіпкерлік қызметке пайдаланылмайтын
7)Берілген мүліктің, атқарылған жұмыстардың, салық төлеушімен көрсетілген қызметтер құны.
Заңды тұлғалардың табыс салығын төлеу мерзімдері және есептеу тәртібі.
Корпоративтік табыс салығының соммасын есептеу.
135 Салықтық кодекстің 1-бабының бекітілген пунктісімен салықтық кезеңге мөлшерлемелерді
Аванстық төлемдер соммасын есептеу.
Салықтық кезең барысында кодекспен бекітілген аванстық төлемдерді енгізу жолының
Салықтық кезеңдегі корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияда көрсетілген салықтық
3. Корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияны тапсыруға
4.Салықтық кезең барысындағы біркелкі мөлшерлермен аванстық төлемдер соммасы салық
5.Корпоративтік табыс соммасы бойынша декларацияны тапсыруға дейінгі кезеңдегі төлеуге
6.Корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияны тапсырғаннан соң төлеуге жататын
7.Салықтық кезеңнің қорытындысы бойынша шығындарға ұшыраған немесе салық салынбайтын
8.Салықтық органмен келісуі бойынша салық төлеуші салықтық органдарға өтініш
Корпоративтік табыс салығын төлеу тәртібі мен мерзімі .
1.Салық төлеушілер корпоративтік табыс салығын өздерінің тұратын мекенінде жүзеге
2.Салықтық кодекстің 126 бабына сәйкес ағымдағы айдың 20 күнінен
3.салықтық кезеңге корпоративті табыс салығы бойынша декларация бойынша есептелінген
4.Декларацияна тапсыруды бектіліген мерзімнен кейін 20 күннен кем емес
Құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушімен корпоративті табыс салығын төлеу
1.Құрылымдық бөлімшелерінің тіркеу шотына тіркеу жөнінде салықтық органды
2.Мемлекеттік органмен бекітілетін салықтық кезеңнің қорытындысы бойынша салықтық төлемдер
3.Қазақстан республикасының бекітілген заңына байланысты салық төлеушілер өздерінің сәйкес
4.Құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер салықтық кезеңде төлеуге жататын
Құрылымдық бөлімшелері үшін аванстық төлемдерді төлеу кезінде Астана, Алматы
Есептеудің көшірмелері салық төлеушінің тіркеу орны бойынша салық органымен
5.Салық төлеушілер өзінің тіркелген жеріндегі салық ұйымдарына салықтық кезеңде
Шетел салығын тапсыру.
1.Табыс салығын және кіріс бойынша табыс салығын шетелде төленген
2.Баптың 1 пунктінде көрсетілген төленетін соам мөлшері салық төлеушінің
3.Баптың 1 пунктінде заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне
3.2 Салықтық декларация және салықтық кезең.
Салықтық кезең.
1.Корпоративтік табыс салығы үшін салықтық кезең болып күнтізбелік жыл
2.Егер ұйым жыл басталып кеткеннен кейін құрылса, онда салықтық
3.Егер ұйым жыл аяқталмай жұмысын тоқтатса немесе қайта құрылса
4.Егер күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылған ұйым осы жыл
Салықтық декларация.
1.салықтық Кодекстің 368-377,385-397 баптарына сәйкес арнайы салықтық тәртіпті қолданатын
2.Корпоративті табыс салығы бойынша декларация – декларациядан, корпоративтік табыс
3.3 Жеке табыс салығы бойынша төлем көздерінен алынатын кірістер
Жұмыскерлердің төлем көздерінен алынатын табысы.
1.Салықтық Кодекстің 152 бабында көрсетілген салықтық ұсталынған сомаларына азхайтылған
2.Материалдық пайдалар немесе материалды, әлеуметтік игіліктер түріндегі күштерді қоса
Жұмыскерлердің натуралыд нысандағы табысы.
1.Жұмыскерлердің натуралды нысанда алған табысы:
натуралды нысандағы еңбек ақы
жұмыскерлердің алған тауары, жұмыскердің мүддесіндегі белгілі бір қызметтерді орындау,
Жұмыскерлердің үшінші тұлғадан алған тауарлардың құнын жұмыс берушілер төлеуі.
2.Жұмыскерлердің натуралды нысандағы табысы болып, қосымша құн және акциздерге
Ма бойынша келісім шартқа сәйкес сақтандыру сыйақыларын төлеуде шығыстары;
Жұмыс берушінің жұмыскерлердің өз қызметіне байланыссыз жұмсауларының орнын толтырудағы
Салықтық ұстау
Жұмыскерлердің төлем көздерінен алынған табысын анықтауда
ағымдағы салықтық жылдың әр айы үшін ұстауға жататындар:
1) Қазақстан Республикасының заң шығару актісімен бекітілген айлық есептік
2) Жұмыскердің қарауындағы жандардың пайда болған айдан бастап, отбасның
Отбасы кіретіндер: бірге тұратын және шаруашылық қызметімен бірге айналысатын
Қараудағы жан – салық төлешінің табысына өмір сүріп жатқан
3) Қазақстан республикасы заң шығарумен бекітілген мөлшердегі жинақтық зейнетақы
ә) Салық төлеші жазған өтініштері және растаушы құжаттарды негізге
Салықты ұстау және есептеу.
а)Жұмыскердің табысына жеке табыс салығының сомасы Салықтық Кодекстің 145
ә)Жеке табыс салығын есептеу және ұстау мемлекеттік ұйымның өкілімен
б) Жұмыскердің салықтық жыл бітпей жұмыстан шығып қалса, салық
Жеке тұлға жұмыс орнын ауыстырғаны туралы салық агентіне жаңа
Бір жолғы төлемнен табыс.
Бір жолғы төлемнен табысқа, салық төлеушінің Қазақстан Республикасының заңшығарумен
Салық сомасын есептеу.
Жеке табыс салығының сомасы Қазақстан Республикасының заң шығарумен бекітілген
Басқа да табыстар.
Төлем көздерінен алынбайтын басқа да табыстар.
Төлем көздерінен алынбайтын табыстарға Кодекстің 149 – 162 баптарына
Жеке табыс салығы бойынша декларация.
Мемлекеттік ұйымдар өкілеттілігі бекіткен нысандар бойынша жеке табыс салығының
Төлем көздерінен алынбайтын табысы болса;
Салықтық 2000 – ға айлық есептік көрсеткіш сомасын
Қазақстан Республикасының шегінде табыс алатынжеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасы шегіндегі шетел банктерінде шоттары бар жеке тұлғалар;
Мемлекеттік қызметкерлерге арналған заң шығару нормалары жүргізілетін тұлғалар, мұнда
Қазақстан Республикасының Парламент депутаттары және сот.
Жеке табыс салығы бойынша декларацияны тапсыру мерзімі:
Жеке табыс салығы бойынша декларация тіркелген жеріндегі салықтық ұйымдарға
Арнайы салықтық тәртіп бойынша төлейтін жеке кәсіпкерлер арнайы салықтық
Шетел салығын есепке алу.
Қазақстан Республикасы шегінде төленген жеке табыс салығының сомасы Қазақстан
Салық төлемінің саналмауы.
171 – бабының 2, 3, 5, 6, тармақшаларына сәйкес
ҚОРЫТЫНДЫ
Салықтық реформаның кейбір қарама – қайшылықтарына қарамастан оның үлкен
Экономикалық ғылымда жиналған тәжірибелер мен пікірлер алмастыру, кең пікірсайыстар,
Ең алдымен жеке тұлғалардан табыс салығын және халықтан салықты
Мемлекеттік әлеуметтік бюджеттен тыс қорларға сақтандыру төлемдерін әлеуметтік салық
Салықтық жүйені жоюмен бір уақытта салық салудан табысты көздеушілермен
Жалпы заңның қаталдығы оның міндетті түрде орындалуынан бас тартса
Салықтық реформа салықтық жүйедегі жеке түзетулерге қарағанда, осы салықтық
Дәйектілік және салық жүйесінің барлық элементтері экономикалық классификациялы қорытынды
Жеке тұлғалардан кейбір уақыт кезеңіне жеке табыс салығы заңы
Заңды тұлғалардың табыс салығына қойылатын негізгі талаптар:
- барлық кәсіпорындар біркелкі жағдайларда болуы үшін және оның
- ол күшті кәсіпорындарды ынталандыруы керек және әлсіз кәсіпорындардың
- салықтық пресс бүкіл елдің экономикалық және жеке кәсіпорындардың
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
«Бюджетке түсетін салықтар және басқа міндетті төлемдер туралы »
Салық бойынша нұсқаулы және нормативті актілер жинағы. (1996 жылдың
Бюджетке заңды тұлғалардан табыс салығын төлеу және есептеу тәртібі
Бюджетке заңды тұлғалардан табыс салығын төлеу және есептеу тәртібі
Қазақстан Республикасының « Бюджетке түсетін салықтар және басқа міндетті
Абдракимова Ж. «Корпаративтік табыс салығы». Қаржы – Қаражат Алматы,
Алейбеков М. О. «Салықтық реформалауда бастылар туралы», АльПари, Алматы,
Амрекулов Н. «Бірлескен салу концепциясы» Транзитная экономика, Алматы, 2000.
Арыстанбеков К. «Экономикалық реформаның стратегиясы және тактикасы» Саясат; Алматы,
Аскарова Э.Р. «Салық салудан босатылу және әр түрлі ставка
Байдүйсенов А. Д. «Қазақстанның салық жүйесі» // Қазақстанның қаржысы//
Бахытжанова З.С. «Шетел заңды және жеке тұлғаларға салық салу»
13.Галкин.В.Ю. Шаруашылық жүргізудің жаңа әдістері: кәсіпорнның кірісінен салық төлемдер
14.Есенбаев М. Салықтар - өркениет үшін төлем. Қазақстанның қаржысы,
15.Зейнелгабдин. А.Б. Қаржы жүйесі: экономикалық маңызы және пайдалану механизмі.
16.Киперман Г.Я., Белялов А.З. « Азаматтарға және кәсіпорындарға салық
17.Кэмпбелл Р., Макконнелл, Стэнли Л. Брю «Экономикс: принциптер, мәселелер
18.Мельников В.Д., Ильсов К.К. «Қаржы» Алматы-1997ж.
19.Мунатаев М.М. Қазақстанның агроөнеркәсіп өндірісін реформалаудың негізгі бағыттары. Алматы,
20.Маметова Р.А. Бюджетке салықтарды және басқа міндетті төлемдер туралы
21.Муров И.А. Салық салу жүйесін реформалаудың негізгі бағыттары. Алматы,
22. Нурсеитов Э. “Бюджетке салықтар және басқа міндетті төлемдер
23.Наумова Н.Н. Салықтық жүйенің реформасы // Алматы, 1999ж.
24.Оспанов М.Т. салықтық реформа және салықтық қатынастардың үйлесімділігі. Баспа:С-Петербург.,
25.Столяров В.Ф., Хасан-Бек Ц.М. «Салық салу және нарықтық экономика»
Киев 1992.
26.Туленбаев К.М. Зейнетақы реформасын мемлекеттік реттеу //
Қазақстан қаржысы. Қаржы-Қаражат Алматы, 2001.
27.Худяков А.И. Қазақстанның салық жүйесі. Табыс салығы, Алматы, Баспа.
28.Черник Д.Г. «Салықтар». М., «Қаржы және статистика», 1994.
29.Юткина Т.Ф. Салықты жүргізу: реформадан реформаға. -М.: ИНФРА-
М, 1999ж.
30.Салықтар: оқу құралы/Д.Г. Черник. М., Қаржы және статистика, 1995.
31.Салықтық портфель /Д.Н. Акуленок. М., «Соминтек», 1993.
32."Салықтар - 92", жур. «Экономика және өмір», №4, 1992
33."Салықтар", жур. «Экономика және өмір», №36, 1992 жыл.
34. «Салықтар» оқу құралы. М «Қаржы және статистика», 1996
35.Қазақстандағы салықтар: Салық төлеушілер мен салық инспекторының анықтамалары. -2
57