Мазмұны
Кіріспе
І. Ақшаның қажеттілігі және түрлері
1.1. Ақшаның қажеттілігі мен экономикалық мәні
1.2. Ақшаның формалары мен түрлері
ІІ. Ақша қызметтері және олардың қазіргі жағдайдағы
2.1. Ақша айналыс құралы
2.2. Электронды карточкаларды қолданудың мәселелері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Ақша ежелгі заманда пайда болды, олар тауар
Әрбір ерекше тауар міндетті түрде тұтыну құны ретінде
Электрондық төлемдер жүйесі қоғамның өте кең тобының өміріне
Төлем карточкалары қазіргі заманғы төлем құралдары саласында болашағы
І. Ақшаның қажеттілігі және түрлері
1.1. Ақшаның қажеттілігі мен экономикалық мәні
Ақшаның өмір сүруіндегі обьективті қажеттілік ол тауар өндірісі
Бірақ XVI ғасырдың басында утополиялық социализмнің негізін қалаушы
Ол аздай Т . Моор тағы былай деді
XIX ғасырда соцоилизмнің утопистері : Прудон, Оуэн ,
Осыған байланысты К. Маркс былай дейді : "Ақшаларды
Ақша тауардан дами отырып , тауар болып қала
Ақша - жалпы бірдей эквивалент, ерекше тауар ,
Жалпыға бірдей эквивалент ролі тарихи түрде алтынға бекітілген.
Ресей XIX ғасырдың 20 - жылдарда алтын өндіруден
Алтынды ең көп өндіретін Оңтүстік Африка Республикасында алтын
Қазақстанды 160 алтын кен орындары бар . Соның
Алтын тек қана валюта резервтерді ғана құрамайды сонымен
Алтын қоғамдық қатынастарды тудырушылар болып келеді . Бұл
1.
айырбас құнының дербес формасы
еңбектің сыртқы заттық өлшемі
Жалпыға тікелей айырбасталу формасында ақшаны пайдалану , кез
Ақшаның айырбас құнын дербес формасы ретінде пайдалану тауарларды
Еңбектің сыртқы заттық өлшеуші тауарды
Ғалым - экономистердің арасында алтынның ақшалай тауар ретіндегі
Алтын ақшаның классикалық қызметтерін атқаруды жалғастыруда дейді екінші
Жекелеген елдердің ішінде алтын айналысы жоқ . Төлем,
1.2. Ақшаның формалары мен түрлері
Ақша айналымының тарихы мынаны дэлелдейдІ, яғни ақша біртекті
Ақшаның материалдық-заттық ерекшеліктеріне сәйкес оны толыққұнды және толыққұнсыз
Толыққұнды ақша - номиналды құны сатып алушылық құнымен
Толыққұнды емес ақша - сатып алушылық құны ақша
Ақша өзінің даму эволюциясында мынандай сатыларды өтті:
Металдық;
Қағаздық;
Несиелік;
Электрондық ақша.
Металл ақшалар - бұл толыққұнды, нағыз ақшалар, олардың
Монета - бүл заңмен бекітілген формасы, сыртқы пішіні,
Мемлекет монетадағы таза металдың құрамын (пробасын), салмағын, массасыи,
Металл ақшалар өз дамуында ұзақ жол жүрді, яғни
Алғашқы монеталар біздің дәуірімізге дейінгі VII ғасырда Лидия
Өз бейінін монетада кескіндеген тұлға А. Македонский болды.
Айналымға сәйкестендірілген, стандартты монеталардың енгізілуі ақшалардың толық көлемде
Монеталар толыққұнды, сонымен бірге айырбастық болып бөлінеді. Толықкүнды
Айырбас монеталары арзан түсті металдардың қоспаларынан дайындалады, олардагы
Монеталарды құю эмиссия ретінде карастырылады. Эмиссия латындық «еmissio»
Ақшаның рөлі тарихи тұрғыда алтынға бекітілген. Алтынның барлық
Біріншіден, түракты, әдемі, жеңіл, шыгынсыз бөліну сияқты табиғи
Екіншіден, оның жоғары құны бар, яғни баска металдармен
Алтынды өндіру - өте киын әрі капитал сыйымды
Алтынның негізгі өндірушілері болып Оңтүстік Африка Республикасы (әлемдік
Қазақстанда кептеген алтын кеніштері бар, шамамен алғанда алтынның
Тауарлық өндіріс пен айналым көлемдерін кеңейту айырбас операцияларының
Оларға ұсақ монеталар, қағаз және несиелік ақшалар жатады.
Қағаз ақшалар - нағыз ақшалардың өкілдері. Тарихи тұрғыда
Қағаз ақшалардың өзіндік құны жок, егер оларды шығару
Табиғаты бойынша қағаз ақшаларға тұрақсыздық тән екендігін атап
Әрбір егеменді мемлекет өзінің ұлттық валютасын, яғни өз
Өндірістің дамуы, коммерциялық жоне банктік несиелеу саласының кеңеюі
Қағаз ақшалар сатып алу және төлем құралдары ретінде
Қағаз - ақша айналымы үнемі көмекші сипатта болады.
Несиелік ақшалар - айналымдағы толыққұнды ақшаларды алмастыратын және
Тауарларды сатып алу бойынша ірі мәмілелерге банктердің несие
Несиелік ақшалар өз дамуында мынандай сатылардан өтті: вексель,
Вексель - бұл вексель айналысының заңымен бекітілген мерзім
Аудармалы вексель (тратта) - вексель беруші кредитордың (трассант)
Вексель абстрактылығымен, яғни құжатта мәміле турі жөніндегі ақпараттың
Демек, вексель несие және ақшалық есеп айырысу құралы
Вексельдерді пайдалану айиалым шыгындарын үнемдеуге ықпал етеді. Қазіргі
Вексельді айналым нәтижесінде банкноттық айналым пайда болды.
Банкнота - бұл эмитент банктің міндеттемесі. Ол вексельден
Қазақстандағы банкноттардың эмитенті болып Ұлттык Банк саналады, олар
Банкноттық айналым кеңістіктегі несиелік ақшалардын эрекет етуін кеңейтуге
Чек - бұл талап бойынша құрылған катаң есеп
Ішкі айналымдагы чектер банктерден қолма-қол ақшаны алу үшін;
Есеп айырысу чектері ордер сипатында болады. Шот иелеріне
Банк қызметіне механикаландыру мен автоматтандыруды енгізу, банктік есеп
Электрондық төлемдер жүйесі қоғамның өте кең тобының өміріне
Сонғы жылдары шет елде және Қазақстанда тауарларды «Интернет»
ІІ. Ақша қызметтері және олардың қазіргі жағдайдағы
2.1. Ақша айналыс құралы
Ақшаның әрбір қызметі ақшаның тауар айырбастауы процесінен туындайтын,
Ақша құн өлшемі ретінде . Құнның өлшем қызметі
Ақша құн өлшемі қызметін идеалды , оймен ойлау
Тауар бағасын өлшеу үшін қолма - қол ақшаның
Ақша түрінде көрінетін тауардың құны , оның бағасы
Құн өлшеу қызметі жалпы эквивалент ретіндегі ақшаның тауарға
Құн өлшемі және баға маштабы ретіндегі ақша қызметтерінің
Ол құн заңыменен анықталады . Баға маштабы заңды
Арнайы баға масштабы алтын құны мен оның мемлекеттік
Ямайка валюта реформасының нәтежесінде арнайы алтын бағасы және
Қазіргі уақытта алтын тауарға тікелей айырбасталмайды және бағалар
Ақша айналыс құралы қызметінде тауарларды өткізуден делдал болып
Тауар айналысы кезінде , ақша делдал ролін атқарады
Өзінің құнын өткізгеннен кейін , айналыстан келетін тауарларға
Біздерге ақша айналыс құралы қызметің негізінен мемлекеттік, оперативтік,
1. тауар мен ақшаның қарама - қарсы қозғалысы
2 . оны идеалды ақшалар
3. ақшаның бірі
орындалатын
ауыстырушылар ақшалар белгілері орындайды.
Бірақ бұл , несие және қағаз ақшалар ақшаны
Ақша айналыс құралы қызметін атқаратын болғандықтан, айналыс қажеттілігі
Егер ақшаның айналыстағы массасы тауар массасынан көп болса,
Ақша төлем құралы. Тауар айналысы ақша қозғалысымен байланысты.
Егер тауар мен ақшаның қарама -қарсы қозғалысы болмаса,
Ақшалар төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына
- тауарларды және қызметтерді төлеуге байланысты міндеттемелер;
- еңбек ақы төлеуге байланысты
- мемлекетке қатысты қаржылық міндеттемелер;
- банктік қарыз, мемлекеттік және тұтыну несиесі бойынша
- сақтандыру міндеттемелері;
- әкімшілік - сот сипатындағы міндеттемелер және басқалары.
Ақша төлем құралы ретінде айналыс құралынан өзара айырмашылықтары
Төлем құралы қызметін толық бағалы емес нақты ақшалар
Төлем құралы ретіндегі ақшаның қызметі оның бұдан бұрын
Ақшаның төлем құралы қызметін атқаруына байланысты ақша айналысы
Капиталистік қоғамдық формацияға дейінгілер үшін байлықты "таза қазына"
Әрбір тауар тек қана жекелеген қажеттілікті анықтайды, және
Қазыналарды қорландыруы - алтын монеталар мен алтын құймаларын
Металл ақшалар айналысы тұсында қазына жинау тек қана
Несиелік және қағаз ақшалар қазына жинау құралы қызметін
Тауар өндіріс жағдайында қорлану екі
- кәсіпорындар мен ұйымдардың
- банктердегі салымдар мемлекеттік облигациялар .
Несиелік механизмнің арқасында кәсіпорындар мен халықтың ақшалары банктен
Дүниежүзілік ақша қызметі. Тауар шаруашылығының кеңеюі, шаруашылық
Бұл қызметті бастапқыда толық бағасы ақшалар атқарады .
Дүниежүзілік ақшалардың дамуы ұлттық ақшалардың металл ақшадан несиелік
Қазіргі уакытта дүниежүзілік несиелік ақшалардың жобалары жасалуда, бірақ
Сөйтіп, ақшалар ертеден адамзаттың пайда болуымен қатар өмір
2.2. Электронды карточкаларды қолданудың мәселелері
Банктік төлем карточкасы – бұл қолданушыға төлемдерді жүзеге
Төлем карточкалары қазіргі заманғы төлем құралдары саласында болашағы
Төлем карточкаларының қолма-қол ақшадан артықшылығы
Ыңғайлылығы және қауіпсіздігі - өзіңмен бірге қолма-қол ақша
Карт-шотқа келісімзіс қол жеткізуге мүмкіндік болмау үшін қауіпсіздіктің
Карт-шотыңыздағы қаржыны мағлұмдаудың қажеті болмайды, яғни, шет елге
Дүние жүзі бойынша көрсетілген қызметтер мен сатып алған
Дүние жүзі бойынша қолма-қол ақша алуда және ақша
Халықаралық каточкалар арқылы Интернет желісінде сауда жасау.
ТӘБ карточкаларының мүмкіндіктері:
Қазақстан Республикасының аумағында немесе одан тыс жерлерде болсын
Карт-шот валютасын басқа валютаға айырбастау мүмкіндігімен қоса карт-шотты
Карт-шотты өз бетінше, сондай-ақ үшінші тұлғалардың (туыстардың, достардың)
Төлем карточкасы бойынша несие алу мүмкіндігі;
Сізге қолайлы нысанда карт-шот бойынша көшірме алу (электрондық
Банкоматтар арқылы ұялы байланыс пен кабельді телевидение қызметтерінің
Несие бойынша берешек сомасын, ұялы байланыс, кабельді телевидение
Интернет-банкинг арқылы карт-шотпен қашықтықта жүргізу;
Карточка бойынша жүргізілген операциялар туралы SMS-хабарламалар алу;
Көрсетілген қазметтер мен тауарлар үшін төлем карталарымен есептескенде
Төлем карточкалары арқылы өткізілетін арнайы бағдарламалар мен акцияларға
Төлем карточкаларын қолдану аумағы жыл сайын өсіп келеді.
"ТұранӘлем" банкі қашан да алдыңғы қатарлы технологияларды қолдануға
“ТұранӘлем Банкі” АҚ Қазақстанда алғашқы болып 1994 жылы
VISA International и MasterCard International – бұл халықаралық
Дүние жүзі бойынша 27 млн. астам сауда-саттық, өндіріс
Банктің әртүрлі дәрежедегі тұрғындарға, заңды тұлғаларға, сондай-ақ, банктің
Қазақстан Халық банкі сіздерге MoneyGram және "Жедел аударымдар"
Қазақстан аумағынан тыс жерге қысқа мерзімде ақша аудару
MoneyGram:
- ақша аудару операциясын жедел және сенімді түрде
- ақша аударылғаннан кейін 15 минуттан кейін қолыңызға
MoneyGram қызметі әсіресе мына жағдайларда қажет болады:
- егер сіз шетелде жұмыс істесеңіз және сізге
- егер сіздің балаларыңыз шетелде оқитын болса немесе
- егер шетелде тұратын туыс-туғандарыңызға, таныстарыңызға материалдық көмек
- егер сіз шетелде жүргенде ақшаңызды жоғалтып алсаңыз,
Халық банкінің көмегімен MoneyGram қызметінің мүмкіндігін пайдаланыңыз:
- ақша аудару қызметінің құны өте төмен және
- комиссиялық сыйақы тек бір рет және ақша
- ақша алушыдан комиссиялық ұсталмайды;
- ақша жөнелтілгеннен кейін оны 15 минутта алуға
- жіберуге болатын ақшаның ең көп сомасы -
- егер аударылған ақша қандай да бір себептермен
- аударылған ақшаны алу үшін жеке басыңызды куәландыратын
- ақша аударғанда алушыға арнап 10 сөзден аспайтын
Экспресс аударымдар.
Бұл қызмет Қазақстан аумағында жеке тұлғалар арасында ақша
Экспресс аударымдар жүйесі бойынша теңгемен ақша жөнелту немесе
Экспресс аударымдар жүйесінің негізгі басымдықтары:
- ақшаны жөнелту немесе алу рәсімі өте қарапайым
- ақша қаражатының толық сақталуына кепілдік беріледі ;
- жөнелтілген ақшаны кейін қайтарып алуға мүмкіндік беріледі;
- операция өте жоғары жылдамдықпен жүргізіледі (5-10 минутта);
- Қазақстан Республикасы аумағы бойынша барынша төмен тарифтер
а) 500 000 тг дейін – аударылатын соманың
б) 500 000 тг. - 1 000 000
в) 1 000 000 тг. және одан жоғары
- қосымша қызмет - ақша алушыға арналған 10
- ақша қаражатын шектелмейтін сомада әрі оның пайда
- ақшаны өз атыңызға да аударуыңызға болады, яғни
- аударымдар күн сайын (сенбі мен жексенбіден басқа
- аударым сомасы шектелмейді.
Экспресс-аударым қызметтері қай жағдайда ерекше қажет?
- егер сізге туыс-туғандарыңызға, жақындарыңыз бен таныстарыңызға жедел
- оқу немесе емделу үшін ақша төлеу керек
- жақындарыңыз бен достарыңыздың ағымдағы жұмсалған шығындарын төлеуге
Жедел аударымдар.
- бұл қызмет түрі Банк филиалдары арқылы «Жедел
Аталған қызмет түрімен сіз мына жағдайларда пайдалана аласыз:
- егер сізге туыс-туғандарыңыз бен таныстарыңызға материалдық көмек
- оқуға және емделуге ақы төлеу үшін;
- салым сомасын өз шотыңыздан басқа біреудің атына
- тауарға, Жедел төлемдер мен жеке тұлғалардың жедел
Жөнелтілген ақшаны сіз жедел аударым ресімделгеннен кейін 1-2
Жедел есеп айырысудың артықшылықтары:
- Қазақстан аумағы бойынша кеңінен таралған;
- ақшаны жеке тұлғаның атына да, заңды тұлғаның
- аударым операциясы үшін ең төмен комиссиялық ұсталады;
- аударылатын ақша сомасына шектеу қойылмайды.
«Жедел есеп айырысулар» жүйесі бойынша іске асырылатын төлемдер
- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ,
- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ,
- ақша алушының карточкалық шотын немесе интернет-шотын толықтыру
«Жедел есеп айырысулар» жүйесі бойынша ақша аудару ұлттық
Жеке тұлғалар өз шоттарын толықтыру үшін ақша аударуды
Комиссиялық сыйақы ставкасы Банктегі тарифтерге сәйкес белгіленеді.
MoneyGram жүйесі бойынша қосымша ақпаратты және ақша аударатын
Қорытынды
Курстық жұмысымды қорытындылай келе, мынадай нәтижелерге тоқталдым. Ақша
Тауар бағасын өлшеу үшін қолма - қол ақшаның
Қазіргі уақытта алтын тауарға тікелей айырбасталмайды және бағалар
Банк қызметіне механикаландыру мен автоматтандыруды енгізу, банктік есеп
Банктік төлем карточкасы – бұл қолданушыға төлемдерді жүзеге
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. «Ақша, несие, банктер»
2. «Қазақстан экономикасын басқару негіздері»
3. «ХХІ ғасырға қандай экономикамен кіреміз»
4. Экономика (6) Әлемдік классика. Тайма баспа үйі,
5. Әбдірақов Т. Орталықтандырылған жоспарлы экономикадан нарықтық қатынастарға
6. Мамыров Н.К. Мадияров Д.М., Қалдыбаев А.Е. Халықаралық
7. Нәбиев Е.Н. Халықаралық экономикалық қатынастар. Оқу құралы.
8. Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар.Оқу құралы.
9. Жатқанбаев Е. Аралас экономика негіздері. Алматы. 1996.
10. Кулекеев Ж. Экономика казахстана в условиях мирового
11. Фомичев В.М. Международная торговля. Учебник.Москва. 1998.
12. Қ.Қ. Ілиясов. С. Құлпыбаев. Қаржы. Жоғары оқу
2