Мазмұны
1 Кіріспе..............................................................................................................2
1.1 Криптология ғылымының қалыптасуы.................................2
2 Ақпаратты қорғау......................................................................................7
2.1 Машиналық ақпараттың физикалық сақталуы.....................7
2.2 Программалық түрде ақпаратты қорғау................................7
3 Ақпаратты сақтаудың аппаратық түрлер.............................8
4 Қорытынды....................................................................................................15
Пайдаланған әдебиеттер.................................................................................16
1 Кіріспе
Қазіргі заманда адам баласының дамуы үшін ең қажетті
Қазіргі таңда адам баласының барлық дерлік жұмысы және
Компьютердің рөлі өте зор. Бірақ оның негізгі жұмыс
Бірақ, әр адамның, әр ұйымның, әр мемлекеттің өзінің
1.1 Криптология ғылымының қалыптасуы
Рим империясының құлауынан кейін Европада жағдай құлдырап кетті.
Сол кездің қол шифрларында кестелер жиі қолданылады. Олардың
Шифрды күрделендіруі үшін кестенің бірінші қатарына кілттік сөз
Қосымша жасырындылау үшін шифрланған хабарды қайтадан шифрлауға болады.
Орта ғасыр ғалымдары қатарлар және бағандар (және әрбір
Орта ғасырларда сауданың кеңінен дамуы ерекше шифрларды талап
Гронсфельд шифры (1734 жылы бельгиялық Хосе де Бронкхор,
Бұл шифрлардан басқа көбінесе қарапайым ауыстыру шифры қолданылған.
Күрделі ауыстыру шифрлары көпәліпбилік деп аталады, себебі негізгі
Бұл шифрды (кейде Виженер кестесі деп аталатын) шифрлау
1518 жылы Германияда баспадан криптография жайында бірінші кітап
1553 жылы Италияда “Белазо синьордың шифры” деген кітап
1563 жылы итальяндық Джованни Порта “Құпия түрде хат
Шамамен сол жылдары итальян математигі және философы Джераломо
XV-XVIII ғасырларда математикада криптографияда шифрларды талдау және кері
Биграммалы шифр (Плейфер, Playfair) көмегімен шифрлау үшін алдымен
1894 жылы ағылшын Чарльз Уитстон “қос квадрат” деп
Биграммалар арқылы шифрлау ашуға беріктілігі өте жоғары және
Шифрларды талдау мен жасауда математикалық әдістер баяғыдан бері
Криптографияның осы кезеңі тарихының аяқталуы математик Элвуд Шеннон
Криптографияның дамуына ықпалын тигізген теориялық жаңалықтар америкалық инженер
Түрлендіру арқылы ақпаратты қорғау мәселесімен криптология (Грекше –
Криптология екі бағытқа жіктеледі.
Криптография
Криптоталдау
Бұл екі бағыттың мақсаты бір-біріне қарама-қарсы.
Криптография – құпия жазу – ақпаратты заңсыз пайдаланушылардан
Криптография ақпаратты түрлендірудің математикалық әдістерін іздеумен және зерттеумен
Қазіргі кездегі криптографияны 4 ірі классқа жіктейді:
Симметриялық криптожүйелер
Ашық кілтті криптожүйелер
Электронды-цифрлық қолтаңбалар жүйелері
Кілттерді басқару жүйелері
Криптографиялық әдістерді қолданудың негізгі бағыттары мыналар: жасырын ақпаратты
Криптоталдау – кілтті білмей-ақ, ақпарат шифрын ашу мүмкіндіктерін
Шифрлау алгоритмі, сондай-ақ, алуан түрлі кілттердің, ашық және
Кілт (key) – ақпаратты шифрлау және кері шифрлау,
Шифр (cipher) – бақылаушыда (жолдан алушыда) мәлімет (құпия
Криптоберіктілік шифрдың негізгі сипаттамасы болып табылады. Ол кілті
Криптографиялық жүйе (криптожүйе) – шифрлау алгоритмі, сондай-ақ, алуан
Криптографиялық алгоритм (шифр немесе шифрлау алгоритмі) деп шифрлау
Криптографияда K әрібімен белгіленетін кілт қолданылады. Кілт (key)
Шифрлау E функциясы да, кері шифрлау D функциясы
Сонда мына тепе-тендік әділ болады: DK(ЕK(Р)) = Р.
Бұл жерде, Р (plaintext) - ашық мәтін, ал
2 Ақпаратты қорғау
Ақпаратты қорғаудың беріктігі келесі факторларға тікелей байланысты:
-қорғау методына
- кеткен шығынға,
-автоматты өңдеуге,
-ақпаратты қолданушылардың есептеу техникасының көптігіне
-қолданған көппрогрпммалы режимгежәне оған кеткен уақытқа
Ал негізгі ақпараттың кетуіне құжаттардың тікелей ұрлануы,құжаттың есте
2.1 Машиналық ақпараттың физикалық сақталуы
Аппаратық қорғауға электроны,элоектроны-механикалық,электронды оптикалық аппараттар жэатады.Солрдың ішінде:
арнаулы регистрлер,оларда ақпараты сақтаудың ревизиттері,парольдары,идентификаторлық кодтар жазылады немесе
кода генераторы,онда автоматты түрде идентификаторлдық кодаларды генерациялайды
жеке адамның даусын өлшегіш құрылғылар оны идентификациялау мақсатында
арнайы биттер,олар ОЗУ сақталады және онда ақпарат жазылады
өткізгішті үзу құрылғылары,ақпаратты шифрлау үшін\криптографиялық әдіспен\
2.2 Программалық түрде ақпаратты қорғау
Программалық қамтама – бұл компьютердің ақпаратты өңдеде жүзеге
3 Ақпаратты сақтаудың аппаратық түрлер
Шорох-1жүйесінде 3 тәуелсіз дыбысбоғаттағыш сигнал генерациясы бар, ал
Шорох-1 Шорох-2
КВП-6 КВП-2 КВП-7
1-сурет
Аппараттық ерекшеліктері:
Сигнал түрі:белгілі бір тығыздықтағы белгісіз дыбыстар шығарады.
Генерациялайтын диапазонының жиілігі:175-5600Гц
Бессызықты октавтық зорайтқыш,оны сызық бойынша туралауға мүмкіндігі +-20дБ
Боғаттаушы сигналмен реттелудің 40 дБ төмен еместігі
Акустикалық және виброакустикалық кедергілердің тәуелсіз реттеу мүмкіндігі.
Қолданатын вибротүрлендіргіштер:КВП-2,КВП-6,КВП-8,КВП-7
Әсер ету кеңістігінің оқшауланған қалыңдығы: 0,25-6м дейін
Әйнектк әсер ету қалыңдығы :4-мм – 1,5м дейін
Әр каналға қосымша бірмезгілде вибротүрлендіргіштер жалғана алады.
Максималды қосындылау қуаты:
Шорох-1 - 57 Вт
Шорох-2 -19Вт
Габариттері:
Шорох1: 340\300\140мм салмағы 12кг
Шорох2: 280\270120мм салмағы 6кг
Вибротүрлендіргіштер габариттері:
КВП-2 40\40\30мм салмағы 250г
КВП-6 50\50\39мм салмағы 550г
КВП-7 30\30\10мм салмағы 20г
КВП-8 40\40\16мм салмағы 300г
Қашықтықтан басқаруы бар құрылғыла:
Бұл құрылғының жұмыс істеу мақсаты шорох-1 және шорох-2
2-сурет
Техникалық сипаттамасы:
Кез келген электр құрылғыларымен жұмыс істеу мүмкіндігі \жұмыс
Коммутациялы қуаты: 1100вт
Радио каналының жұмыс істеу аумағы 15м
Қоректенуі базалық блок үшін :220в,50гц
Дербес басқару құрылғысы үшін: 23а
SEL SP-51/a виброакустикалы боғаттауыштың жүйесі
Бұл құрылғы ақпараттың бөлмеден аккустикалық және виброаккустикалық каналдар
3-сурет
Техникалық сипаттамасы:
Диопазон жиілігі: 100-11000гц
Канал саны:4
Вибросәулелендіргіш канал саны:8
Вибросәулелендіргіш кедергісі:8ом
1м 250 гц дыбыстың түрлендіруі :23дб
1м 1000гц дыбысты түрлендірүі:18дб
1м 2000гц дыбысты түрлендіруі:16дб
1м 4000гц дыбыс түрлндіруі:14дб
Максималды жүктемесі-вибросәулелендіргіш SP-51AV : 32 данаға дейін
Максималды жүктемесі-акустикалы зорайтқыштар 8 ом :8 данаға дейін
Дыбысты туралаудың диапозоны:30 дб
Генератор габариті:160\160\45мм
Вибросәулелендіргіш габариті:диаметрі 51-22мм
Генератор салмағы: 1500г
Вибросәулелендіргіш массасы:150г
Қоректенуі:220в
Резервтік қоректенуі:12в,2а
WNG-023 акустикалық генераторы
Құрылғыны Тұйықталған кеңістікте пайдаланған тиімді.Мысалы тамбурде автимобиль салонында,кабинетте.Құрылғының
4-сурет
Ерекшеліктері:
1. Автономды түрде жұмыс істейді.
2. Кіші габариттілігі.
Техникалық сипаттамалары:
Жиілік диапазоны:100-12000гц
Максималды қуаты:1вт
Габариті:111\70\22мм
Қоректенуі:220\9в
Дыбысты боғаттағыш акустикалық ХАОС құрылғысы
5-сурет
ХАОС құрылғысы санкцияланбаған акустикалы\дыбыстық \ақпаратты акустикалық басқаруқұрылғылары:радиомикрофон,өткізгіші
ХАОС жүйесі универсалды құрылғы бұны стационаркүйде және кез-келген
Техникалық сипаттамасы:
Боғат түрі:дыбыстық хор
Сақтандыру абонентінің саны:2-4
Акустикалық жүйенің қуаты:5вт
Қоректену кернеуі:220в\50гц немесе 12в\
Жоғары жүктемелі виброакустикалық дыбысбоғаттағыш \Заслон-4к\
Заслон-4к жүйесі жоғары жүктемелі қасиеті бар үлке ғимаратта
!Басқару блогы
!Тербеліс датчигі
!Дыбыстық қысымы бар акустикалық зорайтқыш
!Қосалқы кабель
6-сурет
Басқару блогын радиоканал арқылы басқарылады.Жүйені қолмен реттеуге де
Техникалық сипаттамасы:
Дербес каналдар саны:4
Қорғалған жүйедегі дыбысбоғаттағыш сигналының жиілік диапазхоны:175-5700гц
Максималды вибротүрлендіргіш канал саны:46
Қоректену қуаты:200вт
Габариттері:
Генератор блогі:250\200\60мм
Вибротүрлендіргіш:67\45\53мм
Басқару блогы:185\13\55мм
Басқару комутациясы мен коммутация:280\150\45мм
SEL SP-55 виброакустикалық канал арқылы ғимараттарды жүиелік қоғау.
Жүие ақпаратты техникалық жабдықталған 1-нші дәрежелі ғимаратта қорғауға
Жүие келесі жағдайлардан қорғауды қамтамасыз етеді:
!Микротолқынды жүиеден,лазерлік микрофондардан
!Стетоскоптық контактылық микрофондардан ,бұны құрылыс материалдардан тыңдауға арналған,су
7-сурет
!Радио және өткізгішті микрофоннан , магнитті жазуджан,дуал шелдерінде
Жүиеде көп каналды дыбысбоғаттағыш генератор ол SEL SP-51/AV
Тәуелсіз дыбысбоғаттауышын жасаушы әр шығыс дыбыстың автокорреляциясын 40
RS-485 интерфейсі осы құрылғының қашықтықтан дербес компьютер немесе
Электромагнитті виброакустикалық сәулелендіргіш SEL SP-51\AV
Виброакустикалық сәулелендіргіш ақпарыты қорғау құрылғыларының бір бөлігі деп
8-сурет
Кейбір ерекшеліктері:
Дыбысты түрлендірудің электромагнитті қағидасы бойынша,габариттерінің шағымдығы
Герметикалық жақсы қорғалған
Әмбебаптылығы:кезкелген генераторларға жалғана алады
Техникалық сипаттамалары:
Номиналды кедергісі:8 Ом
Габариті:51\51\22 мм
Салмағы:150г
Қоректенуі:генератордан
Ортада жұмыс істеу температурасы: -40 тан +60 дейін
Динамикалық хабарлағыш жүйесін қорғау құрылғысы МП-5
9-сурет
Бұл құрылғы ақпаратты тасымалдаған кезде оны тыңдаудан қорғайды.Құрылғы
Техникалық сипаттамасы:
Жұмыс істеу диапазоны: 0,02-10кГц
Сигнал түскен кезден жұмыс істеу уақыты:5,0 мсек
10-сурет
Мысалы ХАОС құрылғысын бөлмедегі портрет орнына,\10-інші суретте\қабырға ішіне
Бұл бөлмеде құрылғының қойылу мақсаты құнды ақпараттың
Тағы бір пайдалылығы мұғалімнің қай сабақты қалай жүргізіп
4 Қорытынды
Мен бұл курстық жұмысымда ақпаратты қорғаудың кең тараған
Ақпараты қорғаудың аппаратық жолдарының шінде мен дыбысқабайланыстысын қарастырдым.Осы
Пайдаланған әдебиеттер
Интернет желісі : www.legaladvise.ru
Интернет желісі www.confident.ru
Проскурин В.Г. и др. Программно-аппаратные средства обеспечения информационной
Программно-аппаратные средства обеспечения информационной безопасности. Защита программ и
Хисамов Ф.Г. Макаров Ю.П. Оптимизация аппаратных средств криптографической
2