Мазмұны
КІРІСПЕ
1. Жанармай құятын
2. ЖҚА конструкциясын тексеру және сипаттау………………………...14
3. ЖҚА-ның негізгі параметрлерінің есептеулері……………………..…17
3.1. ЖҚА цистерналарының геометриялық
параметрлерінің есебі……………………………………………………………17
3.2. ЖҚА цистернасының беріктік есебі………………………………17
3.3. ЖҚА-ның тарту есебі………………………………………………21
3.4. ЖҚА өнімділік есебі………………………………………………..21
4. ЖҚА техникалық пайдалану ерекшеліктері…………………………...23
4.1. ЖҚА жүргізілетін ТК және Ж ерекшеліктері…………………….23
4.2. ЖҚА пайдалану барысындағы техникалық қауіпсіздік…………24
4.3. Қоршаған ортаны қорғау іс-шаралары……………………………25
ҚОРЫТЫНДЫ………….................………………...…26
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........27 КІРІСПЕ
Автомобиль көлігі бойынша республикада арнайы жылжымалы құрам маңызды орын
АЖҚ-ның наменклатурасы едәуір кең. Курстық жобаның тақырыбы жанармай құятын
ЖҚА-ның ерекше жұмысының бірі бір уақытта автомобиль отынының бірнеше
1.Жанармай құятын автокөліктің (ЖҚА) қазіргі құрылысын т
алдау және оған шолу жасау
Жалпы көлік бойынша тасымалдауға жатпайтын ЖҚ-нан (Жылжымалы Құрам) басқа,
Автомобильдер және автопоезд-цистерналар (АЦ және АПЦ) ашық түсті мұнай
Жүк көтерімділігі жоғары болып келетін АПЦ (схемасы – автокөлік
Қазіргі уақытта АЦ уақытта АЦ сан алуан түрлері шет
1.1-кесте.
Шет елдік ЖТЦ маңызды параметрлері
№ Параметлердің аталуы Gloster T17
(Германия) Gloster T14
(Германия) Trailmobile F14S
(АҚШ)
1. Тасымалданатын мұнайөнімдерінің көлемі, л 20457 24094 29600
2. Өз массасы, кг 4420 4978 5075
3.
Габариттік өлшемдері, мм
Ұзындығы
Ені
Биіктігі
8530
2413
3200
9580
2438
2946
10160
2400
3048
4. Осьтер саны (доңғалақтар) 2(8) 2(8) 2(8)
5. Шинаның өлшемі 10.00-20 10.00-20 10.00-20
АЦ фирмасы МАСК (АҚШ жасалған) – МАСК CS 300P
1.1-сурет. Автоцистерна МАСК CS 300P.
1.2-сурет. Автоцистерна МАСК МS 300P.
Mid-Liner моделінің екі тобы капотты (CS) және капотсыз (MS)
СS 300 Р үлгісі (база – 4210 мм, толық
Толық массасы 38 т болатын АПЦ базалық тартқыш Foden
1.3-сурет. Базалық тартқышы Foden 3350 болатын автомобиль
отынын таситын автопоезд-цистерна.
Тартқыш кабинасында екі жатын орындары қарастырылған. Төбесі биік және
Scania (Швецияда құрастырылған) фирмасының үлкен жүк көтерімділікті АПЦ-н жайлы
1.4-сурет. Жоғарғы жүк көтерімділікті автопоезд-цистерна
Scania (Швеция).
1.4-суретте құрамы автомобиль-тарқыш Т 124 LA (4х2) АПЦ және
1.5-сурет. Сұйық отын таситын аса үлкен жүк көтерімділікті
автопоезд Scania (толық массасы 60 т).
1.5-суретте толық массасы 60 т болатын АПЦ (схемасы: автомобиль
1.6-сурет. Сұйық отын таситын автопоезд-цистерна
Scania (толық массасы – 48 т).
1.6-суретте бейнеленген автомобиль – тартқыш R 144 LA 6x2/4
ТМД елдерінде, атап айтқанда ҚР мұнай өнімдерін автомобиль жолдарында
Қазіргі уақытта КамАЗ, МАЗ және УралАЗ сияқты кәсіпорындар халықаралық
«УралАЗ» автомобиль зауытында аз сериялы қозғалтқыш үстіне орнатылған кабинасы
1.7-сурет. Кез-келген жерде жүре беретін автоцистерна,
шассиі Урал – 53236 негізіндегі автомобиль.
1.7-суретте көрсетілген автомобиль – цистерна бір немесе екі (нұсқа)
Кама Автомобиль зауыты ұзын базалы шассиі бар КамАЗ –
1.8-сурет. Ұзын базалы шассиі бар КамАЗ – 53229 автомобиль
негізінде ЖҚА – 17.
Пішіні эллипс болып келетін цистерна өрт сөндіргіш құралдар
ЖҚА-ның конструкциясының әртүрлілігімен қатар ТМД кәсіпорындарында 1.9, 1.10, 1.11
1.9-сурет. Базалық тартқышы КамАЗ – 54115 болатын
жартылай тіркеме-цистерна ЖТЦ–22–9385-2У –01.
1.10-сурет. Жартылай тіркеме-цистерна ЖТЦ-30-93866-3У-01
базалық тартқышы МАЗ 63229
1.11-сурет. Жартылай тіркеме-цистерна ЖТЦ-30-9342-3У-01
базалық тартқышы МАЗ 63229
1.12-сурет. Жартылай тіркеме-цистерна ЖТЦ-22-9397-4У-01
базалық тартқышы МАЗ 54323.
Келтірілген жартылай тіркеме-цистерналар бәр уақытта бірнеше маркалы отынды тасу
1.2-кесте.
Жартылай тіркемелер-цистерналардың техникалық сипаттамалары.
№ Параметрдің атауы ЖТЦ-22-9385-2У-01 ЖТЦ-30-9385-2У-01 ЖТЦ-22-93866-3У-01 ЖТЦ-30-9342-3У-01
1. Цистернаның сыйымдылығы, л 22 000 30 000 22
(3х10 000)
2. Дербес бөлімдерінің саны 2 3 3 не 4
3. Пайдалы жүктемесі, кг·с 18 000 24 700 18
4. Жабдықталған ЖТЦ массасы, кг 7 800 10 000
5. Қосылып ажыратылатын ЖТЦ толық массасы, кг
- тартқыштың ершікті тіркейтін құрылғысы
- жолда арба арқылы
11 350
14 450
14 700
20 000
8 800
18 000
14 700
24 000
6. Рұқсат етілген максималды жылдамдық, км/сағ 80 80 80
7. Насостың сорып беруі, л/мин 750 750 750 750
8. Насос арынының күші, м 45 45 45 45
9. Сору биіктігі, м 5,5 5,5 5,5 5,5
10. Ағызу уақыты (жинау, толтыру), мин 30 40 45
11. Габариттік өлшемдері, мм
- ұзындығы
- ені
- биіктігі
10 200
2 500
3 330
12 330
2 500
3 335
10 450
2 500
3 200
12 332
2 500
3 335
12. Негізгі тартқышы КамАЗ-54115 МАЗ-64229 МАЗ-54323 МАЗ-64229
13. Шассиі
үшосьті бір
14. Мұнайөнімінің тығыздығы, кг/м3 820 830 830 920
Отындық автомобиль және автопоездардың жаңа буынын бәсекеге қабілетті және
2. ЖҚА конструкциясын тексеру және сипаттау
Жанармай құятын автомобиль ЖҚА-10-5337-2У-02 (13-сурет) ашық түсті мұнай өнімдерін
2.1-кесте.
ЖҚА-10-5337-2У-02 техникалық сипаттамасы
№ Параметрдің атауы Параметрдің шамасы
1 2 3
1. Базалық шассиі МАЗ-5337
2. Цистернаның сыйымдылығы, л 10 000 (2 х 5
3. Дербес бөліктерінің саны 2
4. Пайдалы жүктемесі, кг·с 7 300
5. Жабдықталған ЖҚА массасы, кг 8 700
6. Келетін толық массасы, кг
- алдыңғы оське
- артқы оське
6 000
10 000
7. Конструктивті-рұқсат етілген толық массасы, кг 17 300
8. Рұқсат етілетін максималды қозғалу жылдамдығы, км/сағ 80
9. Насос (сорғы) маркасы 1 СЦЛ 20-24
10. Насостың майды сорып беруі, л/мин 750
11. Насос арыны, м 45
12. Насос жетегі Механикалық қораптағы қуат бөлігінен
13. Сору биіктігі 5,5
14. Төгу (толытру) уақыты, мин 15
15. Отын сүзгісінің жұқалығы, мкм 20
16. Таратқыш қол крандарының саны 1
17. Есептегіштің маркасы ППО-40-066
18. Есептегіштің негізгі салыстырмалы қателігі,% 0,5
19. Габариттік өлшемдері, мм
- ұзындығы
- ені
- биіктігі
7 060
2 500
3 150
Базалық шассиі (1) кабина астында орналасқан қозғалтқышы бар МАЗ-5337
Профилі эллипс тәрізді цистерна (2) раманың кесе көлденең орналасқан
Цистерна толық мөлшерлі сыйымдылықтағы көлік және нұсқаулығы көрсетілген құжаты
- оның үлкен диаметрінде мойыншаның биіктігінің төмендетілуі;
- қақпақты ашып-жабу кезіндегі аз күш жұмсалымы;
- сенімділігі жоғары тиек механизмі.
Қақпақтың ашылуы махавиктің (8) сағат тіліне қарама-қарсы айналуында болады,
Мойынша және тыныс алу клапандарына қол жеткізу үшін цистернада
Технологиялық жабдық жиынтығына насос (сорғы) станциясы (16) және отын
Тапсырыс берушінің талабына сай техникалық жабдық жиынтығында төменгі құйылу
Осыдан кейін ЖҚА өзін сенімді, сапалы және экономды-рентабельді көлік
3. ЖҚА-ның негізгі параметрлерінің есептеулері
Бұл тарау курстық жобаның есептеу бөлімі болып табылады. Төменде
3.1. ЖҚА цистерналарының геометриялық параметрлерінің есебі
Міндетті түрде цистернаның пішінін және геометриялық параметрлерін: ұзындығы, ені
м
мұнда, цистернаның берілген көлемі, м3
бүйірлік қию кезінде цистернаның тілік ауданының
кішіреюін ескеретін коэффициент, ;
м;
Бұл есептеу жолымен алынған цистерна ұзындығы ұзындығы
3.2. ЖҚА цистернасының беріктік есебі
Сұйық отынды тасу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін цистерна
Цистерна қабырғасының қалыңдық есебі, ЖҚА-ның бірден жфылдамдығының төмендеуінен болатын
3.2.1-сурет. Цистернаға әсер ететін күштің схемасы.
А – тепе-тең жүрістегі ЖҚА;
Б – жылдамдықты бірден бәсеңдеткендегі ЖҚА.
3.2.1-суретте көрсетілгендей, қабырғаны қысатын отын күші,
кгс/ см2
мұндағы, отын массасы, яғни жанармай толтырылған бөлімде,
кг;
сәйкесінше цистерна биіктігі, ені және ұзындығы, мм.
кгс/ см2
Жылдамдықтың кенеттен төмендеуінен бөлім кеңістігінде отын алдыңғы бөлімге бағытталып,
кгс/ см2
мұндағы, гидравликалық соққы кезіндегі толқынның жайылу
жылдамдығы, м/с;
гидравликалық соққы кезіндегі отынның
жылдамдығының өзгеруі, м/с;
еркін түсу үдеуі, м/с2.
кгс/ см2
есептеп алып, алдыңғы қабырғаның қалыңдығын мына формула бойынша анықтаймыз:
мм
мұнда, пісірілу жіктеріне конструкцияның есепке алатын әлсірету
коэффициенті, ;
цистерна материалы созылуының шекті кернеуі,
болат 09ГС кгс/см2.
мм;
Берілген болаттың сұрыптамасы ескеріп, мм қабылдаймыз. Сол
Пісіру жігін беріктікке есептеу үшін келесідей байланыс орындалуы керек:
(3.2.4)
мұндағы, пісіру жігінің есептік ұзындығы, см;
цистернаның алдыңғы қабырғасы және бүйірлеу бетінің
аралығында пісіру жігінің нақты ұзындығы, қиманың
метріне тең, см.
Пісіру жігінің есептік ұзындығы мына формуламен анықталады:
см
мұндағы, созылу кезіндегі пісіру жігінде жіберілетін кернеу,
кгс/см2;
пісіру жігіндегі созылу күші, кгс/см2;
жіктің катеті, см.
Созылу күші мына формуламен анықталады:
кгс/см2
мұнда, цистерна қимасының өлшемі, см.
кгс/см2;
см;
Бұл жағдайда пісіру жігінің беріктігі үлкен қорымен орындалады,
Цистерна сәйкесінше он бұрандалық қосылыстар мен және бес тұтқаларымен
кг
мұндағы, толық жүктелген цистерна массасы,
(техникалық сипаттама);
бұрандалық қосылыстың саны, .
кг;
Анықтама кестесі бойынша тексерілетін болат 35 жасалған бұрандалық қосылыстың
Тексеру есебін келесі байланыстар бойынша, ТК бұрандалық қосылыс жаншылу
см
см
мұнда, жаншылу профилінің биіктігі, см;
сәйкесінше жаншылу мен кесілу кезіндегі кернеулер,
болат 35 үшін кгс/см2,
см;
см;
Бұдан бұрандалық қосылыстың беріктік шарты – жаншылу және кесілу
3.3. ЖҚА-ның тарту есебі
Тарту есебінің мақсаты өалыпты жұмысты қамтамасыз ету үшін ЖҚА
кг
мұндағы, доңғалақтардың жерге қалыпты жиынтық жүктемесі,
кг;
жол жабынына доңғалақтың тірелу коэффициенті,
;
толық жүктелген ЖҚА пайдалы жүктемесі
(техникалық сипаттама);
шинаның домалау кедергісінің коэффициенті, .
кг;
кг;
Шарт орындалды, яғни ЖҚА қалыпты қажетті тарту күшімен қамтамасыз
3.4. ЖҚА өнімділік есебі
ЖҚА-ның өнімділігі келесі формуламен анықталады:
т/см
мұндағы, цистернаның жүк көтерімділігі, т;
әр уақыттағы ауысым ішіндегі ЖҚА қолдану
коэффициенті, ;
рейс уақыты, мин.
Рейс уақыты төмендегі формуламен анықталады:
мин
мұндағы, цистернаның толтырылуына кететін уақыт (техникалық
сипаттама), мин;
толтыру объектісіне дейінгі қашықтық, км;
жүктелген ЖҚА жылдамдығы, км/сағ;
бос ЖҚА жылдамдығы, км/сағ;
ЖҚА жүк көтеру уақыты (техникалық сипаттама), мин;
бұрылыстарға кететін уақыт, мин;
жүк түсіруді әзірлеуге кететін уақыты, мин.
4. ЖҚА техникалық пайдалану ерекшеліктері
Стандартты ЖҚ қарағанда, АЖҚ пайдалануда, ЖҚА жеке алғанда, қосымша
Бұл ЖҚА-ның ТК және Ж өткізілуінің ерекшеліктері оны
4.1. ЖҚА жүргізілетін ТК және Ж ерекшеліктері
ЖҚА базалық шассиі (МАЗ-5337 автомобилі) ТК-1 және ТК-2
-жуып-тазалау;
-қаттылау;
-майлау-жанармай құю;
-электротехникалық (аккумуляторлық);
-доңғалақ жинайтын (шинамонтаждау);
-ұстаханалық жұмыстар;
-сырлау;
-мыстау-темірлеу;
-дұрыс емес ЖҚА-да жұмыс жасау.
Бекіту жұмыстары кезінде цистернаның автокөлік рамасына бекітілуін тексеруге ерекше
ЖҚA-ға ТК жүргізілу барысында мойынша қақпақтарының тиек механизмінің дұрыстығы,
ТК кезінде сонымен қатар отын есептегіші және сорғы станциясының
Жерге ендіру құралдары көз сөлшермен тексеріледі: шынжыр мықтылап бекітілу
Қызмет көрсетулердің барлық түрлерінде өрт сөндіру құралдарының бар болуын
Мұнай өнімдерін тасымалдау және сақтауға арналған жылжымалы резервуарлар мен
Пісіру жігі мен құбырлардың қосылулардың ажырап, бүлінген жерлерінің жоқтығын
4.2. ЖҚА пайдалану барысындағы техникалық қауіпсіздік.
ЖҚА пайдалану кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ЖҚА қызмет
ЖҚА пайдалану ТК кезінде техникалық қауіпсіздік ережелері:
-ЖҚА-ға жұмысты домкратта тұрған кезде жасау керек;
-ЖҚА-дан ауыр тораптарды қауіпсіздік шараларын сақтай отырып шешу;
-тораптарға жөндау жүргізу, сыйымдылықтар және құбырлар, гайкалар мен тығындарды
-жұмыс жағдайында сынған аспапты қолдану;
-жанармаймен қол және киім жууға қолдану;
-дұрыс емес ЖҚА-да жұмыс жасау;
-құбырлар мен цистерналардан мұнай өнімінің ағуы болған кезде де
-ЖҚА-ға ашық от немесе шылымды жақытдату;
-бөтен тұлғалар және ТБ бойынша инструктаж өтпеген тұлғаларға мұнай
-адамдар мен жүктерді цистернаның жоғарғы алаңында тасу;
-ЖҚА мұнай өнімін толтыру кезінде жұмысты тоқтату, шегіну;
-жоғары және төмен жерлерде тежеуіште тұрмаған ЖҚА-ны тастап кету;
-цистернаны су және басқа да сұйықтықтармен толтыру;
Өртке қарсы техника қауіпсіздік ережелері:
-ұзақ тұрған, мұнай өнімдерін толтыру және төгу кезінде ЖҚА-да
-ЖҚА-да кенет өрт шыға қалса, оны өртсөндіргіш, құм, топырақ,
-жұмысқа шығар алдында өрт сөндіру құралдарының түгел болуы және
4.3. Қоршаған ортаны қорғау іс-шаралары
Жанармайқұятынавтомобиль ЖҚА-10-53-37-2У-02 3 класстағы қауіптілікті ашық түсті мұнай өнімдерін
Бұл ЖҚА экологиялық-қауіпсіз көлік құралы болып саналады. Оны жобалау
ҚОРЫТЫНДЫ
АЖҚ-ның наменклатурасы едәуір кең. Курстық жобаның тақырыбы жанармай құятын
Курстық жобаның базалық автокөлігі МАЗ-5337 болатын автожанармайтасымалдайтын АЖҚ жобаладым.
Жанармай құятын автокөліктің
ЖҚА техникалық пайдалану, оған жүргізілетін Техникалық күтім және
Қоршаған ортаны қорғау іс-шараларын ескере отырып, ЖҚА пайдалану барысындағы
ЖҚА-ның ерекше жұмысының бірі бір уақытта автомобиль отынының бірнеше
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Гурков М.С. «Специализированный
2. Акурьев В.И. «Справочник конструктора – машиностроителя:
3. С.В. Белов, А.Ф. Козьяков,
4. Барашов А.Н., Иванов Е.Н.
5. Кузнецов Ю.М. «Охрана труда на
6. «Грузовик &» от 11.1999, М: Машиностроение.
3