Қазақстан Республикасы
Алматы 2012
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
І Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттері ерекшеліктерінің ғылыми-теориялық
1.1 Қабілет – жеке тұлға дамуының негізгі факторы
1.2 Оқу үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының қабілетін дамытудың
1.3 Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының
Бірінші тарау бойынша тұжырым
ІІ Эксперимент арқылы бастауыш сынып оқушыларына шет тілін
2.1 Зерттеудің мақсаты, міндеттері және әдістемелері
2.2 Эксперимент арқылы бастауыш сынып оқушыларына шет тілін
2.3 Шет тілін оқыту арқылы бастауыш сынып оқушыларының
Екінші тарау бойынша тұжырым
ҚОРЫТЫНДЫ
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасының "Білім туралы"
Олай болса, әрбір қоғамның әлеуметтік –экономикалық даму деңгейі,
Қазіргі таңда жалпы білім беретін мектептердің дамуында жағымды
Сонымен қатар, қабілеттілік психологиясы – қазіргі психологиядағы өзекті
Қабілет – бұл тұлғаның қандайда бір іс-әрекет түрін
Ал отандық педагог-психологтардан М.А. Құдайқұлов, А.Р. Мандыкаева осы
Түрлі мекемелерде шет тілдерін оқытудың теориялық-әдіснамалық негіздері (О.
Олай болса, қазіргі заман талабына сай келешек ұрпақ
Зерттеу мақсаты. Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып
Зерттеу объектісі. Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып
Зерттеу пәні. Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып
Зерттеу болжамы. Егер, бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілетін
Зерттеудің міндеті.
Бастауыш сынып оқушысы тұлғасын дамытуда қабілет мәселесіне арналған
Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Оқушы қабілетінің дамуында жас кезеңін нақтылап, осы кезеңде
Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
Бастауыш сынып оқушысы тұлғасын дамытуда қабілет мәселесіне арналған
Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Оқушы қабілетінің дамуында жас кезеңін нақтылап, осы кезеңде
Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Зеттеу әдістері - зерттеудің әдіснамалық және теориялық-әдістемелік негіздерін
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізі:
– шет тілдерін тұтас объект ретінде зерттеуге бағытталған
– тілдік дағдылар мен іскерліктерді дамытудағы тұлғаға-бағдарланған амалдар
– түрлі мекемелерде шет тілдерін оқытудың теориялық-әдіснамалық негіздері
білімнің қазіргі философиясы мен әдіснамасының теориялық ережелері (Б.С.
тарихи-педагогикалық үрдісті қарастырудың мәдени-тарихи амалы (Б.М. Бим-Бад, Г.Б.
іс-әрекеттік амал идеялары (А.А. Леонтьев, Б.Т. Ананьев, Л.С.
тұлғалық-бағдарлы оқыту теориялары (Е.Н. Бондаревская, В.В. Сериков, И.С.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы – зерттеудің ғылыми әдістерін
Зерттеудің тәжірибелік маңыздылығы – зерттеу нәтижелері шет тілін
Алынған ғылыми нәтижелердің сенімділігі мен нақтылығы зерттеу негізі
Зерттеу базасы: ..................
Зерттеу кезеңдері:
Зерттеудің бірінші кезеңінде мәселенің ғылыми-ізденістері құрастырылды. Сонымен
Зерттеудің екінші кезеңінде оқу іс-әрекеті барысында диагностикалық
Зерттеудің үшінші кезеңінде зерттеу жұмысымызға теориялық және
Зерттеу жұмысының құрылымы - кіріспе, екі тарау, қорытынды,
І. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІНІҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ
1.1 Бастауыш сыныптардың басқа мектеп буындарынан ерекшеліктерін ғылыми-теориялық
Әлемдік білім беру кеңістігіне ену, білім беру саласын
Мемлекетіміздің тек саясат пен экономика емес, білім беру
Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңына сәйкес "Әр баланың
Бастауыш (1-4 сыныптар);
негізгі білім беру мектебі (5-9 сыныптар);
жалпы орта білім беру метебі (10-11 сыныптар).
Бастауыш мектеп кезеңі - мектеп жүйесіндегі ең маңызды
Бұл мақсатқа жетуде ұстаздар терең білімді, әдістемелік жағынан
Егеменді еліміздің өсіп келе жатқан ұрпағын ойлы да
Тәрбиенің сан салалы, күрделі мәселелеріне терең бойлауға бастайтын,
Оқушының рухани күш-қуаты мен ерік-жігерінің, шығармашылық қабілетінің, жалпы
Халқымыз әрқашан да ұстаз мәртебесін көтеріп, аса жоғары
Мектеп табалдырығын аттаған жас бала ертеңгі ел тұтқасы
Олар озық тәжірибені жетілдіре отырып, оқу үрдісіне жаңа
Кіші мектеп оқушылары үшін мұғалім олар еліктейтін, үлгі
Балалық шақтан орта сыныптарға (5-6 сынып) өткен кездегі
Бастауыш мектеп оқушыларының орта буынға ауысуындағы жиі
Олар балаларының жетістіктері мен сәтсіздіктерін бұрынғыларымен салыстырып қорытынды
Оқушыларға әлемдік деңгейде білім, тәрбие беру – қазіргі
Адамгершілікке тәрбиелеудің маңызды педагогикалық міндеттері – оқушылардың белсенді
Бала мектеп табалдырығын алғаш рет аттағанда бәрін білсем,
Бастауыш сынып – қиын да күрделі. Оқушылар жас,
Солармен бірдей күй кешесің, бірге ойнайсың, бірге күлесің,
Сабақ басталды дейік. Алдыңда көздері жәудіреп бір топ
Сезімтал ұстаз оқушылармен алғашқы таныстық үстінде – ақ
Баланың бәрі бірдей емес, кейбіреуі зейінді, зерек, айтқанды
Бұл бізге бұрынан белгілі нәрсе «Мың рет айтып
Бұл жастағы балалар көп сөзділікті ұнатпайды, ауызша айтқанға
Сабақ кезінде пайдаланатын көрнекілікпен бірге, оқушылар арасында
Меніңше, бастауыш сынып оқушыларына көп нәрсенің керегі жоқ.
Кіші оқушылардың жеке басы деген түсінікке оның сыпайылығы,
Кіші мектеп жасындағы балалардың жеке басына тән қасиеттерді
Мөлшер не норма деп балаға қоятын талаптарды айтады.
Ал кіші мектеп жасындағы балалардың мінезіне, қиыншылыққа төзімділігі
Жалпы алғанда, осылардың бәріне бірдей тән қасиеттері
әуесқой, ақ көңіл, өзгелерге жәрдем бергісі келіп, дәрменсіздерді
Кіші мектеп жасындағы балаларда кейде ашуланшақтық қасиеті де
Кіші мектеп жасындағы балалардың өз сыныптастарымен қарым-қатынасы бастауыш
Кіші мектеп жасына балалардың негізгі таным процесстері қабылдау,
Б.М Теплов бойынша қабылдау деп қазіргі біздің сезім
Жеті-жастағы баланың қабылдауы мектепке дейінгілерге қарағанда едәуір қалыптасып
Мысалы, балаға берілген текст әр түрлі бояумен жазылса,
Егер қабылдау кезінде бір объектінің қасиеттері өзге қасиеттерімен
Кіші мектеп жасындағы балалалардың зейіні де қабылдау сияқты
Кіші мектеп жасындағы балаларда екінші-үшінші сыныптарда ерікті зейін
Кіші мектеп жасындағы балалардың зейінінің көлемінің және бір
Әдетте ес пен жадқа байланысты өзінше жұмбақ
Ал балалар бәлендей мағлұматты жадында қалдыру үшін әуелі
Өзге зерттеулерде оқу материалын мезгіл сайын бірінен соң
Ал арнаулы және арнаусыз есте қалдырудың оқудағы өзара
Кейбір зерттеулерде П.И. Зинченко арнаусыз есте қалдыру тіпті
Кіші мектеп жасындағы балалардың, қиялына келсек әуелгі кезде
Кіші мекетеп жасындағы балалардың ойлану процессіне келсек, осының
Мәдени-тарихи теорияны жақтаушылардың Л.С. Высотскийдың т.б. пікірі бойынша
Операциялық ой түрлері кіші мектеп жасындағы балалардың оқу
Ал аталған операциялар өзінше динамикалық болып тұратын процессуалдық
Осыған орай, кіші мектеп жасындағы балалар жеке заттарды
Ойлану кезінде адам нақты заттардың өзіне сүйенеді, сол
Мектепке дейін қабілеттіктің осы түрі сәбилерде кездеспейді. Өйткені,
Кіші мектеп жасындағы балалардың бірте-бірте ой өрісінің қалыптасып
Оның осылай деуі шикі, қате тексерілмеген пікір сияқты.
Ал, кіші мектеп жасындағы балалардың психологиялық сипаты және
«Бастауыш мектеп жасындағы оқушы» - деген термин тым
Кіші оқушылардың оқуға едәуір мүмкіншілігі бар. Себебі олардың
Егер осы жастағылардың негізгі әрекеті бұрын ойын болып
Мұғалімнің өзіне тән мінезіне және құрбыларымен қарым-қатынас жасауға
Бірінші сыныпта оқушыларға қойылатын талаптар тым жеңіл келеді.
Осы 3 түрлі қиыншылықтардың кездесетінін бірінші сыныптың бас
Мектепке кірерде бала дене жағынан едәуір өріс алып,
Ал физиологиялық тұрғыдан алып қарағанда, ми клеткаларындағы қозу
Сондықтан теріс индукцияның тежелуі санаға бағынса ғана нәтиже
1.2 Қабілет – жеке тұлға дамуының негізгі факторы
Қабілет – бұл тұлғаның қандайда бір іс-әрекет түрін
Қабілеттерді бірнеше сипаттамалар арқылы сипаттайды. Ол сапалық пен
Қабілеттілік – адамның мінез-құлқын реттеп, оның тіршілік етуіне
қағыштық, аңғарымпаздық, зеректік, ойлампаздық, көрегендік, зерделілік, идеяларды оңай
Қабілеттілік – бұл динамикалық құбылыс, олардың қатынасы туралы
Жалпы қабілеттілікті дамыту үшін көп жағдайлар керек. Олардың
-туа біткен қасиетін дамыту.
- отбасының жағдайы, ата-анасының қолдауы.
- оқушы мен ұстаз арасындағы қарым-қатынас.
- ұстаз біліктілігі.
- мектептегі оқыту мен тәрбиелеу деңгейі
Міне , осы айтылғандар ұштасқан кезде ғана қабілетті,
Қабілеттер құрылымында тірек қасиеттерін бөледі, онсыз қабілеттердің көрінулері
Қабілет туралы бірнеше концепциялар бар.
1. Тұқымқуалаушылық теориясында қабілетті дамуы мен көрінуі тұтастай
2. Жүре пайда болған қабілеттер теориясы. XVIII ғасырдағы
3. Негізінен Кеңестік психологияда дамыған қабілеттегі тума және
Б.М. Теплов музыкалық қабілеттілікті өте жоғары деңгейде тәрбиелеуге
Нышан деп – қабілеттің дамуына негіз болатын анатомиялық
Тума талант иелері көбінде атақты туындыларымен 30
Ұлы Абай 15 жасында ел ісіне араласты. 20
Қабілеттіліктің психофизиологиялық негізін ескере отырып, нышандар негізінен жүйке
Адамның кейбір өзгешеліктері ана құрсағында жатқанда-ақ пайда болады.
Нышанның ықпалымен қалыптасқан қабілеттің түрін дарындылық дейді. Адамның
Қабілет, дарындылық, талант мәселесін шешудің эмпирикалық негізін салушы,
Сонымен қатар, қабілеттің көрінуінде деңгейлерге бөлінуі мүмкін –
Сөйтіп, қабілеттер табиғи және әлеуметтік мінездің синтетикалық болмысы
Әрбір жеке адамның шығармашылық қабілетінің дамуының жоғары жетістігі,
Бастауыш мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеті мен оқудан тыс
Жалпы педагогикалық процесте шығармашылық мәселесі маңызды орын алады.
Бұл мәселе белгілі психологтар мен ғалымдар Л.С. Выготский,
Психологиялық сөздікте шығармашылық – жаңа құндылықтарды, әсіресе материалды
Ал, Қазақстанда шығармашылықтың дамуы жөнінде арнайы зерттеу жұмысын
Шығармашылық – пайда болған міндеттерді әлдеқашан белгілі, болған
Американдық психолог А. Фромм анықтамасы бойынша шығармашылық дегеніміз
Н.С. Лейтес шығармашылық қабілетті зият деңгейінің көрінісі ретінде
А.М. Матюшкин зерттеушілердің (Н.С. Лейтес, Б.М. Теплов, В.А.
Ғылыми зерттеулерге сүйенетін болсақ, оқушы шығармашылығын дамытуда «шығармашылық
- біріншіден, оқушылар дербес, өз бетімен ойдан жаңаны
- екіншіден, жағдай тудырушы материалдар даярлап, шығармашылыққа икемдейтін
Шығармашылық – бұл нақты іс-әрекет барысында жүзеге асырылатын
Көптеген зерттеушілер қабілеттің дарындылық , талант, данышпандылық деп
Шет елдерде ХХ ғасырдың 50-ші жылдары ортасында талант
Осы зерттеулердің арқасында «дарындылық» деген ұғым кеңінен пайдаланылып,
Барлық бала дарынды немесе өзіндік жеке дара ерекше
Психологияда «дарындылық» ұғымы «сый» деген сөзден шыққын, дамудың
Дарынды деп өз қатарларынан әлде қайда дамыған немесе
Н. Ожеговтың сөздігінде дарындылық "Табиғаттан берілген ерекше қабылет"
Сонымен қатар, дарындылықты былай түсінуге болады:
1) іс-әрекет жетістігін қамтамасыз ететін, қабілеттердің өзгеше сапалы
2) адамның мүмкіндектірінің кеңдігін шарттайтын жалпы қабілеттер;
3) ақыл-ой потенциалы – логикалықты, жалпылау кеңдігін анықтайтын
4) қандай да бір іс-әрекетте бастапқы жоғары деңгейді
5) таланттылық.
Ғалымдар дарындылықты жалпы және арнаулы деп екіге бөледі.
Дарындылықтың бірден-бір белгісі - тілдің ерте шығуы. Әсіресе,
Бірақ, баласының жеке дара қасиеттерін дамыту үшін дарынды
Дарынды оқушы – бұл қандайда бір іс-әрекет түрінде
-
-
-
Балалар, ата-аналар, мұғалімдер алдында үнемі жаңа міндеттер
Дарындылық дәрежесінің артуы қажетті білімдермен ептілік, дағдыларды игеріп
Дарындылық әрбір адамның ақыл – сана, оқу, шығармашылық,
Қазақстан үшін дарынды балаларға қамқорлық – тек қана
Н.С. Лейтес дарынды балаларды зерттей келе, олар еңбекке
Өз қызығулары бағытында дарынды адамдар қайтпас қажырлық таныта
«Дарындылық» феноменін алғаш зерттеуден бастап-ақ ғалымда екі бір-біріне
Дарындылыққа педагогикалық энциклопедияда төмендегідей анықтама берілген. «Дарындылық-белгілі бір
Баланың шығармашылық дарындылығын зерттеп саралау барысында төмендегідей сараптамалар
-білімге шексіз құштарлығы;
-тек бүгінгіні ғана емес, болашақ абстрактылы идеялар мен
-белгілі бір іс-әрекетке, кәсіпке, қызығушылық танытуы, нақты бір
-өз бетімен мақсатына жетуге табандылық көрсетуі;
В.И. Панов «Дарындылық - бұл психиканың адамның
Л.М. Нарықбаева «Дарындылықтың байқалуы» өлшемін бөліп көрсету туралы
1. Дарындылықтың қалыптасу деңгейі бойынша:
- өзекті дарындылық – психикалық дамудың әлдеқашан қол
- әлеуеттік дарындылық – қандай да бір іс-әрекет
2. Танылу түрі бойынша:
- айқын дарындылық – қандай да бір іс-әрекет
- жасырын дарындылық – мейлінше аз көрініс табатын
3. Түрлі іс-әрекет түрлерінде танылу кеңдігі бойынша:
- жалпы дарындылық – түрлі іс-әрекет түрлеріне қатысты
- арнайы дарындылық – іс-әрекеттің нақты бір түрінде
4. Жас ерекшелігі дамуының өзгешеліктері бойынша:
- ерте танылатын дарындылық – мүмкіндіктері психикалық дамудың
- кеш танылатын дарындылық – белгілі бір уақытқа
Сонымен қатар дарындылықтың негізгі белгілерін атап кетер болсақ:
ой-өрістің жоғарылағы;шығармашылық және тиімді ойлау, пікір айту, өз
Қазіргі жағдайда аталған мәселенің өзектілігі соншалық, оқушының
Дарындылық пен қабілеттілік жайындағы мәселе үшін И.П. Павловтың
1.3 Оқу үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының қабілетін дамытудың
Біртұтас педагогикалық процесті құраушы екі бірліктің біреуі –
Ежелгі жəне ортағасырлық ойшылдардың шығармаларында “оқу”, “оқу процесі”
Оқу жəне білімдену проблемалары педагогиканың дидактика бөлімінде
Дидактиканың негізгі міндеттері В.Ратке заманынан бері қарай
Дидактикалық жүйе жəне оқу технологиясы да осы категориялық
Дидактика өз пəні аймағында іске қосылатын заңдылықтарды зерттейді,
Дидактика барша пəндер бойынша жəне оқу іс-əрекетінің барлық
Оқу – дидактикалық процесс.Дидактикалық процесс мəнін түсіну үшін
Ұзақ уақыттар желісінде оқу процесі негізінен оқыту қызметі
Оқу үрдісі – шынайы болмыстағы қиын да қыстаулы,
Оқу үрдісі екі тарапты сипатқа ие. Оның құрамы
Оқу негізінде мұғалім үшін осы үрдіс мазмұнының базалық
Оқып-үйренудің аса маңызды элементі – сеп-түрткілер (мотивтер). Қандай
Оқу үрдісінің қызметтері. Оқу процесі бірнеше қызметтерді –
Оқу үрдісінің білімдендіру қызметі ең алдымен білім, ептілік,
Білім (знание) – бұл деректер, мəлімет, ұғымдар, ережелер,
Оқу барысында ғылыми білімдер тұлға меншігіне айналып, оның
Білімдендіру қызметі сонымен бірге оқушыға тек білім игерумен
Ептіліктер – бұл адамның ережелерге сүйене отырып, қандай
Дағды – бұл саналы іс-əрекеттің автоматтандырылған бірлігі. Басқаша
Ептілік жаттығулар нəтижесінде қалыптасады. Дағды қалануы үшін көп
Арнайы оқу ептіліктері мен дағдылары нақты оқу пəні
Арнайылардан тыс оқу үрдісінде оқушылар барша пəндерге қатысы
Оқу үрдісі білім беру қызметімен бір уақытта тəрбиелік
Тəрбие мүмкіндіктері тікелей білім мазмұнынан келіп шығады. Əр
Оқу барысындағы тəрбиелік ықпал мұғалім мен оқушы, оқушылардың
Білім беру жəне тəрбиелеу қызметтерімен бір қатар оқу
Дұрыс ұйымдастырылған оқу əрқашан дамыту қызметін атқаратыны сөзсіз,
- ақыл-ой əрекеттерін кезеңмен дамыту бағыты (И.Я.Талызина);
- теориялық материалдар көлемін арттыра беру (Л.В.Занков);
- жоғары қарқын жəне қиыншылық деңгейінде оқыту (Л.В.Занков);
- оқушылардың өз оқу əрекеттерін сезінуін қамтамасыз ету
- мәселелік оқыту (А.М.Матюшкин, М.И.Махмутов);
- оқудың дамытушы əдістер жүйесін қолдану (И.Я. Лернер,
- оқудағы мазмұндық қорытындылау тұжырымы (В.В.Давыдов, Д.Б.Эльконин);
- оқушылардың танымдық іс-əрекеттерінің белсенділігін көтеру əдістерін қолдану
- төңіректері қоғам, адам, өнермен қатынастардан болатын толғаныс,
Бүгінгі таңда оқудың дамытушылық қызметін іске келтіретін талай
Білім беру, тəрбиелеу жəне дамыту қызметтерімен қатар педагогика
Оқу үрдісініңсінің жоғары да аталған барша қызметтері бір-бірінен
Оқудың əдіснама-дидактикалық жүйелері. Оқу мəнін түсіндірудің бірнеше əдіснама-дидактикалық
1) Гербарттық тəрбиелік оқу бағыты;
2) Дж.Дьюидің оқушы белсенділігіне негізделген оқу бағыты;
3) қазіргі заман демократияшыл дидактика бағыты.
Тəрбиелік оқу бағыты. Негізін салған неміс философы жəне
- тұлға ұмтылыстарының бағытын, аймағын жəне күшін анықтаушы
- өз еркін басқалардың еркіне икемдеуі мен бағынуын
- адамдар арасындағы дау-дамайдың өрістеуіне шек қоятын құқықтар;
- басқалар тарапынан болған көңіл қабарту жəне өкпені
- адамның ерік сезімін оның ниеттері мен наным-сенімдеріне
Бұл жүйенің негізгі ерекшеліктері келесідей: мектептің басты міндеті
И.Гербарттың дидактикаға ендірген басты жаңалығы – оқу сатыларын
XIX ғасырдың ортасында кең таралған И.Гербарт теориясы кейін
Дегенмен, И.Гербарт дидактикасынсыз, одан келер ықпал болмағанда, оның
Оқушы белсенділігіне негізделген оқу бағыты XIX ғасырда жасаған
- қатаң тəртіп пен жазалауларға негізделген үстірт тəрбие;
- өмірмен байланыспаған оқудың «кітабилылығы» ;
- оқушыларға тек «дайын» білімдерді ұсыну, жаттауға бағытталған
- оқушылардың қызығулары жəне қажеттерімен байланыспауы;
- оқушы қабілеттерін дамытуға аз көңіл бөлінуі.[ ]
Дж.Дьюи өз зерттеуінде оқушылардың белсенділігі дамуына басты назар
- қиыншылықты түйсіну (сезу);
- оны нақ байқап(көріп), мəнін анықтау;
- одан құтылудың жолдарын іздестіру (болжам белгілеу);
- болжастырылған шешімнен қорытындыға келу (гепотезаны логикалық тексеріске
- болжамды қабылдау немесе одан бас тартуға мүмкіндік
Шешімдерін ойластырып, жеңу қажет «қиыншылықтар» кейін «проблема» атауын
Мұғалім оқушылардың қызығу қабілеттерінің дамуына мұқият ден қоя
- нақты қиыншылықты сезу;
- оны (проблеманы) анықтау;
- кезіккен қиыншылықты жеңудің болжамын (гипотезасын) түзу;
- толық проблеманы немесе оның бір бөлігін шешудің
- болжамды бақылау немесе эксперименттер жəрдемімен тексеру»;
«Дəстүрлі» жүйемен салыстырғанда, Дж.Дьюи өте батыл жаңалықтар,
Ауызша жəне жазбаша сөздің орнына оқушылардың өзіндік дербес
Жаңа бағыттар арасында белгілі американ психологы жəне педагогы
Қазіргі заманда демократияшыл дидактика өзінің келесідей ерекшеліктерімен сипатталады:
1. Бұл жүйе негізін объектив заңдылықтар құрайды. Осының
Дидактикалық жүйе түзуде комплекстік бағыт-бағдар қажеттігі жөніндегі түсінім
2. Бүгінгі дидактика жүйесіндегі оқудың мəні оқушыларға дайын
3. Оқу мазмұнын анықтау бағыты да өзгерді, оқу
Бұрынғы дидактикалық жүйелердің ұнамды сапалары жаңа дидактикаға өтіп,
Сонымен, ежелгі заманнан бері балаларды оқыту мен білімдендірудің
Оқу үрдісінде бастауыш сынып оқышыларының қабілетін дамыту мәселелері
Бірінші тарау бойынша тұжырым
Сонымен, қабілет - адамның индивидуалды – психологиялық ерекшелігі
Ал отандық педагог-психологтардан М.А. Құдайқұлов, А.Р. Мандыкаева осы
Түрлі мекемелерде шет тілдерін оқытудың теориялық-әдіснамалық негіздері (О.
Олай болса, қазіргі заман талабына сай келешек ұрпақ
ІІ. ЭКСПЕРИМЕНТ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА ШЕТ ТІЛІН
2.1 Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының
Жас және педагогикалық психологияда бастауыш мектеп жасының өзіндік
Бастауыш сынып оқушыларының іс-әрекеттерін дамыту арқылы оқыту үрдісін
Г.САбрамов жастың өсуіне байланысты жаңа психикалық білімдердің қалыптасуын
0-1 жаста қасақана істелген әрекет, еліктеу.
1-3 жаста заттық әрекеттерді меңгеру, белсенді тіл, өзіндік
3-6 жаста символдарды қолдану, талдап қорыту нормаларынан хабардар
6-10 жаста өз еркімен сыртқы әрекетін жоспарлау, рефлексия
11-15 жаста өзін ересек сезіну «достық кодексі» дағдылану,
интеллектуалдық нормалардың әлеуметтік және жасөспірімділігінен хабардар ету.
15-18 жаста өзіндік сана — сезім, өмірлік жоспарлары,
Осы даму ерекшеліктерінің өзі бір-бірімен тығыз байланысты, бірінсіз
Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың оқуға недәуір мүмкіншілігі бар,
Бастауыш мектеп оқушыларының бірте-бірте ой өрісінің қалыптасуымен заттарды
Ал рефлексия оқымаған Африка тағы басқа елдердің 15-16
Оның бүл пікірі қате, рефлексияға ие болу ойдың
Бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу материалын жүйелі және
Жапонияда оқыту мен тәрбиенің негізгілерінің бірі ретінде баланың
Жоғарыда атап өткендей, оқыту үрдісі екі жақты әрекет
Н.Ф.Талызина: «Бастауыш мектеп оқушыларының танымдық іс - әрекетін
Бұдан шығатын қорытынды оқушы теорияны түсінбей жаттанды түрде
Кеңес психологы және педагогы П.П.Блонский: «Егер екі мұғалімнің
жауап берді: «Жақсы мұғалім үшін барлық оқушылар әр
Мұғалімді тәрбиелей келе П.П.Блонский: «оқушының әрқайсысының жеке ерекшеліктерін
/ 44, З-б/.
Мұғалімнің оқушы туралы не білетіндігі оның жақсы және
Осы мәселеге байланысты шетелдік психологтардың пікірін ескеруге тура
Оқыту үрдісін жаңаша әдіс — тәсілмен жүргізуде П.Я.Гальперин
1. Бағдарлау; 2. Материалданған әрекет; Тиісті оқу материалдарын
Берілген сатыларды бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқыту бағдарламасына
С.Л.Рубинштейн ойлауды «...адамның объектімен үздіксіз өзара әрекеттегі үрдісі»,
Бастауыш мектеп оқушыларының сабақтарында эвристиканы кеңінен қолданған тиімді,
Кеңес психологтарының көбі «мотивті» іс-әрекеттің қозғаушы күші ретінде
Әдебиеттерде барлық мотивтер ойлау іс-әрекеттің екі негізгі формасында
Қазіргі педагогикалық психологияның негіздерінің бірі — оқыту іс-әрекетінің
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында білім беру— бұл
Әрбір балаға жеке тұлға ретінде қарап, оның өзіне
А.Н.Леонтьевтің айтуы бойынша, адам алдына қойылған мақсатын әрекет
Бастауыш мектептегі оқу жұмысының әр саласына бейімделу балада
Сонымен қатар балалардың оқуға белсенділігі сабақтарда әр түрлі.
Бастауыш сынып оқушылары көпке дейін тапсырманы қалай орындаудың
М.М. Мүқанов өзінің «Жас және педагогикалық психология» еңбегінде
Баланың оқу әрекеті арқылы әрекеттеніп, яғни мәселені шешуі,
Біздің зерттеу жүмысымыздың қарастырып отырған негізгі объектісі бастауыш
оқыту үрдісіннің ерекшелігі;
оқыту арқылы жаңа және қызықты білімді меңгеру;
оқыту ақыл береді;
білім алу топпен бірге өтеді;
оқыту білімділік пен сауаттылық береді;
оқыту мұғалімнің жеке ерекшелігі негізінде көрінеді;жақсы баға алумен
Қандай іс-әрекет болмасын қиық құрылымнан тұрады. Іс- әрекет
Мұғалімнің көңіл бөлуіне бала сенгіш орындаушы ретінде қарайды
Осы жерде бііз Кеңес психологы С.Л.Рубинштейннің айтқан мына
А.А. Бодалев бұл туралы былай деп жазды: «оқуға
А.В. Скрипченко бастауыш мектеп оқушыларының математикалық ойлауы қабілеттілік
В.В. Давыдов пен Д.Б. Элькониннің еңбектерінде оқыту іс-
2. Оқыту әрекеті. 3. Бақылау /56, 9-6/.
Осы компоненттер арқылы оқушының психикалық дамуы жетекші рөлді
Бала бастауыш мектепке келгеннен кейін барлық мектеп ұжымының
Психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде кейінгі жылдары оқытудың тиімділігіне әсер етуге
1. Процесті талдау мен байланысты (С.Л. Рубинштейн, О.К.
2. Ойлау әрекетін жоспарлы қарастырудың негізгі идеясы —
З.И.Калмыкова өзінің «Дамыта оқытудың психологиялық принциптері» деген еңбегінде
деп көрсеткен /2, 13-6/.
Бұл жерде біз Л.С.Выготскийдің мәдени дамудың соцегенетикалық заңын
Осы логиканың нәтижесінен біз мұғалім мен оқушының арасындағы
Сонымен Г.А.Цукерманның айтуынша: «Егер мұғалім баланы оқуға үйреткісі
М.М.Мүқанов өз жүмысында бастауыш мектеп оқушыларының негізгі таным
А.С.Выготскийдің теориясымен басқа психологтарда 6-7 жас бала өміріндегі
Танымдық іс-әрекет аймағы; ойлаудың даму деңгейі, оқыту әрекеті
Бастауыш сынып баланың танымдық іс-әрекетін қарым- қатынастың тигізетін
Бастауыш сынып оқушыларының тұлғалық ерекшелігінің аймағы; оқу мотивациясының
Оқушы іс-әрекетіне мектептің жүйелілік ұстанымының тигізетін әсері; мектеп
Қазіргі балалар психологиясының негізгі мәселелерінің бірі - бастауыш
Зерттеулерде бұл мәселені психология ғылымының дәстүрлі анықталған жолдарымен
Осы жолдар арқылы оқытуда баланың танымдық іс-өрекетін салыстырып
Түсініктемелер негізінде психологиялық теория құрылады. Басқа сөзбен айтқанда
1. Проблемалы жағдайларды шешуді талап ететін тапсырмаларды жасау.
2. Оқытуға дейінгі сақталу ұстанымының деңгейін анықтау.
3. Көрнекі көріністің алдында заттарды бағалау мен сөздік
Ал 20-жылдың аяғы мен 30-жылдың басында балалар психологиясында
Әл-Фараби еңбектерінде осы пікірді былай деп қолдайды: «қандайда
Дамыта оқытуды зерттегенде толығымен оқытудың мазмұнын ашқан және
«Біз үшін, - деп жазды Д.Б.Эльконин — негізгіге
Оқыту үрдісіндегі танымдық іс-әрекеттің дамуы бастауыш мектептің жас
С.Л.Рубинштейн адамның білімі ойлау әрекетімен (абстрактілі, талдап қорыту
Сондықтан да білім бір жағынан, ойлау әрекетінің нәтижесі
С.Д.Смирнов танымдық іс-әрекетті жүйе ретінде қарастыра келе былай
Танымдық іс-әрекеттің негізінде берілген білім баланың есінде ұзақ
Осыған байланысты С.Н.Зимченко өзінің "Оқу бала үшін неге
Мұның барлығын теориялық ойлауды көрсеткен Л.С.Рубинштейннің: "ойлау өзіне
Л.С.Выготский ойлаудың жоспарлау функциясының туындауы эгоцентрикалық тілге байланысты,
Кеңес психологтары Л.С.Выготский, С.Л.Рубинштейн, А.Н.Леонтьевтің іс-әрекет теориясында онтогенездегі
Д.Б.Элькониннің "Жас өспірімдердің психикалық дамуын қандай іс-әрекет алға
Егер сөз бастауыш мектеп оқушысының 1-сыныбы туралы болса,
Жоғарыда айтылған мектептегі оқуға бейімделу бірінші жарты жылдықта
мектепке баланың әлеуметтік-психологиялық бейімделуі үшін жағдай жасауы (сынып
Оқыту үлгеріміне балалардың психологиялық дайындығын көтеруге, білімді меңгеруге,
Оқыту бағдаламасына бейімделеді.
Мұны А.Анастази, И.Шванцара, Г.Б.Диас, Нечакмадзе И.К., Ревина И.В.
Ал біз зерттеуімізде осындай жас дағдарысы мен бейімделу
2.2 Эксперимент арқылы бастауыш сынып оқушыларына шет тілін
Қазіргі кезде қабілетті балалар мәселесін зерттеуге қатысты философиялық,
Қабілет мәселесі арнайы психологиялық зерттеудің пәні ретінде -
Қабілет мәселесіне терең талдау жасаған Б.М. Тепловтың пікірінше,
Танымдық қабілетті зерттеуде балалардың дамуындағы жас ерекшеліктерге көп
Баланың қоршаған өмір шындығын шығармашылықпен игеруге қажетті ой-қиялын,
Осы ретте, бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің дамуын
Аталмыш модельге сәйкес, зерттеу жұмысымыздың тәжірибелік міндеттері анықталды:
бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылықтарын анықтау;
бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін анықтау;
бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің дамуын анықтау.
Сурет 1 - Бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Осы модельге сәйкес, зерттеу жұмысымыздың негізгі эмпирикалық болжамы
Негізгі эмпирикалық болжамға сүйене отырып, зерттеу жұмысымыздың жеке
бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің дамуына, олардың танымдық
бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің дамуына, олардың танымдық
бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің дамуына, танымдық қабілетті
Осыған сәйкес, зерттеу жұмысымыздың анықтау құралдары белгіленді.
Біріншіден, бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын анықтау өлшемдеріне:
білімге деген қызығушылығы,
таным үрдісіндегі қызығушылығы;
өз бетімен жұмыс жасауға ынтасы;
берілген тапсырманы мақсаты мен мәнін анықтай білуі;
танымдық қызметтің негізі түйінін анықтауы;
алған іске асыра білу және өзін- өзі бақылауы,
Екіншіден, «Адам суреті» тесті таңдалынды. Әдістеменің мақсаты: Баланың
Әдістемені 1948 жылы Дж. Бук ұсынған. Ересектерге
Әдістемені жүргізуге қажетті материалдар: ақ қағаз, түрлі-түсті қарындаштар,
Әдістеме нәтижесі бойынша төмендегі деңгейлер анықталды:
Ұпай саны Мазмұны Таным деңгейі
1 ұпай Сурет барлық элементерді қатыстыра отырып орындалғанда
2 ұпай Өте жоғары деңгейге сәйкес келеді, тек
3 ұпай Мойын, құлақ, шаш, киім, қол саусақтары,
4 ұпай Сәйкестік аз болған жағдайда Ортадан төмен
5 ұпай Мүлде сәйкестік болмаған жағдайда Өте төмен
Эксперимент ғылым дамуының әр түрлі салаларында өз маңызын
Зерттеу нәтижелерін статистикалық өңдеу мақсатында екі математикалық өңдеу
Корреляция – статистикалық жіктеуді қалыптастыратын екі фактор әсері
Келесі рангтік әдістеме - τ-Кендалл статистикалық әдістемесі.
Аталмыш екі әдістеме коэффициенттері де екі өзгермелілердің алдына
Осыған байланысты тәжірибелік диагностикалық нәтижелерге статистикалық талдау жүргізуге
әдіснамалық ұстанымдарға сәйкестілігі;
әдістемелердің нақтылығы;
түсініктілігі;
қарапайымдылығы;
өңдеуге ыңғайллығы;
әдістемелердің өзара бірін-бірі толықтырушылық функциясы және т.б.
Осы анықталған өлшемдер әдістемелер бойынша алынған нәтижелердің шынайы
Оқушылардың танымдық қызығушылығының ең жоғарғы деңгейі танымдық міндеттерді
Зерттеу жұмысымыздың алғашқы кезеңінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Тәжірибелік-эксперимент жұмыстарын ұйымдастыруды анықтау кезеңінде зерттеу жұмыстары: диолог,
Кесте - анықтау экспериментінің көрсеткіші бағамен есептелді
№ Білім көрсеткіші Эксперимент тобы Бақылау тобы
оқушы саны жоғары орта төмен оқушы саны жоғары
1 Білімге деген қызығушылығы, таным үрдісіндегі қызығушылығы 15
20% 53% 26%
25% 56% 18%
2 өз бетімен жұмыс жасауға ынтасы 15
20% 40% 40%
31% 43% 25%
3 Берілген тапсырманы мақсаты мен мәнін анықтай білуі
26% 20% 53%
50% 18% 31%
4 Танымдық қызметтің негізі түйінін анықтауы 15 6
40% 26% 33%
43% 18% 37%
5 Алған іске асыра білу 15 7 4
46% 26% 26%
50% 25% 25%
6 өзін- өзі бақылауы, іс- әрекетті бағалауы 15
33% 20% 46%
56% 18% 25%
Орта есеппен
22 28 34
41 29 27
24,4% 31,1% 37,7%
42,7% 30,2% 28,1%
4 сынып оқушыларымен жүргізілген айқындау тәжірибелік- эксперименттің танымдық
танымдық қызығушылық деңгейлерінің жоғарғы деңгейі 53,6%, орташа 34,4%,
Тәжірибелік-эксперимент жұмысы оқушылардың білім сапасы мен танымдық қызығушылығын
Эксперимент зерттеудің алғашқы кезеңіңде жоғарғы деңгейде 39,4% -
Кесте - бақылау экспериментінің көрсеткіші
№ Білім көрсеткіші Эксперимент тобы Бақылау тобы
Оқушы саны жоғары орта Төмен Оқушы саны жоғары
1 Білімге деген қызығушылығы, таным үрдісіндегі қызығушылығы 15
53% 20% 26%
43% 50% 7%
2 Өз бетімен жұмыс жасауға ынтасы 15
53% 33% 13%
50% 31% 18%
3 Берілген тапсырманы мақсаты мен мәнін анықтай білуі
20% 66% 13%
37% 50% 13%
4 Танымдық қызметтің негізі түйінін анықтауы 15 8
53% 13 33
56% 18% 25%
5 Алған тәжірибеде іске асыра білу 15
60% 33% 6%
50% 31% 18%
6 өзін- өзі бақылауы, іс- әрекетті бағалауы 15
53% 20% 26%
68% 18% 13%
Орта есеппен
44 28 18
49 32 15
48,8% 31,1% 20%
51% 33% 15,6%
Тәжірибелік-эксперимент жұмысы оқушылардың білім сапасы мен
Сонымен, алғашқы зерттеу нәтижесі бойынша төмендегі қорытынды жасалынды:
біріншіден, оқушылардың танымдық қызығушылығын қалыптастыру олардың танымдық белсенділігін
екіншіден, оқушылардың танымдық белсенділіктерін дамыта отырып, олардың танымдық
Сурет 1 – Экспериментке дейінгі оқушылардың қызығушылығының даму
Сурет 2 – Эксперименттен кейінгі оқушылардың қызығушылығының даму
Зерттеу жұмысымыздың келесі кезеңінде бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілетін анықтау тапсырмалары: 1)
Сонымен, бастауыш мектептегі бейнелеу өнері пәні арқылы балалардың
Бейнелеу өнері сабақтары - өнерге тән жүргізілуі шарт.
Жоспарлау, мақсатқа бағытталған еркін белсенділік, адамның белсенділігін ерекшелейтін
осы қимыл арқылы оқушы қандай мақсатқа жетеді.
өз алдына мақссат қоя алды ма немесе жету
оқушыға өзіндік сын өзіндік реттеу өз қимыл іс
оқушыға бұл қандай мотивте?
ерік күші жылдамдылығы соңғы нәтижеге дейін жеткіліті ме?
Зерттеудің бақылау экспериментінде қалыпқа келтіру экспериментінің нәтижесін жинақтау
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін анықтау жұмыстарынан
Кесте - Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің дамуын
№ Топтар Деңгейлері Нәтижелері Оқушы саны
1 Бақылау тобындағы оқушылар жоғары деңгей
орташа деңгей 45% 9 оқушы
төмен деңгей 45% 9оқушы
2 Тәжірибе тобындағы оқушылар жоғары деңгей
орташа деңгей 61% 14 оқушы
төмен деңгей 21% 5 оқушы
Нәтижесі гистограмма арқылы белгіленді.
Сурет - Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін
Зерттеу жұмысымыздың келесі кезеңінде, алынған мәліметтерді статистикалық
Аталмыш әдістемені пайдалануда бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің
Осыған орай, мынадай статистикалық зерттеу болжамдары қойылды:
Н0 - бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерін
Н1 – бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерін дамытуда
Формула бойынша есептеу алдында әр топ оқушылары, соның
Кесте - Бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Тұлға типтері Х рангі У рангі Р (сәйкестік)
Білімге деген қызығушылығы 3 8 3 5
Таным үрдісіндегі қызығушылығы 6 7 6 1
Өз бетімен жұмыс жасауға ынтасы 11 11
Берілген тапсырманы мақсаты мен мәнін анықтай білуі 8
Танымдық қызметтің негізі түйінін анықтауы 1 2 1
Алған тәжірибеде іске асыра білу 2 3
Өзін - өзі бақылауы 10 4 4 6
Іс - әрекетті бағалауы 5 6 5 1
Мақсат қойғыштығы 7 5 5 2
Дамуға бағыттылығы 9 9 9 0
Таным өрісінің кеңеюі 4 1 1 3
P=55 Q=22
P+Q=77;
Формула бойынша есептегенімізде: τ=(55-22)/77=33/77≈0,428, яғни
Сонымен жоғарыда айтылғандарды қорытындылай отырып, бастауыш мектептегі бейнелеу
2.3 Шет тілін оқыту арқылы бастауыш сынып оқушыларының
Шет тілі сабағын жақсы ұйымдастырып, оны жүргізу үшін
Сабақтың барлық аспектілеріне көңіл бөлу керек. Уақытты дұрыс
Жаңа лексиканы түсіндіргенде түрлі жолдарды қолданған дұрыс. Мысалы,
Жаңа тақырыпты түсіндірген кезде жеңілден қиынға қарай принципін
Сабақты пысықтап бекіту кезінде жаттығуларды түрлендіріп жіберуге болады.
Мәтінмен жұмыс істеген кезде оқушыларға тақырыптағы кейіпкерлердің рөлдерін
Үйге тапсырма бергенде көп үйіп-төгіп беруге болмайды. Үй
Қорыта келгенде, шетел тілі сабағына қойылатын нұсқаулар өз
Шетел тілін оқытуда бейнефильмдерді қолдану. Соңғы кезде шетел
Шетел тілін оқыту процесін жеделдету мен жетілдіру үшін
Бейнефильмдер бастауыш сынып оқушыларының фонетикалық, лексикалық, грамматикалық материалды
Бейнефильмдер оқытушыға оқу-тәрбие жұмысын өмір шындығына жанастыруға мүмкіндік
Сабақта бейнефильмдерді қолдану нәтижесінде студенттер өздері меңгерген фонетикалық,
Бейнефильмдер тыңдап-түсінуде кездесетін қиындықтарды жеңуге, бастауыш сынып оқушыларының
Сабақта бейнефильмді қолдану оқу сапасын жоғарылатады, бастауыш сынып
Сабақта қолданылатын бейнефильмдердің түрлері: документальды, көркем фильм, комедия,
Сабақта бейнефильмдерді қолданғанда, ескерілетін жағдайлар: бейнефильмді жоспарға сай
Шетел тілі сабағындағы ойындарды қолдануға қойылатын талаптар. Жалпы
Бастауыш сынып оқушысының негізгі әрекеттерінің бірі – ойын.
Ойындар жаңа тақырыптарды өткенде, сөздерді, грамматикалық материалдарды, тұрақты
Қандай да болмасын пәнді өткізу үшін мұғалім алдын-ала
ойын мен өтілетін сабақтың тақырыбы мен мазмұнына сәйкес
ойынға бөлінетін уақыттың нақты белгіленуі;
ойынның ойналу түрінің топ болып ойнау, кішірек
ойынға қажетті материалдардың түгел дайындалып қойылуы;
қолданатын сөздер, сөз тіркестері, мақал-мәтелдер, тақпақтар, өлеңдердің таңдалынып
пысықтау грамматикалық, фонетикалық, лексикалық материалдардың анықталуы;
Сабақта қолданылатын ойындар әр түрлі. Олар негізінен оқу
Дегенмен, бұл екі ойын түрі тек теориялық жағынан
Қазіргі әдістемеде коммуникативтік ойындарға төмендегі талаптар қойылады:
коммуникативтік ойындар оқушылардың білім дағдыларына сай, яғни ойында
коммуникативтік ойындар тиімді үйретуді мақсат етеді, әйтсе де
коммуникативтік ойындар сабақ тақырыптарына, белгілі бір жағдайға байланысты
коммуникативтік ойынды пайдаланғанда, тілдік және тілдік емес іс-әрекеттер
коммуникативтік ойындарды қолданарда, кейбір іс-әрекеттер алғаш рет жаттықтырылады
коммуникативтік ойындар кезінде мұғалім үйретуші басты тұлғадан «үйренуші»
Енді ойынды дайындау барысында мұғалімнің ескеретін жайттарына тоқталайық.
Қажетті ойын таңдалынып, өзгертіліп, сабаққа ыңғайлы етіліп қойылады.
Ойынға қолданылатын материалдар, қажетті-ау деген үлгілер, суреттер, тірек
Тілдік амтериалдар, сөздер, сөз тіркестері алдын-ала қайталанып, жаттығулар
Оқушылар топтарға бөлініп, сыныптағы орындықтар мен үстелдер ойын
Тақырып пен жағдайды суреттеу кезінде оқушының рөлдері, қолданған
Ойынды бастар алдындағы хабарлама, түсініктеме шәкірттердің ана тілінде
Ойыннның өтілу барысында мұғалім басқарушы емес байқаушы, кейде
Ойынды алғаш рет қолданғанда, дұрыс болып шықпауы да
Ойын соңынан оқушылармен бірге олардың пікірі көзқарасы т.б.
Оқушылардың білім, білік шеберліктерінің жан жақты дамуына, қалыптасуына,
Қорыта келгенде, біз жоғарыда көрсетілген талаптарға сүйене отырып
Екінші бейдәстүрлі сабаққа қойылатын талаптар шетел тілі сабағын
Дәстүрлі сабаққа қойылатын талаптар, негізінен, ең басты оқу
Шетел тілін оқытуды мектепте алғаш бастаған кезде –
Шетел тілі сабағында ситуациялық-рөлдік ойындарды қолдану оқушыларды топ
Ситуациялық-рөлдік ойындар барысында көптеген өзара байланысты тілдік ситуациялар
Ойын атмосферасы кезінде оқушының өзіне тән қабілетін көрсете
Ситуациялық-рөлдік ойындар қолдану мақсаты мен өтілу кезеңіне байланысты
Коммуникативтік бағдардағы рөлдік ойындар ауызша сөйлеу бірлігі мен
Педагогикалық бағдардағы ойындардың басты мақсат - педагогикалық әдеп
Ал кәсіби-педагогикалық ситуациялық-рөлдік ойындардың мақсаты - шет тілі
Осы орайда естен шығаруға болмайтын мынандай екі мәселе
Мұғалім барлық оқу-әдістемелік жоспарды үнтаспаға жазып, дайындауы қажет.
Екеуара жұмыс істеу (диалог) оқушылардың әр сөзді мұқият
Әрбір ситуативті-рөлдік ойын әуелі дайындық кезеңінен, содан соң
Ойынды өткізу оқушылар өмірінде ерекше бір жағдай екені
Ұжым болып талқылау кезеңінде ойынның қалай өткені толығымен
Ситуациялық-рөлдік ойындарды ойнау барысында біз үнемі мектепте бар
Шетел тілін оқытуда техникалық құралдарды қолдану. Сөйлеуге тыңдап-түсінусіз
Ауызша сөзді түсіну – адамның естіген сөздердің мағынасына
Тыңдап-түсінудің негізгі топтарына мыналар жатады:
а) тындап-түсіну дағдылары (мәтіннің грамматикалық және морфологиялық формаларын
ә) сөздерді және сөз тіркестерін түсіне білу қабілеті;
б) дыбыстарды, дауыс интонациясын ажырата білу;
Тыңдау процесі есту қабілеті механизмімен тығыз байланысты. Есту,
Ауызша сөзді түсіну үшін бір материалды бірнеше рет
Тыңдауға үйренуді сөйлеушімен бетпе-бет отырып тыңдаудан бастаған жөн.
Шетел тілін тыңдап-түсінудің өзіне тән қиыншылықтары бар. Жаңа
Ауызша сөйлеуге үйрету – шетел тілін оқытудың ең
Түсінуді тексерудің ең басты бөліктерін біріншіден – сурет
Сурет арқылы үйрету кезінде қажетті суретті таңдау –
Қорыта келгенде, біз шетел тілі сабағын қазіргі талаптарға
Сабақ бастамай тұрып сабақтың жалпы өту барысына арналған
Грамматикалық жұмысқа қойылатын талаптарға тоқталу.
Фонетикалық жұмыстарға қойылатын талаптар;
Тыңдап-түсінуге арналған талаптар;
Монологқа үйрететін жұмыс кезеңдеріне арналған талаптар;
Диалогқа үйрететін жұмыс кезеңдеріне арналған талаптар;
Оқу және оқыту техникасын үйретуге арналған талаптар;
Жоғарыда көрсетілген талаптарды біз дәстүрлі шетел тілі сабағын
оқу ойындарына қойылатын талаптар;
коммуникативтілік ойындарға қойылатын талаптар;
Қандай да болмасын сабақ өткізу үшін мұғалім мынандай
ойынның өтілетін сабақтың тақырыбы мен мазмұнына сәйкес келуі;
ойынға бөлінетін уақыттың нақты белгіленуі;
ойынның ойналу түрінің топ болып ойнау, кішірек топ
ойынға қажетті материалдың түгел дайындалып қойылуы;
қолданылатын сөздер, сөз тіркестері, мақал мәтелдер, тақпақтар, өлеңдерінің
пысықталатын грамматикалық, фонетикалық, лексикалық материалдың анықталуы;
Дәстүрлі сабаққа қойылатын талаптардың өзін екіге жіктейміз: бірінші
Дәстүрлі сабаққа қойылатын талаптар негізінен ең басты оқу
Шетел тілі сабағын шығармашылық тұрғыдан ойын түрінде жүргізу
қосымша материалдарды сабақ мақсаттарына және мазмұнына сай таңдау
ойын элементтері фонетикалық, граммтикалық, лексикалық жаттығуларға бағытталуы керек;
сабақтың барлық кезеңдеріне көңіл бөліну керек;
логикалық және тілдік ойындар болуы керек;
ойынға бөлінетін уақыттың нақты белгіленуі керек;
қолданылатын сөздер, сөз тіркестері, мақал мәтелдер, тақпақтар, өлеңдерді
ойынды топтық немесе ұжымдық түрде ұйымдастыру керек;
ойынды көп жағдайда оқушы жүргізгені дұрыс;
оқушылар бір-бірінің қатесін ойын соңынан түзегені дұрыс;
Үйге тапсырма бергенде бәріне бірдей емес, әр түрлі
Шет тілін оқып, үйрену, бірден қалыптаса қалмайды. Өз
Жалпы жоба жұмысы - белгілі бір өтілген материалдың
Жобалау әдісі 21 ғасырдың технологиясына кіріп, басқа елдерде
Шетел тілін оқытып, үйрету мақсаты -
- оқушыға колайлы оку ортасын калыптастыру;
- оқушының оқуға деген қызығушылығын арттыру, ой-тілектерін
- оқушының эмоциялық сезіміне әсер етіп жеке
- оқытуды түрлендіру үшін түрлі әдісті қолдану;
- ойын түрінде оқыту арқылы оқушының белсенділігін
- шет тілін оқушының жеке қызығушылығымен байланыстыру;
- оқушы – субьект, оқытушы - кеңесшісі
- сатылап өз бетімен жұмыс істеуге үйрету.
Жоба әдісін қолданып оқыту бұл талаптарға жауап бере
«Шетел тілі оқу курсы» - оқушылардың шетел тілінен
Осыған орай ғылыми зерттелген білім беру әдістерін іс
Жобалау әдісінің жаңа түсінігінің негізін Е.Полат былай деп
Біз осы жоғарыда айтылғандарды тұжырымдай келе, жобалау әдісімен
Еліміздің шет елдермен қарым –қатынасымыз күшейіп отырған қазіргі
Жобалау әдісін сабақ барысында қолдану арқылы оқушыларды өз
Жобамен жұмыс істеу барысында оқушылар берілген тақырып бойынша
Сабақты түрлендіріп өткізу үшін, әрине, оқушылардың білім деңгейі
Жобамен жұмыс істейтін оқушылар бірнеше топқа бөлінеді.
Жобалау әдістемесі бойынша істелетін жұмыс бірнеше кезңңдерден тұрады:
Бірінші кезеңде мұғалімнің көмегімен оқушылар істейтін жұмыстарының мақсатын
Екінші кезеңде істейтін жұмыстың жоспары жасалып, топ мүшелері
Үшінші кезеңде оқушылар әртүрлі лексикалық, граматикалық, ойлау,
Төртінші кезеңде әр топ өздері белгіленген жобаны жасап,
Жұмыстың бесінші, қортынды кезеңінде оқушылар дайындаған жобаларын қорғап,
Эксперт тобы әр топтың жұмысына талдау жасап, қортындылайды.Сабақ
1. Жобалау әдістемесі пайдалынылған сабақтан қандай әсер алдыңдар?
2. Жасаған жұмыстың білімдеріңді кеңейтуге тигізген пайдасы болды
3. Дайындық кезінде қандай ізденіс жұмыстарын жүргіздіңдер?
4. Жұмысты жасауда жіберген кемшіліктерді жою жолдары қандай?
Мұғалім әр кезеңде әр түрлі роль атқарады, ол
Жобамен жұмыс істеу әрбір оқушының жұмысқа деген жауапкершілігін
Тіл – ол әрбір халықтың мәдинетін, тарихын, тұрмыс
Тіпті жеке тұлғаны алып қарасақ та оның сөйлеген
Жастарымыз еліміздің болашағы дейміз, өркениетке жету жолында жастарымызға
Бірақ алдымен, осы шет тілдерін оқыту әдістемесінің зерттеулеріне
1) Шет тілін оқу процесін сипаттайтын әдістемелік білімнің
2) Даму заңдылықтары бұрынғыдай пәлсапаның жаңа зерттеулерімен,
3) Көптеген әдістемелік зерттеулердің арқасында
4) Шет тілін оқуда үйренуші тіл және сол
5) Шет тілін үйренудің қай сатысында болсын
6) Шет тілін үйрену процесідегі комунативті бағытталған негізгі
7) Шет тілін оқыту процесінде аудио-видео және электронды
8) Шет тілін оқытуда, оқытылып жатқан шет тілінде
9) Шет тілін оқытуда әсіресе жоғарғы оқу
Дегенмен, жоғарыда шешімі табылғандай көретін проблемаларға үңіле кетсек
Екінші тарау бойынша тұжырым
Шетел тілі қазіргі кезеңде заман талабына сай көптеген
Шет тілін оқып, үйрену, бірден қалыптаса қалмайды. Өз
ҚОРЫТЫНДЫ
Зерттеу жұмысын қорыта келгенде оқу үрдісінде бастауыш сынып
Осыған орай зерттеу жұмысымыздың барысында алынған деректер негізінде
Бастауыш саты – білім, дағды, іскерліктің қалыптасуының бастамасы
Қабілеттілік – адамның мінез-құлқын реттеп, оның тіршілік етуіне
қағыштық, аңғарымпаз-дық, зеректік, ойлампаздық, көрегендік, зерделі-лік, идеяларды оңай
Жалпы қабілеттілікті дамыту үшін керек жағдайлар: туа біткен
Алдыңғы қатарлы тәжірибені жетілдіре отырып, оқу үрдісіне жаңа
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерін зерттеп, оны дамыту
Зерттеу жұмысы бойынша төмендегідей қорытындылар жасалынды.
Бастауыш сынып оқушысы тұлғасын дамытуда қабілет мәселесіне арналған
Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Оқушы қабілетінің дамуында жас кезеңін нақтылап, осы кезеңде
Шет тілін оқыту үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Рогова Г.И., Рабинович Ф.М., Сахарова Т.Е. Методика обучения
Гальскова Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам.-Л.: Просвещение,
Республикалық әдістемелік педагогикалық журнал. Мектептегі шет тілі. №5
Шетел тілін оқыту әдістемесі. №4 (12). 2006.
Мектептегі шет тілі. №3 (21). 2006.
Шатилов С.Ф. Методика обучения немецкому языку в средней
Щерба Л.В. Преподавание иностранных языков в средней школе.
С.Әбдіғалиев. Неміс тілін оқытудың негіздері. –Алматы. 1992.
Зимняя И.А. Психология обучения иностранного языка. –Москва. 1991.
Артемов В.А. Проблемы изучения иностранного языка.-Москва. 1969.
Шетел тілін оқыту әдістемесі. №3 (17). 2007.
Мектептегі шет тілі. №3 (27). 2007.
Пассов Е.И. Урок иностранного языка в средней школе.-Москва:
Пассов Е.И. Коммуникативный метод обучения иноязычному говоренью.-Москва: Просвещение.
Муталиева А.Ш. Преподавания иностранных языков // Иностранные языки
Ағылшын тілі мектепте. №6. 2007.
Бухбиндер В.А., Штраус В. Основы методики преподавания иностранного
Психология обучения иностранного языка.-Межвузовский сборник – 2. Ленинград.
Бим И.Л., Садолова Л.В. Теоретические вопросы обучения иностранным
Методика преподавания иностранных языков.-мн: Высшая школа. 1979.
Елухина Н.В. Обучение аудированию в русле коммуникативно ориентированной
Кожевникова Т.В. статья «Компьютерные технологии в изучении иностранных
Гальскова Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам.-Л.: Просвещение,
Рогова Г.И., Рабинович Ф.М., Сахарова Т.Е. Методика обучения
Республикалық әдістемелік педагогикалық журнал. Мектептегі шет тілі. №5
Шатилов С.Ф. Методика обучения немецкому языку в средней
Артемов В.А. Проблемы изучения иностранного языка.-Москва. 1969.
Шетел тілін оқыту әдістемесі. №3 (17). 2007.
Шетел тілін оқыту әдістемесі. №4 (12). 2006.
Мектептегі шет тілі. №3 (21). 2006.
Мектептегі шет тілі. №3 (27). 2007.
Зимняя И.А. Психология обучения иностранного языка. –Москва. 1991.
Кузьмичева Т.Н. “Технические средства в обучении английскому языку”.
Щерба Л.В. Преподавание иностранных языков в средней школе.
Әбдіғалиев С. Неміс тілін оқытудың негіздері. –Алматы. 1992.
Пассов Е.И. Урок иностранного языка в средней школе.-Москва:
Пассов Е.И. Коммуникативный метод обучения иноязычному говоренью.-Москва: Просвещение.
Муталиева А.Ш. Преподавания иностранных языков // Иностранные языки
Бухбиндер В.А., Штраус В. Основы методики преподавания иностранного
Методика преподавания иностранных языков.-мн: Высшая школа. 1979.
Ағылшын тілі мектепте. №6. 2007.
Бим И.Л., Садолова Л.В. Теоретические вопросы обучения иностранным
Кунанбаева С.С. «Современное иноязычное образование:
Мұханбетжанова Ә.М., Мұқанбетова Ш.Т. Тұлғалық бағдарлы білім берудің
Личностный подход в образовании: от концепции к технологии
Мұқанбетова Ш.Т. Тұлғалық бағдарлы оқытуды шағын топта ұйымдастыру//
Гальперин П.Я. Методы обучения и умственное развитие ребенка.
Красноперов Е. Ж. Технология личностно-ориентированного обучения ИЯ.
Кларин М.В. Инновации в обучении: метафоры и моде-.
Монахов В.М. Педагогическая технология профессора В.М. Монахова //
Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. М., 1989.
Кредиттік жүйе жағдайында оқытудың инновациялық технологиялары./ Ә.М.Муханбетжанова, С.М.Бахишева.
Тоқсанбаева Н.Қ. Танымдық іс-әрекетке кіріспе. .- Алматы.: Қазақ
Тертель А.Л. Психология в вопросах и ответах. Учеб.
Тутушкина М.К. Психологическая попмощь и консультирование
41. Теплов Б.М. Избранные труды. В 2-х
42. Мұқанов М. Жас және педагогикалық
43. Мұқанов М. Оқушылардың дара ерекшеліктері мен санасып,
44. Рогов Е.И. Настольная книга
45. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. -
Реан А.А. Психодиагностика личности в педагогическом процессе.-
Шевандрин Н.И. Психодиагностика, коррекция и развития личности.
Шадриков В.Д. Развитие и диагностика способностей. –
Широкова Г.А. Практикум для детского психолога -
Шнейдер Л.Б. Психология семейных отношений – Москва,
Фельдштейн Д.И. Психология развивающиеся личности. –
Хекхаузен Х. Мотивация и деятельность .-Москва.: педагогика, 1986
Виштак О. В. Дидактические основы разработки педагогического
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған «Қазақстан халқының
Ракитов А.И Философия компьютерной революции.-М. Политиздат, 1991.-287с.
Роберт И. Новые информационные технологии в обучении //
Бидайбеков Е.Ы. Білімді ақпараттандыру жоғары оқу орындарында мамандар
ҚОСЫМШАЛАР
Қосымша 1
«Сурет-диктант» технологиясы
Жұмыс барысы:
Мұғалім сюжет әңгімелеп береді, балалар сол сюжет бойынша
Кеелесі кезеңде балалар өздері салған суреттері туралы мұғалімге
Сабақ тақырыбы бойынша тапсырмалар беріледі.
Мұғалім ағылшын тілінде сөздерді қайталап, жаттатады.
Қосымша 2
«Mind-map» технологиясы
Жұмыс барысы:
Қағаздың ортасына Fruit сөзін жазып, оның айналасына осыған
Келесі кезекте салынған суреттерге сәйкес олардың суреттерін салады.
Бұдан соң әр сурет және сөз ауызша қайталанып,
Қосымша 3
Ағылшын тілін бастауыш сыныптарда ойын арқылы үйрету компьютерлік
6
Зерттеу мақсаты
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерінің дамуын анықтау
Зерттеу бағыттары
Танымдық қызығу-шылықты анықтау
Танымдық белсенділікті анықтау
Танымдық қабілет-терінің дамуын анықтау
Негізгі зерттеу болжамы - бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Статистика
лық өңдеу нәтижелері
Зерттеу нақтылығы
Пайыздық көрсеткіштер