Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................3
1-бөлім. Капитал ұғымы және оның құрылымы..................................................5
Капиталдың экономикалық мәні..................................................................5
Капиталдың құрамдас бөліктеріне сипаттама............................................7
Айналым және капитал айналымы............................................................11
2-бөлім. Капитал және инвестиция теориялары.................................................14
2.1. Капитал мен инвеститцияның қорлануы.....................................................14
2.2. Капиталдың шеңбер айналымы және айналымы........................................16
2.3. Капиталдың жинақталуы...............................................................................21
Қорытынды............................................................................................................23
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.............................................................................25
Кіріспе
Әдеби оқулықтарға қарасақ жалпы капитал салымдары
Сондықтан, капитал салымдары іске асыру әдісі бойынша
Капитал салымдарының тиімділігін арттырудағы экономикалық мақсат капитал салымдарының
Сол себепті бұл курстық жұмыстың басты мақсаты –
Осы мақсаттарға жету үшін капитал салымының ұғымын ашу,
Курстық жұмыс құрылымы талапқа сай екі тараудан
Ал екінші тарау капитал және инвестиция теорияларының қалыптасу
1-бөлім. Капитал ұғымы және оның құрылымы
Капиталдың экономикалық мәні
Латын тілінен аударғанда капитал сөзі басты деген мағынаны
Қоғамдық өндірістегі капитал мен оның рөлі туралы одан
Ф.Кэне (физиократтар мектебі) – капиталға ауыл шаруашылығында қолданылатын
А.Смит (классикалық мектеп) «Капитал» ұғымды жеке тұлғаның қолындағы
Капиталдың басты қасиеті – өз иесіне табыс әкелу.
К.Маркс (экономикалық теорияның маркистік бағыты) – капитал әлеуметтік
Э.Бем-Баверк (объективтік - психологиялық мектеп) – капитал өндірістің
А.Маршалл (неклассикалық мектеп) – микро және макроэкономика деңгейіне
Дж.М.Кейнс (кейнсиандық бағыт) – капитал – баламалы пайдаланудан
И.Шумпетер – «Капитал – ақша мен төлемдік
И.Шумпетердің айтуы бойынша, ақша қанша рет айналу
Осы ғалымдардың ой – пікірін қорытындылай келе, И.Шумпетер
Капиталдың құрамдас бөліктеріне сипаттама
Капиталдың құрамдас бөлігі ретінде капиталдар нарығы жатқызылады. Капиталистік
Белгілі Британ экономисті Джон Кейнс (1883-1946) капитал
Капитал нарығын жандандыру мына шараларды жүргізуге мүмкіндік туғызады:
Инвестициялаудың ұжымдық нысандарын дамытуға, яғни инвестициялық және венчурлық
Акция нарығын дамытуға;
Туынды қаржы құралдарының нарығын дамытуға
Нарықтық қатынастың кез – келген субъектісінде, қандай да
Ресурс – тауарларды сатып алудан капитал қозғалысының бірінші
Ақша өзінің бірқатар функциялары арқылы капитал қозғалысының процесіне:
Құндылық өлшемдері
Айналым құралдары
Қазына мен жинақтауды құру құралдары
Төлем құралдары
Әлемдік ақша ретінде қызмет көрсетеді.
Капитал тауар формасын бірінші сатыдағы оның мөлшерінен гөрі
Бірақ капитал қозғалысы бір қозғалыспен шектелмейді, қайта, қайта,
Капиталдың жеке акт ретінде емес, ұдайы қайталанып отыратын
А – Т ... Ө ... Т’ -
Осымен қатар «капиталдар нарығы» деген түсінік бар. Нарықтағы
Бірінші. Өндіріс факторлары нарығында капитал деп, олардың құндық
Жалпы капиталды мынадай белгілері бойынша қалыптастыруға болады:
Бар болу формасы бойынша;
Құнын ауыстыру тәсілі бойынша;
Меншіктік капитал формасы бойынша;
Қаржыландыру көздері бойынша;
Пайдалану бағыттары бойынша;
Кәсіпорын қызметінің және елдің барлық экономикасының тиімділігін жүзеге
Кәсіпорын капиталы бір мезгілде үш түрлі: ақша, өндіруші
Егер капитал формасының ауысуы үзіліссіз жүріп тұрса, кәсіпорын
А – Т ... Ө ... Т’
Егер капитал бірінші фазасында кідіріп қалса (А –
Факторлар нарығында капиталға сұраныс – бұл өздерінің
Өндіріс факторлары нарығында, ақшалай салым түрінде, капиталы бар
Екінші. Қаржы нарығында капитал деп ақша капиталы түсініледі.
Қаржы нарығының субъектілеріне банктер және олардың клиенттері (ипотека
Ақша нарығы мен капиталдар нарығы қарыз капиталының туындысы,
Статусымен (акция, немесе облигация);
Меншіктің типімен (жеке, немесе мемлекеттік);
Іс-әрекет ету мерзімімен;
Өтемпаздық дәрежесімен;
Қауіп-қатер сипатымен (банкроттық немесе нарықтық) және қауіп-қатер дәрежесімен.
Капиталдар нарығын инвестициялық қорлар салығы деп жиі айтады.
Айналым және капитал айналымы
Іс-әрекеттің қандай мерзімінде болмасын, кәсіпкер инвестициялар жасап отырады;
Капитал айналымы (қор) алғашқы құнды жоғарлатын мақсатымен барлық
Ақшалай капитал жұмыс күші мен өндіріс құралдарын алуға
Д – Т ... Н ... Т* –Д*
Айналымның үш кезеңдеріндегі бірінші және үшінші айналым
Өндіріске капитал оның құнын ауыстыру тәсілі және сол
Негізгі капиталға (негізгі шаруашылық құралдарына): ғимарат, инвентарь көлік
Айналым капиталы дегеніміз – өндірістің айналым қорлары мен
Айналым капиталы, әдетте, өндіріс процесі кезінде өзінің натуралды
Меншік формасы жөнінен капитал: жекеменшік (дара, отбасылық), ұжымдық
Қалыптасу бастау көздері бойынша: өзінікі және қарызға алған
Өз капитал дегеніміз - кәсіпорынның меншік иесі
Қарыздық капитал дегеніміз - кәсіпорын белгілі уақытқа
Қарыздық капиталдың құрамына банктен алынған капиталдан басқа құнды
Негізгі қорларды күрделі жөндеу, қалпына келтіру, қайта құру;
Жаңа кәсіпорындарды салу, істеп тұрғандарын кеңейту.
2-бөлім. Капитал және инвестиция теориялары
Капитал мен инвеститцияның қорлануы
Материалдық және рухани игіліктер өндірісі тоқтамайды. Күн сайын
Капитал қорлануының факторлары:
Қосымша құнның формасы;
Қызмет атқаратын капитал мөлшері;
Еңбек өнімділігінің артуы;
Қосымша құн бөлігінің қорлануы және тұтыну арасындағы пропорция.
Осы аталған факторлардың барлығыда бір мезгілде жүзеге асады.
Ал, жұмыс күшін (V) сатып алуға жұмсалатын капитал
Капиталдың қорлану процесі екі түрде жүзеге асады:
Капиталдың шоғырлануы.
Капиталдың орталықтануы.
Капиталдың орталықтануы – бұл қосымша құнның есебінен капитал
Капиталдың орталықтануы дегеніміз бірнеше капиталдың бірігуі жолымен ірілену
Капитал орталықтануының бірден - бір түрі болған акционерлік
Күрделі қаржы (инвестиция) – бұл жаңа құрылысқа, жабдықтауға,
«Инвестиция» немістің «investing» деген сөзі және бұл кәсіпорынға
Инвестиция теориясын ағылшын экономисті Дж.Кейнс өзінің «Еңбекпен қамту,
Инвестиция тиімділігін артуы дегеніміз ең аз инвестиция мөлшерімен
Инвестиция тиімділігін арттыруға былай қол жеткізеді:
Инвестицияның техникалық құрылымын жақсарту, бұл жабдықтарға шығындар оның
Жұмыс жасап тұрған кәсіпорында техникалық қаруландыру мен
Жаңа объектілерін салу мерзімін қысқарту.
2.2.Капиталдың шеңбер айналымы және айналымы
Капитал үнемі қозғалыста болады. Ол мынадай екі түрде
Капитал өзінің қозғалысында үш сатыдан өтеді.
Сонымен капитал өз қозғалысында қалыпты жағдайда үш сатымен
Капитал өз қозғалысында өндіріс сатысына және екі айналыс
Капитал шеңбер айналымының жеке акті ретінде емес, кезеңдік
п=О/о
егер капиталдың айналым уақыты 3 айды құраса, онда
Өндіріске қатысатын әртүрлі құрал – жабдық пен айналымды
Негізгі капитал өнімді капиталдың бір бөлігі болып табылады.
Табиғи тозу процесінің әсерінен ғана болып қоймайды, оған
Бұрынғы конструкциядағыдай машинаның пайда болуы, бірақ одан арзандау;
Бұрынғы конструкциядағыдай машинаның пайда болуы, бірақ одан
Техникалық прогресс негізгі капиталдың табиғи тозуына дейін оның
Амортизациялық төлемдер өнімнің өндірістік шығындарына енеді және оның
Қазіргі жағдайда негізгі капиталды жедел амортизациялауды жүзеге асыру
Негізгі капиталды түрлері бойынша (станок, жабдықтар, көлік құралдары,
Негізгі капиталдан басқа айналмалы капитал бар. Ол шикізат,
Кәсіпкерліктің сферасынының қандайында болмасын, кәсіпкер капитал жұмсап өзіне
Ұдайы өндіріс өнеркәсіптік капиталды пайдалану негізінде жүреді. Осы
А – Т...Ө...Т’ – А’
Бұл мынадай заңдылық сатылардан тұрады:
А – Т...
Өндіріс факторлары нарығында тауар формасын алған өндіріс факторларына
Сөйтіп, осы ақша капиталы өндірісіне капиталға айналады. Бұл
Өндіріс процесінде капитал тауарлық капиталға айналады және ол
... Т’ – А’
Тауарға сіңген үстеме құн, осы нарықта өткізген соң,
Капиталдың бір формадан екінші формаға айналатын қозғалысын оның
D=A’ – A
Мұнда А – бастапқы жұмсалған капитал, D –
Капиталдың айналымы мен оның ауыспалы айналымы бір-бірімен тура
Ауыспалы айналымның әрқайсының нәтижесінде, кәсіпкерге ақшалай формада авансталған
Негізгі капиталға еңбек құралдарының құны жатады, айналмалығы –
Негізгі капитал - бұл өндіріс процесінде тұтас
Айналмалы капитал өндіргіш капиталдың бір бөлігі болып табылады;
Негізгі капитал материалдық (физикалық) және моральдық жағынан
Материалдық тозу: негізі капиталдың элементтері физикалық тұрғыдан қызмет
Моральдық тозу – бұл негізгі капиталдың, еңбек құралдарының
Аталған екі жағдай да негізгі капиталдың құны жойылады,
Осы жағдайда амортизациялық қор құруға мәжбүр етеді. Осы
Капиталдың қызмет ету мерзімінің сипаттамалары өте маңызды экономикалық
Капиталдың айналымы, көрсеткіш ретінде, сақтау көлемі мен жұмсалған
К1=сатудың көлемі / жұмсалған капитал.
Айналмалы капитал мен қысқа мерзімді міндеттемелер санасының сәйкестігі,
Қ2= айналмалы капитал / қысқа мерзімді міндеттемелер.
Қажетті капиталдың салымдары
Өтеу мерзімі = -------------------------------------------
Жылдық амортизация + жылдық пайда
Негізгі және айналмалы қорлардың қызметтерін сипаттау үшін олардың
Алғашқы капиталдың жинақталуы.
Қазіргі экономикалық теория капиталды өндірістік тұтынуға арналған, адам
Басты талдайтын мәселелер: капиталдың алғашқы қорлануы, капиталдар
Капитал (алғашқыда – бас түлік, бас сала, латынша
Тауар өндірісі пайда болып қалыптасқаннан бері, капитал мынадай
Осы категорияны тұңғыш зерттеушілер – мерканталисиер мен физиократтар.
Капиталдың алғашқы қорлануы өзіндік еңбекке негізделген индивидуалдық жеке
Бұл жағдай Еуропада XVI-XVIIIғғ. Орын алды. Капиталдың алғашқы
Капиталдың алғашқы қорлануын түзетуге, отарлық соғыстар мен басып
Қорытынды
Осы курстық жұмыстың тақырыбы «Алғашқы капиталдың жинақталуы» қарастырылады.
Бірінші бөлімде, капитал ұғымы және оның құрылымы ашық
Капитал нарығы арықтағы сатушылар мен сатып алушылардың арақатынасының
Капиталдың әртүрлі элементтерінің айналымы бірдей жүрмейді. Капитал негізгі
Ойды жинақтайтын боса, капитал салымдары – бұл фирманың
Сырттан қаржыландыру қарыз алу, немесе акция шығару арқылы
Несие – бұл қарыз капиталының қозғалу нысаны, ал
Қарыз капиталының қайнар көздері:
Рантверлердің капиталы, яғни кәсіпкерлік қызметпен айналыспай процентке өмір
Көпшіліктің жинақтары; кәсіпкерлік қызмет сферасын өзгертпей адамдардың капиталы,
Кәсіпорындардың бас капиталы, тауарлық несие түрінде бір кәсіпорыннан
Балкюта шығару нәтижесінде пайда болған капитал.
Кәсіпкерлік бизнесті ұйымдастырудың бастапқы кезеңінде капиталдың алғашқы салымын
Ағымдық шығындарға шикізат пен материалдар, жалдау төлемі, жалақы,
Сөйтіп спорттық капитал кәсіпкердің өндірістік қорлар (негізгі және
Міне осындай зерттеулер барысында капитал салымдарының экономикалық маңыздылығының
Елбасы жолдауындағы капиталдың салымдар көлемін ұлғайту;
Капиталдық салымдарды тазартудың тиімді жолдарын қарастыру;
Шет елдік капитал салымдарының экономикаға орналасуын жеңілдету;
Капитал салымдарын қайтарудың тиімділігін бір жүйеге үйлестіру
Пайдаланылған әдебиеттер:
Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы: Қазақстан, 1995ж.
ҚР бюджет туралы заңы 2002ж.
Қ.Қ.Ілиясова, С.Құлпыбаев Қаржы А. 2005ж.
А.Б.Темірбекова, Қ.С.Байшоланова, Ж.Ж.Бектұрсынлва. Экономикалық теория негіздері: Қысқаша лекциялар
Ж.А.Асқарова «Бизнесті бағалау» оқу құралы Алматы – 2006ж.
Қ.Хожаназаров. Маркетинг негіздері. Алматы, 1996ж.
Темірбекова А.Б. Экономикалық теория: оқу құралы – Алматы:
Қазақстан тәуелсіздік жалдарында (статистикалық күнделік) 2006ж.
Кейлер В.А.Экономика предприятия. Курс лекций, Новосибирск: Инфра –
Осипова Г.М., э.ғ.д., профессор. Экономикалық теория негіздері. Алматы,
«Жалпы экономикалық теория» оқулық Ө.Қ.Шеденов,
Е.Н.Сағындықов, Б.А.Жүнісов, И.С.Байжомарттов, Б.И.Камгин.
«А-Палеография», 2004ж.
Мамырова Н.Қ. Мадиярова Д.М., Қалдыбаева А.Е.Халықаралық экономикалық қатынастар:
Экономикалық теория Әубәкіров, Байжұмаев, Жапыпова, Табеев, 1999ж.
Набиев Е.Н. Халықаралық экономикалық қатынастар. – 2001ж.
Жалпы экономикалық теория. Ө.Қ. Шеденов, Ұ.С. Байжомартов, Б.А.
Халықаралық экономика пәнінен қысқаша дәріс. Исенғалиева Т. 2006ж.
2