Мазмұны:
Кіріспе. ............................................................................................................
І Тарау. Тарих пәнінің мұғалімі.................................................................
1.1. Тарихшы мұғалімнің қалыптасуы..........................................................
1.2. Тарихшы мұғалім әрекетінің құрылымы мен мазмұны.......................
1.3. Тарихты оқытудағы шығармашылық қабілет.......................................
2 тарау. Кәсіби біліктілік – табыс кепілі...................................................
2.1. Тарих пәні мұғалімнің кәсіптік біліктілігі.............................................
2.2. Тарих пәні мұғаліміне қойылатын талаптар..........................................
2.3. Тарих пәні мұғалімінің сабаққа дайындығы.........................................
Қорытынды....................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер......................................................................... 3
4
6
7
8
10
14
15
19
22
23
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі: бұл бүгінгі таңдағы ғылым мен
Міне, осындай үлкен жауапкершілікті орындайтын білімді – білікті
Курстық жұмыстың мақсаты: жалпы білім беретін мектептерде тарихты
Курстық жұмыстың міндеттері:
- жалпы білім беретін мектепте мұғалімнің кәсіби біліктілігін
- жоғарғы оқу орындарында білікті маман жастардың көбеюіне
- қазіргі қоғамда мұғалімнің сан емес сапа жағына
Курстық жұмыстың құрылымы: жұмыс кіріспеден, негізгі мәселелер қаралатын
І Тарау. Тарих пәнінің мұғалімі.
Біздің өмірімізді түбегейлі өзгертіп, Қазақстан тәуелсіздікке ие болған
Мұғалімнің ой-өрісі кең, жан-жақты білімді, ізденімпаз ғалым, тынымсыз
Міне, осындай барша жақсы қасиеттерді бойында жинақтаған адам
Елбасы Н.Ә. Назарбаев мұғалімдердің қоғамдағы орнын бағалай отырып
Ендеше, түрлі әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалана отырып, сапалы білім,
Бүгінгі таңда сабақ өткізудің түрлері көбеюде. Мысалы, пресс-конференция
Қазіргі кезеңде тәуелсіз мемлекетіміздің экономикалық қуаты мен ұлттық
Түрлі әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалана отырып, сапалы білім, саналы
Қазіргі қоғамда жалпы білім беретін мектептерде дүние жүзі
Қазақстан тарихынан сабақ беретін мұғалім тереңірек ойланып, өзіне
Мектепте тарихты оқытудағы маңызды да үлкен өзгерістің бірі
Мектептегі бүкіл оқу тәрбие жұмысы, жеке пәндердің оқытылу
1.1. Тарихшы мұғалімнің қалыптасуы
Мұғалімнің тұлғасы, оның рөлі мен маңызы туралы пікірлер
Сан-салалы педагогикалық қызметте мұғалімнің жеке тұлғалық қасиеттерінің атқаратын
Қазіргі кезде қоғамның жаңа әлеуметтік-саяси құбылыстарына, жаңа ғылыми
Мұғалім тұлғасының қалыптасуы ұзақ та үздіксіз процесс. Ол
Еңбек жолын жаңадан бастаған жас маман немесе педагогикалық
• негізгі, басты мәселені бөліп алуға, жүйелі түрде
• баяндап тұрған материалдың мазмұнын бұрынғы және кейінгі
• материадды ұзақ, қажетсіз егжей-тегжейлілікпен түсіндіреді;
• уақытты ұтымды пайдалана алмайды, көбінесе үй тапсырмасын
• тарихты оқуға деген қызығушылықты дамытуды мақсат етіп
• бір сарынды әрекет, бір үлгідегі сабақ типі
• мектептің тарих оқулығымен жүйелі жұмыс жасай алмайды
• оқушылардың оқу әрекетін бағалауға қиналады, сабақта оқушылар
• дербес тапсырмалар, оның ішінде проблемалық сипаттағы тапсырмалар
• оқушыларға белгілі бір өзекті мәселеге әртүрлі көзқарас
• мұғалім мен оқушының сабақтың барлық кезеңіндегі бірлескен
• сабақты түсіндіруді бастағанда дербес тапсырмамен жұмысын жалғастырып
• өзінің оқытушылық қызметінің нәтижелерін айқындауға өте аз
Оқыту процесіндегі осындай олқылықтардың орнын толтырып, кемшіліктерді жою
1.2. Тарихшы мұғалім әрекетінің құрылымы мен мазмұны.
Тарихшы мұғалімнің, құқық негіздерін, азаматтану, адам және қоғам
Мысалы, сабақ жүргізудің өзі белгілі бір тарих курсын
1) тиісті курстың оқу бағдарламасы, оқулығы, оқу құралдары,
2) сол курсты оқытуға қажетті материалдарды жинау және
3) оқу процесінде қолданылатын оқытудың көрнекі және техникалық
4) сыныппен, оның оқуға дайындық деңгейімен, оқушылардың қызығушылығы
Осындай жалпы танысудан соң мұғалім тікелей сабақ өткізуге
Мұғалім факультативтік курс сабақтарын ұйымдастырғанда оқушылармен қосымша жұмыс
Сабақ жүргізу оқушылардың дәптерін және жазба жұмыстарын тексерумен
Тарихшы мұғалім қызметінің мазмұны сынақтар мен емтихандар алуды
Мұғалімнің тарих кабинетіндегі жұмыстары кабинетті безендіру, лаборанттың жұмысын
Тарихшы мұғалімнің әдістемелік жұмыстарының мазмұны да біршама күрделі.
Тарихшы мұғалім қызметі мазмұнының түрлері оның жұмыс істеген
1.3. Тарихты оқытудағы шығармашылық қабілет.
К.Д.Ушинский педагогикадық қызметті "...практикалық-өнердің бір түрі" деп бағалаған
Бұл міндеттерді шешудің көптеген құралдарының арасынан ең түйіндісін
Тарихишы мұғалім әдістемелік құралды, оқыту мен тәрбиенің мақсаты
Мұғалім мамандығының ерекшелігі оның тарихты оқытуда оқу-тәрбие міндеттерін
Жұмысты жаңа бастаған тарихшы мұғалімге шығармашылық ізденіс қиын
Мұғалім қызметінің ең маңызды кезеңінің бірі — өзінің
Өзінің тұлғалық сапаларына өзі талдау жасай алған мұғалім
2 тарау. Кәсіби біліктілік – табыс кепілі.
Республика ұстаздарының негізгі мақсаты — қоғам дамуының қазіргі
Қоғамның дамып өркендеуі, оның әлеуметтік-мәдени этностық ерекшеліктерін толық
Қазіргі уақыттағы білімнің жаңа үрдісі қарқын алып, 12
Соңғы жылдары басты назар мұғалім жұмысындағы шығармашылық мәселесіне,
Кәсіптік-педагогикалық қызығудың негізгі көрсеткіші мыналар:
- балаға деген сүйіспеншілік, олардың ата- анасына деген
- мұғалімнің білім қорының толық, нақты болуы және
- педагогикалық жұмысқа белсенді қатысу.
Белсенді шығармашылық арқылы мұғалімдік мамандықты меңгеру педагогикалық қабілеттілікпен
Мұғалімдік мамандыққа қызығу мен қабілеттілікті Н.В.Кузьмина тұлғаның педагогикалық
Педагогикалық бағыттылық педагогикалық мамандыққа деген құндылық қатынас ретінде
- болашақ мамандық туралы анық сенім;
- педагогикалық - кәсіптік қызығудың нақтылануы мен талаптылығы;
- мұғалімдік мамандыққа өзін - өзі даярлауы;
- басқа мамандықтармен салыстыра отырып, өзінің шешімінің дұрыстығына
- кәсіптік қызметте өзінің күш-жігеріне, қабілетіне сену.
Психологияда педагогикалық қабілеттілік адам тұлғасының ерекшелік сипатымен, педагогикалық
Біз өз зерттеулерімізде педагогикалық жұмыстың құрылымына сүйене отырып,
- оқушы тұлғасын болжау, яғни оқу~тәрбие процесін оқушының
- оқушыларды іс - әрекеттің әр түрлеріне қарай
- оқушылармен дұрыс қарым - қатынас құру;
- өз іс - әрекетінің нәтижесі мен оқу
Педагогикалық қабілеттіліктің құрылымына педагогикалық байқағыштық, педагогикалық шығармашылық, педагогикалық
- оқушыларға біпім, білік, дағдыны қысқа, қызықты, нақты
- байқағыштықтың көмегімен оқушыларды түсіне білу қабілеті;
- ойлаудың өзіндік және шығармашылық формасы;
- тапқырлық;
- ұйымдастырушылық қабілеті.
В.П. Крутецкии педагогикалық қабілеттіліктің барлығын жинақтап отырып, оларды
Тұлғалық қабілеттілік - балаға деген жақындық, өзін -
Дидактикалық шешендік қабілет - оқытатын пенін жетік меңгеру
Ұйымдастырушылық - коммуникативті қабілеттер - оқу – тәрбие
Қазіргі кездің мұғаліміне маңызды қабілеттер төмендегідей:
- оқу - тәрбие процесін шығармашылықпен ұйымдастыра білу
- оқушыны түсіне білу;
- оқушының өз интузиазымын қызықтыра білу қабілетін ояту;
- оқушымен бірге жұмыс істей білу;
- ұйымдастырушылық қабілеті.
Сонымен, педагогикалық қабілет — өзінің ерекшелік табиғатымен сипатталады.
- құрылымдық,
- ұйымдастырушылық;
- коммуннкативтілік;
- гностикалық;
Бұл жіктелген әрбір қабілеттіліктің сипаттары өзіндік білім шеңберімен
Құрылымдық дағдылар мыналарды құрайды:
- оқу - тәрбие процесін жоспарлай білу;
- оқушыларға жеке қарым - қатынас, бағыт көрсету;
- жағдайға байланысты оқушы жұмысын, іскерлігін болжай алу;
- кез келген сабақ, сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының
Ұйымдастырушылық қабілет мынадай элементтермен түсіндіріледі:
- сабақта оқушылардың оқу әрекетін ұйымдастьру;
- іс - әрекетінің мақсаты мен міндетін анықтау;
- ұжымды қалыптастыру;
- оқу және оқудан тыс жұмыстарды жоспарлау;
- сынып ішіндегі қызметтік ерекшелік түрлерін ажыратып көрсетіп
- сынып белсенділерін ұйымдастыру;
- ата-аналармен, қоғамдық ұйымдәрмен жұмысты ұйымдастыра
Мектептерді демократияландыру жағдайында мүғалімге тек білімділік, біліктілік дағдыларды
Олар:
- оқушылармен, ата-аналармен, мұғалімдермен мақсатты, жағымды қарым-қатынас жасай
- ұжымдағы қарым-қатынас пен ұжымдар арасындағы қарым-қатынас жағдайларын
- педагогикалық әсер ету жағдайларында оның нәтижесін әлдын
Болашақ мұғалімнің коммуникативті қабілеті аудиторияны өзіне қарата алу.
Педагогикалық қабілеттіліктің 4-тобына гностикалық түрі жатады. Ол жұмыс
- оқушыны зерттей білу;
- жұмыстың әдіс-тәсілдерінің нәтижесін біліп отыру;
- оқушы білімділігін және тәрбиелігін әнықтап, зерттеп отыру;
- педагогикалық тәжірибені оқып меңгеру.
Қазіргі уақытта жаппы білім қоғам талап ететін қажеттілік
Қазіргі заманғы мұғалім қызметінің негізгі мазмұны мәдениеті өркендеген
2.1. Тарих пәні мұғалімнің кәсіптік біліктілігі.
Қазақтың көрнекті жазушысы, белгілі ағартушы Жүсіпбек Аймауытов «Балаларға
Әлемдік өркениетке енудегі басты мақсат өскелең ұрпаққа халыкаралық
Тарих, қоғамдық білім негіздері пәндері мұғалімдеріне әдістемелік көмек,
Білім сатысы оқулары тренингтер нысанында өтеді. Оқу бағдарламасы
Тарих және қоғамдық білім негіздерінің мұғалімдеріне жан-жақты әдістемелік
Пән бойынша оқу-әдістемелік кешен интерактивті оқыту әдістеріне негізделіп
Шеберлік класында курстық оқу бағдарламасының ерекшеліктері таныстырылады.
Үстіміздегі жылы тарих пәні мұғалімінің шеберлігін шыңдау, әрі
Білім-теңіз, оның тереңіне сыр-сипатын жетік білетін, құпиясына қанық
2.2. Тарих пәні мұғаліміне қойылатын талаптар.
«Мұғалім - өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана
Демек, мұғалім ең алдымен өзі оқытатын пәнді терең
Тарих мұғалімі жан-жақты білімді болуы тиіс. Ол пәннің
Жақсы мұғалім болу үшін педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді ғана
Мұғалімнің жеке басына, адамгершілік-этикалық қасиеттеріне, мәдени-эстетикалық дәрежесіне де
Оның күнделікті қызметінен Отан, қоғам, жұртшылық, өз ұлты
Ол қасиеттердің маңыздылығын көрсету үшін біреуіне ғана сәл
Сөйтіп мұғалім өзінің тамаша моральдық бейнесімен, жоғары адамгершілік
Мұғалімнің адамгершілік бейнесіне қойылатын талаптардың бәрі бірден қалыптаспайтыны
Өз ісіне берілген ұстаз күнделікті қызметін, сабақтарын бір
Сабақтың ғылыми және саяси-тарихи дәрежесіне қойылатын талаптар: оқытылатын
Сабақтың әдістемелік дәрежесіне қойылатын талаптар: сабақтың білімдік,
3. Оқушылардың біліміне, білігіне және даму дәрежесіне қойылатын
4. Мұғалімнің педагогикалық мінез құлқына қойылатын талаптар: мұғалімнің
Бұларды біз білеміз ғой дейтін мұғалімдеріміз де табылар.
Бұл талаптардың бәрін бір сабақта жүзеге асыру мүмкін
Бұл талаптарды тарих мұғалімінің тәжірибесін зерттегенде де, қызметін
2.3. Тарих пәні мұғалімінің сабаққа дайындығы.
Сабаққа дайындық оқу жылы басталмастан бұрын мемлекеттік стандарт
Осыдан соң сабақты тақырыптық жоспарластыруға кірісуге болады. Оның
Мұғалім мазмұнын өзі ашатын және оқушылардың дербес игеруіне
Оқыту мұғалім қызметінің сабаққа дайындалудан оның тәжірибесін талдауға
Сабаққа дайындалу функциялары (міндеттері, қызметтері). Сабаққа дайындалудың әр
1. Тексерушілік функция сабаққа дайындықтың мынадай негіздерін қамтады:
Бұл кезеңде қажетті іскерлікгі қалай қалыптастыру, қандай сезімдерді
Жаңа сабаққа дайындық еткен сабақтың үйге берілген тапсырмасын
2. Құрастырушылық функция 1) нақты сыныптағы оқушы құрамының
Оқушылардың талданған әрекет деңгейі мұғалімнің сабақтағы жұмыс әдісіне
3. Ұйымдастырушылық функция аддыңғы функциялармен тығыз байланысты. Оларды
Мазмұны бірдей сабақтар оны өткізуде сынып оқушыларының танымдық
Оқушылардың оқу іскерлігі жетілген сайын алға қойған оқу
4. Ақпараттық немесе мазмұндаушылық функция сабақтың оқу мазмұнына
Мұғалім сабақ үстінде оқулық материалын жалаң баяндап қоймайды,
5. Бақылау-есепке алу функциясы білімді қалай тексеріп, бекітуді;
6. Түзетуші функция сабаққа қорытынды жасайды. Ол материал
Түзетушілік функцияны мұғалім жетістіктері мен кемшіліктерін айқындап, әрбір
Қорытынды.
«Тарих пән мұғалімі оған қойылатын талаптар» атты курстық
Мұғалімнің ісі тек сабақ берумен шектелмей, ол балаға
Біздің жарқын келешегіміз осындай мұғалімдер тәрбиелеген жас ұрпақтарымыздың
Пайдаланылған әдебиеттер.
Қазақ тарихы журнал. № 1 2006 ж. 350.
Қолданылған әдебиет. 85 – 86 б.
Т.Т.Тәжіұлы. «Мектепте қазақстан тарихын оқытудың теориясы». Алматы 2003
Тұрсын Хазіретәлі. «Мектепте тарихты оқыту әдістемесі». Алматы 2004
Қолданылған әдебиет. 142-143 б.
Қолданылған әдебиет. 144-145 б.
Қолданылған әдебиет. 145-150 б.
Қазақ мектебі журнал. № 5 2004 ж. 170.
Қолданылған еңбек. 85- 86 б.
Мілләди. Хижра. №3 2006 ж. 180. 101-103 б.
Қолданылған әдебиет. 104-108 б.
Б.Әбдіғұлова. «Жалпы білім беретін мектепте Қазақстан тарихын оқытудың
Г.А.Жанысбекова. «Тарихты оқыту әдістемесі». Шымкент 2004 ж. 250.
Б.Матекова. «Қазақстан тарихынан әдістемелік журнал». 2006 ж. 71-72
Қазақ мектебі журнал. №3 2002ж. 81-84 б.
2