Кәсіпорын қаржы ресурстары

АННОТАЦИЯ
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Кәсіпорынның қаржы ресурстарын қалыптастыру
Бұл жұмысты мен негізгі үш тарауға бөліп
Екінші бөлімінде Кәсіпорынның қаржы ресурстарын талдау түрлерін көрсетуді
Үшініші бөлімінде Кәсіпорынның қаржы ресурстарын тиімді қалыптастыру жолдары
Курстық жұмыс компьютерлік тексте берілген. Жұмыс көлемі
7-кесте, 25 түрлі әдебиет тізімі көрсетілген.
Мазмұны
Кіріспе
І. Кәсіпорын қаржы ресурстары
Кәсіпорындар қаржысы және қаржылық тұрақтылығы
Кәсіпорындардың қаржы қорлары
Кәсіпорындар қаржысын ұйымдастырудың негіздері
Кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау
Кәсіпорынның қаржы жағдайы нәтижелерін талдау
Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштерін және қаржылық тұрақтылықты талдау
ІІІ. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН
3.1. Кәсіпорынның қаржы ресурстарын қалыпастыру мәселелері
3.2. Қаржы ресурстарын қалыптастыру көздері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Нарықтық экономика әлемдік тәжірибеге белгілі модельдердің көп тұрлілігіне
Экономиканың қаржылық байланыстарының құрылымында кәсіпорындар қаржысы материалдық және
Елімізде орын алған экономикалық реформалар қаржылық және өндірістік
Курс жұмысының тақырыбы- “Кәсіпорынның төлем қабілеті мен
Курстық жұмыстың мақсаты – кәсіпорынның қаржы ресурстарының құрылу
Зерттеу объектісі – “Оңтұстік құс” ААҚ. Бұгінгі таңда
Қаржы ресурстарын құру көздерін қалыптасуын және оны пайдалануын
І. Кәсіпорын қаржы ресурстары, төлем қабілетінің
теориялық негіздері
1.1. Кәсіпорындар қаржысы және қаржылық тұрақтылықтың ғылыми
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы – біртұтас қаржы жұйесінің
Мемлекеттегі сияқты, кәсіпорындар мен ұйымдардың
Кәсіпорындардың қаржысы ақша тұрінде ұлғаймалы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы мыналар:
Меншік формаларының дамуы кооператив,
Тұбегейлі экономикалық реформа барысында
Халық шаруашылығындағы әрбір саладағы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысының
Кәсіпорындар қаржысының мәні жөнінде
Осыған байланысты кәсіпорындар мен
Кәсіпорындар қаржысының бөлу қызметінің
Бөліс – өндіріс пен тұтынуды
Кәсіпорын экономикасында қаржының бақылау
Кейбір экономистер кәсіпорындар қаржысына
ақшалай ресурстармен айналым қаражаттарына
ақшалай табыстарды бөлу;
кәсіпорындардың өндірістік – шаруашылық қызметіне
Халық шаруашылығы салалары, бірлестіктері, кәсіпорындардың
Олардың пікірінше, егер буынға
Қаржы саласындағы кәсіпорындар мен
Мемлекет пен өндірістік кәсіпорындар
шикізат, материалдар, отын т.с.с. төлеу
кәсіпорындар мен ұйымдар арасында
кәсіпорындар мен несие жұйесі
Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының
қаржы қатынастарының көп қырлылығы,
өндірістік қорлардың міндетті болуы, олардың
жоғары белсенділік, кәсіпорынның шаруашылық
Сөйтіп, кәсіпорындар мен ұйымдардың
Кәсіпорындардың қаржы қорлары және төлем қабілеттілігі
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың принциптері
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын
Қазіргі уақытта шаруашылық есеп
К о м м е р ц и
Шаруашылық есептің негізгі принциптері -
ө з і н – ө з і
Банктер бюджет, несие берушілердің
ө з і н – ө з і
Шаруашылық есеп талаптарының бірі -
Қаржы жауапкершілігі мен мұдделілігі -
Сөйтіп экономикалық негізгі буынында
Кәсіпорынның алдағы қызметіндегі бағдарлары
Нарыққа көшу, экономиканың тұрақсыздығы
Кәсіпорын неғұрлым ірі шаруашылық
Кәсіпорындар мен ұйымдардың барлық
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың тағы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы
Нарық экономика көшу кезеңінде кәсіпорындардың
Әкімшіл – әміршіл жұйенің кұйреуі,
Көп салалы мемлекеттік және
ылады, өндірушілердің қаржы жөнінде дербестігі,
Кәсіпорындар қаржысын ұйымдастырудың негіздері
Кәсіпорындар мен ұйымдардың шаруашылық –
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы тәжірибесінде
Кесте-1
Кәсіпорынның қаржы ресурстары
Қаржы ресурстары Қаржы ресурстарын құру көздері Ескерту
1 2 3
1.Меншікті капитал
Амортизация
Жалпы табыс
өнім өткізуден тұскен кіріс
Басқа да өткізуден болған кіріс
өткізуден тыс операциялардың сальдосы
Резервтік қор
Жөндеу қоры
Басқалары
2. Қарызға алынған капитал
2.1. Банк несиелері
2.2 Банктік емес мекемелердің несиелері
2.3 Бюджеттен алынған несиелер
2.5 Кредиторлық қарыздар
2.6 Басқалары
Тартылған ресурстар
3.1 Инвестициялық қызметтерден алынған қаржылар
3.2 Құнды қағаздардың эмиссиясынан алынған қаржылар
3.5 Франчайзинг, селенг, жалгерлік бойынша тұскен төлемдер
4. Бюджеттен алынған субсидиялар мен басқа қорлардан тұсімдер
өнім өткізуден тұскен тұсім
өнім өткізуден тұскен тұсім
Басқа өткізулерден тұскен тұсім
өткізуден тыс кірістер
Таза табыс
өнімнің өзіндік құны
Сәйкес кредиторлардың несие ресурстары
-//-
-//-
-//-
Сәйкес инвесторлардың қаржылары
-//-
-//-
Бюджеттік қржыландыру қаржылары
Егер амортизациялық қор құрылмаса, амортизация пайдадан көрініс табады
Жарғылық қордан 15% мөлшерінде
Соның ішінде – лизинг
Соның ішінде мерзімі кейінге қалдырылған салықтар
Соның ішінде қайырымдылық, спонсорлық көмек, және бюджеттен төленетін
1992 жылға дейін ұлғаймалы
Қаржы қорларында кәсіпорындар мен
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметі
Жарғы қоры кәсіпорынның мұлкінің
Жарғы қорының мөлшері шаруашылық
Акционерлік қоғамның жарғы қоры
Қаржы резервінің қаржысы өндірістік
Жөндеу қоры кәсіпорындарындарында жөндеудің
ІІ. ҚҚ. Кәсіпорынның қаржы жағдайын, табыстылығын және төлем
2.1. Кәсіпорынның қаржы жағдайы нәтижелерін талдау
Кәсіпорынның табыстылық көрсеткіштерінің өсуіне шаруашылықты жұргізуші субьектінің
Табыстылық көрсеткіштерін талдау міндеттеріне мыналар жатады:
табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерінің жоспарының орындалуын бағалау;
таза табыстың қалыптасуының құрамдас элементтерін зерттеу;
табысқа әсер ететін факторларының әсерін анықтау және сандық
табысты бөлу бағыттарын, пропорцияларын және тенденцияларын зерттеу;
табыстың өсу резервтерін анықтау;
кәсіпорынның даму перспективаларын ескере отырып,
табыстылықтың (рентабельділіктің) әр тұрлі коэффициенттерін және олардың деңгейлеріне
Жалпы табысқа әсер ететін маңызды фактор
Көптеген кәсіпорындарда өзіндік құнды баптар бойынша
Шаруашылық жұргізудің тұрақты экономикалық жағдайында жалпы табыстың
Шығарушы салаларда табиғи себептерге байланысты табыс өсімін пайдалы
Соңғы тұтынушыға бағытталған салаларда сұраныс, өзіндік құн деңгейімен
өндіріс және өнім өткізу көлемін өсіруге әкелетін айналым
Кәсіпорын табысы бағаның өсу есебінен жоғары қарқынмен өседі.
Кесте -2
“Оңтұстік құс” ААҚ қаржы жағдайын талдау
мың тенге
Көрсеткіштер 2002 2003
Абс. %
0 1 2 3 4 5
1. өнімді (жұмыс, қызмет)
өткізуден тұсетін табыс 257516 268020 10504 104,1
2. өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны 226827 236478
3. Жалпы табыс (1 қатар–2 қатар) 30689 31542
4 Кезең шығандары 20142 44746 24604 222,2
5 Негізгі қызметтен тұскен кіріс (3қатар-4қатар) 10547 -13204
6 Негізгі емес қызметтен тұскен кіріс 2640 145
7 Таза кіріс (5қатар+6қатар) 13187 -13059 -26246 *
Жоғарыда аталған факторлардың жалпы табысқа әсерін анықтау ұшін
Жалпы табыстың нақты көлемі жоспарланған көлемін 1768 мың
Бұл ауытқуға келесі факторлар әсер етті:
өткізілген өнімнің өндірістік құны;
өнім бірлігінің бағасы;
өткізілген өнім көлемі (саны);
өткізілген өнім құрамындағы құрылымдық өзгерістер.
өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құнының жоспармен салыстырғанда төмендеуі
Басқаша айтқанда, бұл фактордың әсерінің мөлшері өнім өткізуден
өткізу көлемінің өзгерісінің жалпы табыс ауытқуына әсерін анықтау
Арнайы әдебиеттерді оқып-зерттеу, тауар өнімдерін өткізу көлемі және
Есептеу ұшін өткізілген өнімнің көлемін әр тұрлі бағалау
Біз талдап отырған кәсіпорын тауарлы өнімді өткізу бойынша
Талдау жұмысының теориясы мен тәжірибесінде, өткізілген өнім құрамындағы
“өткізілген өнімнің нақты көлеміне жоспар бойынша” есептелінген,
“өткізу көлемінің өзгеруі” факторының әсер ету соммасын “өткізілген
Тәжірибеде екінші тәсіл жиі қолданылады, өйткені бұл фактор
Құрылымдық өзгерістер нәтижесінде жоспармен салыстырғанда жалпы табыс 561
Біздің ойымызша, бұл фактордың әсерін нақты өткізілген өнімнен
Біздің мысалымызда құрылымның өзгеруі жалпы табыстың ауытқуына теріс
Кесте-3
Жалпы табыстың ауытқуына негізгі факторлардың әсері
N
мың тг Жоспарлы
табысқа %
1. өткізілген өнімнің өзіндік құнының өсуі +9651
2. Келісілген бағалар деңгейінің өсуі ( 3434 (77,7
3. өнімді өткізу көлемінің артуы ( 10504 (
4. өткізілген өнім құрамындағы құрылымдық өзгерістер - 561
Жиыны: ( 23028 (73,4
Жоспардан тыс жалпы табыс келісім бағалары мен өнімді
Біздің мысалымызда өткен жылмен салыстырғанда баға индексі 1,05-ті
Осы мәліметтерге сұйене отырып, жоғарыда көрсетілген факторлардың жалпы
1.Бағаның өсуі табысқа қалай әсер еткенін анықтау ұшін,
Жалпы табыстың өзгеруіне әсер етуші негізгі факторларға
өткізілген өнімдердің бағасының өзгеруі;
өнімді өткізуден тұскен табыстың өзгеруі;
өткізілген өнімнің 1 теңгеге шаққандағы шығындарының өзгерісі.
Олардың есепті жылы алынған жиынтық табыстың өткен жылмен
Кесте-4
Жалпы табыстың өткен жылдағыдан ауытқуына факторлардың тигізетін әсерін
мың тенге
N Көрсеткіштер өткен жылға Есепті жылғы
1. өнімді (жұмыс, қызметті) өткізуден тұскен 257516 268020
2. өткізілген өнімнің (жұмыс, қызмет) өндірістік өзіндік құны
3. Жалпы табыс (1 қатар – 2қатар) 30689
4. Баға индексі 1,00 1,05
5. өткізілген өнімнен (жұмыс,қызмет) тұскен табыс, салыстырмалы бағамен
Есепті жылдағы өнімді өткізуден тұскен табыс өткен жылғы
268020 / 1,05=255257
Бағалардың өзгерісі және оның жалпы табысқа әсері:
268020-255257 ( 12763 мың теңгені құрады.
Кәсіпорынның еркін сату бағасының өсуі есебінен тұскен
2.өткізуден тұскен табыстың әсерін келесі жолмен анықтаймыз.
өткен жылғы өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы
Біздің мысалымызда өткен жылмен салыстырғанда өнімді өткізуден тұскен
3.өткізілген өнімнен алынған табыстың 1 теңгесіне шаққандағы шығындар
өнімнің өзіндік құны осы сомаға кеміген және сәйкесінше
Жалпы табыс көлемі қаншалықты көп және өткізілген өнімнің
өндірістің қауіпті көлемінің мөлшеріне келесі бірінші реттегі
өнім бірлігінің бағасы;
өнімнің бірлігіне шаққандағы айнымалы шығындар;
тұрақты шығындар.
өткізілген өнім бірлігінің бағасының төмендеуі нақты өлшемдегі
2.2. Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштерін және қаржылық тұрақтылықты талдау
Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштеріне нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның
Табыстылық көрсеткіштері 3 топқа бөлінеді:
жалпы активтер (авансталған, жиынтық капитал) және олардың жекеленген
өнімдер;
ақша қаражаттарының таза ағымы (немесе тұсімі) негізінде есептелетін
Кәсіпорын активтерін (мұлкін) пайдалану тиімділігі – берілген кәсіпорынға
Кәсіпорын мұліктерінің (активтерінің) тиімділігін өлшеудің бірден-бір дұрыс, танылған
Табыстылық коэффициентіне талдау жұргізушілер:
басқару тиімділігінің көрсеткіштері;
кәсіпорынның инвестициялау мақсатында қажетті табысты
табыс болжау әдісі;
шешім қабылдау және бақылау құралы ретінде пайдаланады.
Басқару тиімділігінің көрсеткіші ретінде, авансталған капиалдың табыстылық
Бұл көрсеткішті табысты (пайданы) болжау мақсатында пайдаланудың тиімділігі
Активтердің тиімділік деңгейі, кәсіпорындарда инвестициялық шешімдер қабылдауда, қаржылық
Барлық активтердің тиімділік деңгейі (авансталған, жиынтық капитал) мына
Д а (
Талданып отырған кәсіпорын мәліметтері бойынша кәсіпорынның барлық капиталының
Кесте-5
Авансталған капиталдың (жалпы активтер) табыстылық деңгейі , %
N Көрсеткіштер 2002 2003
(+ , -)
1. Таза табыс, мың теңге 13187 -13059 -26246
2. Жалпы активтер (авансталған, жиынтық капитал( баланс валютасы)
3. Жалпы активтердің табыстылық деңгейі (авансталған капиал),
Кәсіпорын 2003 жылы 13059 мың теңге зиянмен аяқтағандықтан,
Арнайы әдебиеттерде бұл көрсеткіш деңгейінің өзгеруіне әсер етуші
Бұл екі фактордың талданып отырған көрсеткіш бойынша алынған
Алайда айта кеткен жөн, факторлар әсерін бұл
кәсіпорын табыстылығының салыстырмалы көрсеткіштерінің бірі – өткізілген өнімнің
жалпы активтердің айналымдылығы.
Бұл көрсеткіштердің арасындағы өзара байланыс келесі тұрде берілуі
Жалпы активтердің табыстылық деңгейі – өткізілген (сату) өнімнің
Шынында :
= =
Басқаша айтқанда, кәсіпорынның активтерге салынған қаражаттарының әрбір теңгесінен
Формула жалпы активтердің табыстылық деңгейін жоғарылату жолдарын көрсетеді:
Авансталған капиталдың (жалпы активтердің) табыстылық деңгейінің өзгеруіне жоғарыда
Кесте-6
Авансталған капиталдың табыстылық деңгейіндегі болған ауытқуға, активтер айналымдылығы
N Көрсеткіштер 2002 2003 өткен жыл-ға қараған-дағы
ауытқуы
(+,-)
1. Таза табыс,
Мың теңге 13187 -13059 -26246
2. өткізуден тұскен табыс 30689 31542 +853
3. Жалпы активтердің орташа жылдық
құны, мың теңге 182963 425973 +243010
4. Жалпы активтердің (авансталған капитал)табыс тылық деңгейі, %
(1 қатар:3қЧ100) 0,07 * *
5. Өткізілген өнімнің табыстылық коэффициенті % (1 қатар:
6. Активтердің айналымдылық қоэф-фициенті (2қ : 3қ
Бірінші қатардағы факторлар тізбектеп ауыстыру әдісімен есептеледі. Есепті
Осы көрсеткішті және кестеде келтірілген өткен және есепті
өткізілген өнімнің табыстылық коэффициентінің өзгерісі
жалпы активтердің айналымдылық коэффициентінің өзгерісі
Сонымен қатар, жалпы активтердің табыстылық деңгейінің артуына өткізілген
Факторды егжей-тегжейлі талдау ұлестік қатысу (коэффициент) тәсілімен жұргізіледі.
Осылайша жалпы активтердің табыстылық деңгейі (авансталған капитал)
Тәжірибеде ағымдағы активтердің табыстылығы деп аталатын көрсеткіш кеңінен
Д Т.А ( .
Мұндағы Т а – ағымдағы активтердің орташа көлемі.
Акционерлік компания құқығында жұмыс істеуші кәсіпорын ұшін салынған
Д СК = .
Мұнда Д СК – меншікті капиталдың табыстылығы;
Д Ч - таза табыс;
С К - меншікті капитал.
Ол экономикалық және қаржылық талдауда маңызды көрсеткіш болып
Меншікті капиталдың табыстылық коэффициенті (мөлшерлемесі) бұл өнімді
ДСК = х
Мұнда Д N – өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден
Шетелдік арнайы әдебиетте меншікті капиталдың табыстылық деңгейінің өзгеруіне
ДСК = х
(1) (2)
ЖТ (жалпы
табыстылық)
Мұнда : ДВ – жиынтық немесе жалпы
кредиторларға төленген пайыздар);
А – активтер құны ( авансталған, жалпы, жиынтық
капитал).
Формуладан көріп отырғанымыздай меншікті капиталдың табыстылық коэффициенті (1)
Бұл формула батыста кеңінен қолданып жұрген Дюпонның әйгілі
ДСК = х
Мұндағы: Д С К- меншікті капиталдың табыстылығы;
Д Ч - таза табыс;
Д N - өнімді өткізуден алынған
А - активтер
С К - меншікті (акционерлік) капитал.
Дюпон формуласындағы көбейткіштердің әрқайсысы дербес көрсеткіш болып табылады.
Осындай тәуелділіктерді зерттеу, қызмет нәтижесін жақсарту ұшін кәсіпорынның
Меншікті капитал мен барлық активтердің табыстылық деңгейі көрсеткіштері
Қарызға байланысты кәсіпорын иесінің іс-әрекеті екі негізгі элементтің
Бірінші элемент – бұл салық салынғаннан кейінгі өндіріс
Қарыз капиталының табыстылық мөлшерлемесі, кредиторлар табысының қарыз капиталына
Д = =
Кәсіпорынның инвестицияланған капиталына табыстылық мөлшерлемесі (76), таза табыстың
ДА = .
Мұнда : Д А – активтердің
капитал);
Д Ч - таза табыс;
С Н – салық мөлшерлемесі;
А - активтер;
1 – СН – салық мөлшерлемесінің компанияға әсері
Негізінде, мысалы кәсіпорынның жаңа қарыздары болмаған жағдайда, берілген
Мысалы, егер салық мөлшерлемесі 50%-ға тең болса, онда
10% Ч (1 – 0,5) ( 5%-ға тең.
Әрине, салық салынғаннан кейін өндіріс табыстылығы (рентабельділігі) мен
Жоғарыда айтылғандай тетік нәтижесі математикалық формуласында (44) көрсетілуі
Активтердің Салық төлен- өндіріс табысты-
(капиталдың) геннен
табыстылық = гі
Д А ( ЭР(1-СН)+(ЭР(1-СН)-П(1-СН)(х .
Мұнда : ДА- активтер (капитал)
ЭР – эксплуатациялық табыс (салықтар мен
пайыздарды төлегенге дейін);
П – ссудалар бойынша келісім-шартта
көрсетілген жылдық пайыз мөлшерлемесі;
СН – салық салу мөлшерлемесі;
Д - қарыз міндеттемелері;
СК – инвестицияланған меншікті капитал.
Екінші капитал экономикалық белсенділіктің салыстырмалы жоғары деңгейлі тұрақтылығын
Меншікті капиталдың табыстылық факторларын ашып көрсететін Жак Ришар
Да( =
Мұнда: - авансталған капитал құрылымын
Табыстылықтың маңызды салыстармалы көрсеткішінің бірі бұл өндірістік қорлардың
=
Мұнда : - өткізілген өнімнің
- өткізілген өнімнің материал сыйымдылығы;
- өткізілген өнімнің амортизация сыйымдылығы;
- негізгі өндірістік қорлар бойынша өнімнің қор
сыйымдылығы;
- айналым қаражаттары бойынша өнімнің қор
сыйымдылығы (айналым қаражаттарының
бекіту коэффициенті);
Д Ч - таза табыс;
F - негізгі құралдардың орташа құны;
Е - материалдық айналым қаражаттарының орташа
қалдықтары;
- өткізілген өнімнің (сатудың) табыстылық
деңгейі;
- толық өзіндік құн бойынша өткізілген өнімнен
алынған табыстың 1 теңгесіне шаққандағы
шығындар.
өнімнің табыстылығы неғұрлым жоғары болса (негізгі қорлардың
Кесте-7
Өндірістік қорлардың табыстылығы мен тұрақтылығы деңгейінің өзгеруіне
N Көрсеткіштер Символдар 2002 2003
1. Таза табыс , мың тг.
2. өткізуден алынған табыс (тұсім) (акциз және қосымша
3. Негізгі қорлардың жылдық орташа құны, мың тг.
4. Материалды айналым қаражаттарының орташа жылдық қалдықтары, мың
5. өндірістік қорлардың жылдық орташа құны (3 қатар+4
6. өнімнің қор сыйымдылық коэффициенті (3 қатар:2 қатар)
8. өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы табыс –
9. өндірістік қорлардың табыстылық деңгейі(1қатар: 5қатар)Ч100%
өндірістік қорлардың табыстылық деңгейі есепті жылы 6 %-ды
өндірістік қорлардың табыстылық деңгейінің (рентабельділігі) өзгеруіне ықпал етуші
өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы таза табыстың көбеюі
қор сыйымдылығының көбеюі, яғни негізгі өндірістік қорлардың
материалдық айналым қаражаттарын бекіту коэффициентінің азаюы, яғни
Тәжірибеде қаржылық салымдардың табыстылығы деп аталатын
=
Қаржы салымдарының табыстылық деңгейі кәсіпорынның инвестициялық қызметті
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде бұл көрсеткішпен қатар басқа
Д И ( .
Мұнда :
Д И – инвестиция табыстылығы ;
С К – меншікті капиталдың орташа мөлшері;
Д О - ұзақ мерзімді міндеттемелердің орташа
мөлшері.
Бұл көрсеткіш кейбір жағдайда, таза табыс пен
Д И ( .
Мұнда : П К
сомасы .
Мына формула бойынша инвестициялардың тиімділігін бағалай отырып,
Нарықтық жағдайдағы маңызды көрсеткіш – бұл негізгі қызметтен
Д Д О = .
Мұнда : Д ДО – негізгі қызметтен
SN - өткізілген өнімнің
құны;
PП - кезең шығындары.
Мына бөлшектің бөлімі өткізілген өнімнің толық өзіндік құнын
Бұл көрсеткіш тек қана кәсіпорынның шаруашылық қызметінің тиімділігін
өнім бірлігінің табыстылығы, сату бағасы мен өнімнің (бұйымның)
Д ПО ( .
Мұнда :
Д ПО - жекелеген өнімдердің табыстылығы;
Р -
S - өнім
өнім бірлігінің табыстылығы, жекелеген өнімдерді өндіру мен өткізудің,
Негізгі қызмет табыстылығының (табыс нормасы) тағы бір көрсеткіші
Д NЧ ( .
Мұнда : Д N – өнімді (жұмыс, қызмет)
табыс.
Жалпы өнімнің, бұйым топтары мен оның жекеленген тұрлерінің
өнімнің табыстылығының модификацияланған көрсеткіші – бұл
Д ВN ( .
Мұнда : Д ВN - сату
Д В - жалпы табыс;
Д N - өнімді ( жұмыс, қызметті)
табыс (тұсім).
Сату көлемінің табыстылық деңгейіне өткізілген өнімнің құрылымының,
Жекелеген өнімдер табыстылығының сату көлемінің жалпы табыстылығына әсер
жалпы өткізу көлеміндегі әрбір өнім тұрінің ұлес салмағы
өнімнің жекелеген тұрлерінің табыстылығының жеке көрсеткіштері
жеке бұйымдар табыстылығының, оның орташа деңгейіне ықпалы, барлық
шығарылатын бұйымның жеке табыстылығының өзгеруімен байланысты ықпал,
құрылымдық фактордың тигізетін ықпалы, базистік кезеңдегі табыстылықты, есепті
Талдау жұргізудегі негізгі ақпарат базасы – бухгалтерлік есептің
Қорытынды
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын деңгейінде қаржыларды басқару ұлкен
Кәсіпорындардың қаржысы ақша тұрінде ұлғаймалы
Кәсіпорын қаржылық ресурстарын құру көздерінің негізгісі – жарғылық
Резервтік капитал-акционерлік қоғамның және басқа да тараптардың таза
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы
Қаржылық көздерді құрастыру көздерінің негізгісі – табысты талдау
2002 жылы 2001 жылмен салыстырғанда табыс мөлшері едәуір
табыстылық көрсеткішін жоғарлатуды қамтамасыз есетін негізгі факторлардың бірі
өткізу көлемін ұлғайту. Бұл кәсіпорынның айналым қаржыларының көлемін
кәсіпорында қаржы менеджментін ұйымдастыруды жолға қою.
Қолданылған әдебиеттер
Баканов М.И. , Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа:
Балабанов И.Т. "Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом?".
Белолипецкий В.Г. "Финансы фирмы" - М.: ИНФРА-М, 1998.
Бородина Е.И. "Финансы предприятий" учебное пособие. - М.:
Ворст И., Ревентлоу П. “Экономика фирмы” изд.
Гусева Е.Г. "Управление производством на предприятии" учебно-практическое пособие
Дюсембаев К.Ш., басқалары. Қаржылық талдау. Алматы, 2000
Ильенкова С.Д. "Экономика и статистика фирм" - М.:
Ковалев В.В. «Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций.
Крейнина М.Н. "Финансовый менеджмент" учебное пособие. - М.:
Крейнина М.Н. «Финансовое состояние предприятия. Методы оценки.- М.
Лысенко И. А. “Финансы предприятия: имущество, фонды, налоги”,
Моляков Д.С. "Финансы предприятий отраслей народного хозяйства". -
. Мельников В. др. Финансы. Алматы, 2001
Палий В.Ф., Суздальцева Л.П. “Технико-экономический анализ производственно
ТlРКЕМЕ
Кәсіпорынның қаржы ресурстары
Қаржы ресурстары Қаржы ресурстарын құру көздері Ескерту
0 1 2
1.Меншікті капитал
Амортизация
Жалпы табыс
өнім өткізуден тұскен кіріс
Басқа да өткізуден болған кіріс
өткізуден тыс операциялардың сальдосы
Резервтік қор
Жөндеу қоры
Басқалары
2. Қарызға алынған капитал
2.1. Банк несиелері
2.2 Банктік емес мекемелердің несиелері
2.3 Бюджеттен алынған несиелер
2.5 Кредиторлық қарыздар
2.6 Басқалары
Тартылған ресурстар
3.1 Инвестициялық қызметтерден алынған қаржылар
3.2 Құнды қағаздардың эмиссиясынан алынған қаржылар
3.5 Франчайзинг, селенг, жалгерлік бойынша тұскен төлемдер
4. Бюджеттен алынған субсидиялар мен басқа қорлардан тұсімдер
өнім өткізуден тұскен тұсім
өнім өткізуден тұскен тұсім
Басқа өткізулерден тұскен тұсім
өткізуден тыс кірістер
Таза табыс
өнімнің өзіндік құны
Сәйкес кредиторлардың несие ресурстары
-//-
-//-
-//-
Сәйкес инвесторлардың қаржылары
-//-
-//-
Бюджеттік қржыландыру қаржылары
Егер амортизациялық қор құрылмаса, амортизация пайдадан көрініс табады
Жарғылық қордан 15% мөлшерінде
Соның ішінде – лизинг
Соның ішінде мерзімі кейінге қалдырылған салықтар
Соның ішінде қайырымдылық, спонсорлық көмек, және бюджеттен төленетін
Кесте-2
Қайта бағаланған кәсіпорын қорларының сомасын және
N Жазбалар мазмұны Сомасы, теңге
0 1 2
1. Кәсіпорын 1994 жылы жол тегістегіш машинасын сатып
Амортизация нормасы 12,5%:
-машинаның бірінші қайта бағалануына дейнігі құны
-1-ші қайта бағалуына дейінгі есептелінген тозу сомасы
12000
2000
2. Қайта бағалау нәтижесінде (01.10.94ж., 01.07.97ж.) машинаның құны
-жол тегістегіш машинаның құны
-машинаның тозуына байланысты есептелген сомасы
-машинаның қайта бағаланған сомасы
(236 390-12 000)
-машинаның қайта бағаланғаннан кейін, қалыптасқан тозу сомасы (103
-машинаның индексацияланған сомасы (224 390-37 200)
37 200
187 190
3. Машинаны одан әрі қарай пайдалану барысында, яғни
41 597,78
Заңдармен белгіленген резервтік капитал, шаруашылық жүргізуші серіктестіктің (ЖШС,
Кесте-3
Жалпы табыстың ауытқуына негізгі факторлардың әсері
N
мың тг Жоспарлы
табысқа %
0 1 2 3
1. өткізілген өнімнің өзіндік құнының өсуі +9651
2. Келісілген бағалар деңгейінің өсуі ( 3434 (77,7
3. өнімді өткізу көлемінің артуы ( 10504 (
4. өткізілген өнім құрамындағы құрылымдық өзгерістер - 561
Жиыны: ( 23028 (73,4
Жоспардан тыс жалпы табыс келісім бағалары мен өнімді
Кесте-4
Өндірістік қорлардың табыстылығы мен тұрақтылығы деңгейінің өзгеруіне
N
Көрсеткіштер
Символдар
2002
2003
0 1 2 3 4
1. Таза табыс , мың тг.
2. өткізуден алынған табыс (тұсім) (акциз және қосымша
3. Негізгі қорлардың жылдық орташа құны, мың тг.
4. Материалды айналым қаражаттарының орташа жылдық қалдықтары, мың
5. өндірістік қорлардың жылдық орташа құны (3 қатар+4
6. өнімнің қор сыйымдылық коэффициенті (3 қатар:2 қатар)
8. өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы табыс –
9. өндірістік қорлардың табыстылық деңгейі(1қатар: 5қатар)Ч100%
10