Ипотекалық несие
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
I-тарау. Ипотекалық несиелеудің теориялық негізі 4
1.1 Ипотекалық несие: мәні және қажеттілігі 4
1.2 Ипотекалық несиелеудің халықаралық тәжірибеде қолданылатын негізгі моделдері 13
1.3 Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеу жүйесін ұйымдастыру 23
ІІ-тарау. Қазақстан Республикасындағы ЕДБ-дің ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру тәжірибелері 42
2.1 Ипотекалық несиені беру механизмі 42
2.2 Екінші деңгейлі банктер берген ипотекалық несиелерді талдау 59
2.3 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің даму мәселелері 65
III-тарау. Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеудің даму перспективалары 82
Қорытынды 87
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 89
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан экономикасындағы әлеуметтік-экономикалық мәселелердің ішіндегі ең бастысы,
Тұрғын үйді қаржыландырудың кеңестік жүйесі, мемлекеттік тұрғын үй құрылысына
Республиканың тұрғын үй сферасының қазіргі жағдайы келесі негізгі факторлармен
- тұрғын үймен жеткіліксіз қамтамасыз етілуі;
- тұрғын үй құрылысы деңгейінің жеткіліксіздігі;
- тұрғын үй қоры бойынша қызмет көрсету сапасының төмендігі;
- тұрғын үй - коммуналдық шаруашылығын қаржыландырудың жеткіліксіздігі;
- тұрғын үй қоры мен инженерлік коммуникацияларының тозуының жоғарғы
Жоғарыда қарастырылған барлық проблемаларды шешу, ҚР жүргізіліп отырған тұрғын
Экономикалық белсенді жанұялары өздерінің тұтынушылық стандарттары мен болашақтағы табыстарды
Ипотекалық несиелеу жүйесін құру, халықтың тұрғын үй жағдайын жақсартуға
I-тарау. Ипотекалық несиелеудің теориялық негізі
1.1 Ипотекалық несие: мәні және қажеттілігі
«Ипотека» түсінігі алғаш рет б.э.д. VI ғасырдың басында Грецияда
Біртіндеп ипотека, ортағасырлық европалық заңдарына ене бастады. Грецияда ол
Европалық мемлекеттің заңдарында ипотеканың сондай-ақ екі сипатты белгілері болды.
Ипотекалық несиелеу, коммерциялық және арнайы маманданған банктермен, несие қаржы
Несиелеудің кепіл формасының механизмі мен процедуралары кепілдеме міндеттемелері, кепіл
Ипотеканың пайда болу қажеттілігі, тауар айналымының дамуы және жылжымайтын
Кең мағынада, ипотекалық несиелеу жүйе ретінде ипотекалық несиелерді беру
Мұнда тек қарыз алушылар мен қарыз берушілердің мүдделері ғана
Ипотекалық нарық - банктермен және баска мекемелермен үй шаруашылықтарына
Бірінші реттегі нарықта ипотекалық несиелер беріледі және сатылуы мүмкін.
Салынған мүлік туралы актісі — несиені қамтамасыз етуге қарыз
Ипотекалық ссуда алу барысында толтырылатын салынған мүлік актісі арнайы
Қарыз алушы мен банк арасындағы қатынастарға, сәйкесінше салынған мүлік
Салынған мүлік туралы актінің бірінші реттегі нарығы - нақты
Сурет 1. Бірінші реттегі ипотекалық нарықтың субъектілері мен құралдары
Клиент банкпен несиелік шартты жасағаннан соң ол несие сомасын
Қарыз алушыға қарағанда, бұл туралы банкке қатысты айтуға болмайды.
Бұл міндеттерді шешудің бір жағы, ол өз портфелінен салынған
Екінші реттегі нарықта ипотекалық несие бойынша берілген салынған мүлік
Салынған мүлік актісі екінші реттегі нарығының негізгі субъектілеріне:
Ипотекалық несиелерді беруге маманданған несие қаржы мекемелері мен ипотекалық
Қуатты эмиссиялық-қаржы корпорациялары (ЭҚК), олар банктерден бірінші реттегі салынған
Екінші реттегі ипотекалық нарықта айналыста жүретін бағалы қағаздың әр
1. Өтімділікті қамтамасыз ету. Салынған мүлік актілері сапасының белгілі
2. Тұрғын үйді қаржыландырудың циклдігін азайту. Капитал
3. Капиталды аймақтар арасында бөлу. Екінші реттегі нарық
4. Несиелеу бойынша ставкалары және инвестициялық
Ипотекалық несиенің жіктелімі: Несиелеу объектісіне қарай:
• Жер учаскелерін иемдену - жерді жеке меншікке алуды
• Жер учаскелерііі (бөлімшелерін) игеру - осы жер
• Тұрғын үй құрылыс - салынған және салынып
• Тұрғын үй емес құрылыс - өнеркәсіптік тұрғын үй
Сақтандырылған несиелер - әр түрлі сақтандыру
• Сақтандырылмаған несиелер - осы несие бойынша ешқандай
• Басқа кепілдемелер, бұл жағдайда несиені қайтарудың
Ипотекалық облигациялардың нарығына қарай:
• Бірінші реттегі нарық - ипотекалық облигацияларын эмиссиялау;
• Екінші реттегі нарық - ипотекалық облигацияларды орналастыру және
Несиелеу субъектісіне қарай:
• Құрылысты жүргізушіні несиелеу - баспананың болашак иесіне тікелей
• Мердігерді несиелеу - құрылыс жұмыстарын жүргізу кезеңінде, ғимараттың
Ссуданы беру мерзіміне қарай:
• 1-жылдан - 3-жылға дейін
• 3-жылдан - 10-жылға дейін
• 10 жылдан жоғары.
Экономикалық белсенді жанұялары, өздерінің тұтынушылық стандарттары мен болашақтағы табыстарды
Келесі кезекте халықаралық тәжірибеде қолданыста жүрген ипотекалық несиелеудің негізгі
1.2 Ипотекалық несиелеудің халықаралық тәжірибеде қолданылатын негізгі моделдері
Ұзақ мерзімді ипотекалық несиелеудің моделдерінің жіктелінуінің негізгі белгісі, ол
Қабылданған классификацияға сәйкес, өткізілетін -
Европалық жүйенің ерекшелігінің, ипотекалық облигацияларды шығару мәселелеріндегі ипотекалық банктерінің
Осы модельге сәйкес ипотекалык банк ең алдымен, төмен құнмен
Осы жүйенің тұрақты қызмет етуі үшін, көптеген шектеулер бар,
Ипотекалық несиелерге талаптар: оның сапасына және көптеген міндетті сақталынуға
Ипотекалық банктер мен олармен жүргізілетін операцияларға талаптар (берілген несиелердің
Сонымен бірге, ипотекалық банктерге көптеген қызмет түрлерімен айналысуға тиым
Американдық модель, басқа да атпен белгілі - кеңейтілген ашық
Азамат банкке барып, баспананы сатып алуға мақсатты несиені алу
Жоғарыда қарастырылғанның бәрі, Америкада әрекет ететін бірінші реттегі ипотекалық
Екінші реттегі нарықта ипотекалық несиелер бірнеше формада сатыла алады.
АҚШ-тағы арнайы маманданған ұйымдардың қатарына:
• Федералды тұрғын үй администрациясы (ФТА) - оның қызметінің
• Федералды ұлттық ипотекалық ассоциациасы ( ФҰИА ) -
• Ипотекалық несиенің мемлекеттік ұлттық ассоциациясы - Дженни Мэй;
• Ипотекалық несиенің федералы корпорациясы (Фредди Мак) және басқа
Сонымен, американдық модель, ипотекалық несиелерді сақтандыруы мен оларды қайтақаржыландыруды
Құрылыс жинақтарының неміс моделі. Бұл үлгі басқаша балансталған автономды
Құрылыс жинақ жүйесінің өзіне тән ерекшелігі — салымшы мен
Европада, соның ішінде Герман елінде, құрылыс жинақ жүйесі, баспанамен
Тұрғын үйді қаржыландырудың неміс механизмі келесідей:
Баспананы сатып алғысы келетін клиент, арнайы маманданған банкпен немесе
Егерде салымшы белгілі бір мерзім ішінде қажетті соманың 40%
Бұл қарыз бойынша проценттік ставка, әрекет ету мерзімі бойында
Құрылыс жинақ жүйесін мемлекеттік қолдау үш «бағанда» ұсталынып тұр:
- Мемлекеттік сыйлық. Мемлекет меншікті капиталының қорлануын, премияларды беру
- Мүліктік-эффективті төлемдер. Әрбір жұмысшы өз жұмыс берушісінен 936
- Мүліктік - эффективті төлемдер бойынша дотация. Мүліктік -
Құрылыс жинақ жүйесінің мемлекет үшін тартымдылығы - жүйе қатаң
Құрылыс жинақ үлгісінің басты теріс жағы, яғни қарыз алушыда
Несие ресурстарын мобилизациялау процесі мен халықты несиелеу процесін ұйымдастырудың
1.3 Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеу жүйесін ұйымдастыру
Қазақстандағы ипотекалық несиелеу 90-жылдардың ортасында пайда болды десе болады.
Сонымен бірге Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығы және ұзақ мерзімдік
Бірінші жүзеге асырылмаған тәжірибе Қазакстанда ипотекалық несиелеудің жүйесін енгізуде
- 1994 жылдың 27 желтоқсанындағы Азаматтық кодексі (жалпы және
- 1998 жылдың 30 маусымындағы «Қозғалмайтын мүлікті тіркеу туралы»
- 1995 жылдың 31 тамыздағы «Қазақстан Республикасының Банктері және
- 1995 жылғы 23 желтоқсанда шыққан «Қозғалмайтын мүлік ипотекасы
2000 жылдың 07 желтоқсанында шыққан ҚР тұрғынүй құрылыс жинақтары
Берілген сатыдағы ең маңыздысы 2000 жылы 21 тамызда қабылданған
Осылайша, мемлекетте жеке жоғары капиталды мекемелер жоқ болып тұрған
Бұл модель ЖАҚ түрінде құрылған ипотекалық компанияның жұмыс істеуімен
Ұлттық Банк - басқармасының 2000 жылдың 20 желтоқсандағы тұжырымдамасын
Қазақстандық ипотекалық компанияның негізгі функциалары:
Ұзақ мерзімді ипотеканың несие бойынша талап ету құқтарын сатып
Сыйақыларынан белгіленген немесе қалқымалы ставкаларымен ипотекалық құнды қағаздар шығару;
Тұрғын үй несиелендірілуіне инвесторлардың қаржыларын тарту;
Ұлттық Банкпен банк - несие берушілердің қаржылық жағдайын көрсететін
Банктер үшін ипотекалық несиелеуге байланысты әдістемелік ұсыныстарды құрастыру;
Ипотекалық несиелеу сұрақтары бойынша консалтингтік қызметті көрсету және несие
Компанияның келесі құқтары бар:
Ипотекалық несиелеу және де несие беруші банктің мәліметтерін сараптау.
Ипотекалық несиелердің сапасын тексеру;
Қарыз алушылардың жағдайы туралы мәліметтер алуға байланысты мемлекеттік органдармен
Ипотекалық несиелеуде мамандардың біліктігін көтеру үшін, оқуды ұйымдастыру.
Малайзиялық моделімен ұқсастығымен бірге қызмет ету принциптерінде де ұқсастық
Ипотекалық облигациялар ұзақ мерзімді құнды қағаздар, олар қозғалмайтын мүлік
Европалық модельдің модификациясы банктердің өзіндік дамуыменен және облигация шығаруда
Несиелеу жүйесі қарапайым. Банктер қарыз алушылардың қажеттіліктерін қозғалмайтын мүлікті
Жабу принципі - актив негізінде шығарылған оның құнының облигациялар
Компания қызметінің жүйесі келесі түрде болады.
1. Бірінші сатыда екінші деңгейдегі банктер жеке қарыз алушыларға
- Ұлттық Банк Жүктемесіне сәйкес несие стандартты болу керек.
Несие сатып алынатын тұрғын үйдің құнының 70 процент көлемінде
Пәтер алушы адамның қолында тұрғын үйдің құнының 30 процент
Алынған тұрғын үй, ипотекалық несиесі бойынша кепіл болады.
Қарыз алушының өмірін, еңбекке жарамдылығын, кепілді сақтандыру керек. Егер
2. Екінші сатыда Компания банктерге ипотекалық несиені сатуға мүмкіндік
Компания екі түрлі облигация шығара алады.
1: Купондық облигациялар - өзінің номиналды құнына сәйкес әр
2. Дисконттык ипотекалық облигациялар - дисконт негізінде табыс бере
Үшінші сатыда институционалдық инвесторлар (зейнетақы қорлары, сақтандыру компаниялары және
2001 ж шілдесінде ҚИК мен ипотекалық несиелеуді жүзеге асыру
2000 жылдан бері ҚИК өзінің әріптесі 11 банкімен шартқа
Ипотекалық несиелерді алу тұрғын үйді ешкандай жеткілікті жинақтаусыз сатып
Соңғы 3 жыл ішінде ипотекалық несиелеу жүйесінде біршама оң
Бірінші рет Қазақстанда ғана емес, ТМД-да ипотекалық облигациялар 2002
Бүгінгі күні Компанияның облигациялары отандық қаржы нарығында өтімді корпоративті
Ипотекалық облигациялар нарығындағы тағы да бір жаңалық, бұл Қазақстандық
Тұрғын үй құрылыс жинақтар жүйесі ондаған жылдар бойы әлемнің
1. тұрғын үй құрылыс жинақтарына салымдарды қабылдау;
2. салымшаларға тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатына
ТҚЖБ басқа ипотека несиесін беретін қаржы ұйымдарынан негізгі айырмашылығы
Тұрғын үй құрылыс жинақтарына салымшы ретінде Банкпен тұрғын үй
Осы жылдың басында Қазақстанның қор нарығында, ипотекалық несиелеудің елімізде
Сонымен, жоғарыда айтқандарды қортындылайтын болсақ, Қазақстандағы ипотекалық несиелеу жүйесі
ІІ-тарау. Қазақстан Республикасындағы ЕДБ-дің ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру тәжірибелері
2.1 Ипотекалық несиені беру механизмі
Тұрғын үйді сатып алу уақыты келгенде әрбір адамда мұндай
Айта кету керек, ұзақ мерзімді ипотекалық несиелер, несиелердің басқа
Несиелер ұзақ мерзімге, 5 жылдан және одан жоғары жылға
- Несие сомасы сатылып алынатын тұрғын үйдің (кепіл заты)
- Қарыз алушы өз қаражаттары есебінен тұрғын үй құнының
- Несие және ол бойынша проценттер аннуитеттік төлемдер формуласымен
- Ай сайынғы төлемнің мөлшері, сәйкес есеп кезеңіне қарыз
- Несиеге сатылып алынатын тұрғын үй, несиені қамтамасыз ету
- Қарыз алушы мен оның жанұясының барлық кәмелетке толған
- Ипотекаға берілетін пәтер, қандай да болмасын шектеулерден бос
- Ипотекалық несие есебінен сатып алынған баспана, қарыз алушымен
Ипотекалық несиені беру механизмі қиын емес. ҚР Азаматтық Кодексіне,
Тұрғын үйді сатып алуға несие, жеке тұлғаларға — резиденттерге,
Жеке несиелеуді ұйымдастыру үшін банкте келесідей нормативтік база қалыптасқан:
Ипотекалық несиелерді беру кезінде Серіктес Банк пен ҚИК арасында
Заем теңгеде (ҚИК) немесе АҚШ долларында 10-15 жылға дейін
Ай сайынғы төлем сомасы = Несие
мұнда, і — сыйақы ставкасы, n — несие мерзімі
Заемді мерзімінен бұрын толық сомада немесе бөліктегі (негізгі қарыздың
Займдарды беру мен өтеу процесін ұйымдастыру бірнеше жүйелі сатыларды
1) Несие алушыны алдын ала квалификациялау сатысы;
2) Несие алушы туралы ақпаратты жинау мен тексеру;
3) Ипотекалық тұрғын үй несиесіне өтініш-анкетаны дайындау;
4) Ипотекалық тұрғын үй несиесін өтеу ықтималдылығын
5) Ипотекалық тұрғын үй несиесін беру туралы шешімді қабылдау;
6) Несиелік келіcімді жасау;
7) Ипотекалық тұрғын үй несиесі бойынша қызмет көрсету. Клиентті
• клиентке несиелеудің негізгі жағдайлары жайында түсініктеме беру;
• несие бойынша төлемдерді және несиенің шекті сомасын алдын
• заемды дайындау бойынша, клиенттің болатын шығыстарының шамамен сметасын
• заемды беру мен ол бойынша есеп процедурасымен келістіру;
• арызды қарастыру үшін, қажетті құжаттар пакетін клиентке ұсыну,
Клиентті алдын ала квалификациялау барысында несие қызметкерінің міндеті мынада
Бұл сатыда банктің әрекет етуші несиелік саясат пен "Ипотекалық
Несиені қайтармау тәуекелін бағалау (несие андеррайтингі)
Банк-кредитор мұндай потенциалды несие алушының қаржылық жағдайы жайлы ақпаратты,
1) Несие алушының қаржылық мүмкіндігін, оның төлем қабілеттілігін талдау;
2) Ипотекалық несие бойынша тәуекелділік коэффициенттерін бағалау;
3) Несие алушының несиені өтеуге ұмтылуын бағалау (несиеқабілетгілік);
4) Бар орын толтырушы факторлар мен тәуекелдерді бағалау;
5) Жылжымайтын мүліктің құнын анықтау, сонымен бірге жылжымайтын мүліктің
6) Кепіл мүлкі бойынша құқықты белгілейтін құжаттарға құқықтық қорытындыны
7) андеррайтинг нәтижесі бойынша есепті дайындау;
8) Несиелік Комитетке мәліметтер мен мінездеме дайындау;
Әлемдік тәжірибеде қарызды өтеудің бірнеше схемалары бар.
Стандартты (самоамортизирующаяся) қарыз. Мерзім сайынғы бірдей мөлшердегі төлемдер -
Қарызды өтеудің бұл түрі, қарыз алушыға несие бойынша оның
Негізгі соманың тұрақты төлемімен несие. Ай сайынғы төлем мөлшері
Төлем мөлшері = [К - (К / n *
К - берілген несие сомасы.
n - несие мерзімі, айларда.
nl - проценттер төленіп қойған айлар саны,
і - жылдық пайыздық қойылым.
Қарыз алушының ай сайынғы тұрақты төлемі азаяды, яғни ауыртпашылықты
Әлемдік тәжірибені зерттей келе қазақстандық банктер ипотекалық несиелердің «өзінен-өзі
Қарыз алушының несиелік тарихына талдау (несие қабілеттілігі)
Қарыз алушының ипотекалық тұрғын үй несиесін өтеу қабілеттілігіне талдау
- Клиент кредиторларының мәлімдемелерінде көрсетілген;
- Қазіргі және бұрынғы үй иелері немесе кепіл ұстаушылардан;
- Коммуналдық қызмет электроэнергияны телефон байланыс бойынша қызмет көрсетуші
- Балаларға алименттерді төлеу немесе жәрдемдерді төлеу туралы ақпарлардан;
- Қарыз алушының туысқаны болып табылмайтын тұлғаларға қарыздарды қайтарудан.
Қарыз алушының несиелік тарихын қалыптастыру кезінде оның тұрғын үй
Басты назарды, клиент өз төлем міндеттемелерін бүтіндей орындады ма,
Тексеру барысында, мерзімі өткен төлемдердің бар болғандығы анықталса, бұл
Несиелік тарихқа талдау барысында, потенциалды қарыз алушыдағы қарыз немесе
Ипотекалық тұрғын үй несиесін беруге өтінімді қарастыру қорытындысы бойынша,
Кепілге қойылған кепілді бағалау
Қарыз алушы ипотекалық тұрғын үй несиесін, заем шартымен белгіленген
- Тұрғын үйге меншік құқын растау (сонымен бірге, тұрғын
- Мүлік құны мен ипотекалық тұрғын үй несие сомасының
- Мүліктің физикалық жағдайы;
- Құқықты дәлелдейтін құжаттар.
Банк құқықты дәлелдейтін құжаттарға кепіл затына меншік құқының заңды
Жылжымайтын мүлікті бағалауға қойылатын талаптар:
• Заемды қамтамасыз етуге қойылған мүлік құнын бағалау,
• Жер учаскесінің талдауы бағалаушы, банкке жылжымайтын мүлік орналасқан
• Тұрғын үй жайын талдау. Бағалау нәтижесі туралы есеп
• Жақын территорияны талдау - Бағалаушы жақын жатқан территорияны
• Салыстырылатын тұрғын үйдін сату бағасы бағалаушы 3-тен
• Нарықтық құнды анықтау - бағалаушы Қазақстан Республикасындағы тұрғын
• Кепіл құны - тұрғын үйдің қысқа уақыт ішінде
Қозғалмайтын мүліктің құнын анықтау барлық факторларды есептеумен бірге жүргізіледі,
Ипотекалық несиені алу процедурасындағы келесі соңғы сатысы ол, қарыз
Жылжымайтын мүлікті қабылдау-өткізу актісі банк қызметкерінің қатысуымен
Ұзақ мерзімді ипотекалық тұрғын үй бағдарламасы шегінде халыққа несие
Жеке сақтандыру қарыз алушының еңбекке жарамдылығы, денсаулығы, өмірімен байланысты
Мүліктік сақтандыру мүлікке иелік ету. Пайдалану және басқарумен байланысты
Берілген несиелер бойынша қызмет көрсету, бекітілген төлем графиктеріне сай
- есептелген сыйақыны өтеуге төлемдер
- негізгі қарызды өтеуге төлемдер
- есептелген жағдайда телеуге тиісті төлемдерді енгізуді мерзімінде жүзеге
Несиелеудің барлық кезеңі бойында, берілген ипотекалық тұрғын үй несиесі
- ай сайын төленетін сыйақыға төлемді, негізгі қарызды уақтылы
Ипотекалық тұрғын үй несиесін беру кезінен бастап, оны толық
- Қарыз алушымен кепілге қойылған мүлікті жеке сақтандыру бойынша
- Кепілге қойылған мүлік салығын төлеудің толықтылығы мен уақтылы
- Кепілге қойылған жылжымайттын мүлікке қатысты коммуналдық және басқа
- Несиелік шарт бойынша міндеттемелер орындалғаннан соң, несие өтелді
- Қажет болған жағдайда, ипотекалық шарттардың жағдайларын орындамайтын қарыз
Жоғарыда көріп отырғанымыздай ипотекалық несиені беру механизмі аса қиын
2.2 Екінші деңгейлі банктер берген ипотекалық несиелерді талдау
Қазақстан Республикасында екінші деңгейлі банктердің ішінде ипотекалық нарыққа негізінен
Статистикалық мәліметтерге көз жүгіртер болсақ «Банктердің кредиттері: несие беру
«Банктердің халыққа ипотекалық несие беруі» кестесіндегі мәліметтерге сай, 2001
«Халыққа ипотекалық несие беру, аймақтар кесіндісінде» кестесіне сай, 2003
Енді Қазакстанның екінші деңгейлі банктерінің ипотекалық нарықтағы алатын
Ипотекалық нарық қатысушыларының талдауы көрсетіп тұрғанындай, 2004 жылдың басында
Ипотекалық несиелеу көлемдерінің өсу қарқыны АҚ Қазақстанның Халық Банкісінде
Келесі кезекте мен ипотекалық нарықтың ең ірі қатысушыларының бірі
ААҚ «Банк ТұранӘлем - Ипотека» жарғылық капиталы 01.01.02ж. 40
ЖШС ТұранӘлем Секьюритиз жарғылық капиталы 28 800 000 теңге
ААҚ «Банк ТұранӘлем -Ипотека» ЖШС Дом Сервистің 100 %
ҚР ҮБ берілген лицензиясына сәйкес ААҚ «Банк ТұранӘлем -
1. Теңгелік банктік операцияларды жүргізу:
- қарыз беру операциялары: ақылылық, мерзімділік, қайтарымдылық шарттарымен ақшалай
сенімділікке негізделген операциялар немесе трасттық операциялар: сенім білдірушінің тапсырысы
2. Банктік заңдармен қарастырылған басқа да операцияларды жүргізу:
факторингтік операциялар: төленбеу тәуекелін өзіне ала отырып тауарды (жұмысты,
Компанияның негізгі серіктестері: Банк ТұранӘлем, ЕБРР, Темір Банк, АҚ
2.3 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің даму мәселелері
Көптеген дамыған елдерде ипотекалық несиелеу, қаржы нарығында маңызды орынға
Осылайша, АҚШ экономиканың өсу қарқынының күрт түсіп кетуіне қауіп,
Әрине, ҚР жағдай мүлде басқаша, және ипотека тенденциялары мен
Ипотека халық жинақтарының бірнеше бөлігін және инвесторлардың қаражаттарын шоғырландырып,
Ипотекалық несиелеу нарығының қалыпты дамуы, келесі факторлардың болуын қажет
Сонымен қатар, ипотекалық нарықтың дамуына, экоиомикалық сипаттағы факторлар: елдегі
Ипотекалық несиелеу елімізде қарқынды дамығандығына қарамастан, тұрғылықты халық үшін
Сапалы көрсеткіштерге жүгінер болсақ, ҚР тұрғын үй жағдайы, біршама
ҚРҰБ бағалауы бойынша, бүгінгі күні 1,3 млн. адам баспанаға
Бүгінгі күні Алматы қаласындағы тұрғын үй құрылысын шартты түрде
Ең алдымен бұл елдегі жаңадан салынып жатқан үй бағасы,
Бағаның шарықтауының екінші бір себебі деп сарапшылар жасанды бағаны
тұрғындардын орта сатысына тұрғын үйді салуға мамандандырылған құрылыс компанияларының
Жаңа технологияны тарту мен қолдану. Мысалы, тоғызқабатты үйді 21
Қайталанатын үйлер, аудандардың құрылысы. Бір қалыппен бірнеше ұқсас үйлерді
Құрылыс несиелері бойынша банктік ставкаларды төмендету.
Құрылыс материалдарының отандық өндірісі. Көптеген қымбат құрылыс матриалдарын шетел
Құрылыс жұмыстарына жаңадан құрылған студенттік құрылыс отрядтарын, жұмыссыздарды тарту.
Осы және басқа да шараларды жүзеге асыру тұрғын үй
Кім біледі, мүмкін жақын болашақта, біздің қаланың көшелерінің бірінен
ҚИК мамандарының болжауынша, компанияның қызметі тұрғын үйге төлем қабілеті
Ендігі ерекшелігі, бұл көшіп қону мен төлем қабілеті сұраныс
Қазақстанда тұрғын үй нарығының тағы бір басты ерекшілігі қазіргі
Тұрғын үй құрылысының дамуын тежеп отырған тағы бір фактор,
Жалпы алғанда, аймақтар бойынша жағдай қатты дифференциациясы, аймақтың өнеркәсіптік
Үй ұсынысына келсек, жоғарыда қарастырылғандай тұрғын үйлердің көпшілігі екінші
Тұрғын үй секторындағы жағдайды қарастыра отырып, ең маңызды шешуші
Сондықтан бүгінде, экономиканың өсуінің тұрақтылығы жағдайында жақын уақытта ипотекалық
2000 жылы ұзақ мерзімді тұрғын үйлік несие берудің жүйесі
Негізгі «минус» меніңше — ипотекалық несиелерді бергендегі диверсификацияның болмауы.
- Тұрғын үй нарығындағы операцияларды қоса, қызметтерді жарнамалауды ұйымдастыру;
- Банктің потенциалды клиенттерін риэлторлық фирма қаланың әр түрлі
- Потенциалды қарыз алушыға, банктің ипотекалық несиені беру жайлы
- Қарыз алушы үшін пәтерді таңдау;
- Банкпен келісілген түрде, потенциалды қарыз алушыға оның иелігіндегі
- Риэлторлық фирмамен заңи бос емес пәтерді сатып алып,
- Төлемқабілетсіз қарыз алушы пәтерді босатқаннан кейін, оны сатуды
- Аймақтағы жылжымайтын мүлік нарығының масштабы мен даму динамикасын
Бізде қазірде риэлторлық фирмалар енді ғана жұмыс істей бастады.
Шетелдердегі ипотекалық несиелердің жіктемелерін карастырғанда мен объект ретінде келесілерді
- жер учаскелерін иелікке алу;
- жер учаскелерін игеру;
- тұрғын үй құрылыс;
- тұрғын үй емес құрылыс.
Осы ипотекалық несиелеудің барлық түрлерінен бізде тек тұрғын үй
Тағы бір мәселе - бұл ұсынылатын ипотекалық несиелердің тартымдылығын
Болашақтағы үй иелерінің құжаттарының, әр түрлі бақылаушы және рұқсат
Егер қарыз алушы айлық төлемдерін бере алмаса не болады?
Тағы бір кемшілік ретінде қарыз алушының өзіне өтеудің тиімді
Жоғарыда көрсеткенімдей ипотекалық несиені берудегі негізгі шарт ол пәтерді
Ипотекалық несиелер орта кластағы азаматтардың пәтер сатып алу проблемасын
Ұзақ мерзімді несиелеудің көлемінің көбеюіне және сұраныстың төлем қабілеттілігінің
III-тарау. Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеудің даму перспективалары
Ұзақ мерзімді ипотекалық неселеу мәселелерін шешудің басты жолдары болып,
Жоғарыда қарастырылған проблемалардың ішінде негізгі мәселе бұл ипотекалық жүйеге
Құрылысты жүргізуші тұрғын үй құрылысына өз және қарыз қаражаттарын
Мемлекет ипотекалық несиелермен байланысты тәуекелділікті төмендету мақсатында оларды сақтандыруда
Қазіргі уақытта ипотекалық несиелеу үшін ұзақ мерзімді ресурстар банктің
Капиталды тартуда қаржы инструменттерін шығару арқылы жүзеге асырылатын арнайы
Мемлекеттік емес қаржыландырудың негізгі нысандары болашақта дамиды деген үміт
- қаржы ұйымдарымен несиелеу.
- үлестік құрылыс және тұрғын үйді белгілі бір кезеңге
- кәсіпорындармен өз қызметкерлеріне тұрғын үйді сатып алуына несиені
2004 ж наурызындағы ҚР Президентінің кезекті Қазақстан халқына Жолдауының
Елбасының Жолдауында тұрғын үй мәселесіне аса көңіл бөлініп, бұл
- ипотеканың механизмін және эффективті қызмет етуі жүзеге асыратын
- бюджетттік емес қаржылық ресурстарды тұрғын үй ипотекалық несие
- нарық қатысушыларының эффективті қарым-қатынасын жүзеге асыратын инфрақұрылымды шығару,
- пәтермен мәмілелерде жеңілдіктер беретін салықтық ынталандыру, ҚҚС алып
- несие алуға мемлекет тарапынан мақсатты субсидиялар;
- ипотекалық несиеде еркін бәсеке үшін субьектілер арасында бірдей
- қарыз алушыларды әлеуметтік қорғау мақсатымен қорғау механизмдерін құрастыру,
- ең маңыздысы - республика азаматтарының ипотека жөнінде білімдерінің
Қорытынды
Қортындылай келе - ипотекалық несиелеу жүйесі және оның біздің
Мыңдаған қарапайым азаматтар, бүгіннің өзінде ипотеканың дамуын қызығушылықпен бақылап
Қазірде үлкен сеніммен ипотеканың біздің елде басы қаланған деп
- бірінші этап - ипотекалық несиелеудің бірінші реттегі нарығының
- екінші этап - ипотекалық операцияларды жүзеге асыратын банктердің
- үшінші этап - ипотекалық несиелермен қамтамасыз етілген, стандартталған
Республикада ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуы, экономиканың нақты секторының дамуына
- Азаматтарға баспанаға қажеттіліктерін қанағаттандыруына;
- Құрылыс компанияларына ұсынысты ұлғайтуына;
- Құрылыс масштабын көбейтуге;
- Банктерге өз ресурстарын тиімді бөлуіне және инвесторлар, сонымен
Осымен берге, ипотека қоғамдағы әлеуметтік тұрақсыздықтарды болдырмауда оңды әсер
Жеке пәтері бар адам, психологиялық жағынан төзімді болады, ол
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. ҚР Азаматтық кодексі, жалпы және ерекше бөлімі;
2. «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заң 30.03.1995ж. №
3. ҚР Президентінің Жарлығы «Банк және банк қызметтері туралы»
4. ҚР Президентінің Заңы «Жер туралы» 2001 жылғы қаңтардың
5. ҚР Президентінің «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» заң күші
6. ҚР Президентінің Жарлығы «Жылжымайтын мүлікке құқықтар мен ол
7. ҚР Заңы «Тұрғын үй қатынастары туралы» 16.04.1997ж ;
8. ҚР Заңы «ҚР тұрғын үй құрылыс жинактары туралы»
9. ҚР Үкіметінің Қаулысы №1277 «Жаңа жағдайлардағы мемлекеттік тұрғын
10. ҚР Үкіметінің №1290 Қаулысы «Тұрғын үй құрылысын ұзақ
11. Калиева Г.Т."Кредитное дело", Алматы, Қаржы-каражат1997г;
12. Кудрявцев В.А., Кудрявцева Е.В. "Основы организации ипотечного кредитования"
13. "Банковское дело" / под ред. Лаврушина О.И.. М:
14. Ольшанский А.И "Банковское кредитование: российский и зарубежный опыт".
15. Панова К.С. "Кредитная политика коммерческого банка". М: Финансы
16. " Экономика недвижимости" / под.ред. Ресина. М: 1999
17 "Банковское дело"/ под ред. Сейткасимова Г.С. А: Қаржы-каражат,
18 Черняк В.З. "Банки и банкиры". М: Финансы и
19. Хлестков Л.И. «История ипотеки: как все начиналось», Киев
20. Проскурин В.А. О совершенствовании практики ипотечного жилищного кредитования.
21. Сагиндиков М.О. Реализация программы внедрения системы ипотечного кредитования
22.Токобаев. Развитие ипотечного кредитования и создание рынка ипотечных облигаций
23. Турганов Г. Рынок ипотечных облигаций, зарубежный опыт.//РЦБК.-2000.-№%.-С.7-11.
24. Багисбаева Д. Жилищные проблемы.//Деловая неделя.-2001.-№26.-с 7
25. Даурова Н. Жилищное ипотечное кредитование// Мои деньги.-2001.-№14 сЗ
26. Джумабаева М. Непонятное слово// Деловая неделя 200.-№ 14,с
27. Джумабаева М. Пилотные результаты //Деловая неделя 22.03.2002 г
28.Исламов К Ипотечное кредитование: плюсов больше чем минусов //
29. Рамазанов Н. Ипотечное кредитование: состояние и перспективы//Деловая неделя
30. Хе О. В 2002 году госсударство рассчитывает приступить
31. Касенова Г.Е. Жилищное ипотечное кредитование. Сборник статей: Молодые
Жылжымайтын мүлік
Салынған мүлік актісі
Клиент (қарыз алушы)
Нарықта салынған мүлік актісін ұсыну
Ипотекалық банк