Тауарлар транзит

Көлік құралдары мен тауарлардың халықаралық транзиттік тасымалдаудың өзекті мәселелері
Мазмұны
Кіріспе
1. Тауарлар мен көлік құралдарының халықаралық транзитін реттеудегі халықаралық
1.1. Тауарлар және көлік құралдарының халықаралық транзиті: түсінігі,
маңызы құқықтық реттеу негіздері.
1.2. Тауарлар мен көлік құралдарының халықаралық транзитін реттеудегі халықаралық
1.3. 1975 ж. ХЖТ Конвенциясы ережелерін пайдалану: Еуропалық стандарттардың
2. Тауарлар мен көлік құралдарының халықаралық транзитінің құқықтық негіздері.
2.1. Ішкі кедендік транзиттің құқықтық негіздері.
2.2. Транзиттік тауарлар мен көлік құралдарын кедендік алып жүру
2.3. Тауарлар мен көлік құралдарын алып жүруге рұқсат алу
құжаттары.
3. Қазақстан Республикасында тауарлар мен көлік құралдарының халықаралық транзитінің
3.1. ҚР көліктік-транзиттік потенциалы және оны тиімді пайдалану
мәселелері.
3.2. ЕурАзЭС-ке мүше мемлекеттердің тауар және көлік транзиті жағдайларын
3.3. ОҚО кеден департаментінің қызметі бойынша тауарлар мен көлік
3.4. Қазақстан Республикасында тауарлар және көлік құралдары транзиті режимін
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Жыл сайын қазақстан халқына жасайтын Жолдауында ҚР Президенті маңызды
Соңғы 5ж. Қазақстанның сауда айналымы 3 есе өсті және
Қазақстанның Еуразия материгінің ортасында орналасуы, кең көліктік-коммуникациялық жүйеге ие
Голландия, Орталық және Шығыс Еуропа сияқты басқа елдердің жетістіктерін
Қазақстанның ішкі қажеттіктеріне де қызмет ететін транзиттік (халықаралық) көліктік
Көп елдер қолданатын инвестицияның жаңа нысандарын енгізу;
Инфрақұрылымдық жобаларды дамытуға халықаралық заемдардың көлемін ұлғайту;
Транзиттік тасымалдау саласында халықаралық ынтымақтастықты дамыту, әсіресе қазақстандық транзитке
Қазақстан экономикасында транзит үлкен рөл ойнайды. Транзит қызметін дамытуға
Максимальды ыңғайлы, ұтымды транзиттік шарттарды ұсынушы мемлекет ретіндегі статус
1 Тауарлар мен көлік құралдарының халықаралық транзитін
реттеудегі халықаралық тәжірибе
1.1 Тауарлар мен көлік құралдарының халықаралық транзиті: түсінігі, маңызы
Әлемдік тәжірибеде транзиттің түсінігіне белгілі бір мемлекеттің территориясын кесіп
«Транзит» деген сөздің түсінігін – бұл «жіберу мен жеткізу
Транзиттің анықтамасы ГАТТ-тың (қазіргі ДСҰ) тарифтер және сауда бас
Халықаралық транзиттің экономикалық маңызын жетілдіруге әсер етеді:
сыртқы сауданың және халықаралық тауар тасымалдауының дамуы (сыртқы аспект);
жаңа жұмыс орындарын құру, көлік құралдарын тасымалдауда және жүктерді
Мемлекет транзиттік тасымалдау операцияларды дамытудан алатын экономикалық артықшылығы –
Халықаралық транзиттің даму мақсатын жетілдіруде ГААТ (п.3 бап V)
ГААТ-тың аталған осы бабында (п.2) еркін транзит принципі төмендегілермен
халықаралық транзит осы жолдар үшін мейлінше қолайлы түрде жүзеге
кеменің туына, шыққан жеріне, жіберілуіне, кіруіне, шығуына немесе тағайындалуы
Қазақстан Республикасының Кеден Кодексінің «тауарлар транзиті» кеден режимін реттеу
Транзиттік операцияларды құқықтық реттеу негізі:
халықаралық конвенциялар ережелерін қолдану арқылы транзит сұрақтары бойынша немесе
тауарлар транзиті, ұлттық заңдылықтарға сәйкес жүзеге асырылады;
халықаралық құқықтық актілер арасында транзиттік тасымалдауда орнатылған тәртіпте екі
Транзиттік операцияларды реттеу сұрақтары ұлттық заңнамаларда және заңды актілерде
Транзиттік жеке ережелерді орнатуда, аталған актілерге жататындар:
Қазақстан Республикасының Президентінің жарлығы (мысалы, 12 мамырдағы 2008 жылғы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы (мысалы, 2008 жылы 4 тамызда
Кеден комитетінің нормативті-құқықтық актілері, Қазақстан Республикасының мемлекеттік табыс жөніндегі
Қазақстан Республикасының 2009 жылы 5сәуірде қабылданған Кеден кодексіндегі тауарлар
Қазақстандық тауарлар шет мемлекеттің аумағы бойынша олардың Қазақстан Республикасының
«Тауарлар транзиті» кедендік режиміне кез-келген тауарларды орналастыруға болады:
Қазақстан Республикасына әкелуге және әкетуге тыйым салынған тауарлардан басқасы;
егер Қазақстан Республикасының Үкіметі транзитінің жолдары мен бағыттары белгіленген
тауарлар көлік құралының белгіленген маршрутының мүмкіндіктерін және тасымалдаудың басқа
тасымалдау мен сақтаудың қалыпты жағдайлары кезінде табиғи тозу немесе
Транзиттік тауарлардың кейбір түрлеріне тыйым салу мен шектеу қою
Тауарларды транзит режиміне орналастырудың қосымша жағдайына жататындар:
көлік құралдарының жабдықталуы;
кедендік алып жүру;
кедендік тасымалдаушымен тауарларды тасымалдау;
кеден төлемдерін төлеуін қамтамасыз ету;
транзиттік тасымалдауға қатысушылардың сақтандыру, қаржылай кепілдіктерді ұсыну, адам өмірі
Транзиттік тасымалдауда тасымалдаушы және оның көлігі кеден заңдылықтарын сақтай
Тауарлар транзиті кезінде, жоғарыда аталған қосымша жағдайларға байланысты тасымалдаушының
Қазақстан Республикасына шетел тауарларының келуі Үкіметтің бекіткен тізімі бойынша
Шетелден келген транзиттік тауарларды тасымалдауды жүзеге асыратын көлік құралы
Тразиттік тауарлардың жойылуына, елеулі түрде бүлінуіне немесе жоғалуына нақты
тауарлардың сақталуын қамтамасыз етуге және қажетті шаралар қолданылған жағдайда
жақын орналасқан кеден органдарының транзиттік тауарларды тасымалдаудың тоқталуының мән-жайлары
Қазақстандық тауарларды шет мемлекеттің аумағы арқылы тасымалдағанда, тауарлар транзиті
Тауарлар және көліктер транзиті Қазақстан Республикасы кеден органдарымен жүргізіледі.
Жалпы ереже бойынша, бұл режимді қолдануда және оны жүзеге
Кедендік ресімдеудің жалпы ережесінен тыс басқа формадағы құжаттарды ұсынғанда
Жөнелтуші кеден органы (дәл осы әкелінетін тауарлар ҚР территориясына
Транзиттік тауарларды тасымалдауда ҚР-ның территориясы арқылы өтеді және кедендік
Транзиттік тауарларды межелі кеден органына дейін тасымалдауда, тауарларды жеткізу
Межелі кеден органына келесі құжаттар тапсырылуы тиіс:
ЖБҚ (орыс тілінде ДКД) немесе транзиттік декларация;
көліктік және тауарларды алып жүру құжаттары (ұсынылған құжатта тауар
егер транзиттік тауарларды түсіруде – жөнелтуші кеден органында ресімделген
Егер, тауарлар транзиті ХЖТ процедурасы бойынша жүзеге асырылса, онда
ХЖТ кітапшасын толтыру мен ресімдеу;
жүк және тауарларды алып жүру құжаттары;
тауарларды кеден мөрі және пломбалары арқылы көлік құралдарымен тасымалдауға
тауарлар транзитінің кедендік режимі шетелдік тауарлардың ҚР-нан тысқары жерлерге
Тауарларды ұсыну қажет:
егер тасымалдаушы транзиттік тауарларды одан әрі өткізуге мүмкіндік бермейтін
транзиттік тауарлардың меншік иелері болып табылатын тұлғалар өз ниеттерін
ҚР Үкіметінің қаулысы бойынша транзит режиміне ҚР әкелуге және
ҚР-на әкелуге тыйым салынған тауарлар тізімі:
әскери үлгідегі қару жарақтар және оқ дәрілерді; Ескертпе, аталған
есірткі және психотропты заттарды және оларды қолдануға арналған арнайы
соғысты, терроризмді, расизм, зорлықты болдыратын және пропагандалық материалдары бар
Енді ҚР-нан шығаруға болмайтын тауарлардың тізімі:
есірткі және психотропты заттарды және оларды қолдануға арналған арнайы
өнер туындылары, ескі көрнекті бұйымдар, тарихи маңызы бар заттар,
сайгак мүйіздері, бұғы терілерін. Бұл аталған заттар сыртқы сауда
есірткі және психотропты заттарды және оларды қолдануға арналған арнайы
күшін жоғалтпаған бағалы қағаздары.
Қазақстан территориясы арқылы транзиттік тасымалдауға тыйым салынған тауарлар тізіміне
қару жабдықтары, әскери қару-жарақтар және оқ-дәрілері;
ұшатын құралдар, олардың бөліктері, оқтау үшін арналған құралдар;
жарылғыш заттар;
күшті әсер етеін улы заттар;
машина және қару-жарақтарын жасайтын және оқ дәрімен ұшатын құралдарды,
және оған қоса ҚР әкелуге қойылған шектеулер де жатады.
Жоғарыда аталған шектеулер ҚР экономикасының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Олар
1.2 Тауарлар және көлік құралдарын халықаралық транзитін реттеудегі халықаралық
Бұл сұрақта транзиттік тауарлар мен көлік құралдардың құқықтық реттеудегі
Халықаралық сауданы кедендік реттеу, белгілі бір аймақтан екінші бір
Тауарларды белгілі бір мемлекеттің территориясына рұқсатсыз немесе алдын-ала ресімдеу
Ашық теңіздерде және әке кеңістігінде сауда байланыстарының еркіндігі, ол
Транзиттік тауарлардың халықаралық-құқықтық негізін халықаралық сақынада – халықаралық кеден
көп жақтама кеден келісімдері немесе кеден Конвенциялары;
аймақтық кеден Конвенциялары;
екі жақтама кеден келісімдері.
Жалпы халықаралық сақынада кедендік транзиттік тасымалдауларын халықаралық-құқықтық реттеу негізін
1992 жылдың 13 наурызында ТМД мемлекеттері кеден саясаты принциптері
Мемлекеттердің кеден сұрақтары бойынша екі жақты келісімдерінде өзара ынтымақтастық
Кедендік-транзиттік сұрақтар бойынша мәселелер 1995 ж. 20 қаңтардағы «Сыртқы
Транзит сұрақтары Орталық Азия елдері шеңберінде жеке қарастырылды. Орталық
1.3 1975 ж. ХЖТ Конвенциясы ережелерін пайдалану: Еуропалық стандарттардың
Көлік құралдарымен жүкті халықаралық тасымалдауын жеңілдету мақсатында 1975 ж.
ХЖТ Конвенцияның қабылданғанына 29 жыл болса да ол өзінің
ХЖТ транзиттік жүйесімен жұмыс БҰҰ ЕЭК басшылығымен екінші дүниежүзілік
ХЖТ-нің транзиттік жүйесінің маңызды элементінің бірі – барлық кеден
ХЖТ Конвенциясы жүкті арада түсірмейтін, қайта тиемейтін көлік құралдарымен
Плобаланған көлік құралдарында ХЖТ процедурасымен тасымалданатын тауарлар ереже бойынша
ХЖТ Конвенциясы шарттары қоғамдық қауіпсіздік, денсаулық және гигиена, сонымен
1-сызба
ХЖТ Конвенциясы ұйымының құрылымы
ююююююююю
.
...............................................................................................
Шешім немесе қолдау
Кеңес немесе консультация
.............. Халықаралық сақтандыру немесе қаржылық кепілдемелер
ХЖТ процедурасын қолдану шарттары. ХЖТ процедурасы мына шарттар сақталынған
тауарлар ХЖТ Конвенциясы ережесіне сәйкес ресімделінген ХЖТ кітапшасымен алып
кепілдік ассоциацияның кепілдігімен қамтамасыз етілсе;
алдын-ала жіберілген, пломбаланған, кеденмен мөрленген көлік құралдарымен тасымалданса.
Көлік құралдарына «TIR» деген тақта ілінуі тиіс және ол
Жөнелтуші кеден органы тек қана бір мемлекетте болуы тиіс.
Егер тауарларды тасымалдауда кепілді құннан асатын жағдайда кеден төлемдері
ХЖТ кітапшасын жоғарыда атап көрсеткендей ұлттық кепілдік ассоциацияларға 1975
ХЖТ кітапшаның қолдану мерзімін кепілдік бірлестік анықтайды. ХЖТ кітапшаның
Әр ХЖТ кітапшасы бойынша 50 000(елу мың АҚШ $)
Қазақстан Республикасының территориясына транзит тауарлары кірген кезде кедендік ресімдеу
жөнелтуші мемлекеттің кеден органдарымен және транзиттік мемлекеттерді ХЖТ кітапшасын
өткізу туралы рұқсат;
тауарларды алып жүру құжаттарын.
Кеденге алып кіргенде ХЖТ кітапшасының құжаттары бекітілген тәртіп бойынша
жүк манифестінің толтыруына (жүк манифестіне енгізілген мәлімет, жүк және
жөнелтуші кеден органдарының штамптары және аралық кеден органдарының ХЖТ
Кеден органдары ең алдымен ХЖТ кітапшаның ұрланған тізімде тіркелмегенін
Егер ХЖТ процедурасы нәтижесінде құжат немесе дәлелді бұзушылық табылса
қажет болған жағдайда қосымша кедендік қамтамасыз ету қосылады;
тауардың кедендік құны анықталады; кедендік құнды анықтау үшін көлік
СЭҚ ТН бойынша тасымалданатын тауардың коды көрсетіледі, ал егер
жеткізу мерзімі көрсетіледі;
тауарларды жеткізу орны көрсетіледі;
ХЖТ кітапшасы арнайы журналда тіркеледі;
ресімделген ХЖТ кітапшасы тасымалдаушыға қайтарылады;
кедендік бақылау аймағынан көлік құралдарының шығуға рұқсаты бақылауға жауапты
Межелі кеден органына тауарлар мен көлік құралдары жеткен кезде
ХЖТ кітапшасында кіргені туралы кедендік белгінің болуы;
Кедендік ресімдеу үшін қажетті жүк және тауарларды алып жүруші
Үлкен және ауыр салмақты тауарлардың кедендік ресімдеудің ерекшеліктері. Көлік
ХЖТ Конвенциясының талаптарының сақталуына бақылау жасап отыру керек;
ҚР территориясы тауарларды әкелген кезде қажет болған жағдайда қосымша
әкелген немесе әкеткен кезде тексеру мақсаты бойынша ХЖТ кітапшасының
Көліктік жол апаттары. Көліктік жол апаттары – күтпеген жағдайлар
Көліктік жол апаты болған жерде тауарлар мен көлік құралдардың
жол апаты туралы тасымалданушыдан жазбаша түсініктеме алуы тиіс;
ХЖТ процедурасын сақтай отырып тауарларды ары қарай тасымалдау мүмкіншілігіне
жол апаты туралы толтыру немесе лауазымды тұлғаның хаттаманы толтырғанын
Сонымен, ХЖТ жүйесі 33 жыл бұрын құрылса да қазіргі
2 Тауарлар мен көлік құралдарының
2.1 Ішкі кедендік транзиттің құқықтық негіздері
Осы тарауда пайдаланылатын ұғымдар мыналарды білдіреді:
ішкі кедендік транзит рәсімі – тауарлар мен көлік құралдарын
аралық кеден органы – ішкі кедендік транзит рәсімі бойынша
Ішкі кедендік транзит ережелері, уақытша сақтау орындарының, еркін және
Бұл ережелер құбыр тасымалымен және электр беру желілері бойынша
Ішкі кедендік транзит – кедендік бақылаудағы тауарлар Қазақстан Республикасының
Ішкі кедендік транзит кезінде тауарлар жөнелтуші кеден органынан межелі
Тауарларды бірдейлендіру құралдарын тасымалдаушылар мен жөнетушілердің пломбаларын пайдалана отырып,
Транзиттік тауарларды ішкі кедендік транзит рәсімі бойынша Қазақстан Республикасының
Тауарлар мен көлік құралдарын ішкі кедендік транзит рәсіміне сәйкес
тауарларды ҚР-ның кеден аумағына әкелуге немесе әкетуге тыйым салынбаған;
жеткізуді бақылау құжаты. Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты – Қазақстан
тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты бір немесе бірнеше тауарға ілеспе
тауарлардың жеткізілуін бақылау құжатын декларант, ал декларант болмаған кезде
тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты нысаны және толтыру тәртібін кеден
Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда тауарлардың жеткізілуін
Тауарлар мен көлік құралдарын жеткізуді қамтамасыз ету шараларының бірі
Ішкі кедендік транзиттің рәсіміне сәйкес тауарлар мен көлік құралдарын
тауарларды алушының жеткізіп беру жөніндегі кепілдік міндеттемесін табыс етуі;
кез-келген кеден органында кедендік төлемдердің және салықтардың төленуін қамтамасыз
тауарларды кедендік тасымалдауға өткізуі;
тауарларды кедендік алып жүру жатады.
Тасымалдаушы тауарлар мен көлік құралдарын өткізуші тұлға аталған шаралардың
Тауарды ішкі кедендік транзит рәсіміне сәйкес теміржол көлігімен өткізу
тауарларды алушының жеткізіп беру жөніндегі кепілдік міндеттемесін табыс етуі;
тауарларды кедендік тасымалдауға өткізуі;
тауарларды кедендік алып жүруі.
Ішкі кедендік транзит кезінде тауарлар мен көлік құралдарын жеткізуді
Кеден төлемдерін және салықтарды төлеуді міндетті түрде қамтамасыз ете
Тауарларды жеткізіп беру жөніндегі кепілдік міндеттемені алушы толтырадй және
Ішкі кедендік транзитті қолдану үшін – тасымалдаушы тауарлардың жеткізу
Жалпы, ішкі кеден транзит кезінде тауарлармен жасалатын операциялар:
ішкі кезен транзитке сәйкес тасымалданатын тауарлар мен жүк операцияларын
егер тауарларды қойылған кедендік пломбалары және мөрлерін бұзбай бір
тұлғаның өтініші бойынша кеден органы кедендік бақылаудағы тауарлар мен
ҚР-ның территориясы бойынша тауарларды өткізуде ішкі кедендік транзит процедурасының
Бірақ кеден органдары арасында тауарларды өткізуде толық кедендік бақылауды
Тауарларды теміржол көлігімен тасымалдауда тауарларды тасымалдауға жүкті жіберуші немесе
Кедендік пломбалары және мөрлері бар тауарларды тасымалдау үшін көлік
кедендік пломбаларды және мөрлердіқою мүмкіндігі;
тауарлар мен көлік құралдарының пломбаланған бөлігінен кедендік пломбаларды және
тауарларды жасырып қалуға арналған жасырын орындарының болмауы;
тауарларды кедендік тексеруге еркін қол жеткізуін қамтамасыз етуді сақтай
Жөнелтуші кеден органы тауарлар мен көлік құралдарын бірдейлендіруді қамтамасыз
Кеден органы бірдейлендіру құралдары ретінде Кеден Кодексінің 81-бабына сәйкес
Кеден пломбаларды және мөрлерді пайдалану мүмкін болмаған кезде тауарларды
Қазақстан Республикасына әкелінетін тауарларды межелі кеден органына дейін тасымалдау
ішкі транзиттік декларацияны толтыру;
шот-фактураны ұсыну (инвойс);
тауарды жеткізу жөніндегі межелі кеден органында тіркелген міндетті кепілдемені
Кедендік жеңілдіктерді қолдануда кейбір алып тастаулар бар. Мысалы, тауарларды
Акцизді тауарларды алып келген кезде ресімдеу тәртібі Қазақстан Республикасы
Жөнелтуші кеден органы толық кедендік бақылауды қамтамасыз ету үшін
Егер тасымалдау процесі Кеден конвенциясына сәйкес жүзеге асыруда жүктерді
Шекара бекетінде орналасқан өткізу бекеттері, қазастандық кеден органдары жәй
Жөнелтуші кеден органында тасымалдаушы бақылауға барлық қажетті құжаттарды ұсынуға
Жөнелтуші кеден органының лауазымды тұлғасы тексеру кезінде:
жүк бөліміндегі көлік құралдардың және контейнерлердің техникалық жағдайын тексереді;
жүк бөлімдеріне немесе контейнерлерге тексеру жүргізеді.
Тексеру барысында жөнелтуші кеден органының лауазымды тұлғасы қандай да
Ішкі кедендік транзиті бойынша тауар тасымалдау Қазақстан Республикасының Кеден
Тауарлар мен көлік құралдарына кедендік төлемдер мен салықтар төлеудің
Тауарлар мен көлік құралдарының ішкі кедендік транзиті кезінде алып
Кедендік алып жүру органы, кеден Кодексінің 74-бабына 1-ші, 3-ші
Ішкі кеден транзиті процедурасы бойынша тауарларды ресімдеу мына жағдайда
Тауарлар мен көлік құралдарды межелі кеденге жеткізілген кезде Қазақстан
Бірнеше тауар алушылар немесе жіберушілер болып келетін жағдайлар жиі
Транзит режимі бойынша Қазақстан Республикасынан шығарылатын тауарлар кедендік ресімдеуден
Қойылған штамптар Қазақстан Республикасы шекарасынан тыс шығаруға негіз болады.
Тауар межелі кеден органына жеткен кезде тауар мен көліктік
Межелі кеден органдары тауарлар Қазақстан Республикасынан шығарылғаны туралы журналға
Төленбеген кеден төлемдерін Қазақстан Республикасының кеден органдары төлеушілердің есеп
Кедендік төлемдерді және салықтарды төлеу мерзімінің бұзылуы болған кезде,
Береше пайда болған кезде төлеуші өсімпұл төлейді. Өсімпұл кедендік
Өсімпұл кедендік төлемдері мен салықтарын мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары
Транзиттік тауарларды тасымалдау тәртібі. Қазақстан Республикасы территориясы бойынша транзиттік
Жеке тауарларды ресімдеудің ерекшеліктері. Жабық көлік құралдарында немесе контейнерлерде
Ауыр және үлкен көлемді тауарлар, сонымен қоса көп көлемде
Жоғарыда аталған тауарларды Қазақстан Республикасының территориясы арқылы тасымалдауда кеден
талаптардың орындалуына бақылауды жүзеге асыру;
көлік құралдарындағы жүк бөлімінде орналасқан тауарлар мен тауарды алып
Кедендік ресімдеудегі кейбір подакцизді тауарлардың ерекшеліктері. Кедендік бақылауда ресімделген
көлік құралдарының тиесілі жабдықтары;
кеден төлемдері мен салықтарын төлеуді кеден органының депозиті түрінде
Депозитке салынатын қаражаттың құны кедендік құнынан 15% алынады және
Кесте 1 – Подакцизді тауарларды алып келгенде кеден төлемдерінен
СЭҚ ТН коды Тауар атауы
220300
2204
2205
220600
2207
2208
2402
240310 Сыра.
Натуралды жүзім виносы, күштілігін қосқанда, 2009 ж. позициясында көрсетілген
Әртүрлі өсімдік немесе қош иісті экстрактілер қосылған весмуттар және
Ашыған сусындар [алма сидры, пепси (алмұрт сидыры), бал сусындары],
сусын құймасы мен алкогольсіз сусындар.
Денатураланбаған этиль спирті, кем дегенде 80% концентрацияланған этил спирті
Денатураланбаған этиль спирті, кем дегенде 80% концентрацияланған, спирт құрамдары,
Темекілер, түбі кесілген темекілер, жіңішке темекілер және табак темекілері
Кез-келген пропорцияда табакты ауыстыратыны бар немесе жоқ шегетін табактар.
Ішкі кеден транзиті кезінде тауарлар мен көлік құралдарын межелі
Ішкі кедендік транзит кезіндегі тасымалдаушының міндеттері.
Тауарларды ішкі кеден транзиті рәсіміне сәйкестасымалдау кезінде тасымалдаушы:
тауарлармен және оларға арналған құжаттарды жөнелтуші кеден
тауарлар, сондай-ақ кедендік пломбалары, мөрлер, не өзге де бірдейлендіру
ҚР кеден Кодексінің 82-бабында көзделген жағдайда, тауарларды басқа көлік
Апат немесе ырық бермес жағдайлар. Ішкі кедендік транзит
ҚР кеден Кодексінің 85-бабына сәйкес авария және ыстық бермес
тауаралармен көлік құралдарының сақталуын қамтамасыз ету үшін қажетті шаралардың
ең жақын кеден органына хабардар ете отырып, тиісті уәкілетті
Хабарламаны алған кеден органы жөнелтуші және межелі кеден органдарына
Жоғарыда аталған жағдайларда тасымалдаушының шеккен шығындарын кеден органы өтемейді.
Жол апатының салдарынан, кездейсоқ жағдайларға байланысты көлік құралдарының жүк
Тасымалдаушының жол апаты болған аймақта көлік құралдарының жүк бөлімдері
жол апаты туралы жағдайды тасымалдаушыдан жазбаша түсініктеме түрінде талап
ішкі кедендік транзит процедурасы бойынша тауарлардың ары қарай тасымалдау
жол апаты туралы хаттама толтыру, егер хаттама өкілетті мемлекеттік
Жол апаты болған аймақтағы кеден органы бір тәулік ішінде
Жол апаты болған жағдайда тауарлармен жасалатын барлық операциялар сол
Жол апатынан кейін ішкі кедендік процедура бойынша тауарлар басқа
Тауарлар, көлік құралдары және оларға арналған құжаттар межелі кеден
Тасымалдаушы кеден төлемдері мен салықтарын төлену үшін, сондай-ақ Кеден
Тауарларды ішкі кедендік транзитке сәйкес тасымалдау кезінде кедендік төлемдерді
Ішкі кедендік транзит рәсіміне сәйкес өткізілетін тауарлар мен көлік
Транзиттік тауарлар мен көлік құралдарын кедендік алып жүру тәртібі
Тауарлар мен көлік құралдарды кедендік алып жүрудің негізгі ережесі
Кеденді алып жүру процедурасы – кедендік бақылаудағы тауарлар мен
Көрсетілген ережелер тауарлар мен көлік құралдарын кедендік алып жүрудің
Тауарлар мен көлік құралдарын ішкі кедендік транзит кезінде алып
Кедендік алып жүру кеден органдары, Кеден Кодексінің 74-бабының 1-ші,
Тауарлар мен көлік құралдарды кедендік алып жүрудің негізгі түсінігі
Мұндай тауарларды жеткізу шараларын қолданғанда тауарларды кедендік алып жүруде
Кедендік алып жүру туралы шешім. Егер тасымалдаушы кеден ісі
Транзиттік тауарларды кедендік алып жүру бойынша кеден органының шешімі
Транзиттік тауарларды кедендік алып жүру туралы жөнелтуші немесе межелі
Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік алып жүруді шешім қабылдаған
Транзиттік тауарларды кедендік алып жүру мына жағдайларда қолданылмайды:
көлік құралдарының жабдықтарына жататын;
уәкілетті банк кепілдемесі түріндегі кеден төлемдері және салықтарын төленгенін
Транзиттік тауарларды кедендік алып жүру шешімін шығарған кезде төмендегі
Тауардың сипаты және статусы:
кеден төлемдері және салықтарымен қамтылатын тауарлар;
подакцизді тауарлар;
тауарларды алып келген кезде рұқсаттары жоқ тауарлар болған жағдайда
Тасымалдаушы туралы анықтама (бұрын кеден ережелер бұзғандығы туралы, тааурларды
Тауарларды тасымалдауда Кеден конвенциясына қатысты халықаралық жүктерді тасымалдауда, 1975
Кеден Кодексі бойынша көрсетілген қызмет үшін кеден органдары кеден
1-кесте. Кедендік алып жүргені үшін кедендік алымдар
№ Бағам айлық есептік көрсеткіш бойынша
1 50шақырымға 2 айлық көрсеткіш
2 50 ден 100 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
3 100 ден 200 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
4 200 ден 400 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
5 400 ден 600 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
6 600 ден 800 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
7 800 ден 1000 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
8 1000 ден 1500 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
9 1500 ден 2000 шақырымға дейін арақашықтықта 4 айлық
10 2000 шақырымнан жоғары 89 айлық есептік көрсеткіш
Кедендік алып жүргені үшін кеден төлемдерін төлеу тәртібі. Кедендік
1-график
30000000 28 136 377
25000000
20000000 18 687 500
15000000
10000000
5000000
0
2009 ж.
2009-2010 ж. кедендік алып жүргізу үшін алым (теңге) соммасы
Кедендік алып жүргені үшін 2009-2010 жылдар аралығында қанша сомма
Әрбір іс-әркетті жүзеге
органдарының қажетті жазбаша құжаттары болады, сол сияқты кедендік алып
Тауарларды кедендік алып жүру кезінде қүжаттарды ресімдеу. Тауарлар мен
Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік алып жүру бойынша келесі
- кедендік алып жүру бойынша шешім қабылдау;
- кеден нарядтарының жоспары мен тапсырмасы, онда инспектордың аты
- тауарлар мен көлік құралдарын қабылдап алу актісі;
- командировка куәліктері;
- көлік құралдарын тексеру актісі.
Сонымен қатар кедендік алып жүру бойынша төленген туралы квитанцияның
Тауарлар мен көлік құралдарды кедендік алып жүру үшін шығарылған
Кедендік алып жүрудің алдында толтырылған
Командировка куәлігін барлық кеден нарядына береді. Іс-сапар куәлігіндегі графаларды
Тауарлар мен көлік құралдарын жеткізуді кедендік бақылау аталған құжаттарды
Ал енді кедендік алып жүрудің процесінің өзіне келетін болсақ.
Кедендік алып жүрудің тәртібі. Тауарлар мен көлік құралдарды кедендік
Кедендік алып жүру жөнелтуші кеден органынан межелі кеден органына
Кедендік алып жүру кезінде тауарларды тапсыру немесе қабулдап алу
Апат немесе ырық бермес күштің әсерінен туындаған жағдайда жоғары
Тауарлар мен көлік құралдарды кедендік алып жүру кезіндегі ерекшеліктері.
Тасымалдау кезінде және алып жүруші көлік құралдары тоқтаған жағдайда
Кедендік алып жүру барасында бір көлік құралы бұзылған жағдайда
Егер кедендік алып жүру кезінде тауарлар адам өмірі мен
Тасымалдаушының кедендік алып жүру кезіндегі құқықтары мен міндеттері. Тасымалдаушы
Кедендік алып жүру үшін арналған құжаттармен танысуға;
Кеден органдардың шешіміне келіспеген жағдайда, тауарлар мен көлік құралдарды
Тасымалдаушының міндеттері:
Белгілі кеден органына тауарлар мен көлік құралдарын тасымалдауға қолайлы
Маршрут бағыттарын, кеден органдарының транзиттік жеткізу мерзімдерінің сақталуын;
Апат немесе ырық бермес күштің әсеріне болған жағдайда тауарлардың
Кедендік алып жүру кезінде кеден нарядтарына белгілі жағдай жасау,
Транзиттік тауарларды кедендік алып жүру кезінде өзіне жүктелген тауарлар
Жоғары кеден нарядының міндеті:
Кедендік алып жүрудегі тасымалдаушының өкілдерін және кеден нарядтарының жеке
Тауарларды тасымалдауда жүретін жолдың жағдайын, жолжүру барысында қандай ойламаған
Кедендік алып жүру кезінде тауарлар мен көлік құралдарға бақылау
Кедендік алып жүру кезінде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету;
Кеден нарядының жеке құрамының байланыс құралдарымен жабдықталуын тексеру;
Кедендік алып жүру бойынша тауарлар мен көлік құралдарын тасымалдауда
Кеден нарядының жеке құрамы кедендік алып жүру кезінде міндетті:
Тауарлар мен көлік құралдарына кедендік бақылау жүргізуге;
Тауарлар мен көлік құралдарға олардың қалып жағдайын бақылауға, кедендік
Аранайы құралдар мен қаруларды қолдануда әрдайым дайын болу керек;
Қауіпсіздік шараларын қатаң ұстау;
Тауарлар мен көлік құралдарына өзге тұлғаларды жақындатуына мүмкіндік бермеу.
Кеден нарядтарын жүзеге асыру кезінде күш көрсету, арнайы құралдар
Егер жол апаты мен ырық бермес күштің әсерінен адам
Егер де кедендік алып жүру кезінде кеден нарядтарын басқа
Кеден нарядтарын құру. Кеден нарядтарын келесі негіздер бойынша құрылады,
Кеден нарядтарының жеке құрамы кедендік алып жүру маршрут жағдайына
Тауарлар мен көлік құралдарды кедендік алып жүру маршрут жағдайына
Олай болса бұл пункте кедендік алып жүру себептері, шешімді
Жұмысымның басында атап кеткендей транзиттік тауарлардың кейбір түрлеріне шектеулер
Тауарлар мен көлік құралдарын алып жүру кезінде құжаттарды ресімдеу
Тауарлар мен көлік құралдары транзитіне рұқсат беру ережесі «Экспорттық
Рұқсат алу үшін өтініш тұлға мынадай құжаттарды ұсынады:
ережеге 2-қосымшаға сәйкес белгіленген үлгідегі өтініш;
өтініш берушінің мемлекеттік тіркелгені туралы куәлік;
экспорттаушы елдің экспорттық бақылау мәселелері бойынша
өтініш беруші мемлекетінің заңнамасына сәйкес өнімнің транзитіне байланысты қызметті
сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы мен көлемі (заттай және
азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру шарты немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес
Қазақстан Республикасының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі жөніндегі құзыретті органдар
өтініш берушінің транзитпен алып өтілетін өнімді физикалық қорғауды жүзеге
егер жүк алушыға жүкті беру оған қатысы жоқ себептер
өтініш берілген транзиттік тасымалдауды жүзеге асырған кезде қозғалыс бағыттарын,
2), 3), 4), 5), 6), 7), 8) және 9)
Егер шетел мемлекетінің мемлекеттік органы өтініш беруші болып әрекет
осы ереженің 4-тармағының 2), 4), 6) және 7) тармақшаларында
осы ереженің 4-тармағының 5) тармақшасында көрсетілген келісім-шарт болмаған кезде
Осы ереженің 4 және 5 тармақтарында көрсетілген құжаттар
Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы тауарлар және көлік құралдары
Мемлекеттік органдар он күнтізбелік күн ішінде осы ереженің 4
Қазақстан Республикасының қорғаныс және қоғамдық тәртіпті қорғау, қоғамдық қауіпсіздікті
Қазақстан Республикасының ядролыққаруды таратпау режимін қамтамасыз ету және атом
Қазақстан Республикасының халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы, ветеринария, өсімдіктерді қорғау және
Қазақстан Республикасының ветеринария, өсімдіктерді қорғау және олардың карантині, халықтың
аэроғарыш қызметі саласындағы уәкілетті органда – тізімдерін, тізбелерін экспорттық
Қазақстан Республикасының білім және ғылым саласындағы уәкілетті органында –
9. Мемлекеттік органдар уәкілетті мемлекеттік органы қарау нәтижелері туралы
10.Мемлекеттік органдардың ұсынылған құжаттарды қарау қорытындылары бойынша уәкілетті мемлекеттік
11.Ұсынылатын мәліметтердің растығы үшін жауапкершілік өтініш беруге жүктеледі.
12.Рұқсат беру туралы шешім осы ереженің 4 және 5-тармақтарында
13.Транзитке рұқсат өнімнің саны мен номенклатурасына қарамастан СЭҚ ТН-ге
14.Транзитке рұқсат өнім берушіге рұқсат берілген күннен бастап бір
Егер өнім транзиті көрсетілген мерзімде жүзеге асырылмаса, онда транзитке
15.Уәкілетті орган аумақтық кеден органдарын хабардар етуге арналған рұқсатты
16.Уәкілетті орган үш күн мерзімде кеден ісі саласындағы мемлекеттік
17.Транзитке берілген рұқсат басқа заңды және жеке тұлғаға берілмейді.
Рұқсат беруден бас тарту:
18.Уәкілетті орган мынады:
осы ереженің 5 және 6-тармақтарында көрсетілген құжаттардың толық пакеті
өтініш беруші рұқсат алу үшін көрсеткен мәліметтердің растығы анықталмаған;
мемлекеттік органдардың бірі келісуден бас тартқан;
егер баратын елге немесе жөнелтуші елге Қазақстан Республикасының, халықаралық
Рұқсат беруден бас тарту кезінде өтініш берушіге рұқсат беру
Егер рұқсат осы ережеде белгіленген мерзімде берілмесе немесе рұқсат
Ережеге
1-қосымша
1-данасы – өтініш берушіге
2-данасы – экспорттаушы елге
3-данасы – кеден органына
4-данасы – уәкілетті органға
Кесте 2-Транзитке
РҰҚСАТ
Рұқсат N
Өтініш беруші (заңды және іс жүзіндегі мекен-жайы, телефоны)
Жүк жөнелтуші (заңды және іс жүзіндегі мекен-жайы, телефоны) Жүк
Жүк алушы (заңды және іс жүзіндегі мекен-жайы, телефоны) Баратын
Өтініш берушінің елі Қолданылу мерзімі ұзартылуы
Қазақстан Республикасының кеден органы:
әкелу
әкету Көлік түрі
Төлем валютасы
Тауардың атауы және толық сипаттамасы Тауардың СЭҚ ТН бойынша
төлем валютасымен,
теңгемен, доллармен (USD)
Тауардың бақылау тізімдері бойынша коды 16.Саны
18.Рұқсат сұрау үшін негіз (келісім-шарттың, шарттың N, оған қол
20.Өтініш беруші ұйымнан (Т.А.Ә., лауазымы, қолы,МО,күні) 21.Уәкілетті орган
Өтініш 200_ ж."_" __ қарауға қабылданды
22. Сақтандыру полистерінің нөмірлері, сақтандыру компанисының атауы
23. Рұқсаттың ерекше шарттары
Ережеге
2-қосымша
Өнімнің транзитіне рұқсат беруге
арналған өтініш
Рұқсат N
Өтініш беруші (заңды және іс жүзіндегі мекен-жайы, телефоны)
3. Жүк жөнелтуші (заңды және іс жүзіндегі мекен-жайы, телефоны)
4. Жүк алушы (заңды және іс жүзіндегі мекен-жайы, телефоны)
5. Өтініш берушінің елі 8. Қолданылу мерзімі ұзартылуы
9. Қазақстан Республикасының кеден органы:
әкелу
әкету 10. Көлік түрі
11. Төлем валютасы
12.Тауардың атауы және толық сипаттамасы 13.Тауардың СЭҚ ТН бойынша
төлем валютасымен,
теңгемен, доллармен (USD)
14.Тауардың бақылау тізімдері бойынша коды 16.Саны
18.Рұқсат сұрау үшін негіз (келісім-шарттың, шарттың N, оған қол
20.Өтініш беруші ұйымнан (Т.А.Ә., лауазымы, қолы,МО,күні) 21.Уәкілетті орган
Өтініш 200_ ж."_" __ қарауға қабылданды
22. Сақтандыру полистерінің нөмірлері, сақтандыру компанисының атауы
23. Рұқсаттың ерекше шарттары
Ішкі кедендік транзитті қолдану үшін табыс етілген құжаттар:
Тасымалдаушы тауарларды жеткізуді бақылау құжатын ресімдеуді жүргізу үшін жөнелтуші
Табыс етілген құжаттарды жеткізуді бақылау құжатының тіркеу нөмірін көрсете
Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты.
Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты – Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы
Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты – декларант не тасымалдаушы, экспедитор,
Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты нысанын және толтыру тәртібін уәкілетті
Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда тауарлардың жеткізілуін
3 Қазақстан Республикасында тауарлар және көлік құралдарын халықаралық транзитінің
3.1 ҚР көліктік-транзиттік понециалы және оны тиімді пайдалану мәселелері
Қазіргі транзит – экономикалық күрделі және кешенді болмысы. Оның
Транзит – экономиканың тұрақты дамып отырған саласы. Ол оның
Қазақстанның географиялық орналасуы, Еуразияның ортасында орналасуы, маңызды жолдардың торабында
Қазақстан территориясы арқылы транзиттік тасымалдаудың дамытудың бас артықшылығы –
Қазақстан ішкі континентальды мемлекет. Жер шарының 2%, Азияның –
Сонымен Қазақстан географиялық және саяси орналасуына байланысты Еуропа мен
Қазақстан арқылы халықаралық транзитті дамытудың саяси себептері де бар.
Қазақстан көліктің барлық түрімен қамтылған. Көліктік секторда 500 мың
Соңғы жылдароы теміржол көлігінің жалпы тасымалдаудағы үлесі азайғанмен (2008
Құбыр көлігімен республиканың энергетикалық шикізаттары тасымалданады: газ – 65,8
Соңғы жылдары республиканың көліктік кешенінде теңіз көлігінің рөлі өсуде.
Республиканың көліктік кешенінде әуе көлігінің рөлі ерекше. Ол негізінен
Кесте 3 – 2009 ж. негізгі елдер бойынша жүктерді
Континент Жөнелтуші/межелі елдердің атауы Жалпы қорытынды Оның ішінде
мың тонна % Теміржол көлігі Автомобиль көлігі
Австралия және Океания Барлығы 21,8 0,0 19,6 0,0 1,4
Азия Иран 3 292,7 2,1 1 416,6 1,9 17,6
Қытай 8 833,4 5,6 8 312,0 11,3 341,1 9,3
Корея Республикасы 345,1 0,2 334,6 0,5 6,4 0,2
Турция 851,5 0,5 723,9 1,0 102,7 2,8
т.б. 3 932,1 2,5 2 018,2 2,7 38,4 2,8
Барлығы 17 254,9 11,0 12 805,4 17,4 506,2 13,9
Америка Бразилия 459,4 0,3 458,0 0,6 1,4 0,0
Канада 1 549,5 1,0 38,6 0,1 1,3 0,0
АҚШ 1 785,9 1,1 419,6 0,6 20,8 0,6
т.б. 1 883,3 1,2 193,8 0,3 26,5 0,7
Барлығы 5 678,1 3,6 1 109,9 1,5 50,0 1,4
Африка Барлығы 208,3 0,1 202,5 0,3 5,4 0,1
0,6 ТМД Азербайджан 1 453,4 0,9 226,9 0,3 0,2
Қырғыстан 4 041,4 2,6 2 360,4 3,2 1
Ресей 67 919,4 43,2 44 588,0 60,5 1
Тәжікстан 936,3 0,6 927,7 1,3 8,6 0,2
Өзбекстан 3 487,9 2,2 1 841,1 2,5 14,5 0,4
Украина 1 564,7 1,0 1 389 7 1,9 22,8
т.б. 4 008,7 2,5 383,6 0,5 13,9 0,4
Барлығы 83 411,9 53,0 51 717,3 70,1 2 794,3
Еуропа елдері Нидерланды 1 668,3 1,1 836,8 1,1
Венгрия 1 000,1 0,6 267,9 0,4 141,0 3,9
Германия 1 278,3 0,8 380,8 0,5 141,0 3,9
Испания 1 279,6 0,8 100,4 0,1 3,9 0,1
Италия 10 254,6 6,5 1 225,1 1,7 35,4 1,0
Польша 2 262,9 1,4 729,8 1,0 18,7 0,5
Румыния 1 838,7 1,2 892,8 1,2 3,1 0,1
Словакия 437,5 0,3 96,1 0,1 2,4 0,1
Финляндия 656,5 0,4 651,4 0,9 2,1 0,1
Франция 7 298,3 4,6 113,3 0,2 11,1 0,3
Швейцария 16 492,7 10,5 192,6 0,3 1,3 0,0
т.б. 6 334,3 4,0 2 400,1 3,3 62,1
Барлығы 50 801,9 32,3 7 887,1 10,7 293,7 8,0
Жалпы қорытынды
157 376,9 100,0 73 741,8 100,0 3 651,0 100,0
Кестедегі берілгендер бойынша мемлекет аралық сауда экономикалық байланыстарда
Көліктік жүйеде жолдар жетекші рөл ойнайды. Қазақстан тәуелсіздігін алғанға
Қазіргі кезде ҚР жалпы қолданылатын жолдар: автомобиль жолдары –
Теміржолдардың техникалық қамтылуы жоғары деңгейде. Бірақ, ұзақ уақыт бұл
Транзиттік тасымалдауды дамыту бірыңғай көліктік-коммуникациялық жүйені қалыптастыруды қажет етеді.
Қазақстан территориясы бойынша 4 халықаралық көлік дәліздері өтеді:
Трансазия теміржол магистралінің (ТАЖМ) солтүстік дәлізі;
ТАЖМ-нің оңтүстік дәлізі;
ТРАСЕКА;
Солтустік-Оңтүстік.
Кесте 4 – Қазақстан арқылы негізгі теміржол каридоры
Трансазиялық теміржол магистралы (ТАЖМ), Еуропа мен Азияны байланыстырады.
Дәліздің атауы Дәліздер өтетін мемлекеттер Дәліздер өтетін Қазақстандағы станциялар
Солтүстік Оңтүстік-Шығыс Азия-Қытай-Қазақстан-Ресей-Белорусия-
Польша-Германия Достық-Саят-Мойынты -Астана-Пресногорск
Оңтүстік Жақын Шығыс-Турция-Иран-Түркменстан-Тәжікстан-Қырғызстан-Қазақстан-Ресей-Еуропа Достық-Ақторғай-Алматы-Арыс-Шеңгелді
Бірақ көліктік жүйенің қуатты потенциалы, оның Қазақстан арқылы халықаралық
Еуропа мен Азия арасындағы әуе тасымалдау көлемінің тез қарқынмен
Қазақстанның транзиттік потенциалы өте жоғары. Республика территориясының ұтымды геостратегиялық
Кесте 5 – Қазақстанда жүк тасымалдау көрсеткіштердің динамикасы.
Көрсеткіштер Жылдар
2000 2001 2002 2003 2004 2005
Жүктерді тасымалдау –барлығы, млн. тн. оның ішінде: 1293,1 1404,5
Теміржолмен 171,8 183,8 178,7 202,7 215,6 222,7
Автомобильмен 982,0 1076,9 1219,3 1318,2 1444,8 1511,1
Өзенмен 0,45 0,5 0,5 0,5 0,7 0,8
Әуемен,мың тн. 0,02 0,01 0,02 0,02 0,02 0,02
Құбырмен,млн тн. 138,8 143,3 132,6 166,1 179,4 192
Көліктің жүк айналымы – барлығы, млрд. т/км 207,1 225,4
Оның ішінде: теміржолмен 125,0 135,7 133,1 147,1 163,4 173,7
Автомобильмен 31,0 33,0 37,6 40,2 43,9 47,0
өзенмен 0,05 0,04 0,05 0,07 0,08 0,09
Әуемен, мың тн. 0,1 0,04 0,05 0,09 0,07 0,1
Құбырмен, млн. тн. 50,9 56,6 61,5 70,4 75,6 77,1
Кесте 6 – Байланыстар түрі бойынша теміржол көлігіндегі жүк
Байланыс түрлері 2000ж. 2001ж. 2002ж. 2003ж. 2004ж. 2005ж.
т/км % т/км % т/км % т/км % т/км
Ішкі республика-лық 54,3 43,4 60,4 44,5 60,6 45,6 68,8
Экспорт 56,3 45 59,2 43,6 55,2 41,5 58,6 39,7
Импорт 5,8 4,6 7,6 5,6 7,9 5,9 10,1 6,8
Транзит 8,6 6,9 8,4 6,2 9,3 7 10,1 6,8
Барлығы: 125 100 135,7 100 133,1 100 147,7
Жалпы тасымалдау көлемінде экспорт үлесі 36,5%, импорт – 9
2005 жылды 2004 жылмен салыстырғанда Қазақстан арқылы мұнай транзиті
2005 жылы транзиттік тасымалдаудан түскен табыс 37,3 млрд теңге
Қазақстан Республикасы теміржол транзиті динамикасы 1989-1999 жж. Транзиттік тасымалдау
Санкт – Петербургте (2000ж. көлік жөніндегі 2-ші халықаралық Еуразиялық
Транссиб: Батыс Еуропа (барлық Еуропа колидорлар II, III, IX)
ТRACECA: Шығыс Еуропа (барлық Еуропалық колидорлар IV, VII,VIII, IX)
Орталық : Оңтүстік Шығыс Еуропа (барлық Еуропалық колидорлар IV)
Оңтүстік: Оңтүстік – Шығыс Еуропа (барлық Еуропалық колидорлар IV)
Солтүстік: Солтүстік Еуропа (барлық Еуропалық колидорлар IX) –
Кесте 7 – негізгі көлік дәліздерінің техникалық – эксплутациялық
Көрсеткіштердің атауы Өлшем бірлігі Колидорлар бойынша көрсеткіші
солтүстік орталық Орта Азиялық Батыс
Эксплутация ұзындығы Мың км 1,9 1,8 2,1 1,1
Аймақтардың тартылуы
Бір жолды
Екі жолды
Мың км
Мың км
1,0
0,9
1,0
0,8
0,9
1,2
1,1
-
Электрлі
Тепловозды Мың км
Мың км 0,9
1,0 0,9
0,9 0,1
2,0 -
1,1
Аймақтарды тартылуы түрлі сигналдар, блоктармен жабдықталуы.
Автоблок
Жартылай автоматты
блокировкалы
Мың км
Мың км
Мың км
1,2
0,4
0,3
1,1
0,4
0,3
2,0
0,1
-
1,1
-
-
Жүк поездарының салмақ нормалары т 2700-6000 2700-4500 2700-4500 2000-4500
Жүк поездарының орташа жүру жылдамдығы.
Жергілікті
техникалық
Км/сағ
Км/сағ
43
49
41
47
45
48
39
45
Осы жоғарыда аталған бес дәліздің төртеуі Қазақстанға тікелей байланысты.
Қытай – Ресей;
Қытай – Орта Азия:
Ресей – Персиялық сарқырама мемлекеттері мен Оңтүстік Азия.
Осы аймақтық даму бағыты теміржол арқылы жүзеге асырылады. Жалпы
Көптеген құралдар, материалдар, техника мен технологиялар, аппараттар мерзімі бітіп,
Қазіргі уақытта автокөлік жолдарына келетін болсақ, оның жалпы қолданылуы
Теміржол магистралінің дамуымен бір уақытта Орталық Азия мемлекеттерімен шектелген
Ташкент-Арыс-Шымкент-Тараз-Бишкек-Алматы-Хоргос (Жібек жолы);
Ташкент-Арыс-Шымкент-Қызылорда-Ақтөбе-Орал-Самара.
Қазақстан Республикасы Қытайдан және Орталық Азия мемлекеттерінен Ресей және
Алматы-Қарағанды-Астана-Петропавл.
Қазақстан Республикасының оңтүстік аймағы мен Ресей арасында көлік байланысын
Омск-Павлодар-Семей-Майқапшағай.
Қытай мен Ресейдің өндірісі дамыған аймақтың арасында экспорттық-импорттық және
Астрахань-Атырау-Ақтау-Түркменстан шекарасы.
Жақын шығыс мемлекеттерін, Ресей және Ақтау порты, сонымен қатар
Жүк ағымының қарқынды көрінісі келесі дәліздер болып табылады, олар
Республикамыздың территориясы арқылы транзиттік жүк ағымының көлемін басқа мемлекеттерде
Орталық Азия аймағының территориясынан өтетін көлік маршруттарының дәліздері 90-жылдар
Достық бекетінің 2009 жылғы жоспары бойынша тауарларды тасымалдаудың көлемін
Кесте 8 – Достық бекетінің экспорт пен импорттың динамикасы
Жылдар Экспорт Импорт Жылдар Экспорт
1998
1999
2000
2001
2002
2003 634
528
460
1115
2005
1768 145
36
57
66
196
270 2004
2005
2006
2007
2008
2009 2121
3236
3795
4386
5164
5877 229
297
499
622
636
702
Жүктер Орталық Азиядан, Ресейден Достық бекеті арқылы өтеді. Көп
Шығыс және Батыс арасындағықұрлықпен тасымалдау негізінен біздің мемлекет территориясы
Қазіргі таңда жүктің сақталуына кепілдік жоқ десекте болады, контейнерлерді
Дегенмен, ҚР-ның көлік жүйесі арқылы тасымалданатын тауарлар мен жолаушыларды
«TRACEKA» жоспары бойынша техникалық көмек көрсету байланысын Еуропалық Одақпен
Қазақстан Республикасының «Оңтүстік-Солтүстік» халықаралық көлік дәліздерінің дамуы. ЖАҚ «ҰК»
«Оңтүстік-Солтүстік» дәліздің негізгі бағыты теміржол байланысы арқылы Достық бекеті
Жақын арада болған қазақстандық Парламенттің мәжіліс бюросының жиналысында Үкіметтік
Қазақстанның қосылуына барлық мемлекеттер келісім берген. Қазіргі жағдайда келісімге
Нағыз келісімді реттейтін қатысушы мемлекеттердің территориясы арқылы жолаушыларды және
Бұл жерде біз транзиттік потенциалдың даму үстінде екенін көріп
Жалпы Жезқазған мен Аралдың арасындағы тартылатын жол шамамен 550-600
Бұл Қазақстан Республикасы үшін транзиттік потенциялымен бірге экономикамыздың да
Наурыз айының басында «Дейли телеграф» ықпалды басылымы «Оксфорд аналитика»
Өткен жылы Алматы-Астана және Астана-Бурабай автомобиль жолдары пайдалануға берілді.
Автомобиль жолдарының құрылыстарында халықаралық маңызы бар транзиттік жолдарға: Челяби-Қостанай-Астана-Алматы-Хоргос
3.2 ЕурАзЭС-ке мүше мемлекеттердің тауар және көлік транзиті жағдайларын
Тауарлардың кедендік транзиті әлемдік және ұлттық масштабта қарастыруда аймақтық
Біз мысалы ретінде транзиттік аймақ жүйесі мен халықаралық келісімдерді
Қазіргі таңда бәрімізге белгілі бұл одақ өз даму сатысында
ЕурАзЭС-ке қатысушы-мемлекеттер өзара бірыңғай экономикалық кеңістікке ие, олар мемлекет
Әрбір ЕурАзЭС-ке қатысушы-мемлекеттер арасында барлық көлік құралдармен халықаралық тасымалдауды
2005 жылы Кеден Одағының келісіміне бекіткен қағида бойынша барлық
Интеграциялық бірлестіктің жоғары деңгейге бір қадам аттауы, мемлекеттердің арасындағы
Жоғарыда аталған келісім қағидасына сәйкес, келісімге қатысушы жақтардың үшінші
Транзиттік тауарларға қойылатын талаптар үлттық талаптарға сәйкес түрінде қалуы
Сонымен қоса келісімге қатысушы жақтардың кеден органдары мемлекттер арасындағы
Транзиттік тауарлар қамтамасыз етуде олардың беделін айқындайтын келісімнің 6-шы
Бұл келісім бойынша әрбір келісілген мемлекет территориясы арқылы транзиттік
Кесте 9 - ЕурАзЭС-ке қатысушы мемлекеттердің территориясы арқылы келісімге
СЭҚ ТН
қалдық түрінің
коды Қалдықтардың атауы Безельдік конвенциясы
бойынша қалдықтардың коды Экономикалық ынтымақтастық ұйымы және даму классификация
сының қалдықтар түрінің коды
701990 Асбеске физикалық-химиялық сипатымен ұқсас, шиша қалдықтары
RB 020
252400
8104 90 000 8108 90 000 8112 40 900
Магни шаңы
Титан шаңы
Ванади шаңы Ү36 Ү 17 RB010
8539 Өңделген ртуть шамдары және Ү29
люминесцент траубкалары
металдық шламдар:
2620 90 электрлі екі окисті өндірістегі
марганец шламдары Ү25
2620 90 сера қышқылды өндірістегі селено-
ртуть шлам
Торий сипаттағы қалдықтар:
2844 30 550 Химия-металлургия өндірісінің торий
қалдықтары
2620 90 Вольфрамды торирлау өндіріс
бұйымының тория құрамы бар
шламдар
Зиян қоспалар Қатты минералды
қалдықтар:
2804 80 000 Мышияктік кек мыс өндірісі Ү24
2804 80 000 Мышияктік-калий кек мыс өндірісі Ү24
2804 80 000 Арсенат-кальций қалдықтары Ү24
қорғасын өндірісі
2620 90 100 Никель құрамы бар гальвандық шлам
Гальвандық шлам:
2837 Цианид қүрамы ҮЗЗ
2819 Хром құрамы (алты валенттілік Y21
қосылысты хром)
2620 30 000 Мыс құрамы Ү22
2620 19 000 Цинк құрамы Ү23
2620 90 990 Кобальт ұүрамы
2620 90 990 Кадмий құрамы Ү26
2620 90 100 Қорғасын гидроксид шламы Y31
2620 20 000 Никел гидроксид шламы
2620 90 990 Кадмий гидроксид шламы
2620 қосылыс құрамы бар қалдықтар: Ү 26, Ү 21,
кадмий, никел, хром, қорғасын, 31, Ү22
ванадий, мыс және т.б. ауыр металдар
Транзиттік тауарларға сәйкес құрылған және көлік құралдары мен транзиттік
Аталған бөлімде біз ЕурАзЭС-ке қатысушы-мемлекттер арасында транзиттік жағдайларды жетілдіру,
Экономикалық құрылымды қайта құру жағдайында халықаралық қатынастарды үлғайту және
Сондықтан ТМД теміржолдарында кешенді тарифтік реформа жүргізу мәселесі күрделі
Бүкіл көлік дәлізі бойындағы жағымды тарифтік режим ТрансАзия теміржол
Тарифтердің орташа денгейі келесі шаралардың есебінен төмендеуі мүмкін:
- салық салу режимін жұмсарту;
- жолаушылар тасымалын жүк тарифтердің есебінен емес, мемлекеттік және
- барлық денгейдегі бюджеттердің құрамында теміржол көлігін қаржыландыруды қарастыратын
- теміржол көлігі қорларын құруға бағытталған нормативтік құжаттарды қабылдау;
- ТМД мемлекеттерінің арасындағы көліктік-экономикалық байланыстарды дамыту мақсатында белгілі
Салық салу режимін жұмсарту бойынша жұмыс ТМД қатысушы-мемлекеттердің теміржол
ТМД қатысушы-мемлекеттердің территориясында халықаралық көлік дәліздерін құру принцитері Достастық
Жүк ағындарының халықаралық қозғалысы көп факторлы ортада әрекет етеді.
3.3 ОҚО кеден департаментінің қызметі бойынша тауарлар транзит режимін
Бұл сұрақта ОҚО Кедендік Бақылау Департаментінің қызметі жүзеге асырылуы
Ең алдымен ОҚО географиялық орналасуы Өзбекістан мемлекетімен шектеседі және
Кесте 10 - ОҚО Кедендік Бақылау Департаментінің қызмет аймағында
51300 ОҚО бойынша
51300 Жолаушылар бөлімі 486001қ.Шымкент,ААҚ "Аэропорт-Шымкент"
51320 Қазығүрт 487331 Сарыағаш ауданы, Бағыс ауылы
51304 Жібек жолы 487330 Сарыағаш ауданы, Жібек жолы м/а
51313 Сарыағаш 487331 Сарыағаш ауданы, Горный ауылы
51318 Төле-би 487332 Сарыағаш ауданы, Көктерек м/а
51311 Мақтарал 708600 Мақтарал ауданд.Жетісай, көш.Яссауи
51316 Шардара 487810 ОҚО, қ. Шардара
51310 Абай 487340 ОҚО, Абай ауылы, көш. М Артыков
51302 ТЖ ст. Шымкент 486014 қ.Шымкент, Сайрам шоссесі, 5
51300 Ресімдеу бөлімі 486001қ.Шымкент көш. Театральный, 33
51314 Түркістан 487010 қ. Түркістан, кэш. Әмір-темір
51315 ТЖ ст. Шенгелді 487331 ОҚО, Сарыағаш ауданы, ст.
51316 Энергетикалық 486050 қ.Шымкент Ленгір шоссесі, 5км
51319 ТЖ ст. Сарыағаш 487331 ОҚО, Сарыағаш ауданы, ст.
Біз көріп отырғандай ОҚО бойынша 13 кеден бекеті және
Өзбекстан мемлекетінің шекарасында орналасқан кеден бекеттері жататындар «Т-ж ст.
Әрбір шекаралық кеден бекеті бірнеше өткізу бекеттерінен тұрады. Мысалы,
ОҚО территориясы бойынша транзиттік тауарлар авто және теміржол көліктерімен
Диаграмма 1 - ОҚО арқылы транзитпен өтетін шетелдік
Диаграмма Қазақстанның транзиттік мүмкіндігін негізінен шетелдік ұлттық тасымалдаушылар ұтымды
Диаграмма 2 - ОҚО территориясы арқылы тауарлар транзиті көлемі.
Кесте 10 - 2005-2007 жж. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша
тауарлар транзиті режимінің кестесі.
Бағыты Кедендік режим коды Кедендік режимнің атауы
КЖД саны Стат. кұны. мың долл. Таза
салмағы.
тонн. Кед. төл.,баж мың тенге КЖД саны Стат. құны.
салмағы.
Тонн. Кед. тол.,баж
Имп. 80 Тауарлар транзит! 34 4345 655127 8465 3
3.4 Қазақстан Респубдикасының көліктік-транзиттік потенциалын тиімді пайдалану жолдары
Жалпы біз көліктік-транзиттік тасымалдау бағыттарын қарастырдық және транзиттік тасымалдаудың
Бірінші кезекте физикалық тосқауылдар: авто көліктердің өткізу қабілеті және
Сонымен қоса, қазіргі уақытта авто көліктердің жағдайының нашарлауы көрініп
Жалпы өткізу қабілеті өндірістің шектелуіне емес ресурстардың шығынына алып
Физикалық емес тосқауылдарға шекарадан өту кезіндегі тұрақсыз ұстаулар, қағаз
Физикалық емес тосқауылдардың бар болуы авто көліктік тасымалдаулардың қымбаттауына
Басты бағыты келесідей болып отыр:
Авто көлік жолдары және жоларалық
Барлық халықаралық авто көлік қызмет нарығына қатысушылар үшін бірыңғай
Процесті одан ары қарай ұлғайту үшін екі жақты келісімдерге
Авто көлік жолдар бойынша қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
Негізгі мақсат тасымалдауда өтіп жатқан қажеттіліктерге және осы талпыныста
ҚР авто көлік жолдары мемлекеттің ең өзекті мәселерінің бірі
Соңғы жылдары Қазақстанда авто көлік жолдарын құру, модернизациялау бойынша
2005-2008жж. ҚР авто жолдарды дамыту концепциясында ҚР Үкіметінің 29.05.2005ж.
Авто көлік жолдарын қаржыландыру және мемлекеттік саясатты жүзеге асыру
1-топ: Авто жолға шығатын комплекстік объектілер (авариялық шақыру байланысы,
2-топ: Ақылы қызмет саласындағы объектілер (қонақ үйлер, АЖБ, дәмханалар,
Бүгінгі таңда 2-топтағы жол аралық қызмет көрсету салалары айтарлықтай
Қызмет объектілерінің қамтамасыз етілуі (қонақ үй мен кемпингті қоспағанда)
Осы жағдайлардың барлығын жақсарту, Қазақстан Республикасының экономикасы көтеру біздің
Еуропалық келісімге Қазақстан қосылуы өзіне белгілі міндеттерді мойынына алады,
Біздің зерттеуіміз бойынша алыс сапардағы тасымалдаушылар машиналарының ішінде ұйықтайды,
Жоғарыда аталған жағдайларды болдырмас үшін және мемлекетке транзит режимі
- күзетілетін және қарауылдайтын тұрақ жайлар;
- АЖБ дамыту;
- ТҚКБ дамыту және халақаралық стандартқа сәйкестендіру;
- демалыс орындарын (душ, сауна жэне т.б.) дамыту;
- авто жуу;
- жүргізушілер демалатын қонақ үйлер, кемпингтер, ойын сауыт жерлер,
Халықаралық маршруттағы автокөліктің негізгі мәселесі жол аралық қызмет көрсету
Көлік коммуникацияның ғылыми зерттеу институтының соңғы зерттеулердің нэтижесінде жол
- ауыр жүк машиналардың және олардың экипаждарының жол аралық
- негізгі халықаралық маршруттарда тасымалдаушыға жол аралық қызмет көрсету
Халықаралық дәліздер негізінде тасымалдаушыларға жол аралық қызмет көрсету объектілерін
ҚР территориясы арқылы өтетін бәсекелестік маршруттардың транзиттік тасымалдау ағымы,
Аталған факторлардың тартымдылығының өсуіне бірден бір септігін тигізетін біздің
Жоғарыда аталған жағдайларды болдырмас үшін және мемлекетке транзит режимі
- күзетілетін және қарауылдайтын тұрақ жайлар;
- АЖБ дамыту;
- ТҚКБ дамыту және халақаралық стандартқа сәйкестендіру;
- демалыс орындарын (душ; сауна және т.б.) дамыту;
- авто жуу;
- жүргізушілер демалатын қонақ үйлер, кемпингтер, ойын сауыт жерлер,
Халықаралық маршруттағы автокөліктің негізгі мәселесі жол аралық қызмет көрсету
Көлік коммуникацияның ғылыми зерттеу институтының соңғы зерттеулердің нәтижесінде жол
- ауыр жүк машиналардың және олардың экипаждарының жол аралық
- негізгі халықаралық маршруттарда тасымалдаушыға жол аралық қызмет көрсету
Халықаралық дәліздер негізінде тасымалдаушыларға жол аралық қызмет көрсету объектілерін
ҚР территориясы арқылы өтетін бәсекелестік маршруттардың транзиттік тасымалдау ағымы,
Аталған факторлардың тартымдылығының өсуіне бірден бір септігін тигізетін біздің
Аталған мақсатқа тез әрі қарқынды жету үшін келесі мәселерді
- 2011 жылға дейін қызмет көрсету объектілердің құрылымымен жобасын
- жол аралық инфрақұрылым объектілерінің орналастыру бойынша жаңа нормалар
- қызмет корсету объектілерін өз есебінен құрған кәсіпкерлердің көмегімен
- жолдарды пайдаланылатын барлық пайдаланушыларға қызмет көрсету бойынша үнемі
Жоғарыда аталған іс-әрекеттерді жүзеге асыру Қазақстан Республикасының көлік коммуникация
Жалпы қазіргі уақыттағы Қазақстандағы халықаралық дәліздердің нақты жағдайындағы жолдар
Жалпы елдің транзитін дамытуда келесі жолдарды қарастырайық. Яғни, елімізге
- ЭТА тек қана көліктік-географиялық, экономикалық және ғылыми-техникалық қолайлы
- ЭТА-тың негізгі жеңілдіктері функцианалдық белгі бойынша тек ғылыми
Әрбір экспорттық-транзиттік аймақ нақты экспортпен кері экспорт сауда нарығына
- экспорттық-транзиттік аймақтар құруда тиімді территорияны
- экспорттық-транзиттік аймақтарға қатысты жеке алымдардағы жеңілдіктер мен преференциялар
- жалпы ұлттық жәнне аймақтық деңгейдегі құзіретті мемлекеттік басқару.
Әлемдік тәжірбиеде еркін экономикалық аймақ қызметін құруда екі негізгі
(Қазақстандағы барлық еркін экономикалық аймақ осы принцип негізінде қызмет
Экспорттық-транзиттік аймақ дамыту келесі салдарынан көрінеді. Экспорттық-транзиттік аймақ құрудың
Бажсыз транзиттік сауда аймағы теңіз және өзен порттарында, теміржол
Мысалы, Шымкент қаласының көліктік-экономикалық құрылымының дамуы. Дегенмен, Қазақстан территориясы
Мемлекеттің теңіз дарбазасы-Ақтау порты экспорттық траниттік потенциялы белгілі бір
Облыстардағы экспорттық транзиттік потенциялын тиімді пайдалануды жүзеге асыру үшін
Жоғарыда аталғандарды ескере отырып экспорттық-өндірістік аймақты Шымкент қаласында (химиялық-технологиялық
Осы негізде Қазақстан территориясына ЭТА орналастыру бойынша ғылыми ауқымды
1. Ең басымен Қазақстанда екі
2. Сонымен бірге параллелді түрде Шымкент, Ақтөбе, Орал, Петропавлск
ЭТА-тар ғылыми ауқымды өнімін және қызмет экспортының өзіндік дамуына
Қорытынды
Қазақстан арқылы транзиттің келешекте өсуін ескере отырып, транзиттік дәліздердің
Мемлекеттік қатынастар деңгейінде транзиттік тасымалдау даму сұрақтарын, оның ішінде
Транзиттік-көліктік дәліздердің техникалық, сервистік және құқықтық нормалар деңгейін әлемдік
Көліктік базадағы мәліметтерді ақпараттық талдау жүйесін және заманауи байланыс
Екі жақтама сақтандыруды жоятын екі жақтама халықраралық келісім бекіту;
Мемлекеттік жеке серіктестік негізінде инфрақұрылым дамытуға отандық және шетел
Халықаралық және транзиттік тасымалдауларға сапалы қызмет көрсету мақсатында Қазақстанның
Контейнерлік және мультимодальдық тасымалдауларды дамыту. Қазақстанға келетін жүк негізінен
Қазақстан территорисы арқылы тікелей темір жол магистральдарын салу, оларды
Әлемдік көлік жүйесіне интеграциялау мақсатында бүкіл көліктік жүйе қызмет
Интермодальды тасымалдаулардың көліктік-логистикалық орталықтар жүйесін жасау транзиттік тасымалдаудың үлесін
Сонымен, жоғарыда аталған Қазақстанның көліктік-коммуникациялық және транзиттік саясаты келесі
жүк айналымын өсіреді, әсіресе халықаралық байланыстарда;
ақтық өнім құнында көліктік шығын үлесін төмендетеді;
жүк тасымалдау жылдамдығын өсіреді;
елдің халықаралық көліктік дәліздерін және ұлттық тасымалдаушылардың бәсекелік қабілетін
көлік және онымен байланысты басқа салаларда қосымша жұмыс орындарының
транзиттік қозғалыстан табыстың өсуі;
экономиканың жүк сыйымдылығының төмендеуі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Кеден кодексі.
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 5 сәуірдегі № 401 кодексі.
Өнімінің транзитіне рұқсат беру ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы
Назарбаев Н.А. «Стратегия 2030» - Алматы, 1998 г.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халықына жолдауы . Қазақстан
Алшанов Р. Глобальная экономика и Казахстан. /Казахстанская правда.2007 г.
Бекмаганбетов М. К проблеме развития транзитного потенциала РК./ Транзитная
Бодаубаева Г. Стратегические подходы к формированию транспортно-транзитной политики Казахстана./Саясат.
Гусева Е. Транспортный и транзитный потенциал РК. /Транзитная экономика.
Даулет Б.С. Проблемы реалиации транзитного потенциала в Казахстане. /Транзитная
Департамент транзитного политики и внешних связей Министерства транспорта и
Джапаркулов Д. Перспективы развития международных связей Казахстана со странами
Бекмаганбетов М. Развития международных транспортных коридоров в регионе Центральной
Бекмаганбетов М.\ транспортная составляющая реформ. Ж-л «Мысль», 2007 г.
Исингарин Н. Транспорт и логистика: кластер «Степной транзит»./Магистраль –
Казбеков А. Интеграционные возможности развития экономики Казахстана./Транзитная экономика. 2005
Козырь И. Транзитный потенциал произведственной инфраструктуры на жележнодорожном транспорте
Информационно-аналитический сборник «Казахстан за годы независимости». Агентсво Рк по
Сәбітов Ә. Бәсекелестік бағыттар және ТрансҚазақстан темір жолы магистралі
Сухова Л.Ф. транспорное обслуживание международных экономических свяхей./Алматы,1998 г.
Титарнеко М. Трансконтинентальный мост «Азия - Европа» и перспективы
Мадиярова Д.М., Текенов У.А., Акбаева Б.М. международные транспортные перевозки
Шеденов И. Маркетинговые услуги на предприятиях железнодорожного транспорта. /Транзитная
Шеръязданова К. Транспортные каридоры Казахстана в контексте центарально-азиатской транспортной
Флинг О. «О транспортном предназначении Казахстана»./Эксперт-Казахстан, LFM/NEWS/Loqistics and business
Хасенова А. Транспорт Евразии: взгляд в 21 век. /М.:
Қысқартылған сөздер
АҚШ - Амеррика Құрама Штаттары
ҚР - Қазақстан Республикасы
ЕО - Еуропа Одағы
ЖКД - Жүктің кедендік декларациясы
ХЖТ - Халықаралық жол тасымалдау
ЖБҚ - Жеткізілім бақылау құжаты
ТМД - Тәуелсіздік мемлекеттер достастығы
БҰҰ - Біріккен ұлттар ұйымы
ЕЭЫ - Еуропалық экономикалық ынтымақтастық
ХАКҰ - Халықаралық автомобиль көлігінің ұйымы
АКХО - Автомобиль көліктерінің халықаралық одағы
ҚазАТО - Қазақстан Республикасының автокөлік тасымалдаушылар одағы
ЕЭК - Еуропалық экономикалық коммисия
СЭҚ ТН - Сыртқы экономикалық қызметтердегі тауарлар номенклатурасы
ТАЖМ - ТрансАзия темір жол магистралі
ОҚО - Оңтүстік Қазақстан облысы
АЖБ - Авто жанар станциялары
ТҚКС - Техникалыққызмет көрсету станциялары
ЕЭА - Еркін экономикалық аймақ
ЭТА - Экспорттық-транзиттік аймақ
ХЖТ атқарушы кеңесі (ХЖТАК)
9 мүшеден сайланған Үкіметаралық орган
Кеден органы
Ұлттық бірлестіктер
ХЖТ кітапшасын ұстаушы
Кеден органы
Ұлттық бірлестіктер
ХЖТ кітапшасын ұстаушы
Б мемлекеті
В мемлекеті
А мемлекеті
Кеден органы
Ұлттық бірлестіктер
ХЖТ кітапшасын ұстаушы
Халықаралық ұйымдар
(конвенциядағы 6 бап)
Үкіметаралық емес ұйымдар
Тасымалдаушылар
Халықаралық сақтандыру немесе қаржылық кепілдемелер
БҰҰ ЕЭК жұмысшы тобы WH.30
(көлікке байланысты кеден сұрақтары)
БҰҰ мемлекеттерінің Үкіметаралық ұйымының мүшелері
Еуропалық экономикалық коммисия
(ЕЭК БҰҰ)
Ішкі көлік жөніндегі комитет
БҰҰ мемлекеттерінің Үкіметаралық ұйымының мүшелері
ХЖТ контракттік тобы
Кеден, көлік және т.б. органдардың аралас өкілдері
ХЖТ хатшысы
ХЖТ хатшылығы
ХЖТ комитетінің әкімшілігі
Үкіметаралық ұйымдардың ХЖТ
Конвенциясы бойынша келісілген
ОҚО арқылы транзитпен өтетін шетелдік тасымалдаушылардың үлесі (2009 ж.)
2009
2005
2004
2003