ЖОСПАР
КІРІСПЕ.............................................................................................................. 2
І. МҮЛІК ЖАЛДАУ (АРЕНДА)......................................................................
§ 1. Мүлік жалдау (аренда) шартының ұғымы және
1.1. Мулік жалдау шартының нысаны және оның маңызы....................
3
3
4
§ 2. Мүлік жалдау шартының жекелеген түрлері......................................
18
Қорытынды.........................................................................................................
39
Пайдаланылған әдебиеттер ............................................................................ 41
КІРІСПЕ
Мүлік жалдау қатынасы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 29-тарауында
Сатып алу-сату шартында сияқты мүлікті жалдау шартында жалдау
Мүлік жалдау және аренда терминдері (түсініктері) тепе тең
Мүлік жалдау (аренда) шарты бойынша жалға беруші жалға
Аренда шартынын, сатып алу, сату рента шарттарынан айырмашылығы,
Сонымен қатар, мүлікті жалдау затты пайдалануды болжайтын мұнымен
І. МҮЛІК ЖАЛДАУ (АРЕНДА)
§ 1. Мүлік жалдау (аренда) шартының үғымы және
Қатынасты реттеудің түбірлі негізі сақталғанымен өзгерістер де еніп
Аренданы заттық құқықтарға жатқызу немесе жатқызбау сауалы
Аренда тек жалдаушының қажетін, мүддесін қамтамасыз етіп қоймайды.
Мүлікті жалдау шарты консенсуалды (құқықтары мсн міндеттері тек
Арендалық шарттан туындайтын міндеттемелік құқықтық қатынастарды жене заттық
1.1. Мулік жалдау шартының нысаны.
Бұл шартқа да ҚР АК 151-154-6. үсталатын мәміленің
Кәсіпкерлік әлде кәсшкерлік емес болғанына, мерзіміне қарамастан, тарабы
Азаматтар араларындағы 1 жылға дейінгі мүлікті жалдау шарттары
Мүлік жалдау шартының элементтері. Мүлік жалдау шартының тараптары
Жалға беруші - бұл пайдалануға берілген мүліктің иесі,
Жалдаушы (арендатор) — мүлікті уақытша иелену және пайдалануға,
Тараптар құқықтары мен міндеттерінің өзге тұлғаларға ауысуы ішінара
Басқаша айтатын болсақ аренда құқығы жалға берілген мүлікке
Азамат өлуімен жалға алушының құқықтарына қатысты мүрагерлік трансмиссия
Мүлікті жалдау шартын жасасу жалдаушының тұлғасына жеке байланысты
Мүлік жалдау шартының нысанасы (объектісі) болып негізінен қозғалатын
Заңнамада оларды мүліктік жалдауға беруге тыйым салынған, немесе
Әрине, азаматтық айналымнан алынып тасталған заттар жалға берілух
Бірақ мәселені тым шектеулі шешуге болмайды. Сілтеме жасалған
Кейбір объектілерді (негізінен табиғи объектілерді) жалға тапсырған кезде
— тиісті санитарлық және экологаялык талаптарға сәйкес келетін
— топырақтың құнарлығын нашарлатпаудың
— басқа меншік иелері мен жер
— топырақтың құнарлы қабатын сыдырып алу оның
— сервитуттары зандарда көзделген тәртіпте ұсынуды қамтамасыз
Өз ерекшеліктері тұрғын үйді жер қойнауының учаскелерін және
ҚР АК тағы да бір елеулі жаңалық бар.
Мүлікті жалдау шартының ақылы мінезі, жалпылама міндеттемелік қүқык
Мүлік жалдау шартында жалдаушыға мүліктік жалдаудың объектісі ретінде
Аренда шартының бағасы. Ол шартқа сәйкес анықталады. Егер,
Аренда шартынын мерзімі. Мулікті жалдау шарты нақты анықталған
Мүлік жалдау шарты нақты анықтамлаған мерзімге жасалуы мүмкін,
Егер мүлікті жалдаудың ақырғы мерзім заңнамада қарастырылса, ал
Мүлік жалдау шартының мазмұны. Жалға беруші мүлікті жалға
Шарттың мүліктік күйіне талаптар анықталмаса, онда олар мүліктін
Кейбір жағдайларда заттың кемістіктерімен байланысты тараптардың құқықтары мен
Затты тұтынудың одан құтылу мумкін емес (сөзсіз) салдары
Мүлік жалға оның барлық керек-жарақтарымен және оған қатысты
Құжаттар, керек жарақтар берілмесе және оларсыз жалга алушы
Жалға алушыда көрсетілген жағдайға қатысты бір ғана құқығы
Жалға беруші мүлікті шартпен қарастырылған мерзімде беруі керек,
Затты бергеннен кейін, меншік иесі оған меншік құкығына
Ертерек айтылғандай мүлік жалдау шартының тараптары арасында мүлікті
Шарт жасау кезінде жалға беруші жалға алушыға жалға
Бірақ, бірқатар жағдайда біз құқықтардың бәсекесі мөселесімен соқтығамыз.
Мысалы, шарттық жағдайлар ақталса, онда жалға аяушының иелену
РФ АК бәсекеде болып келетін құқықтардың біреуінің басымдылығын
Егер шарттың өзінде жалдау төлемінің нақты түрі (нысаны)
Бір зат жөнінде жалдаушылардың ерқайсысына затпен белгіленген уақытта
Жалға алушы жалға берілген мүлікті шарт жағдайларына сәйкес
Жалға алушы жалға берушінің жазбаша ескертуіне қарамастан мүлікпен
Жаңа азаматтық заңнамада жалға алушы жалданған мүлікке билік
Қосымша жалдау (субаренда) шартының қолданылуы (күшінде болуы) мүлік
Жалға алушы өз уақытылы жалдау (аренда) төлемін төлеп
Жалға берілген мүліктің барлығы біртекті, сапасы бірыңғай және
ҚР АК 546 бабына сәйкес жалдау ақысы (төлемі)
1) кезең кезеңімен немесе біржола
2) Жалданған мүлікті пайдалану нәтижесінде алынған (өндірілген,
3) жалдаушының белгілі қызмет көрсетуі арқылы;
4) жалға алушының шартпен келісілген затты жалға
5) жалға алушыға жалданылган мүлікті
Жалға берілген мүлікте кемшілікгерді анықтаса, жалға алушы жалға
1) мүліктің кемшіліктерін тегін жоюды;
2) жалдау ақысын соған мөлшерлес азайтуды;
3) жалға берушіге бұл туралы алдын-ала хабарлай
4) шартты мерзімінен бұрын бұзуды талап етуге
Мысалы, егер жалдау төлемінің орта
Жалға алушы жауапты болмайтын жағдайлардың салдарынан шартпен қарастырылған
Жалға алушының талаптары туралы немесе оның мүліктің кемшіліктерін
Егер жалға алушының талаптарын қанағаттандыруга одан мүлікті пайдаланғаны
Жалға алушы мүлікті пайдаланғаны үшін төлемді енгізудің мерзімін
Жалданған мүлікті пайдалану нәтижесінде жалға алушының алған өнімі,
Жалга алушы егер зандарда немесе шартта өзгеше көзделмесе,
Мулікті дұрыс күйдегі міндеті жалға алушыға шарт күшінде
Ағымдағы жөндеу, өз мазмұнында, үлкен шеңбердегі әрекеттерді қамти
Сондай-ақ жалға алушы (айтылғандай) мүлікті күтіп ұстауға байланысты
Жалға алушы жалға алған мүлікті пайдалануға барынша мүдделі
Мүлікті күтіп ұстауға шығындар құрамына міндетті және қосымша
Жалға алушы белгіленген міндеттерді орындамағаны үшін, жалға берушінің
Жалға беруші ҚРАК 553-6. Көзделген міндеттерді орындау үшін
Өз кезегінде жалға алушы да жалға берушіден жалға
1) жөндсуді өз бетінше жургізуіне және жөндеу
2) жөндеу құнын шарт бойынша төлемнің есебіне
3) шарт бойынша төлемді тиісінше азайтуды талап
4) шарттан бас тартуға құқылы.
Жалға алушы мүлікті жақсартуға құқылы. Егер жақсартулар ажыратылатын
Ажыратуға болмайтын (зиян келтірмей ажыратуға болмайтын) жақсартылуға мүліктің
Жалға алушыиың жалға берушіргің келісімінсіз жүргізген ажыратуға болмайтын
Мүлік жалдау шарты тоқтатылғаннан кейін жалға алушы мүлікті
Егер шарт мерзімі аяқтаттғаннан сон қайтарылатын муліктің жай-күйі
Егер жалға алушы жалға алған мүлікті қайтармаса немесе
Мүлік жалдау шарты бойынша жалға алынған мүлік жалға
Соңғысы жалға алушыға оның жалға алған мүлікке құқықтарын
Жалға берушінің және жалга алушының жалпылама аяғандағы құқықтары
Жалға беруші тарапынан қарсылық болмаса және жалға алушы
Жалға алушы шартты жаңа мерзімге жасауға басымдылық (артықшылык)
Жалға алушы мүлікті жалға алу шартында көрсетілген мерзімде,
Мүлік жалдау шарты тараптардың келісімімен кез келген уақытта
а) егер жалға алушы
б) Заң актілеріне немесе шартқа сәйкес күрделі
Барлық жағдайларда, жалға беруші жалға алушыга өз міндетін
Жалға алушының талап етуімен шарт мынадай жағдайларда:
а) жалға беруші мүлікті жалға алушыға пайдалануға бермеген
б) жалға беруші өзіне жүктелген мүлікті
в) жалға алушыға берілген мүлікте оны пайдалануға
г) мүлік жалға
§ 2. Мүлік жалдау шартының жекелеген түрлері
Мүлік жалдау шартының түрлері алдында қарастырылған еді. Қосымша
Сонымен қатар, оларды ез арасында айыратын тек олардың
Өзге жағынан мүлік жалдау шарттарын жіктеуге тым қатты
Осыған байланысты біз әрбір бөлек мүлік жалдау шартының
Мүлік жалдаудың жеке түрлерін қарастыруға кірісейік. ҚР АК
Лизингтің тағы да бір артықшылығы бар, пайдалануға алынған
5 шілде, 2000 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының "Қаржылық
Азаматтық-құқықтық әдебиетте, басқа мүлік жалдау шарттарының арасында лизинг
Лизингтің инвестициялық қызмет ретінде бағалануы да оның ерекшелігіне
Ең алғаш лизинг АҚЩ-та өткен ғасырдың орта шенінде
Лизинг шаргы бойынша лизинг беруші лизинг алушы көрсеткен
Сондықтан, лизинг мақсаттары үшін скі құқықтық қатынас жүзеге
1) лизинг берушінің сатушының (үшінші тұлға) қатысуымен
2) лизинг берушінің және лизинг алушының
Осымен, лизинг шартына қатысушылардың құқықтық байланыстары шектелмейді, белгілі
Лизингтің тағы бір ерекшелігі, лизинг беруші тарап қаржылық
Қаржылық лизингтің мәнісі және ерекшелігі оның түрлік сипаттамасы
Қаржы лизинг түрлері мыналар болады: 1) қайтарымды лизинг.
Сонымен қатар, қаржы лизинг шарттардың орта және
Айтылған лизинг қатынастардың кең қатарын қамыта алатынын сипаттайды
Лизинг шартында үш субъект қатысса да: сатушы, лизинг
Бірінші шарт бойынша, құқықтық байланыс сатушы және лизинг
Өз жағымыздан қосыл мынаны айтып кету керек. Көрсетілгендей
Кәсіпкерлік қызметтін, субъектілері арасында жасалатын мүлік жалдау шартына
Лизинг шартының елеулі жағдайларына нысана (объекті) туралы жағдаймен
Лизинг шартының тараптары ретінде лизинг беруші және лизинг
Лизинг алушы-лизинг шартының талаптарына орай кәсіпкерлік мақсаттар үшін
Мәміленің үшінші қатысушысы — сатушы, лизинг нысанасын сатып
Сатушы бір мезгілде лизинг нысанасының лизинг алушысы ретінде
Лизинг шартының пәні ретінде кәсіпкерлік мақсатта пайдаланатын жарамды,
Лизинг шартының мазмұны. Лизинг беруші: 1) лизинг алушымен
2) лизинг нысанасын лизинг алушыға беруін қамтамасыз етуге
Сонымен қатар, лизинг беруші лизинг алушы үшін мүлік
Басқа да беру ерекшеліктері лизинг шартында көзделуі мүмкін.
Лизинг беруші лизинг алушыдан лизинг нысанасын мынадай жағдайларды
а) егер лизинг
б) егер лизинг алушы берушіге лизинг
в) егер лизинг алушы лизинг шартымен белгіленген
Лизинг берушінің бірқатар құқықтары мен міндеттері қарапайым мүлік
Лизинг алушының құқықтарының ерекшелігі мынадай:
1) лизинг нысанасының сапасына және жиынтықтылығына, оны
2) егер лизинг нысанасы тиісті кемшіліктермен
Лизинг алушы нысанасын көруі не кедерп жасамауға міндетті.
Лизингтің нысанасы болып табылатын мүліктің кездейсоқ жойылу немесе
Лизинг берушінің, лизинг алушының және сатушының жауапкершілігі лизинг
Егер лизинг шартында өзгеще көзделмесе, сатушыны тандау құқығы
Лизинг шартын өзгерту және бұзу. Лизинг шарты тараптардың
Кәсіпорындарды, уйлерді және ғимараттарды жалдау шарты. Кәсіпорынды жалдау
Кәсіпорынды жалдау шарты бойынша жалға беруші жалға алушыға
Кәсіпорынды жалдау шарты консенсуалды, өзара және қайтарымды шарт
Кәсіпорынды жалдау шартының нысаны. Бұл шарт заңға сәйкес
Заң кәсінорынды жалдау шартының елеулі жағдайларына тікелей талаптарды
Кәсіпорынды жалдау шартының элементтері.
Жалға алушылар болып коммерциялық занды тұлғалар және жеке
Шарттың нысаны больш көсіпорын келеді. Ол бұдан бұрын
Бұл мүлікті жалға бергенде заттардың құқықтық режимін және
Жалға берушінің тиісті қызметпен айншшсуға берілген лицензия негізінде
Жалға алушыға борыштарын аударғаны туралы жалға беруші өзінің
Кәсіпорынды жалдау шартынын мазмұны. Жалға беруші мүлік жалдаудың
Жалға алушының басты міндеті жалданған кәсіпорынды шарт жағдайларына
Кәсіпорыны жалдау шартының
Жалға алған мүлікті пайдалану ушін ақы шарт жағдайларына
Кәсіпорынды жалға алушының құқықтарының ұкөлемдігі тағы да мынадан
Кәсіпорынды жалдау шарты бойынша мулікті күтіп ұстау ауыртпалығы
Жалдау шарты тоқтатылған жағдайда кәсіпорын тұтастай мүлік кешені
Жалға алушы кәсіпкерлік қызмет субъектісі болған соң оған
Үйлер мен ғимараттарды жалдау. Үйді немесе ғимараттарды жалдау
Үйлер мен ғимараттарды жалдау шартының кәсіпорынды жалдау шарттарынан
Үйлер мен ғимараттарды жалдау шартының нысаны кәсіпорынды жалдау
Үйлер мен ғимараттарды жалдау шартынын элементтері. Бұл шарттың
Үйлер мен ғимарагтарды жалдау шартының нысанасы. Оларға барлық
Мемлекеттік түрғын емес қорының объектілерін жалға беру түрінің
Осы Ережелерінің 1-т, 5-т. сәйкес, мемлекеттік тұрғын емес
1. Бөлмелер, бөлек тұрған ғимараттар мен үйлер,
2. Ведомстволық балансыңа
3. Мәдени, тарихи, архитектуралық ескерткіштері бар үйлер,
4. Мемлекеттік тұрғын қорынан тұрғын емес қорына
5. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінін Мемлекеттік мүлік
Мәдени, тарихи ескерткіштер болып келетін ерекше үйлер мен
Үйлерді, шмараттарды жалға беру, оларға қызмет ету үшін
Үйді және ғимаратты жалдау шартында жаддау бағасы (аренданың
Онда аренданың төлемінің жалпы мөлшері жалға алушыға берілген
Жалға берушінің еткізу құжатын жасау міндеті мемлекеттік түрғын
Объектіні жалға алушыға бергеннен басқа жалға беруші жалға
Жалға алушының негізгі міндеті аренда нысанасын шартқа сәйкес
Колік құралдарып жалдау.
Осы шарттың құқықтық реттелуінің негізін Қазақстан Республикасының Азаматтық
Кейбір жағдайларда сырттай ұқсастығына қарамастан көлік құралын экипажымен
Колік құралын (уақытша кеме жалдау) басқару және техникалық
Осы шарт азаматтардың және ұйымдардың көлік қызметін тұтынуға
Экономикалық түрғыда көлік құралын экипажымен жалдау шарты жалға
Осы мүлік жалдау шартының түрі мерзіміне қарамастан жазбаша
Көлік құралын экипажымен жалдау шартынын мерзімі
Мүлік жалдау шартының бұл түрі белгілі мерзімге жасалуға
Шарт таралтарының ешқайсысы шарттық қатынастарды тоқтатуга өз ниеттерін
Көлік құралын экипажымен жалдау шартының элементтері
Шарттың нысанасы - көліктік заңнама негізізінде көлік түріне
Осы шарттың занды объектісі көлік құралын басқару жене
Шарттың тараптары азаматтық-құқықтық қатынастарының кезкелген субъектілері. Бірақ,
Келік күралын жалға алушы болып кез-келген ұйымдық-құқықтық нысандағы
Көлік құралын экипажымен жалдау шартының мазмұнын осы мүлік
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 29-тарауы § 5 нормалары
Осы айтылғанның кейбірі бұл жұмыстың кейбір тарауларында (тармақтарында)
Берілген негіздемелерге сүйеніп көлік құралын экипажымен жалдау шарты
Бұл шарт бойынша заңнама арендаторды (жалға алушыны) меншіктің
Сондықтан, жалға беруші аренда шарты күшінде болатын бүкіл
Біздің көзқарасымыз бойынша, Азаматтық кодекс ағымдағы (күнделікті) және
Жалға алушыға жалға беруші берген көлік құралын басқару
(Қазақстан Республикасының "Көлік туралы" Заңының 2-б), көлік құралының
Көлік құралы экипажының құрамы және оның біліктілігі тараптар
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексщің 588-6. 3-тармағымен экипаж мүшелері
Азаматтық кодекс экипаж мүшелерінің көрсеткен қызметіне ақы төлеу
Келік құршіык экипажымен жалдау шартымен жалға алушыға берілетіғі
Жалға берушінің келесі міндеті пайдаланылатын келік құралының бұзылу
Жалға алушының құқықтары мен міндеттерін қарастырайық. Көлік құралын
Мысалы, кәсіпкерлік қызметке тиесілі кәсіпкердің кызметін өзінің есебінен
Жалға алушы жалға алынған көлік құралын коммерциялық пайдалануды
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің Ерекше бөліміне түсіндірмелерінің авторлары
Жалдаудың осы түрінің өзгешелігі осымен қосымша белгіленеді.
Аталған презумпцияны (болжамды) қолданудың ережесі мынандай: көлік құралы
Көлік құралын экипажымен жалдау шартының мазмұнының өзгешелігіне оның
Белғіленген себептерге байланысты ҚР АК 593-6. сәйкес, үшінші
Прокат. Прокат шарты (тұрмыстық прокат) азаматтардың, кейбір кезде
Прокат шарты бойынша тұрақты кәсіпкерлік қызмет ретінде қозғалатын
Прокат шарттарын үйлер мен ғимараттарды жалдау, кәсіпорынды, жер
Тұрмыстық прокаттың субъектшік құрамы оның түбірлі айырмашылығы бола
Айтылғанның бәрі осы шартты терең білуге мүмкіншілік береді.
Басқа да мүлік жалдау шарттарына тиесілі болып келетін
Осы шарттың жарналығы (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 595-6.
Прокат шартының нысаны жазбаша болады. Ол басқа тұтыну
Мерзім. Прокат шарты бір жылға дейін шектелген мерзімге
Шарттың элементтері. Прокат шартының нысанасы азаматтық айналымнан алынбаған
Осыған орай, негізінен тұтынушылық прокат шарты өзінің ең
Прокат шартының тараптары. Прокат шартының тараптары — жалға
Коммерциялық. емес заңцы тұлғалардың құқық қабілеттілігі жалға оларға
Прокат шартының мазмұны. Жалға берушінің құқықтары мен міндеттерін
Жалға алушы жалға берілген мүліктің кемшіліктерін ақысыз жою
Оның (міндетін) сөзсіздігі Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 598-6.
Прокат шарты бойынша жалға берілетін мүлікті күрделі және
Жалға алушы мүлікті мерзімінен бұрын қайтарған жағдайда жалға
Жалға алушының құқыктары мен міндеттері. Прокат шартының тараптарының
Осыған қатысты тікелей нормалар болмаса да, прокат шарты
Жалға берілген мүлікті тиісті пайдаланудан басқа жалға алушы
Жалға алушы мүлікті пайдаланған кезде жалдау ақысын жадданған
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 600-6. "Жалға алынған мүлікті
Прокат шарты жалға алушыға жалданған мүлікке билік етуге
ҚОРЫТЫНДЫ
1999 жылдың 1 шілдесінде Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің
Жаңа Азаматтық кодексті қоғамдық қатынастардың аса тиімді реттеушісі
Жекешелендірілген, мемлекеттік, сонымен бірге жаңадан пайда болған жске
Бұрын әрқашан реалды болып келетін сыйға тарту шартына
Ренталық қатынастар бұдан бұрын тек өмір бойы асырауда
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығында оның негізгі ережелері құқықтың
Пайдаланылған әдебиетер:
Гражданский кодекс Реслублики Казахстан/ особенная часть/ Түсіндірме. Жауапты
Рахманкулов Х.А. Новый Гражданский кодекс Республики Узбекистан —
Римское частное право: Учебник/ Под ред. Проф. И.Б.Новицкого
Вещные права в Республике Казахстан/ Отв. Редактор член-корреспондент
Тастенова Ш. Зарождение систем регистарции прав на недвижимость
Жайлин Г.А. Обязательства в гражданском праве. Казахстан 2030
Ченцов О.И. Имущественный наем (аренда). Актуальные вопросы коммерческого
Жайлин Ғ.А. Азаматтық құқық. Алматы 2003
1