Қысқартулар және белгіленулер
ГОСТ – мемлекеттік стандарт
ЖШС «ПКОП» - жауапкершілігі шектеулі серіктестік «ПКОП»
АВТ – атмосфералық – вакуумды құбырлы қондырғы
КГФ – керосин – газойльді құбырлы қондырғы
ЦСК – құрамында цеолиті бар катализаторлар
ТЭС – тетраэтилсвинец
АЙ-93 – октандық саны зерттеушілік әдіс бойынша 93 құрайтын
МТБЭ – метилтретбутилді эфир
СНиТ – санитарлы нормалар және талаптар
ЛК-6у – жылына 6 млн тонна мұнай өңдеу бойынша
ББФ – бутан-бутиленді фракция
ЗӘ – октандық санды анықтаудың зерттеушілік әдісі
ММ – октандық санды анықтаудың моторлық әдісі
Р-201 – каталитикалық крекинг реакторы
Р-202 – катализатор регенераторы
К-201 – ректификациялық колонна
Е-204-1 – 4 – шығару циклондары
Б-203,202,201 – катализатор бункерлері
202-1, К-202-2 – булату колонналары
Т-201 – жылуалмастырғыш
Н-201 – сорап
ХВ-203 – ауалы салқындататын тоңазтқыштар
ЦК-201-1 – 3 – ортадан тепкіш қыздырғыш
Э-201 – эжектор
О-201 – газбөлуші
ТЖК – табиғи жарықтандыру коэффициенттері
Мазмұны
бет
Кіріспе
Әдебиеттік шолу
Өндіріс әдісін және оның құрылысын таңдау
Шикізаттардың, реагенттердің және дайын өнімнің сипаттамасы
Технологиялық схеманы суреттеу
Қондырғының материалдық балансы
Негізгі аппараттардың технологиялық есептеулері
Вакуумдық колоннаның механикалық есептеуі
Негізгі және қосымша жабдықтарды таңдау
Өндірісті аналитикалық талдау
Бақылау-өлшеу приборлары және автоматтандыру
Қоршаған ортаны қорғау
Еңбекті қорғау, техника қауіпсіздігі және өртке қарсы шаралар
Пазаматтық қорғаныс бойынша шаралар
Техника экономикалық көрсеткіштер
Ғылыми зерттеу жұмысы
Жалпы қорытындылар
Әдебиеттер тізімі
Қосымшалар
Кіріспе
Қазақстандағы мұнайгазды сала мұнай өндіруші және өңдеуші кәсіпорындардан тұрады.
Кеңестік уақытта Қазақстандық мұнай және газдың көп бөлігі Ресейге
«Қазмұнайгаз» мәліметтеріне сүйенетін болсақ, Қазақстандағы мұнай қорлары жаңа мнай
Кеңестік кезең периоды қорытындылар ыбойынша мұнайгазды саланың дамуы Қазақстанда,
Қазақстанның мұнай саласының басты проблемасы болып оның тежелген дамуы,
Қазақстанның мұнайының экспортының шамамен 80 пайызы мұнай құбырлары бойыншав
Тіркеуші рольді мұнай тасымалдау пайдасының шамамен 80 пайызын алып
Барлық қазақтандық мұнайды экспортқа шығарудың жолдардың негізгі кемшіліктері болып
Қазақстандық мұнайды Ресей арқылы олардың «ТРанснефти» жүйесімен тасымалдау олардың
Бірақ соңғым жылдары жағдай Қазақстан пайдасына қарай өзгеруде: КТК
Қазақстандық Каспий шельфінде жаңа болашағы жарқын кен орындарының ашылуы
Соңғы жылдары Каспий төңірегінен (және олар оннан аса жасалды)
Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жобада келесі нормативтік құжаттамаларға нормативтік сілтемелер келтірілді:
ГОСТ 22387.2-77. Углеводородные газы. Метод определения содержания сероводорода.
ГОСТ 3900-85. Нефть и нефтепродукты. Метод определения плотности и
ГОСТ 19132-74. Нефть и нефтепродукты. Метод определения коксуемости.
ГОСТ 511-82. Метод определения октанового числа.
ГОСТ 19121-73. Нефть и нефтепрдукты. Метод определения содержания серы
ГОСТ 6321-69. Нефть и нефтепрдукты. Испытания на медной плстинке.
ГОСТ 20287-74. Нефть и нефтепродукты. Метод определения температуры застывания.
ГОСТ 38.153-74. Нефть и нефтепродукты. Метод определения фракционного состава.
ГОСТ 2477-65. Нефть и нефтепродукты. Метод определения цетанового числа.
ГОСТ 3122-67. Нефть и нефтепродукты. Метод определения содержания воды.
ГОСТ 4039-49. Бензины. Метод определения индукционного периода.
ГОСТ 33-82. Нефть и нефтепродукты. Метод определения кинематической вязкости.
ГОСТ 6258-85. Нефть и нефтепродукты. Метод определения условной вязкости.
ГОСТ 3900-85. Нефть и нефтепродукты. Метод определения плотности.
ГОСТ 20287-74. Нефть и нефтепродукты. Метод определения температуры застывания.
ГОСТ 4333-87. Нефть и нефтепродукты. Метод определения температуры вспышки
ГОСТ 6356-75. Нефть и нефтепродукты. Метод определения температуры вспышки
ГОСТ 2177-82. Нефть и нефтепродукты. Метод определения фракционного состава.
ГОСТ 11011-85. Нефть и нефтепродукты. Метод определения фракционного состава.
ГОСТ 5985-79. Нефть и нефтепродукты. Метод определения кислотности и
СН-245-71. Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий.
СН и П ІІ-90-90-81. Производственные здания промышленных предприятий. Нормы
СН и П ІІ-92-76. Вспомогательные здания и помещения промышленных
СН и П ІІ-33-75. Склады нефти и нфтепродуктов. Нормы
СН и П ІІ-33-75. Отопление, вентиляция и конденсирование воздуха.
СН и П ІІ-2-80. Противопожарные нормы проектирования зданий и
СН и П ІІ-89-80. Генеральные планы промышленных предприятий. Нормы
ГОСТ 12.2.020-76.Электрооборудование взрывозащищенное.
ГОСТ 12.2.021-76. Электрооборудование взрывозащищенное.
ГОСТ 12.1.005-76. Воздух рабочей зоны. Общие санитарные –гигиенические требования.
ГОСТ 12.1.021-80. Пожарная безопасность.
Анықтама
Сутекті газдың берудің жиілігі (немесе рециркуляциялаудың жиілігі) деп 00С
Карбюраторлық отындар – авиациялық және автомобильдік отындар, тракторлы керосин
Детонация деп – қозғалтқыштағы отыннның ерекше қалыпты емес жану
Октандық сан дегеніміз – сынаудың стандартты шарттараыдағы сыналуыш отынның
Индукциялық кезең дегеніміз – бензин сынау шарттарында бомбада 7
Дизельдік отын - сығылу әсерінен жанатын дизльдер үшін
Қазандық отын – локомативті газқұбырлы қозғалтқыштар үшін арналған отындар
Дистилляция немесе айдау деп бір бірінен, сонымен қатарбастапқы қоспадан
Ректификация деп қайнау температуралары бойынша бір бірінен ерекшеленетін сұйықтықтарды
Эвапорация дегеніміз – пеште немесе жылуалмастырғышта қыздырылған қоспаны булы
Байыту дегеніміз – конденсациялаудан кейін колоннаның жоғарғы табақшалоарына қайтарылатын
Флегма дегеніміз – ректификациялық колоннаның қалыпты жұмыс істеуі үшін
Гудрон – 5000С жоғары температурада айдалатын мұнайды айдаудан қалған
Ашық мұнай өнімдері – тікелей АВТ ректификациялық колоннасынан, гидротазалаудан,
АННОТАЦИЯ
Осы дипломдық жобада тақырып бойынша әдебиеттік шолу, өндіріс әдісін
ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ
Мұнайлы газдар соңғы жылдары мұнай химиясы өнеркәсібі үшін маңызды
Мұнайхимиядлық өнеркәсіптің прогрестері газ бөлу процестерін интенсификациялаумен өте тығыз
Көмірсутеті газды қоспаларды бөлудің жалпы схемасы келесі блоктардан тұрады:
газды қоспаларды салқындату және кептіру, компримирлеуден тұратын шикізаттарды дайындау;
газды қоспаларды бөлу;
көмірсутекті фракцияларды немесе дербес компоненттерді стандарт сапасы талаптарына дейін
Көмірсутекті газ компримирлеу блогында жұмысшы қысымға дейін төмндетіледі, ол
Егер газ бөлуді төмен температуралы әдстермен жүргізтін болса, онда,газды
Газдың тасымалдануының оптималды қысымы немесе газдарға бөлудің технологиялық процесінің
Әртүрлі кен орындарындағы газдардағы көмірсутект емес компоненттердің мөлшері кең
Күкіртсутек, көміртегі қос тотығы және көмірсутектер ылғал атысында кристалогидраттар
Газофракциялаушы қондырғыларда газды қоспалардан моноэтаноламин ерітінділерпімен күкіртсутекті абсорбциялану әдісі
Моноэтаноламиннің күкіртсутекпен әрекеттесуінде келесідей қосылыс түзіледі:
2НОСН2СН2NH2 + H2S → (HOCH2 CH2NH3)2S + H2S →
Күкіртсутектің моно- және диэтаноламин еріткіштерінде ерігіштігі Н2S газдағы парцияалды
Көміртегі қос тотығының моноэтаноламинмен рекеттесуінде химиялық активтілікті амин тобы
СО2 + 2НОСН2СН2NH2 + H2O → (HOCH2 CH2NH3)2 CO3
Моноэтаноламинмен абсорбциялауды көбінесе отырғызушы абсорберлерде жүргізеді.
Газдарды күкіртсутектерден бұлай тазалауды сілтімн өңдеу арқылы жүргізуге болады,
NaOH + RSH → NaSR + H2O
Сілтімен ұзақ уақыт жанасуда болғанда, әсіресе оттегі немесе көміртегі
4→→→→
4RSH + O2 → R – S – S
одан ары қарай сульфоқышқылдарға айналады.
Газ құрамындағы RSH сілтілерде жоғары емес температурада 200С және
Сілті күкірттің басқа қосылыстарымен әрекеттесетіні анықталған, мысалы күкіртсутекпен және
СS + 2NaOH → COS + Na2S + H2O
COS + 4NaOH → Na2S + Na2CO3 + 2H2O
Өндірістік практикада күкіртсутекті, көміртегі қос тотығын және күкірттің органикалық
1. Моноэтаноламинді тазалау көміртегі қостотығының қалдық мөлшері 0,2-0,002 пайыз
2. Сілтілі тазалау – 0,0005 пайыз көміртегі қос тотығы
3. СО2, Н2S және күкірттің органикалық қосылыстарының төмен температуралы
4. СО2, Н2S газды қоспадан цеолиттермен СоА абсорбциясы.
Газды қоспаларды біріктірген тазалау көп жағдайда ГФҚ технологиялық схемасын
Ректификация газды қоспаларды бөлудің аяқтаушы сатысы болып табылады. Ол
Ректификациялық колорннаның схемасы және жеке компоненттердің бөліну тәртібі бастапқы
Зауыттық тәжірибеде көбінесе көміртегі атомдары саны бойынша фракцияларды бөлумен
Ректификациялау жолымен газдарды фракцияларға бөлу кейбір ерекшеліктермен сипатталады. Басты
Газдың келесі компоненттерін қолдану оларды жеткілікті анық бөлуді және
ГФҚ алынатын өнімдердің сапасын анықтаушы факторлардың бірі болып жанасу
Кесте 1. Ректификациялық табақшалардың әртүрлі типтерінің сипаттамалары
Табақша типтері Булардың өту жолдары үшін еркін қима ауданы
Қалпақшалы табақшалар
- котульды
- S тәрізді
Торлы
Клапанды -
-
0,08-0,12
0,1-0,3
0,06-0,07
1,0
1,0
1,3
1,2
0,001
0,001
0,0004
0,0008
3,5
1,5
1,8
4,0
1,00
1,00
0,75
1,10
1,00
0,67
0,50
0,65
Диаметрі 2-4 м құрайтын колонналар үшін
Мұнайөңдеуші зауыттардың техника-экономикалық көрсеткіштерінің сөзсіз жоғарылауы ірілетілген және комбинирленген
Ертеректе мұнай өңдеуші зауыттардың конструкцияларында параллельді жұмыс істеген біртипті
Көмірсутекті газды қоспа компримирлеу блогында жұмысшы қысымға дейін төмендетіледі,
Егер газды бөлуді төмен температуралы әдістермен жүргізетін болса, онда
Газды тасымалдаудың оптимальды қысымы немесе процестің оптимальды қысымы шикізаттың
Әртүрлі кен орындарындағы газдар құрамсында көмірсутекті емес қоспалардың мөлшері
Зауыт құрылысын жобалауда қондырғыларды орналастыруды, соның ішінде гады фракцияларға
ГФҚ схемаларындағы ең қажетті және басты кезеңдердің бірі шикізаттарнды
Торлы және қалпақшалы табақшалардың ГФҚ колонналарында жұмыс істеуінің салыстырмалы
Кесте 2. Салыстырмалы көрсеткіштер
Колонна Табақшалар саны Өнім құрамы, %
С3Н8 Изо С3Н8 С4Н10 Изо С4Н10 С5Н10
Пропанды 80 92,4 95,2 5,2/3,4 2,4/1,4 - -
Изобутанды 160 2,5/1,3
0,5/0,2 93,6/ 96,8
2,9/2,4 3,3/1,8
95,2/96 0,3/0,5
0,3/1,1 -
-
Изопентанды 160 - - 0,5/0,3 96,4/ 96,8 3,1/2,9
- колоннаның жоғарғы өнімі
** - колоннаның төменгі өнімі
Деэтанизациялау процесінің қиындығы деэтанизатор жоғарғысындағы булардың конденсациясының температурасының құрғақтығынан
Жүргізілген талдаулар ректификациялық колонналарды, яғни ұқсас табиғаттағы қоспаларды бөлуге
Эеэтанизатор буларымен араластыруға түсетін компоненттер ретінде әртүрлі қоспалар қолданылуы
Сурет 1. Деэтанизаторды байлау схемасы
1 – деэтанизатор; 2 – тоңызытқыш; 5 – сепаратор,
Схеманың маңызды артықшылығы болып колоннадағы қысымды 2,5 МПа –
Газбөлудің мембраналық тәсілдері
Қазіргі уақытта газ бөлудің мембраналық тәсілдері кең қолданысқа ие
Газ бөлудің комбинирленген схемасы, мембраналы газо сепараторлармен қатар дә!стүрлі
өнертабыс ЛК-6у қондырғысына енгізілуі мүмкін. газдарды өткзу құрылғысы тамшұрушы
Сурет 2. Газды тазалау үшін арналған құрылғының схемасы.
1 – торлы пакеттер түріндегі сепарациялаушы элементтер; 2 –
Мұнай өңдеуде және мұнайхимиясында масса аламасу жабдықтарының үлесі 80
Қндіріс әдісін және оның құрылыс орнын таңдау
Өнімділігі 440000 тонна/жыл құрайтын Газ фракциялау қондырғысын жобалау дипломдық
Компрессорлық әдіс газдарды компрессорлармен сығуға және тоңазтқышта салқындатуға негізделген.
Қағида бойынша қысым жоғарылағанда және температура төмендегенді сұйық фаза
Газдарды бензиндеуді абсорбциялық әдісі ең кең таралған әдіс болып
Абсорбциялық әдіс кейбір газдардан, яғни ауыр көмірсутектер мөлшері 50
Газдарды төмен температуралы бензиндеу. Бензиндеудің төмен температуралы әдістері ішінен
Екі әдіс те өзінің артықшылықтары мен кемшіліктеріне ие. Төмен
газдың барлық көлемі емес оның тек конденсацияланған бөлігі ғана
конденсаттағы метан және этанның млшері жоғары болмайды, сондықтагн колоннаның
капитал салымдары салыстырмаыл төмен болады. Төмен температуралы ректификациялаудың артықшылығы
ГФҚ құрылысын салу орны Шымкент қаласы территориясындағы ЖШС «Петро
Зауытты шикізатпен қамтамасыз ету негізінен Оңтүстік Торғай ойпатынан, Қызыл
Зауыт технологиялық булармен және электрэнергиясымен зауыт территориясына қашық емес
Зауытты инженерлі-техникалық жұмысшылармен және әртүрлі профильдегі жұмысшылармен қамтамасыз ету
Олай болса, жобаланып отырған ГФҚ – ның құрылысының ЖШС
3. Шикізаттардың және дайын өнімнің сипаттамасы
№ Аталуы Салалық немесе мемлекеттік стандар, техникалық шарт
1 2 3 4 5 6
1 АТ тұрақсыз басы
Бастапқы шикізат. Мөлшері, % салмақ
С5 және одан жоғары
С6 және одан жоғары
70 жоғары емес
27 жоғары емес
2 Майлы газ ЭЛОУ-АТ
С5 және одан жоғары фракциялардың қосынды мөлшері, % 2,5
3. Риформинг тұрақсыз басы
С5 және одан жоғарылар мөлшері, салмақ % 5 жоғары
4 200 секциясының көмірсутекті газдары
- тұрақтандыру газы
- булату газы
20446-90 С5 және одан жоғарылар мөлшері, салмақ %
Тығыздығы кг/м3
Пентан % 2,0 жоғары емес
1,5-2,0
0,5
5 Техникалық пропан
1. Компоненттердің массалық үлесін, % Метан, этан және этилен
2. Күкіртсутектің, меркаптанды күкірттің мөлшері, жоғары емес 0,013
0,0013
5а Пропан және техникалық бутан қоспасы 20448-90 1. Компоненттердің
60
5б Техникалық бутан 20448-90 1. Компоненттердің массалық үлесін, %
60
5в А маркілі пропанды фракция өндірісінде ТШ-38-10149079 Мөлшгерлері, салимақтық
С4, С2 қосындысы
С3 соның ішінде пропален мөлшері
С4 мөлшері
С5 мөлшері
Күкіртсутек
Су
Сілтілер
2,0 жоғары емес;
90,0 жоғары емес
0,2 жоғары емес
3,0 жоғары емес
-
0,03
- Тауарлық өнім модификатор ретінде полиэтилен өндірісінде қолданылады,
Майларды деасфалтизациялауда ериді, хлодагнет
6 Автомобиль өндірісндегі қалыпты А бутан фракциясы ТШ-101497-79 Мөлшерлері,
пропан
изобутан
бутандар қосындысы
Н бутан
С5 жоғарылар
Күкіртсутек және меркаптан
Күкірт
Су
Сілті
0,1жоғары емес
0,9 жоғары емес
0,5 жоғары емес
98,6 кем емес
0,4 жоғары емсе
0,005 жоғары емес
-
0,02
- Автомобильдік бензин компоненті боып табылады
6а А маркілі қалыпты бутан фракциясы өндірісінде ТШ 38-101497-79
пропан
изобутан
бутандар қосындысы
Н бутан
С5 жоғарылар
Күкіртсутек және меркаптан
Су
Сілті
0,5 жоғары емес
1,5 жғары емес
1,0 жоғары емес
97,5 кем емес
0,5 жоғары емес
0,005 жоғ емес
-
-
- Тауарлық өнім дегидрлеу, алкилдеу, және басқа синтездер үшін
7 Изобутанды фракция ТШ-101497-79 Мөлшерлері, салмақ %
пропан
изобутан
бутандар қосындысы
Н бутан
С5 жоғарылар
Күкіртсутек және меркаптан
Су
Сілті
1,5 жоғары емес
97,5 кем емес
0,5 жоғары емес
0,5 жоғары емес
0,009 жоғ емес
5,0 жоғары емес
- Тауарлық өнім дегидрлеу, алкилдеу үшін шикізат болып табылады
8 С5 және одан жоғары фракция
Мөлшері, салмақ %
Н-бутан
Көмірсутектер
0,5 жоғары емес
- Автомобильдік бензин компоненті
9 А маркілі изопен тан фракциясы ТШ-101497-79 Көмірсутектік құрамы,
А) С2-С4 көмірсутектері
Б) изопентан
В) Н-пентан
Г) С6 жоғары көмірсутектер
Д) қанықпаған көмірсутектер
1,5
97,5 кем емес
2,5 жоғары емес
0,3 жоғары емес
0,5 жоғары емес Тауарлық өнім синтетикалық каучук өндірісі үшін
10 Құрғақ газ
Мөлшері (сілтілер) салмақ, %
пропан
бутандар қосындысы
С5 және одан жоғарылар
25,0 жоғары емес
10,0 жоғары емес
1,5 Технологиялық отын ретінде қолданылады
11 Сілті ерітіндісі (NaOH)
Жаңа ерітіндідегі сілті мөлшері, % 9-10
12 Моноэтанол амин ерітіндісі
Ерітіндідегі моноэтаноламин концентрациясы
Күкртсутек мөлшері
Тиосульфат мөлшері, г/л 5-15
3,0 жоғары емес
12,0 көп емес
13 Инертті газ
Аммиак мөлшері, %
Ылғал мөлшері, %
Компоненттер мөлшері, %
оттегі
көміртегі тотығы
жанғыш қоспалар
көміртегі қос тотығы 99,6 көп емес
0,5 жоары емес
0,1 жоғары емес
0,5 жоғары емес
нормаланбайды
Технологиялық схеманы суреттеу
Майлы газды компрессиялау
Мыйлы газ 500С температурамен және 3 кгс/см2 қысыммен Е-401
Босату периодында газ конденсатының Е-403 100 секциясына шығарылуы қарастырылған.
Қоректендірушіден Х-401 газ 1200с температурамен және 13 кгс/см2 қысыммен
Газ С-402 сепараторынан 500С температурамен және 12,5 кгс/см2 қысыммен
Газды конденсат С-403 сепараторынан Н-405 (Н-406) сораптарымен шикізатты буфекрлі
Газ С-403 сепараторынан шығып қалдық газды қыздырушыға Т-401 беріледі,
Т-401 қыздырғышының алдында газ 5 кгс/см2 қысымға дейін рециркуляцияланып
Ректификациялаудан алдын риформингті тұрақтандыру газынан конденсатты бөліп алу
Риформинг тұрақтандыру бсының газы 200 секциясынан 380С температурамен және
Газды сұйықтықты қоспа конденсатор – тоңазтқыштардан ХК-404, ХК-405, ХК-416
Газ сепаратордан С-404 қысым реттегіш клапан арқылы поз 2-404
400 секциясының аммиаккты тоңазту қолданбай жұмыс істеуінде секция тұрақтандырғыш
Фракцияларға бөлуден алдын сұйылтылған газдардан күкіртті тазалау
Сұйылтылған газдарды тазалау фракцияларға бөлуден алдын 65% моноэатнол амин
Қаныққан ерітіндінің регенерациялануы орталықтандырылған түрде зауыттық жалпы шаруашылықта жүзеге
Регенерацияланған ерітінді 300 секциясынан 5 кгс/см2 қысыммен және 400С
Е-405 ыдысынан моноэтаноламин ерітіндісі Н-413 сораппен тоңазтқыш Х-402
Моноэтаноламиннің қаныққан ерітіндісі К-405 экстракторынан сепараторға С-405 беріледі, мұнда
Күкіртсутектен тазартылған көмірсутектер К-405 экстракторынан сұйылтылған газды тұндырушыға Е-431
Сұйық газдарды фракцияларға бөлу
Ректификациялау шикізатының буферлі ыдысына Е-406 риформинг тұрақтандырғыш басы келіп
Риформинг тұрақтандыру басы секциядан шығып Е-406 алдындағы сұйық баспен
Күкіртсутектен тазартылған көмірсутекті қоспамен бірге Е-406 ыдысына моноэтаноламиннің қаныққан
К-401 деэтанизаторының режимі
Кесте 4
Жоғарғысының температурасы, 0С 25-30 50-60
Қайнау температурасы, 0С 70-80 70-80
Төменгісінің температурасы, 0С 95-120 95-120
Жоғарғысындағы қысым, МПа Жоғары емес 25 кг/сек
1 нұсқа бойынша деэтанизатор К-401 жоғарғы өнімді конденсациялау арқылы
Е-407 ыдысынан газ колонна арқылы а-4-408 позициялы қысым реттегішпен
Деэтанизатор булату камерасы режимінде жұмыс істеу кезінде колоннаның жоғарғы
Газ ыдыстан 2-408 позициялы қысым реттегш лапан арқылы 400
Кесте 5. К-402 дебутанизатор жұмыс режимі
Жоғарғысының температурасы, 0С 660С
Қайнау температурасы, 0С 880С
Төменгісінің температурасы, 0С 110-1500С
Жоғарғысындағы қысым, МПа 11 кгс/см2
Дебутанизатордың жоғарғы өнімі К-402 ауалы конденсатор – тоңазтқыштарда салқындатылғаннан
Дебутанизаторда К-402 кубты өнім С5 және одан жоғары фракция
Өңделген сілті Е-410, Е-420 ыдыстарынан л-122 бойынша күкіртті –
Пропанды колонна шикізаты Е-408 ыдысынан сораппен Н-419 (Н-420) сорылып
Кесте 6 Пропанды колоннаның жұмыс істеу режимі
Жоғарғысының температурасы, 0С 600С
Қайнау температурасы, 0С 840С
Төменгісінің температурасы, 0С 1120С
Жоғарғысындағы қысым, МПа 20 кгс/см2
Конденсат Е-410 ыдысынан Н-423 (Н-424) сораппен аздап К-403 колоннасына
Түссіздендіргіштен Е-414 пропанды фракция 400 секциясынан шығарылады, пропанды фракцияның
Пропанды колонна К-403 кубтық өнімдері меншікті қысымымен изобутанды колоннаға
Изобутанды колоннаның қатайтылған бөлігі бір-бріне тізбекті қосылған аппараттар К-404/І
Қоректендіру 50, 60 қуу табақшаларына, қатайтқыш бөліктің 20 табақшасына
Кесте 7. Изобутанды колоннаның жұмыс режимі
Жоғарғысының температурасы, 0С 680С
Қайнау температурасы, 0С 770С
Төменгісінің температурасы, 0С 880С
Жоғарғысындағы қысым, МПа 9,5 кгс/см2
Сілтіден қалған изобутанды фракция түссіздендіргішке Е-416 беріледі. түссіздендіргіштен Е-416
Өңделген сілті Е-415, Е-416 ыдысынан күкірттітазалау тұндырғышына 100 секциясына
Жаңа дайындалған 10 пайызды сілті ерітіндісі Е-415 тұндырғышына Е-414
К-404 колоннасының төменгі өнімі фракциялар Н-424 сораппен ХК-406 тоңазтқыш
Е-418 түссіздендіргішінен изобутанды фракция С-400 секциясынан шығарылады.
ІІІ. 2а. Изопентанды фракцияны алу
К-401 колоннасының төменгі өнімі өзінің меншікті қысымымен К-402 колннасына
К-402 колоннасының жоғарғы өнімі салқындатылып және конденсацияланып ауалы конденсатор
Конденсат К-402 колоннасының рефлюксті ыдысына Е-409 беріледі, ол жерден
К-403 колоннасының төменгі өнімі аммиактар қоспасы өзінің меншікті қысымымен
К-404/2 колоннасының жоғарғы өнімі изопентанды фракция ауалы конденсатор
К-404/ІІ колоннасының төменгі өнімі және Н-пентан және одан жоғарылар
10. АВТОМАТТАНДЫРУ
Басқару міндетін алға қою
Жеке қондырғылардың сонымен қатар ірі өндірісітердің тиімділігін жоғарылату тұтас
Химиялық өнеркәсіпте кешенді механикаландыру және автоматтандыруға жоғаы маңыз бөлінеді.
Автоматтандырудың міндеті әртүрлі технологиялық процестерді басқаруды жүзеге асырудан тұрады.
Автоматтандыру және басқару процесін жүзеге асыру үшін басқарушылық әрекеттер
Осы дипломдық жобада келесілер бақылауға тартылады:
температураны автоматты бақылау және реттеу;
ортаның жұмсалуын автоматты бақылау;
ортаның қысымын дистанционды бақылау,
Құрылатын автоматтандыру жүйесі келесіні қамтамасыз етуі қажет:
дайын өнімнің сапалық және сандық жағынан максималды шығымын;
барлық процесс барысын үнемі бақылау;
процеске әсер етуші барлық параметрлерді тұрақтандыру.
Қажетті сападағы өнімді алу үшін бекітілген технологиялық режимді, сонымен
Осы технологиялық процесте негізгі бақыланушы параметрлер болып келесілер есептеледі:
Ректификациялау процесінің температурасы. Температуралық режим бұзылған жағдайда көпкомпонентті жүйе
Қысым да сонымен қатар ректификациялаудың маңызды параметрі болып табылады.
Компоненттер шығыны да сонымен қатар технологиялық процесс үшін маңызды
Аппараттардың үздіксіз және қалыпты жұмыс істеуі үшін құбырлардағы қысым
Өнімнің температурасы тоңазтқыштан соң технологиялық режим нормаларына сай 500с
Жылуалмастырғыштардан соң өнімдердің темперутарасы 40-800С ұсталады, ол технологиялық режим
Технологиялық жабдықтардың қалыпты эксплуатациялану және жұмысының қамтамасыз етілуі бірінші
Кесте 50 Бақылау, белгі беру және реттеу параметрлерін таңдау
№ Аппарат, реактор немесе ағын Аппарат, реактор параметрлері Регламент
Параметр атй, мәні Параметр мәні Прибор дәлдік класы Прибор.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Шикізаттың түсуі Шығын 60-80 м3/сағ
7-14 м3/сағ +/-3%
+/-3% 0,5
0,5 Н
Н -
- +
+ +
+ -
- -
- -
+ +
-
2 Колонна Температура
Қысм
Шығын 40-500С
1,6 МПа
5-12 м3/сағ +/-5%
+/-3%
+/-5% 0,5
1
0,5 Н
Н
Н
-
+
- +
+
+ +
+
+ -
-
- +
-
- +
-
- -
-
+
3 Сораптар Қысым 0,32МПа +/-3% 0,5 Н -
4 Колонна Темпер.
Қысым
Шығын 40-500С
1,6 МПа
5-12 м3/сағ +/-5%
+/-3%
+/-5% 0,5
0,5
0,5 Н
Н
Н -
+
- +
+
+ +
+
+ -
-
- -
-
-
+
-
- -
-
-
6 Колонна Темпер.
Қысым
Шығын 40-500С
1,6 МПа
5-12 м3/сағ +/-5%
+/-3%
+/-5% 0,5
0,5
0,5 Н
Н
Н +
-
- +
+
+ +
+
+ -
-
- -
-
- -
+
- +
+
-
7 Тоңазт қыш Температура 80-1000С +/-3% 0,5
технологиялық сйәкес жабдықтар үшін арналған талаптарға сай бақылау қажет.
Автоматтандыру құралдарын таңдау
Осы дипломдық жобада орта жұмсалы шығындарын өлшеу үшін интелектуалды
Екіншілік прибор ретінде көрсетуші тіркеуші модельді DRP -
Температураны өлшеу үшін интелектуалды Smm – 350 типті 3а,
Прибордың өлшеу шегі (-200) – (+200)0С, прибордың номиналды дәлдігі
Колонналардағы қысымды өлшеу үшін интелектуалды типті STG 7а, 8а,
Екіншілік прибор ретінде көрсетуші және тіркеуші DRP-1000С модельді
Температура, қысым, жұмсалу шығынын автоматты рецинирлеуді 2300 модельді 3в,
Кесте 51. Приборлар және автоматтандыру құралдарына тапсырыстық спецификация
Функ. схемадағы поз. нөмірі Параметр, орта, импульс, алу орны
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1б, 1а, 2а, 2б Шикізатты келіп түсуі
Шығын 60-80 м3сағ
7-14 м3/сағ Орны бойынша Кариолис интелектуалды массалы шығын өлшеуіші.
SCM 3000 1 2 АҚШ «Honey well» фирмасы
1в, 2в Шығын 60-80 м3сағ
7-14 м3/сағ Қалқанда Көрсетуші және тіркеуші прибор. Шығыс
DPR 100C 1 2 АҚШ «Honey well» фирмасы
3a,6a Темпуратура 40-500с Орны бойынша Интеллектуалды температура көрсету
STT-350 1 2 АҚШ «Honey well» фирмасы
1 2 3 4 5 6 7 8 9
3б,6б Температура 40-500С Қалқанда Тіркеуші және реттеуші
3в,6в Температура 40-500с Қалқан Электропневмотүрлендіргіш. Шығыс белгісі
3г,6г Температура 40-500С Орнында Рқор-6 бар, Ду-80
4а,4б,5а,5б Шығын 5-12 м3/сағ
60-100м3/сағ Орнында Кариолис интелектуалды массалы шығын өлшеуіші. Өлшеу
SCM3000 1 2 АҚШ «Honey well» фирмасы
4в,5в Шығын 5-12 м3/сағ
60-100м3/сағ Қалқанда Көрсетуші және тіркеуші прибор. Шығыс белгісі
DRP 100C мод 1 2 АҚШ «Honey well» фирмасы
10а,11а,13а Температура 800с
1000С
1350С Орнында Интеллектуалды температура көрсету құралы. Кернеуі 36
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10б,11б,13б Температура 800с
1000С
1350С Қалқанда Көрсетуші және тіркеуші прибор. Шығыс белгісі
10в Температура 800с
1000С
1350С Қалқанда Электропневмотүрлендіргіш. Шығыс белгісі 4-20 мА, Рқор-6
10г Температура 800с
1000С
1350С Орнында Рқор-6 бар, Ду-80 мм пневможетекті клапан.
14а,14б,15а,15б,20а,20б Шығын 5-25 м3/сағ
100 м3/сағ
50-90 м3/сағ
30-130м3/сағ Орнында Кариолис интелектуалды массалы шығын өлшеуіші. Өлшеу
14в,15в,20в,22в Шығын 5-25 м3/сағ
100 м3/сағ
50-90 м3/сағ
30-130м3/сағ Қалқанда Көрсетуші және тіркеуші прибор. Шығыс белгісі
20г,22г Шығын 5-25 м3/сағ
100 м3/сағ
50-90 м3/сағ
30-130м3/сағ Қалқанда Рқор-6 бар, Ду-80 мм пневможетекті клапан.
17в Орта қысымы 1,15 МПА Қалқанда Электропневмотүрлендіргіш. Шығыс
1 2 3 4 5 6 7 8 9
17а,7а,8а,9а,12а Орта қысымы 1,15-1,25 МПа Орнында Артық
18а,19а Температура 100-1500С
45-900С Орнында Интеллектуалды температура көрсету құралы. Кернеуі 36
18б,19б Температура 100-1500С
45-700С Қалқанда Көрсетуші және тіркеуші прибор. Шығыс белгісі
59000 сериялы контролер. Тотықты кірістер саны 96. Шығыс белгісі
S 9000e 1 2 АҚШ «Honey well» фирмасы
АҚШ «Honey well» фирмасы
10. Бақылау өлшеу приборлары және процесті автоматтандыру
Алға міндеттер қою
Өндірісті автоматтандыру
Өндірісті автоматтандыру технологиялық процестердің өтуінің жоғары жылдамдығымн және күрделілігімен,
Процестерді кешенді автоматтандыруды автоматты құралдарды (бақылау, реттеу, белгі беру
Жалпы жағдайларды бағалау факторларды талдау және тәжірибелерді көрсетед, яғни
Газдарды фракцияларға бөлу қондырғысын автоматтандыру соңғы өнімдердің сапасын жоғарылатады.
Технологиялық жабдықтардың аппараттарының қауіпсіз жұмыс істеуі қамтамасыз етіледі. Өндіріс
Ректификациялық колонналардың қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін келесі
тиелетін шикізаттың температурасы (қоректендіру температурасы);
тиеу шамасын (шикізат шығыны);
колонна түбі және жоғарысының температурасы;
ректификациялық колоннадағы қысым (жоғарғысы және төменгісі);
колонна, ыдыстар ішіндегі сұйықтық деңгейлері;
тоңазтықштардан кейінгі ағын температурасы;
колонналарды салқын бүрку температурасы.
10.2 Белгі беру және бақылау, реттеу параметрлерін таңдау және
Аталған параметрлерді екі топа бөлуге болады: бұл сыртқы ағындарды
Ректификаиялық колонналар: деэтанизатор К-401, дебутанизатор – К-402, депропанизатор К-403.
Газдарды фракцияларға бөлу процесі жоғары қысымдарда ректификациялау болып табылады.
Барлық колонналар бір принцип бойынша жұмыс істейді, айырмшылық тек
Жұмысшы температура (Тжұм) компоненттердің критикалық температурасынан (Ткр) төмен болмауы
К-401 колланнасындағы жұмысшы температура 770С жоғарылаған кезде, К-402
Колоннаның жоғарғы және төменгі жағындағы температураларды суық және улы
+15 тен және одн төмен температурада белгілі бір қысмда
К-401 колоннасында қысым 2,22 Мпа төмендеген кезде, К-402 колоннасында
К-401 колоннснда қысым көзі болып Н-415, 416 (4,8 МПа),
Аппараттардағы сұйықтықтардың қажетті деңгейлерін қатаң ұстап тұру қажет (аппарат
Автоматтандырудлың техникалық құралдарын таңдау және негіздеу
Қысымның өлшегіш түрлендіргіштері
Қысымды өлшеу үшін қысымның түрлендіргіш өлшеуіштерін 10.1 (3а, 9а,
Z – сериялы абсолютті және салыстырмалы қысымды өлшеу көрсету
Өлшеу принциптері – пъезерезисторлы. Өлшеу диапазоны 0 ден 400
Сурет 10.1 - Z-7 MF 1560 типті көрсету құралы
Екіншілік приборы ретінде – 3б, 9б, 18б, 25б, 38б,
Сурет 10.2 Санды өздігінен жазушы SIREC DS/DM/DH
Белгі көзі болып кернеу, ток күші, “құрғақ” жанасу есептелуі
Кернеу және ток күші диапазоны: 0 ден 100мВ дейін,
Электрлік белгіні түрлендіру үшін пневматиикалы түрде электропневматикалық позиционер -
Орны бойынша реттеу үшн пневматикалық атқарушы механизмдерді 2000 сериясын
Шығынды өлшеуші түрлендіргіштер.
Шығынды өлшеу үшін шығын түрлендіргіштерін (сурет 10.3) пайдаланамыз –
Диаметрі және максималды шығыны: DN 25/1 inch: 5 м3/сағ,
Сурет 10.3 – SITRANS FU – ультрадыбысты шығын өлшеуші
Өлшеуші көрсету құрлдары SITRANS FМ өлшеуші түрлердіргіштермен кешенді приборға
Одан ары белгі шығын өлшеушіден шығын түрлендірушіге барады (SITRANS
1в, 4в, 14в, 23в, 29в, 42в, 50в, 55в, 63в,
Электрлік белгіні пневматикалық белгіге түрлендіру үшін электропневматикалық түрлендіруші позиционер
Сурет 10.4 - SIPART РС2 – электропневматикалық позиционер
Орны бойынша реттеу үшін пневматикалық атқару механизмдерін 2000 сериясын
Температураның өлшеуші түрлендіргіштері.
Колоннаның қоректендіру 5а, 24а, 44а, колорннаның жоғарғы бөлігін 12а,
Одан ары термометрде белгі 5б, 7б, 11б, 12б, 15б,
Сурет 10.5 - SITRANS T температура түрлендіргіші
Никельді кдергі термометрі Ni 25 - Ni1000 - өлшеу
5 в, 7в, 11в, 12в, 15в, 20в, 24в, 30в,
Электрлік белгіні пневматикалыққа түрлендіру үшін – SIPART PS –
Орны бойынша реттеу үшін 5д, 7д, 30д, 34д, 35д,
Өздігінен жазушы түрлендіргіштер.
SIREC - өздігінен жазушы ()сурет 10.2 . кірістері: Өздігінен
Деңгейді өлшеу түрлендіргіштері.
Колонналарда 21а, 27а, 48а, сонымен қатар ыдыстарда 16а, 40а,
Ол үшін прибор корпусын ашудың қажеті жоқ. Индивидуальды функциялары
Одан ары белгі деңгейөлшеушіден деңгейді түрлендірушіге 16б, 21б, 27б,
Орны бойынша ретте уүшін “Honeywell” пневматикалы атқару механизмін пайдаланамз
Сурет 10.5. Радарлы деңгей теңестіруші - SITRANS LR
Контроллерді таңдау және негідеу
UMS 800 суреттеу. Көпконтурлы әмбебап котроллер (UMS 800) –
Ол 24 әмбебап аналогты кірістерді, 16 аналогты шығыстарды және
Операторлық интерфрейс графикалық LSD дисплейді басқару контуры, бағдарлама тапсырмалары
Жеке конфигурациялық бағдарламалық қамтамасыз ету «Control Buider» жүйенің конфигурациясы
Негізгі сипаттамалары: келесілерді қоса алғанда 16 дейін басқару контураынан
пропорционалды интегралды дифференцияалды (РІД);
дискретті басқару Оп/Оғғ
үшпозициядлы қадамды басқару (3 Поз);
- көміртекті потенциал САРВОН.
11. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
адамзат қоғамының белгілі бір даму кезеңіне дейін, жеке алып
Сонымен бір мезгілде адамның индустриялды іскерлігі қоршаған ортаа зиянды
Атмосфераның ластануына қарсы кешенді күрес бағыттарының бірі кәсіпорындарда зиянды
Атмосфераға тасталынатын зиянды заттарды нормалау бойынша жұмыстар жүргізуде кәсіпорын
Өндірістік кәсіпорындардың атмосфераға зиянды заттарды тастауының мүмкіндік шегін анықтаудың
Есептеу тәртібі және зиянды заттардың мүмкіндік нормаларын бекіту және
Жобаланушы объектінің жалпы экологиялық сипататамасы
Мұнайөңдеуші зауыттардың өсуінің жылдам қарқыны сыртқы ортаны зиянды заттармен
Осы дипломдық жобадағы атмосфераға тасталатын негізгі зиянды заттар болып
ГФҚ технологиялық қондырғысында барлық тасталынатын заттар сақтандырушы клапандардан комплекторлы
Жанушы фанельді құбырлар атмосфераға көптеп мөлшерде азот, көміртегі және
Бастапқы мәліметтер:
Ластаушы зат азот тотығы NO
Ластану түрі
газ тәрізді заттар f=1
ұсақ дисперсті аэрозольдер:
а) тазалану коэффициенті >90% f=1
б) тазалану коэффициенті 75-90 % F=2.5
в) тазалану коэффициенті, 2
с) Vm2 болғандықтан ол а) п=1 теңдеуі бойынша есептеледі.
Мүмкіндік шекті тастау келесі формуламен анықталады:
МШТ = МШК * М/См = 0,41 * 1,338
Қолайсыз метрологиялық шарттарда шекті концентрация С (мг/м3) тасталынатын көзден
Vм 0,5 болғанда,
Vm>2 болғандықтан f > 100 болғанда төмендегі теңдеу бойынша
D = 10.45
Желдің жылдамдығында зиянгды заттардыңжер бетіндегі концентрациясы С(мг/м3) атмосферада ластау
G=Si*Cm;
Si - өлшемсіз коэффициент Х/Хм және Ғ параметрлеріне байланысты
Кесте 52 Азот тотығы үшін
Қашықтық, Х(м) Концентрация, С (мг/м3) Х/Хм қатынасы Ғкоэффициенті
140 1,05 0,2 1 67 А 0,18
280 3,05 0,4 1 67 А 0,82
420 4,76 0,6 1 67 А 0,82
560 5,65 0,8 1 67 А 0,97
700 5,80 1,0 1 67 А 1,00
1400 4,31 2,0 1 67 Б 0,74
2100 3,02 3,0 1 67 Б 0,52
3499 1,54 5,0 1 67 Б 0,27
5599 0,70 8,0 1 67 В 0,08
6998 0,46 10,0 1 67 Б 1,13
100 6,54 0,1 1 67 Б 1,13
300 6,41 0,4 1 67 Б 1,10
С ның Х тәуелділік графигі NO заты үшін
8
6
4
2
0
0
Расстояния, М
Кесте 53 Көміртегі тотығы үшін
Қашықтық, Х(м) Концентрация, С (мг/м3) Х/Хм қатынасы Ғкоэффициенті
140 7,37 0,2 1 67 А 0,18
280 21,38 0,4 1 67 А 0,52
420 33,45 0,6 1 67 А 0,82
560 39,64 0,8 1 67 А 0,97
700 40,75 1,0 1 67 А 1,00
1400 30,29 2,0 1 67 Б 0,74
2100 21,22 3,0 1 67 Б 0,52
3499 10,83 5,0 1 67 Б 0,27
5599 4,94 8,0 1 67 Б 0,08
6998 3,73 10,0 1 67 В 1,13
100 45,92 0,1 1 67 Б 1,13
300 44,97 0,4 1 67 Б 1,10
С ның Х тәуелділік графигі СО заты үшін
50
40
30
20
10
0
0
Расстояния, М
Кесте 54 Сконцентрациясының Х қашықтыққа тәуелділік кестесі
Қашықтық, Х(м) Концентрация, С (мг/м3) Х/Хм қатынасы Ғкоэффициенті
140 0,06 0,2 1 67 А 0,18
280 0,16 0,4 1 67 А 0,82
420 0,25 0,6 1 67 А 0,82
560 0,30 0,8 1 67 А 0,97
700 0,31 1,0 1 67 А 1,00
1400 0,23 2,0 1 67 Б 0,74
2100 0,16 3,0 1 67 Б 0,52
3499 0,08 5,0 1 67 Б 0,27
5599 0,04 8,0 1 67 В 0,08
6998 0,02 10,0 1 67 Б 1,13
100 0,35 0,1 1 67 Б 1,13
300 0,34 0,4 1 67 Б 1,10
Кесте 55. Сконцентрациясының Х қашықтыққа тәуелділік кестесі
Қашықтық, Х(м) Концентрация, С (мг/м3) Х/Хм қатынасы Ғкоэффициенті
140 0,18 0,2 1 67 А 0,18
280 0,53 0,4 1 67 А 0,82
420 0,84 0,6 1 67 А 0,82
560 0,99 0,8 1 67 А 0,97
700 1,02 1,0 1 67 А 1,00
1400 0,76 2,0 1 67 Б 0,74
2100 0,53 3,0 1 67 Б 0,52
3499 0,27 5,0 1 67 Б 0,27
5599 0,12 8,0 1 67 В 0,08
6998 0,08 10,0 1 67 Б 1,13
100 1,15 0,1 1 67 Б 1,13
300 1,13 0,4 1 67 Б 1,10
Қоршаған ортаға тасталынатын заттармен әкелінетін залал және келтірілген залалға
Бастапқы мәліметтер
Кесте 56.
Ластаушы заттар МШК (мг/м3) МШКі орт (мг/м3) Сі
NO 0,4 0,06 1336 10037 7920
NO2 0,085 0,04 71 5000 7920
CO 5 3 9394 600000 7920
Көмірсутектер 5 3 235 600000 7950
Мұндағы Сі (мг/м3) – і затының тастандыдағы концентрациясы;
МШК ітех (мг/м3) – і затының максималды реттік мүмкіндік
МШК іор (мг/м3) і затының орташа тәуліктік мүмкіндік шекті
Vi (м3/сағ) – і заты бойынша тасталынатын заттардың сағаттық
Τі (сағ) – і заты бойынша жылдағы тастау созылатын
Әрбір кәсіпорын үшін қоршаған ортаны қорғау органдарымен ластаушы заттардың
Шекті мүмкін болатын ормативтерге жеткен кезде аймақтағы экологиялық жағдайды
Ластаушылар үшін төленетін ақы табиғи ресурсты пайдаланы сияқты қарастырылады.
А) Залалды есептеу заттардың уыттылығы оның МШК шамасымен сипатталады.
Si=3*(X/Xm)4-8*(X/Xm)3+6(X/Xm); егер Х/Хм 1
Si6=1.13/0.13*(X/Xm)2=1.13/0.13*(5,9)2+1=0.205
С1=Si*Cm=0.0504*0.0215=0.00108 мг/м3
С2=Si*Cm=0.1732*0.0215=0.0037238 мг/м3
С3=Si*Cm=0.623*0.0215=0.0134 мг/м3
С4=Si*Cm=0.9999*0.0215=0.0218 мг/м3
С5=Si*Cm=0.764*0.0215=0.01634 мг/м3
С6=Si*Cm=0.205*0.0215=0.00441 мг/м3
См=2,2; Хм=512,5 мг/м3
Қорытынды: қорытындыға келетін болсақ шлак балқыту өндірісінің улы газдары
Әртүрлі заттарды салыстыру, яғни қоршаған ортаға тасталатын заттарды салыстырмалы
І01 = 0,01 / МШКмах
INO = 0.01 / 0.4 = 0.025
INO2 = 0.01 / 0.085 = 0.1176
ICO = 0.01 / 5 = 0.002
Iугл = 0,01 / 5 = 0,002
І компоненті бойынша ластық тастау көздерінің уыттығы келесі формула
І1 = С1 * I01
I1 = 1338 * 0.025 = 33.45
I2 = 71 * 0.1176 = 8.3529
I3 = 9394 * 0.002 = 18.788
I4 = 235 * 0.002 = 0.4700
Қоршаған ортаға жылына тасталатын і затының массасы келесі формула
М1 = V1 * τ1 * 10-9
MNO = 10037 * 1338 * 7920 * 10-9
MNO2 = 5000 * 71 * 7920 * 10-9
MCO = 600000 * 9394 * 7920 * 10-9
Mугл = 600000 * 235 * 7920 * 10-9
Атмосфйераға бөлінетін зиянды заттар әсерінен қоршаған ортаға келген залал
У1 = А * У01 * М1 (теңге/жыл) У
Мұндағы, А = 240 – коэффициент
У1 = 383 * 0,025 * 106,36 = 1018,4
У1 = 383 * 0,1176 * 2,8116 = 126,6
У1 = 383 * 0,002 * 44640 = 34194,2
У1 = 383 * 0,002 * 1116,7 = 855,4
Фактілі қосынды залал:
(М1 / МШК1)а1 = (100,36 / 0,06)1,3 = 16719
(М2/МШК10)а2 = (2,8116 / 0,04)1,3 = 251,7
(М3/МШК10)а3 = (44640 /3)0,9 = 5693,1
(М4/МШК10)а4 = (1116,7 / 3)0,9 = 205,9
КОП = 22870
Кәсіпорын ІІ категорияға жатады К=0,2
Келтірілген залал үшін төлем келесідей құрайды:
У = УФ * 0,2 = 36194,6 * 0,2
Қорытынды:
Осы бөлімде ГФҚ қондырғыдан бөлінетін зиянды заттардың шекті концентрацияларын
СмNO = 5.8 мг/м3
CmNO2 = 0.31 мг/м3
CmCO = 40.75 мг/м3
Cmугл = 1,02 мг/м3
МШК асып түседі
Түзілетін газдарды утилизациялау бойынша шаралар қарастыру қажет. Ол үшін
Уф = 36194,6 тенге/жыл
Келтірілген залалға төлем
У = 7238,92 тенге / жыл
Уф = ∑(Уi) = 36194.6 мың теңге / жыл
б) келтірілген шығынға төленетін ақы. Келтірілген залал үшін төленетін
У = Уф * К
Мұндағы; К – келтірілген залас қосындысының фактілі мөлшерінің уақыттық
К = 0,25 – І категория (105≤ КҚК