Жоспар
Кіріспе .......................................................................................................................3
І тарау. Азия-Тынық мұхиты аумағындағы мемлекенттердің саяси экономикалық дамуы.............................................................................................7
1.1 Азия-Тынық мұхиты аумағындағы мемлекеттердің саяси экономикалық дамуының бағыттары................................................................................................
1.2 Азия Тынық мұхиты аймағындағы тұрақтылық пен қауіпсіздікті сақтау
ІІ тарау. Қазақстан Азия-Тынық мұхиты аймағындағы мемлекеттермен қарым-қатынастары..............................................................................................27
Қазақстан Республикасы мен Жапония мемлектетері арасындағы байланыстар.........................................................................................................27
Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы қарым-қатынастары................ 34
ҚХР мен Қазақстанның арасындағы қарым-қатынастар..............................40
Қорытынды.............................................................................................................53
Сілтемелер тімізі....................................................................................................55
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ......................................................................57
Кіріспе
Диплом жұмысының өзектілігі.
Тәуелсіз Қазақстан өзінің сыртқы саясатында көп векторлы бағытты таңдады.
Тиімді стратегиялық жағдайы, елеулі экономикалық әлеуметі және саяси салмағы
Аймақта болып жатқан оқиғалардың даму үрдісі бұл жердегі күшейіп
Азия Тынық мұхиты аймағы үдемелі экономикалық процестер дамыған сауда-экономикалық
Азия Тынық мұхиты аймағы саяси және экономикалық мүдделерінің жақындасу
Мемлекеттілігі қалыптасу кезеңінде аймақтың көпшілік мемлекеттері ішкі дамуды жеделдетуге
Қазақстан аймақтың Қытай, Жапония, Оңтүстік Корея, Сингапур, Малайзия, Индонезия
Мыңжылдық көршіміз айдаһар елі Қытаймен қарым-қатынас тәуелсіздіктен кейінгі жылдары
Жаңа индустриялдық елдер саналатын Сингапур, Малайзия, Оңтүстік Корея сынды
Жапония аймақтағы бірден-бір жоғары дамыған капиталистік мемлекетті өзінің тұрмыс
Қазақстан Азия Тынық мұхиты аймағындағы бірқатар интеграциялық құрылымдармен атап
Диплом жұмысының мақсаты мен міндеттері.
Диплом жұмысының негізгі мақсаты. Қазақстан мен Азия Тынық мұхиты
Бұны негізге ала отырып төмендегі міндеттер қойылады:
-Азия Тынық мұхиты аумағындағы мемлекеттердің саяси –экономикалық даму дәрежелеріне
-Экономикалық дамудағы бағыттарды нақтылау.
-Қазақстан мен аймақтағы халықаралық ұйымдар байланысын айқандау.
-Қазақстан мен Азия Тынық мұхиты аралығындағы қарым-қатынастарды талдау.
-Қазақстан Республикасы мен Жапония аасындағы қатынасы тұжырымдау.
-Қазақстан Республикасы мен Оңтүстік Корея мемлекеті арасындағы қарқынды байланыс
-Қазақстан мен Қытай сынды аыптың әр саладағы және ШЫҰ-дағы
-Қазақстан мен Азия Тынық мұхиты аймағындағы мемлекеттері мен сыртқы
Диплом жұмысының хронологиялық шеңбері. Жалпы алғанда Қазақстанның тәуелсіздік алған
Диплом жұмысының тарихнамасы.
Қазақстанның Азия Тынық мұхиты аймағындағы сыртқы саясаты аз зерттелген
Қазақстанның экс сыртқы істер министрі қазіргі уақыттағы ҚР Парламентінің
Бұл тақырыпта тәуелсіздік жылдары елімізде шыққан бұқаралық ақпарат құралдарында
І Тарау. Азия Тынық мұхиты аумағындағы мемлекеттердің саяси-экономикалық дамуы
1.1 Азия Тынық мұхиты аумағындағы мемлекеттердің саяси –экономикалық бағдарлары
Азия Тынық мұхиты аумағы қазіргі заманда үдемелі экономикалық процестер
Егер Азиялық жаңғырудың ерекшелігін қысқаша қорытып айтатын болсақ, онда
Оңтүстік Шығыс Азия елдері қауымдасчтығының қызметі (АСЕАН) аймақтағы интеграцяиның
Бұл міндет аймақ халықтары тұрмысының айрықша төмен деңгейімен байланысты
Азия Тынық мұхиты аумағы барлық әлемдік діндердің индуизмнің, конфуциандықтың,
Оңтүстік Шығыс Азия елдерінің этникалық мәдени, діни әралуандылығын және
Ауыр қаржылық дағдарысты және одан кейін де болған экономикалық
Азиялық мемлекет болып табылатын және бай табиғи ресурстары бар
Аймақтың бұл қаралы тарихы сонау екінші дүниежүзілік соғыс жыладырнан
Жапония аймақтағы жалғыз отарлауға ұшырамаған тәуелсіз қуатты капиталистік ел.
Жапония жоғары сауаттылық елі, мұнда балаларды оқыту мен тәрбиелеу
Жапонияның экономикасы 50 жылдардан бастап ширек ғасыр бойы дерлік
Жапонияның өнеркәсібі алғашында негізінен эволюциялық жолмен дамыды. Энергетика, металлургия,
70-80 жылдары өнеркәсіпте революциялық даму басым бола бастады. Енді
Жапонияда білім берудің кәсіби мамандықтың жоғаыр деңгейі, еңбексүйгіштік, еңбекшілерлің
Жапонияда өзен көлігімен құбырдан басқа көліктің барлық түрлері дамыған.
Жапонияның халықаралық –экономикалық байланыстарға ерекше тартылуы оның шаруашылығының өте
Азия Тынық мұхиты аймағындағы ең ірі ел Қытай. Халық
Қытай Азия Тынық мұхиты аймағындағы қуатты алып елдердіңи көшбастаушыларының
Қытай экономикасында ауыл шаруашылығы да басты орын алады, бұл
Сонымен қатар «жаңа индустриялық елдер» Малайзия, Сингапур,
Корея қазіргі таңда микроэлектротехника, хмия, энергетика, автомобиль, жеңіл өнеркәсіп
Сингапур қала мемлекет ХХ ғасырдың 60 жылдарының соңында Англиядан
Аймақтық әлеуетті елдерінің бірі Малайзия. Малайзияның да тағдыры
Азия Тынық мұхиты аймағы біртұтас интеграциялық процесті де бастап
Аймақтың болашағы, перспективасы мен даму тенденциясы зор. Аймақ елдері
Аймақ елдері 80 жылдары қарқынды даму процесіне көшіп, көш
1.2 Азия-Тынгық мұхиты аймағындағы халықаралық
ұйымдар
Кең-байтақ Азия –Тынық мұхиты аймағындағы интеграциялық процесс пен өзара
Шанхай ынтымақтастық ұйымы негізгі 2001 жылғы маусымның 15-інде тұрақты
ШЫҰ-на Біріккен Ұлттар ұйымы қауіпсіздік кеңесінің Қытай және Ресей
ШЫҰ ауқымында оған мүше мемлектетердің бірлесіп жасалатын іс-қимылдары әскери-
Бұл нақтырақ айтқанда Шанхай ұйымына мүше елдердің жарғысында атап
Әрбір сарапшылар: «Қырғыз бен өзбек басшыларының АҚШ-тай алып елге
АҚШ ШЫҰ-ның гүлденуі мен көркеюіне алаңдап отырғаны белгілі. Өйткені
Көптеген сарапшылар, «Шанхай ынтымақтастық ұйымы-Қытайдың Орта Азияға дендей енуіне
Шанхай ұйымының дәл қазір әскери-саяси одаққа айналуы мүмкін емес.
Ал саясаттанушы Камал Бурхановтың пікірі мүлдем басқа: «Шанхай ұйымының
Әйтсе де Ресей саясаттанушылары мына бір болжамдарды айтуға әуес:
Ал ең басты мәселе Шанхай ұйымында Астананың ұстанған позициясын
2006 жылы ШЫҰ үшін айрықша жыл. Біздің мемлекеттеріміз ұйымның
ШЫҰ аясындағы сындарлы ынтымақтастықтың басты жаһандық бейбіт құрылыс ісіне
ШЫҰ кеңістігінде қауіпсіздік пен бейбітшілікті, хәм тұрақтылықты қамтамасыз ету
Қазақстан банкке мүшелікке 1994 жылы 19 қаңтарда қабылданды. Қазақстандағы
Министрлер кеңесін өзінің алғы сөзімен Қазақстан Республикасының президенті Нұрсұлтан
Министрлер кеңесінің ашылуы барысында Қазақстандық сыртқы саясат ведомсвтосының басшысы
Мемлекет басшысы Орталық Азия елдерінің экономикасы үшін БҰҰ арнайы
Өзінің алғы сөзінде Қазақстанның сыртқы істер министрі – АТМ
Бұл ұйымның негізгі мақсаты Азия Тынық мұхиты аймағындағы интеграциялық
АСЕАН-ды құрушы мемлекеттер Индонезия, Майлайзия, Сингапур, Тайланд және Филиппин.
АСЕАН-ның ішінде аймақ аралық форум 1994 жылы құрылды. Кездесу
Ұстанымдардың сындарлылығы қауымдастыққа қатысушыларға аймақ ішілік жанжалдарды болдырмауға тиісті
ІІ-тарау. Қазақстанның Азия-Тынық мұхиты аймағындағы мемлекеттермен қарым қатынастары
2.1 Қазақстан Республикасы мен Жапония мемлекеттері арасындағы байланыстар
Қазақстан Жапониямен қарым-қатынастың стратегиялық сипаты бар деген пікірді ұстанады.
Тараптар нарықтық экономикаға балама жоқ, бұл жол Қазақстан Республикасының
БҰҰ – қауіпсіздік кеңесінің ықтимал тұрақты мүшесі ретінде Жапонияны
1997 жылғы шілдеде болған болашақ Премер-министр К.Обути бастаған өкілетті
Жапония Премер-Министрі Р.Хасиматоның 1997 жылғы сөзіндегі «Еуразиялық дипломатия» тұжырымдамасында
Күншығыс елі өздерінде «Жібек жолы мемлекеттері» терминін енгізіп, аймақтың
1999 жылғы 5-8 желтоқсанда Н.Назарбаев сапарлап келді. Оның нәтижесі
Біздің елдеріміздің арасындағы экономикалық ынтымақтастық сауда, заем және экономикалық
1998 жылғы 24 желтоқсанда Токиода Астанадағы халықаралық әуежайды қайта
Арал ауданында да геофизикалық жұмыстар жүргізу жоспарланып отыр. Осы
Токио Азия құрлығындағы қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін едеәуір күш
Біз орталық Азия бағытындағы дипломатиялық қарым қатынасты жандандыру түспек
ҚР сыртқы істер министрі Қасымжомарт Тоқаев София қаласында Жапония
Тараптар Украйна мен Ауғанстандағы қазіргі ахуал туралы, сондай-ақ, 2004
2.2 Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы қарым-қатынастар
1992 жылғы 28 қаңтарда Қазақстан мен Корея Республикасы арасында
1994 жылғы шілдеде министрдің бірінші орынбасары бастаған ҚР сыртқы
Екі мемлекеттің сыртқы саяси ведомсволары арасындағы ынтымақтастық туралы хаттамаға
Декларацияда тең құқылықты, аумақтық тұтастық пен саяси тәуелсіздікті құрмет
«Екі мемлекет те ұлттық азшылықтардың құқықтарының кепілдіктері әлемдік қоғамдастықтағы
Корея Республикасы қазақстандық басшылықтың экономикалық саясатын қолдайтындығы туралы мәлімдеді.
Экономикалық байланыстар Қазақстан-Корей қарым-қатынасында негізгі орын алады. Сеул Қазақстанды
«Самсунг» тобы түсті металургияның бірнеше кәсіпорындарын басқаруға алады. «Эл
1996 жылғы наурызда Инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы
Оңтүстік Корея экономикасын сауықтыру бағдарламасына сәйкес ірі бизнес-конглометтарды қайта
Егер Корея Республикасы үшін минералдық-шикізат ресурстарының болмауы және осындай
Халықаралық саясат саласында ҚР мен Корея Республикасы халықаралық ұйымдарда
Қазақстан Оңтүстік Корея ынтымақтастығын сипаты осы салада қазақстандық сыртқы
ҚР мен Корея Халық Демократиялық Республикасы арасындағы дипломатиялық қатынастар
1995 жылғы ақпанда КХДР Сыртқы істер министрі басқарма бастығы,
1996 жылдың аяғында министрдің орынбасары бастаған Қазақстан сыртқы істер
Екі жақты қатынастардың шарттық-құқықтық базасына қатысты айтатын болсақ екі
Сауда – экономикалық ынтымақтастық туралы келісім: Сауда өкілдігін ашу
Мәдениет саласындағы байланыс даму үстінде. Алматыда КХДР күндері өтті,
Оңтүстік Корея Қазақстанның энергетикалық қорын игеруге атсалысудан мүдделі. Бұл
«Корея энергетикалық ресурстардың 97%-ын шетелдерден импорттайды және табиғи ресурстарға
Экономика саласында екі елдің қарым қатынасы біршама қарқынды дамы
2.3 Қазақстан мен Қытай Халық Республикасы арасындағы қарым-қатынастар
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан басшылығының алдында Қытай сияқты ірі
Көршілес державалар арасындағы ресми текетрес М.Горбачевтың 1989 жылғы мамырдағы
КСРО мен ҚХР арасындағы шиеленісті бәсеңдетуге Н.Назарбаевтың қосқан үлесін
Сондықтан саяси қайраткер және Қазақстанның басшысы ретінде Н.Назарбаевтың тұлғасы
Қазақстан біздің жас мемлекетіміздің қауіпсіздігінің сенімді кепілі ретінде Қытаймен
Қытай басшылығына қатысты айтсақ, оның тарапынан екі елдің арасындағы
Іс жүзінде Қазақстанға көңіл бөлу саяси қатынаспен шектелмейді. Пекинде
Қытайда іс жүзінде әлемнің барлық ірі компанияларының кәсіпорындары орналасқан.
1992 жылы қаңтар айында Қазақстан мен Қытай дипломатиялық қарым-қатынас
С. Терещенко ҚХР-ға ресми сапармен келді. Келіссөздер нәтижесінде Пекинде
- Сауда- экономикалық және ғылыми –техникалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық
-қызмет бабындағы істер бойынша сапарға жүретін барлық түрдегі паспорттардың
-мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін ашу туралы келісім («Қорғас»
1992 жылы сыртқы істер министрлері өзара сапарлар алмасты. Тиісті
Жоғары саяси деңгейдегі алғашқы байланыстар сөз жоқ, сауда –экономикалық
Тараптар барлық даулы мәселелер бйбіт жолдармен шешілетінін, екінші
Өзара қабылдауға болатын әділетті және ұтымды шешім үшін
Қазақстанның сепаратизмді және діни фундаментализмді қабылдамайтыны туралы, сондай-ақ Тайвань
Сонымен бірге Президент Лобнарда жалғасып жатқан ядролық жарылыстар қазқастан
ҚХР мемлекеттік Кеңесінің Премьері Ли Пэн 1994 жылғы сәуірде
Алматыда болған келіссөздерінің нәтижесінде Н. Назарбаев пен Ли Пэн
Сол жылы «Шығыс Түркістанды азат ету майданы» деп аталатын
Осындай саяси жағдайда жоғары деңгейде кезекті Қазақстан –Қытай
Өз кезегіндегі жауап тәртібімен Қытай басшылығы Қазақстанның ішкі істеріне
1996 жылғы 4-6 шілдеде Қазақстан –Қытайға қатынасында тұңғыш
Цзянь Цзэмин қазақстан қауіпсіздігінің кепілдіктері туралы қытай үкіметінің мәлімдемесін
Жоғары деңгейдегі жиі кездесулер ынтымақтастықты дамытудағы екі жақты мүдделілікті
Цзян Цзэннің (1996 ж шілде) және Ли Пэннің
1997 жылғы 24 қыркүйекте шекара процесін түпкілікті деммитациялауды аяқтаған.
Шекараны деммитациялауға қатысты жұмыста Қазақстанның үкіметі дедегациясы ҚР
Ережелерін басшылыққа алды, оған 1993 жылы Н. Назарбаев пен
Қазақстан Коммунистік Партиясы Орталық комитетінің халықаралық бөлімінің жоғары деңгейіндегі
Шекараны деммитациялау туралы келісім Қазақстандық дипломатияның елеулі табысы болып
2000 жылы шілдеде Қытай Төрағасының орынбасары Ху Цзинтао Қазақстанға
Екі жақты қарым-қатынастардағы шетін тақырып- Қытайда 1,5 миллионға жуық
Ондай саяси да практикалық да, қажеттілік те жоқ. Әңгіме
Жоғары деңгейде өткен келіссөздер барысында осындай көзқарас басшылыққа алынады.
Трансшекаралық өзендермен су айдындарының су ресурстарын ұтымды пайдаланудың проблемасы
1997 жылы Қазақстан, Қырғызстан және Ресей рансшекаралық өзендердің мәселелері
Трансшекаралық өзендердің мәселесі Қазақстан мен Қытай басшылары жарасында жоғары
1999 жылғы наурызда Н. Назарбаев Цзян Узэлинге жеке жолдау
Сонымен Қазақстанның табанды күш- жігерінің нәтижесінде келіссөздер процесі дегенмен
2000 жылғы мамырда Пекинде консультациядың үшінші раунды өтті. Қытай
Тараптар трансшекаралық өзендерге қатысты сарапшылардың бірлескен Қазақстан қытай жұмыс
1990 жылдардың ортасынан бастап екі ел арасындағы сауда –саттықтың
Екі елдің ұзақ мерзімді мүдделеріне және олардың экономикалық дамуының
1999 жығы 23-27 қарашада Президент Н. Назарбаевтың қытайға ресми
Келіссөздер барысында шекаралық мәселелерді реттеудегі екі елдің арасындағы жетістік
Н. Назарбаев пен Цзян Цзэмин трансшекаралық өзендерді бірлесіп пайдалану
Мұнай- газ сияқты мағызды саладағы ынтымақтастық сөз жоқ қазақстан
Қазақстан қытай өзара тату ынтымақтастық көршілік, достық қарым-қатынастарды мықтап
Қорытынды
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін егеменді ел ретінде өзінің сыртқы
Азия-Тынық мұхиты аймағы қым-қуыт әлем Аймақта дамыған ел де,
Аймақ елдері екінші дүниежүзілік соғыстан кейін өз егемендіктерін ала
1997 жылғы азиялық қаржылық дағдарыс Азия-Тынық мұхиты елдерінің (АТА)
Аймақтағы ірі интеграциялық құрылымдар АСЕАН, Азия даму банкі, АТЕС,
Қазақстан –Азия-Тынық мұхиты аймағы арасындағы орнығу мен жандану кезеңі
Қазақ жастары қытай-жапония, малайзия, Сингапур сынды сынды елдерде білім
Қазақстан -Азия-тынық мұхиты аймағы қарым-қатынасы ұзақ кезеңге созылатын,
Сілтемелер тізімі
Тихоокеанское сообщество планы и перспективы (Под.ред И. Иванова, И.
Назарбаев Н.А. Стратегия развития Республики Казахстан как суверенного государства.
Токаев К.К. Под.стягам независимости-А. 1997. 467 с.
Токаев К.К. Внешняя политика Казахстана в условиях глобализаций. –Алматы
Н. Назарбаев Н.А. Критическое десятилетия А. 2003. 240 с.
Абдулпатаев С.И. Первые шаги Казахстанской дипломатии. Мысль- 1995 №60.
Қоғам және Дәуір. Ғылыми –сараптамалық журнал. Алматы. №4 (16)
Қазақстан жедел экономикалық әлеуметтік саяси даму жолында. Президент Н.Ә.
К.К. Тоқаев тәуелсіздік астында Қазақстанның сыртқы саясаты туралы
Медеубаева Н. Орта Азия елдері ХХІ ғасырдың басындағы жаһандық
Сұлтанов Б.К. Музаппарова Л.М. Паштика Интересы мировых держав в
Тасболатов А. Ынтымақтастыққа шешейік көп/ мәтін Шанхай ынтымақтастық елдері
Назарбаев Н.А. В сердце Евразии. Алматы Атамұра 2005 ж.
Назарбаев Н.А. Қазақстандық жол. Қарағанды 2006. 372 стр.
Н. Назарбаев Ғасырлар тоғысында. Алматы Атамұра 2003. 256 б.
Назарбаев Н.А. Ішкі және сыртқы саясаттың 2004 жылға арналған
Назарбаев Н.А. Тәуелсіздік белестері. Алматы Атамұра. 2003-312 б.
Назарбаев Н.А. Эпицентр мира., Алматы Атамұра 2003-256 с.
Қазақстан тәуелсіздік жылдарында. Пед. Бас Б.Т. Сұлтанов. Алматы 2003
Назарбаев Н.А. Жүз жылға татитын он жыл. Алматы Атамұра
Айболатұлы Б. Шанхай рухы тартымды (Мәтін) Айқын -2008 20
Қалымбайұлы Е. Сыртқы саясатымыз салиқалы. Айқын -2008.-30 қаңтар
М. Тәкин. Сындарлы сыртқы саясасаттың серпіні (мәтін). Егемен Қазақстан
Ермекбаев Н. Азиядағы сенім шаралары идеядан нақты іске дейін
Сарманов А. Сыртқы саясатқа 15 жыл. (Мәтін). Айқын 2007-30
Қыдырбеков Ә. Янцзы өзенінің сағасындағы Қазақстан-Қытай ынтымақтастығы (Мәтін). Дипломатия
Жақыпбай Д. Орталық Азиядағы Қазақ-Қытай мемлекетаралық су қатынастарының мәселелері.
Стюань Е. Дипломатиялық қатынас орнағанына 15 жыл (мәтін) Қазақстан
Елбасының Бейжиңге сапары. (мәтін) «Дала мен қала» 2006. 22
Сәпиев О. Дипломатиялық қызмет: әрі көрнекті, әрі қиын іс.
Әдебиеттер тізімі
Назарбаев Н.А. Стратегия развития Республики Казахстан как суверенного
государства. Алматы Дәкір 1992. 56 с.
Қазақстан жедел экономикалық әлеуметтік саяси даму жолында. Президент Н.Ә.
Назарбаев Н.А. В сердце Евразии. Алматы Атамұра 2005 ж.
Назарбаев Н.А. Қазақстандық жол. Қарағанды 2006. 372 стр.
Н. Назарбаев Ғасырлар тоғысында. Алматы Атамұра 2003. 256 б.
Назарбаев Н.А. Ішкі және сыртқы саясаттың 2004 жылға арналған
бағыттары. Президенттің Қазақстан халқына жолдауы. 2003 ж. 4 сәуір.
Назарбаев Н.А. Тәуелсіздік белестері. Алматы Атамұра. 2003-312 б.
Назарбаев Н.А. Эпицентр мира., Алматы Атамұра 2003-256 с.
Назарбаев Н.А. Жүз жылға татитын он жыл. Алматы Атамұра
Н. Назарбаев Н.А. Критическое десятилетия А. 2003. 240 с.
Тихоокеанское сообщество планы и перспективы (Под.ред И. Иванова, И.
Токаев К.К. Под.стягам независимости-А. 1997. 467 с.
Токаев К.К. Внешняя политика Казахстана в условиях глобализаций. –Алматы
Абдулпатаев С.И. Первые шаги Казахстанской дипломатии. Мысль- 1995 №60.
Қоғам және Дәуір. Ғылыми –сараптамалық журнал. Алматы. №4 (16)
К.К. Тоқаев тәуелсіздік астында Қазақстанның сыртқы саясаты туралы
Медеубаева Н. Орта Азия елдері ХХІ ғасырдың басындағы жаһандық
Сұлтанов Б.К. Музаппарова Л.М. Паштика Интересы мировых держав в
Тасболатов А. Ынтымақтастыққа шешейік көп/ мәтін Шанхай ынтымақтастық елдері
Қазақстан тәуелсіздік жылдарында. Пед. Бас Б.Т. Сұлтанов. Алматы 2003
Айболатұлы Б. Шанхай рухы тартымды (Мәтін) Айқын -2008 20
Қалымбайұлы Е. Сыртқы саясатымыз салиқалы. Айқын -2008.-30 қаңтар
М. Тәжин. Сындарлы сыртқы саясасаттың серпіні (мәтін). Егемен Қазақстан
Ермекбаев Н. Азиядағы сенім шаралары идеядан нақты іске дейін
Сарманов А. Сыртқы саясатқа 15 жыл. (Мәтін). Айқын 2007-30
Қыдырбеков Ә. Янцзы өзенінің сағасындағы Қазақстан-Қытай ынтымақтастығы (Мәтін). Дипломатия
Жақыпбай Д. Орталық Азиядағы Қазақ-Қытай мемлекетаралық су қатынастарының мәселелері.
Стюань Е. Дипломатиялық қатынас орнағанына 15 жыл (мәтін) Қазақстан
Елбасының Бейжиңге сапары. (мәтін) «Дала мен қала» 2006. 22
Сәпиев О. Дипломатиялық қызмет: әрі көрнекті, әрі қиын іс.
6