КIРIСПЕ ...................................................................................................................3
I ИНВЕСТИЦИЯНЫҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ РӨЛI .........................................5
Инвестицияның мән-мағынасы, түрлері және қайнар көздері .........5
Инвестициялық саясатты тиімді жүргізудің экономикалық маңыздылығы ........................................................................................8
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ
КЛИМАТЫ ..........................................................................................................14
Елiмiздiң инвестициялық жағдайы, мәселелерi және шешу
жолдары .......................................................................................................14
Шетелдік инвестициялар, оларды тиімді пайдалану саясаты (мұнай өнеркәсібі
ҚОРЫТЫНДЫ ......................................................................................................25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР .......................................................................26
КIРIСПЕ
“Қазақстан өз азаматтары үшiн өмiр сүрудiң жоғары стандартын
Тарихта қандай мемлекет болмасын бүгінгі таңда халықаралық инвестициялық
“Қазақстан өз азаматтары үшiн өмiр сүрудiң жоғары стандартын
Осындай бәсекеге қабiлеттi ұлттық тұрақты экономиканы қалыптастырудың негiзi
Сондықтан мен курстық жұмысымның тақырыбын бүгiнгi таңда елiмiз
Қазақстан Республикасының инновациялық мәселелерге қызығуы XXI ғасырдың әлеуметтiк
Осылайша мен, курстық жұмысты орындау барысында алдыма келесiдей
Инвестицияның экономикалық мәнiн және оның экономиканың тиiмдi дамуындағы
Инвестициялық саясаттың iске асу заңдылықтарын және оған әсер
Осы инвестициялық саясатты iске асырудағы корпорациялырдың инвестициялық iс-әрекетiнiң
Шетелдік инвестицияларды ұлттық экономикада тиімді пайдалануды қамтамасыз ету
Қазақстандағы қазіргі инвестициялық жағдайдың мәселелері мен даму барысына
Елiмiздiң мұнай және газ саласы бойынша қызмет етiп
I ИНВЕСТИЦИЯНЫҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ РӨЛI
1.1 Инвестицияның мән-мағынасы, түрлері және қайнар көздері
Инвестиция дегенiмiз табыс табу мақсатында кәсiпкерлiк қызметке салынған
Инвестицияның экономиканың тиімді және тұрақты дамуындағы маңыздылығы жоғары.
Жалпы коммерциялық практикада инвестицияның келесi үш түрiн көрсетуге
Физикалық активтегi инвестициялар;
Ақшалай активтегi инвестициялар;
Материалдық емес активтегi инвестициялар.
Бағалы қағаздар арқылы жүргiзiлетiн инвестицияларды портфельдi инвестициялар деп
Ал физикалық активтегi инвестициялар нақты инвестициялар болып табылады.
Сыртқы инвестициялар тiкелей және портфельдi болып бөлiнедi. Тiкелей
Инвестициялар сондай-ақ пассивтi және активтi инвестициялар болып бөлiнедi:
Пассивтi инвестициялар - кәсiпорынның ескiрген құрылғыларын жаңарту және
Активтi инвестициялар – кәсiпорынның бәсеке қабiлеттiлiгiн, технологиялық деңгейін,
Инвестициялық жобалау – бұл техникалық комплекстегi документтердi талдау,
Инвестиция объектiлерi болып жаңа инновациялық өнiм немесе
Инвестиция – экономикалық стратегияның маңызды элементі. Өйткені қазіргі
Жалпы экономикада инвестиция қалыптасуының негізгі қайнар көздеріне келесі
Экономикадағы бос қаражаттар;
Ұлттық банк немесе екінші деңгейдегі банктердің шығарған қарыз
Кәсіпорындардың акция шығару арқылы қаржы тартуы;
Мемлекеттен арнайы берілетін немесе жеңілдікті инвестициялар;
Халықтың әр түрлі салымдары;
Банктердің ұзақ мерзімді несиелері;
Шетелдік инвестициялар.
Тікелей шетел инвестициялары қазіргі уақытта жаһанданып жатқан экономиканың
Әлемде салымдарының көлемі бойынша ең ірі 100 трансұлттық
Соңғы 10-20 жылда шетелдік инвестициялардың басым бөлігі қазіргі
1.2 Инвестициялық саясатты тиімді жүргізудің экономикалық маңыздылығы
Инвестициялық саясат және инвестициялық жоба ұғымдапы тікелей байланысты:
Бiрiншi – белгiлi бiр нәтижелерге жету мақсатында және
Екiншi – қандай да бiр қызметтi iске асыруға
Жобаны әзiрлеудiң және iске асырудың кезеңдерi:
Инвестициялық ойды қалыптастыру;
Инвестициялық мүмкiншiлiктердi зерттеу мен талдау;
Құрылыстың, реконструкцияның, объектiнiң техникалық қайта жабдықталуының техника-экономикалық негiздемесi;
Келiсiм-шарт документтерiн дайындау;
Жобалық документтердi дайындау;
Құрылыстық-монтаждық жұмыстар;
Объектiнi эксплуатациялау, экономикалық көрсеткiштерге талдау жүргiзу.
Инвестициялық ойды қалыптастыру келесi жағдайларды қарастырады:
Ойды таңдау және алдын-ала дәлелдеу;
Техникалық шешiмнiң инновациялық, патенттiк және экологиялық талдауы (
Сертификациялық қажеттiлiктердiң орындалуын мiндеттi түрде тексеру;
Инвестициялық идеяның ұлттық, аймақтық және салалық басымдықтарын алдын-ала
Жобаны iске асыруға мүмкiншiлiгi бар кәсiпорынды, ұйымды алдын-ала
Реципиенттiң ақпараттық меморандумын дайындау.
Әлемдік тәжірибеде кәсіпорынның дамуының негізін бизнес-жоспар құрап және
Экономикада жобалардың екі түрі болады:
Тактикалық;
Стратегиялық;
Тактикалық жобалар әдетте шығарылған өнім көлемінің өзгеруімен, өнім
Стратегиялық жобалар – меншік нысанының өзгеруін немесе өндірістің
Жалпы инвестициялық саясатты іске асырғанда жобалар жобалық кезеңдер
Жобаны формулировкалау. Бұл кезеңде кәсіпорынның ағымдағы жағдайы және
Жобаны дайындау. Бұл кезеңде нақты шешім қабылдау үшін
Жобаны экспертизиялау. Жобаны іске асырудан бұрынғы оны
Жобаны іске асыру. Бұл кезең бизнес-ойдың нақты дамып,
Иинестициялық жобаның нәтижесін бағағалау. Бұл кезең инвестициялық жобаның
Инвестициялық саясатта жобалардың түрлері олардың қандай мақсаттарға байланысты
Ескірген өндірісті немесе құрал-жабдықтарды жаңартуға бағытталған инвестициялық жобалар.
Өндірістік технологияны немесе құрылғыларды ауыстыру, яғни ағымдағы өндірістік
Өндірісті кеңейту немесе қызмет көрсету рыногын кеңейтуге байланысты
Жаңа өнім шығаруға немесе қызмет көрсетуге байланысты
Экологиялық сипаттағы жобалар. Инвестициялық жобалауда экологиялық талдау маңызды
Инвестициялық саясатты құра бастау мен оны iске асыру
Инвестициялауға дейiнгi кезең – алдын ала зерттеулер мен
Инвестициялық кезең – нақты түрде өндiрiске немесе қызмет
Өндiрiстiк кезең – кәсiпорынның шаруашылық қызметiнiң ұдайы өндiрiс
Осы кезеңдердiң әрқайсысының периодтары мен жекелеген мақсаттары бар.
Инвестиция объектiлерi болып жаңа инновациялық өнiм немесе
Сурет-1 – Инвестициялық саясаттың жүзеге асу кезеңдерi
Сондықтан да инвестициялық саясаттың негiзгi мақсаты болып ғылыми-техникалық
Елбасымыз атап көрсеткенiндей “мемлекетiмiз әлем таныған, алдыңғы қатарлы
Қ.Р-ның Статистика агенттiгi көрсеткендей, негiзгi капиталды инвестициялау негiзiнен
Инвестициялық стратегия ұзақ мерзiмдi кезеңдегi жоспарланған инвестициялардың және
Қарастырылып отырған шараларды экономикалық, ғылыми-техникалық, экологиялық және әлеуметтiк
Шетелдік капитал салымдарынан түсiп отыратын ұсыныстарды тиiмдi инвестициялау;
Пайдалы емес жобаларды iске асырғанда ақша ресурстарын тиiмдi
Шетелдік инвестицияның тиiмдiлiгiн арттыруда мемлекеттiк қолдауларды қажет ету;
Шетел инвесторларыннан несие және қарыз алуда белгiлi бiр
Инвестициялық тәуекелдiлiктердi минималдауды қамтамасыз ету және инвестициялық ортадағы
Шетелдік инвестицияларды сақтандыру және коммерциялық тәуекелдiлiктерге кепiлдеме берiлу
Талданған инвестициялық саясаттың жағдайын сипаттағанда инвестициялық жобаның техника-экономикалық
Талданған инвестициялық саясаттың жағдайын сипаттағанда инвестициялық жобаның техника-экономикалық
Инвестициялық саясаттың негiздемесiн талдағанда келесi iшкi және сыртқы
өндiрiлетiн өнiмнiң көлемiн, номенклатурасын және сапасын талдау;
мерзiм бойынша инвестиция негiзiнде iске қосылатын өндiрiстiң жалпы
ағымдағы эксплуатациялық шығындар;
ақысы төленiп, әлi құрылмаған құрылғыларды қолдану тиiмдiлiгi мүмкiншiлiгiн
негiзгi және материалды емес активтердiң амортизациялық шегерiмдерiн ескеру;
корпорацияның есеп саясаты бойынша салық төлемдерiн минималдау шаралары.
Корпорация инвестициялық саясатты жүзеге асыру үшiн ең бiрiншi
Сурет-2 – Корпорацияның инвестициялық шешiм қабылдауындағы қарастыратын құралдар
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ КЛИМАТЫ
Елiмiздiң инвестициялық жағдайы, мәселелерi және шешу жолдары
Қазақстан Республикасының бүгiнгi әлемнiң экономикалық шаруашылығы күннен-күнге күрделене
Инвестициялық дағдарыс Қазақстанда Республикасында инвестициялық қызметтiң дереу тоқталуымен
Қазақстан Республикасының егемендігін алған жылдардан кейінгі жаппай өндірістік
Ал басқа шетелдерде шетелдік инвестицияларды тиімді пайдалану және
Соғыстан кейiнгi жылдары Оңтүстiк Корея елiнiң табиғи ресурстары
Осы тұрақсыздықты шешуде Корей Республикасы экономикалық реформаларды 1962
Шетел инвестицияларының басым көпшiлiгi алғашқы жылдары жеңiл өнеркәсiпке
Бұл несиелердiң басым бөлiгi отын-энергетикалық комплекс объектiлерiнiң, темiр
Капиталды салымдардың басым бөлiгi өңдеушi өнеркәсiпке және өндiрiстiк
Оңтүстiк Корея Республикасының экономиканы қайта құрудың 1-шi кезеңiнде
Қаржы Министрлiгi шетел инвестцияларына ешбiр қарсы болмады, егер
Шетел салымдары шектеу қойылған салаларға бағытталмауы керек (темiр
Шетел капиталы 50%-дық жарғылық қордан аспауы керек (егер
Шетел инвесторы елдегi салық жеңiлдiктерi туралы шараларға өздiгiнен
Шетел капиталдарының нақты ағылуы арнайы еркiн экономикалық аймақтардың
Кореяда 80-шi жылдары шетел инвестициялары түбiрлi өзгерiске ұшырады.
Мемлекетiмiз осы мәселеге тiкелей араласа бастады. Ол экономикаға
Бiрақ қазiргi уақытта шетелдiк инвестицияның басым көпшiлiгi елiмiздiң
Қ.Р-ның Статистика агенттiгi көрсеткендей, негiзгi капиталды инвестициялау негiзiнен
Сурет-3 – Елiмiзге келiп жатқан шетел инвестициясының құрылымы
Бүгiнгi таңда Қазақстан экономикасының дамуы негiзiнен инвестицияның көп
Осы аталған iшкi инвестицияларды дамытудың бiрден-бiр көзi жағдайы
Осылардың iшiнде әсiресе негiзгi капиталды инвестициялауда әр түрлi
Қазақстан экономикасына қазiргi келiп жатқан көптеген шетел инвестициялары
Олардан тартылған инвестициялардың дерлiк бөлiгi өндiрiстiң шикiзат, яғни
Осы аталған жағдайларды ескере отырып, елiмiздiң отандық мұнай
Корпорация қаржылары мен активтерiн дамыту және тиiмдi пайдалану;
Корпорацияға инвестиция тартудың тиiмдi көлемiн және оның қажет
Тартылған инвестицияларды өндiрiстiң өңдеушi саласын дамытуға немесе өнеркәсiп
Инвестиция тартудың әр түрлi жолдарының (несие, лизинг, тiкелей,
Инвестициялық тәуекелдiлiктерiн барынша азайту немесе сақтандыру;
Негiзгi капиталды инвестициялауға баса назар аудару, әсiресе мұнай-химия
Мұнай саласында инновациялық жоғары технологияларды пайдалануды дамыту және
Мұнай және газ саласында қызмет ететiн отандық және
Корпорациялардың қаржы тарту мақсатындағы щығарған бағалы қағаздарының қор
Осы мұнай-химия және мұнай өiмдерiн шығаратын салаға мемлекеттiң
Сондай-ақ елiмiз көлемiнде және халықаралық деңгейде өз қызметiн
Анализ көрсеткенiндей, телекомуникация саласында басты табиғи монополия телекоммуникация
2004 жылы “Қазақтелеком” ААҚ Шығыс Қазақстан аймағындағы
Бұл торап қазiр 14 халықаралық автоматты станцияларды және
Жалпы Қазақстан Республикасы экономикасындағы инвестициялық қызметтiң даму көлемiн
Кесте 1
Елiмiздегi 2002-2005 жылдардағы жалпы инвестициялар
Көрсеткiштер, (млн) 2002 2003 2004 2005
Барлық инвестициялық активтер 512332 752645 1158148 1307249
Негiзгi капиталға инвестиция 369084 595663 943398 1099986
Капиталды жөндеулерге шығындар 21893 43013 85657 146264
Айналым активтерiне инвестиция 140147 153526 207067 202912
1-шi кестеден көрiп отырғанымыздай жалпы инвестициялар құрамында негiзгi
инвестициялардың негiзгi бөлiгi тау-кен өндiрiсiне, яғни шикiзат саласының
Кесте 2
Экономикалық қызметтер бойынша негiзгi капиталды инвестициялау көлемi
2002 2003 2004 2005
Негiзгi капиталға тартылға нбарлық инвестициялар 369084 595663 943398
Ауыл, орман шаруашылығы 2471 8179 11986 15972
Тау-кен өндiрiсi 155082 296828 417982 457010
Өңдеушi өнеркәсiп 44987 71607 104775 103421
Құрылыс 13661 21241 40738 50366
Қаржылық қызметтер 6508 9239 12249 9569
Осы мәселеге байланысты ендiгi жерде iшкi және сыртқы
2.2 Шетелдік инвестициялар, оларды тиімді пайдалану саясаты (мұнай
Елге келеген шетелдiк инвестициялардың үлсi жылдан –жылға артып
Ендi келесi 3-шi кестеден тiкелей шетел инвестицияларының өнеркәсiп
Кесте 3
2005 жыл бойынша тiкелей шетел инвестицияларының түсiмi
Экономикалық қызметтiң түрi Тiкелей шетел инвестицияларының үлесi
$ млн
$ млн
Барлығы 4418,5
Тау-кен өнеркәсiбi 3291,4 74,5 2848,65
Мұнай және газ өндiру 3287,8
Өңдеушi өнеркәсiп 301,1
Машина жасау саласы 136,6
Дегенмен, экономикадағы соңғы жылдары қалыптасқан өсу үрдiсi кейбiр
екен. Мұның өзi бұл саланың перспективасы болашақта жоғары
Ендi елiмiздегi негiзгi капиталды инвестициялаудағы мұнай және газ
Бұл кестеден көретiнiмiз елiмiздiң негiзгi секторы болып табылатын
Яғни, елiмiздiң iрi корпорациялары болып табылатын мұнай компаниялары
Кесте 4
Елiмiздiң мұнай саласын инвестициялаудың негiзгi капиталдағы үлесi
2000ж. 2002ж. 2003ж. 2004ж. 2005ж.
Барлық экономикадағы негiзгi капиталға инвестициялар, млн теңге. 264204
Мұнай саласына, млн теңге 86166 143359 275387 387952
Пайыз бойынша үлесi, % 32,6 38,8 46,2
Бүгiнде елiмiз экономикасы үшiн маңызды сала болып табылатын
Ендi осы жалпы инвестициядағы мұнай саласындағы өнеркәсiп пен
Сурет- 5 - Өнеркәсiп саласына тартылған инвестициядағы мұнай
5-шi суреттен көрiп отырғанымыздай елдегi өнеркәсiп саласына инвестициялардың
Сонымен, бүгiнгi таңда басты мәселенiң бiрi болып отырған,
Осы жұмыстарды қаржыландыру бюджеттен бөлiнген қаражаттардан құралатын, Даму
Қазiргi таңда тағы бiр маңызды мәселелер қатарына өнеркәсiпте
Сонымен бiрге, өнеркәсiптiң индустриялық деңгейiн көтеру үшiн:
өнеркәсiп салаларында фирмааралық кооперациялар құру;
әр түрлi дамыған елдердiң компанияларының стратегиялық альянстарына кiруге
ғылыми-өндiрiстiк ресурстарды шоғырландыру арқылы шағын ғылыми-техникалық кластерлер құру,
ҒЗТКЖ-ның әр түрлi субъектiлерi арасындағы қауымдастықты ұйымдастыру;
Тозығы жеткен құрал-жабдықтарды жаңарту үшiн несие жүйесiн және
Бүкiләлемдiк Сауда Ұйымына кiру үшiн өнеркәсiптiң жоспарын құру,
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келе, бүгiнгi таңда Қазақстан Республикасы экономикасының
Өз кезегiнде инвестиция дегенiмiз табыс табу мақсатында кәсiпкерлiк
Елiмiз дамуы үшiн бүгiнде ұлттық өндiрiске және өнеркәсiп
Бүгiнде Қазақстан экономикасы әлемдiк бәсекедегi орны айтарлықтай емес.
Қорытындылай келе, отандық өнеркәсiптi дамыту шараларына нарықтық тетiктердi
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Шарп У. Александр Г. Бейли Дж. Инвестиции –
Оспанов М.Т. Иностранный капитал и инвестиции. –
Хусанов Б.Д. Прямые иностранные инвестиции: глобальные и региональные
С.И. Шушкина «Инвестиционный проектирование» практические руководства по обоснованию
Экономика: Учебник / Под ред. А.С.Булатова. – М.,
Экономическая теория (политэкономия). Учебник. Под общей ред. В.И.
Экономическая теория./ А.И. Добрынина, Л.С. Тарасевича. Санк-Петербург –
Iлиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық. –
Мэнкью Н.Г. Принципы экономикс. – СПб: Питер
Стратегия / “Қазақстан Республикасының Индустриялы-инновациялы дамуының 2003-2015 жылдарға
Назарбаев Н.Ә. “Қазақстан экономикалық, әлеуметтiк және саяси жедел
Статистический ежегодник. Алматы. – 2006г. №5.
3
Инвестициялау алдындағы кезең
Жобаны негiздеудегi дайындақ кезең
Инвестиция туралы жобаны бағалау және шешiм қабылдау
Жобаны iске асырудағы мүмкiншiлiктердi талдау
Қолда бар альтернативаларды алдын-ала негiздеу
Соңғы шешiмдi бекiтуде жобаны әлеуметтiк-экономикалық бағалау
Инвестициялар мен потенцияалды инвесторлардың қажеттi көлемi
Жобаны iске асырудағы iшкi және сыртқы жағдайларды салыстырмалы
Жобаны функционалды зертеулер
Инвестициялаудың тиiмдi көздерiн анықтау
Экономиканың макро және микро деңгейлерiнде жобаны iске асырудың
Техника-экономикалық негiздемесi
Инвестициялау шараларының органдарын құру және әзiрлеу
Жобаны әзiрлеу, оған келiсу және бекiту
Инвестициялық шешiм
Капитал рыногы
Ақша рыногы
Депозиттi және жинақ сертификаты
Қысқа мерзiмдi депозиттi және жинақ сертификаттары
Мемлекеттiк облигация
Коммерциялық вексель
Корперативтi облигация
Банктiк вексель
Акция
Аккредетив
Капитал рыногының басқа да құралдары
Ақша рыногының тағы басқа құралдары