Жоспар
І. Кіріспе 4
II. Негізгі бөлім 5
I. Еңбек. Шаршау мен болдыру 5
II. Еңбек тәрбиесі 7
III. Еңбектің нәтижесі және шаршау 9
IV. Еңбектің бөлінуі 11
V. Еңбек пен бақыт – егіз 14
VI. Ұлағатты сөздер 23
III. Қорытынды 25
Қолданылған әдебиеттер 26
І. Кіріспе
Еңбек адам тіршілігінің арқауы, оның өмір сүруінің басты
Еңбек үстінде кісі өзіне, қоғамға қажетті материалдық
Еңбек- адамның рухани және ден күшін жұмылдыру арқылы,
Өзектілік: демек, адамның адам болуында еңбек шешуші рөл
Өндіргіш күштердін одан әрі дамып, өркендеуіне байланысты
Мақсаты: адамның жеке тұлға ретіндегі мінез-құлқының қалыптасуы, оның
II. Негізгі бөлім
I. Еңбек. Шаршау мен болдыру
Адам психологиясын қалыптастыруда шешуші рөль атқаратын әрекеттің бірі-
Еңбектегі табыстар мен нәтижелер, адамның дүние танымына, нанаым-
Еңбек үстінде кісі өзіне, қоғасға қажетті материалдық
Ғылым мен техниканың дамуы, адамның ой- санасының өсуі,
Жас баланың еңбек дағдылары семьяда қалыптаса бастайды. Тіпті
Бастауыш сыныптардағы еңбек тәрбиесі- баланы жүйелі түрде еңбек
Қарапайым еңбек құралдарына (қайшы,ине, жіп, желім,түйреуіш т.б. )
II. Еңбек тәрбиесі
Төменгі сынып оқушылары шаршағанына қарамай қимылдайды. Өйткені олар
Бала біртіндеп еңбек ету арқылы көп нәрсені үйреніп
Кейбір мектептерде еңбек сабақтарына немқұрайды қарайтын мұғалімдер де
Адам мәнсіз еңбектен шаршап, оның тіршілік әрекеті уақытша
Жиі шаршамау үшін оқу мен еңбекті ғылыми негізде
Шаршау организмде әр кез пайда болып отыратын заңды
Қажу немесе болдыру ми қабығының біркелкі жұмыс істеу
III. Еңбектің нәтижесі және шаршау
Жиі шаршау- болдырудың субъективтік көрсеткіші, “басталып келе жатқан
Сондықтан да әрбір адам өз мүмкіндіктерін ескере отырып,
жұмыс орнының тазалығы мен жинақы болуы,оның микроклиматы мен
әр адам өзінің жеке дара ерекшеліктерін еске алып,
Орыс физиологы Н.Е. Введенский (1852-1922) белгіген жұмыс қабылетің
а) жұмысқа біртіңдеп еңу
ә) жұмыс ырығын бұзбау, мұндағы біркеліктілікті сақтау
б) іс-әрекеттің жүйелі және жоспарлы болуын қамтамасыз ету
в) еңбек пен демалыстың дұрыс алмасуын қадағалау
г) еңбек нәтижесінің ұным таратқан дүрік бағалануын
Жоғарыда айтылғандай, жалпысоциологиялық теориямен қатар, жекелеген әлеуметтік құбылыстарды
Еңбек социологиясының зерттеу нысаны ретіндегі еңбек дегеніміз не
Адамның да, қоғамның да пайда болып, қалыптасып, дамуы
Алайда, мұнда дене еңбегі анық көрініп тұр.Адаммен табиғат
"Дәрігер, жазушы, мұғалім, ғалым т.б. ой еңбегі мамандарының
Адам технология заңдары бойынша ғана емес, әдемілік заңдары
Біз еңбектің кейбір жалпы маңызы бар қызметтерін атап
Адам қажетін өтеу, қоғам байлығын құрастыру, тұлғаның дамуына
Біздің қоғамның қазіргі әлеуметтік дамуының ең басты мақсаттарының
Еңбектің қоғамдағы орасан зор, бірінші кезекті маңызы- оның
IV. Еңбектің бөлінуі
Қоғамдық еңбек бөлінісінің ішінде еңбектің дене және ой
Жалпы алғанда, барлық еңбек процессіне бұлшық еттер де,
Еңбек процессі дене және ақыл күшінің бірігуінсіз іске
Еңбек заты дегеніміз- еңбек құралдары әсер ететін табиғи
Жоғарыда келтірілген еңбек ерекшеліктері тұрғысынан алғанда дене және
Дане еңбегінің заты- бұл табиғаттың бөлшегі, материалданған формасы
Дене еңбегінің құралдары бұл техникалық құралдардың сан алуан
Дене еңбегінің өнімі-адамның алуан түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін
Механикалық еңбекте қол еңбегі қызметтерінд айтарлықтай бөлігін машиналар
Еңбекті қайта жарақтаудың жаңа бір сатыы- автоматиация.
Келтірілген сипаттамаларды ескере отырып, келесі еңбек топтарын ажыратамыз
1) қарапайым қол еңбегі ;
2) күрделі қол еңбегі;
3) қарапайым механикаландырылған ;
4) күрделі механикаландырылған;
5) қарапайым автоматтандырылған ;
6) күрделі автоматтандырылған.
1,3,5 топтар- көбіне маманданбаған, аз және орташа маманданған
Қол еңбегінің шығындарын азайтудын негізгі жолы – кәсіпорынды
Адам еңбегіне қандай факторлер әсер етеді және оның
әлеуметтік-психологиялық тұтастық пен еңбеккерлердің ұжымға психологиялық қосылуын арттыру
Адамдар қарым-қатынасы, көңіл-күй секілді нәзік және күрделі нәрселерді
1913жылы тұнғыш өлендер жинағы « Шолпан» кітабы жарық
Мағжан Жұмабаев «Ұлт тәрбиесінің жақсылық жағы көп болғаны
Заманы «Баланы тәрбиешінің дәл өзіндей қылып шығару емес,
Мағжан Жұмабаев қазақилық тұрмыс, жағдай қалыптастырады қастерлей отырып
Оның педагогикалық көзқарастары 1913 жылы шыққан тұңғыш өлендермен
Поэмалар- «Батыр Баян» « Оқжетпестің қиясында» «Қорқытта» сүйіспеншіліктің
«Педагогика» «Бастапқы кезде жөбішінде білінбейтін баланың жан тұрмысы
« Педагогика» кітабындатәрбие басы – баладан екендігіне ерекше
V. Еңбек пен бақыт – егіз
Еңбек- адамның рухани және ден күшін жұмылдыру арқылы,
Бақпен асқан патшадан
Мимен асқан қара арқан
Сақалын сатқан кәріден
Еңбегін сатқан бала артық-
Деп, еңбек ету мен тілемсектілік арлық пен арсыздық
Тамағы тоқтық,
Жұмысы жоқтық
Аздырар адам баласын,-
Деп, еңбектіңадамның табиғи қажеті екенің асқан көргендікпен тамаша
Демек, адамның адам болуында еңбек шешуші рөл атқарған
Өндіргіш күштердін одан әрі дамып, өркендеуіне байланысты
Адамның жеке тұлға ретіндегі мінез-құлқының қалыптасуы, оның өзін-өзі
Адамға, әсіресе, қоғамдық еңбектің игі әсері зор .
Адам өзінің өндірістік іс – қимылында бойына туа
Отбасының, мектептің бүлдіршіндер мен жастардың қоғамдық белсенділіктерін дамытып
Адам психологиясына тән бір нәрсе: адамдар өздері
Әсіресе, еңбекте жеке тұлғаның іскерлігі мен икемі, алдына
Біздің қазіргі жағдайымызда еңбек әркімнің өзіне және қоғамға
Қай қоғамда да еңбектің маңызы ерекше. Соның үшін
Бұл сөздердің этикалық терең мәні мен ғылымилығына шүбә
Даналығы түпсіз терең , тарихи тәжірбиесі ұшан-теңіз халық:
Асық ойнаған- азар,
Доп ойнаған- тозар,-
Деп, шамадан тыс ойын – сауықшылдық, , ырду
Еңбек түбі – береке.
Бейнет ,
Бейнет түбі – зейнет.
Еңбек етсен, емерсін.
Келген дәулет –
Кеткен бейнет.
Бейнетің қатты болса,
Татқанын тәтті болар.
Еңбек ширатады,
Өмір үйретеді.
Еңбек пен бақыт – егіз.
Еңбеккер ұйқыдан ширап тұрады,
Еріншек ұйқыдан қирап тұрады.
Ырысты еңбек етіп, жерден сұра
Жерге аққан ыстық, мөлдір терден сұра.
Еңбек деген байлық бар,
Ерінбеген жететін.
Жоқшылық деген жебірді
Жермен жексен ететін.
Еңбек түбі – қуаныш.
Еңбек өмірді ұзартады,
Ұят бетті қызартады.
Еңбексіз - өмір жоқ ,
Ауырсыз – жеңіл жоқ.
Көңілсіз жұмыс - өнімсіз.
Ерінген екі істейді.
Жақсы болар жігіттін
Жұмыссыз жүрген күні жоқ.
Жаман болар жігіттің
Еш жұмысқа қыры жоқ.
Ынта болса адамда,
Қиын іс жоқ ғаламда.
Еңбек – ырыстын бұлағы.
Еңбек еткеннің жаны сауығады.
Еңбексіз өмір – тұл.
Ер тынысы – еңбек,
Ез тынысы – ермек.
Кедейлік жаны тәтті жалқауға үйір.
Іңірден жатқан – ырыссыз қалар.
Ерте тұрған еркектің – ырысы артық,
Ерте тұрған әйелдің – бір ісі артық.
Тауық – құс емес,
Жалқау – кісі емес.
Жалқау – жарты кісі,-
Деген сияқты еңбектің неше алуан қасиеттерін өмір шындығынан
Ұлы дәрігер Авиценна ( шамамен 980 – 1037
« Жұмысты жоқтық пен сауықпаздық надандықты тудырады, олар
Қазіргі тәрбиелік іс-әрекеттеріміздің оқушы ұрпаққа тигізер әсерінін жетіспей–ақ
Қоғам, демек, оның барлық мүшелері дәулетті болу үшін,
Бұл жердегі еңбекке қатысты « қуанышқа кенелу» деген
Тұрмыста кездесетің кейбір фактілірге арқа сүйеп, « Арам
Әрине, бұл айтылғандарды догматикалық тұрғыда түсінбеу керек :
Халық: «Жігітке жетпіс өнер де аз», « өнерді
Бұл жердегі еңбек туралы әңгіме, әрине, әйтеуір пора
Қарапайым еңбек құралдарына (қайшы,ине, жіп, желім,түйреуіш т.б. )
Төменгі сынып оқушылары шаршағанына қарамай қимылдайды. Өйткені олар
Бала біртіндеп еңбек ету арқылы көп нәрсені үйреніп
Кейбір мектептерде еңбек сабақтарына немқұрайды қарайтын мұғалімдер де
Әйтеуір амалсыздан жүрдім – бардым жасалған құлықсыз әрекет
Қазақтарда асар деп аталатын тамаша еңбек дәстүрі бар.
Еңбектің тағы бір жауы – еріншектік .
VI. Ұлағатты сөздер
Кімде – кім бала кезінен еңбектің өмір заңы
Жюль Верн
Мәдениет неғұрлым жоғары болған сайын, еңбек соғұрлым жоғары
В . Рошер
Өмірде үлкен еңбексіз ештенеге де қол жетпейді.
Гораций
Ең бір келенсіз адасулардың бірі – адамның бақыты
Л. Н. Толстой
Еңбек адамдар үшін рақат болып табылады.
Эзоп
Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рақым, ойлап қой –
Бес асыл іс көнсеніз.
Абай
Жұмыс - өмірдегі басты нәрсе. Барлық сүйкімсіз,
Э. Хэмингуэй
Адал еңбек еткеннің көнілі шат.
Ә. Науаи
Еңбек – қуаныш , жалқаулық – айырылмас азап
Абай
Жалқаулықтан өткен жексұрын кемістік жоқ.
С. Бранд
Еңбек етпесен , не қорлықта қаласын, не ұрлыққа
Л. Н. Толстой
Ерінбей еңбек етсен, шыдап егер,
Тікен де гүлге айналып шыға келер.
Сағди
Молшылыққа белшеннен батқын келе ме ? Онда
М. Пришвин
Еңбек қылмай тапқан мал дәулет болмас,
Қардың суы секілді тез су алар.
Абай
Еңбексіз өмір кешуге жол жоқ.
Күшіне сенбе, адал ісіне сен.
М. Әуезов
Еңбек сүйгіштік – адамның адамдық қасиетінің негізгі көрсеткіштерінің
Ш. Айтматов
Кісіні танымақ болсан, ісіне қара.
Ж. Баласағұн.
Түсіне қарама, ісіне қара.
М. Қашқари
Адамдардан еш нәрсені тіленіп сұрама. Тіпті ат үстінде
( « Мың бір хадистен » )
Берекені көктен тілеме, еткен еңбектен тіле.
Абай
Сапалы және еркін еңбек қана адамды бақытқа кенелтеді.
Еңбектенген ер минут – бір несібе.
Ғафур Ғұлам.
Адамның ісі қандай болса, өзі де сондай .
Г . Гегель
III. Қорытынды
Курстық жұмысымды қорытындылай келгенде білімді үйрену үшін, еңбек
Демек, ей , перзентім, денені өзіне бойсұндыр һәм
Ілімді – дос, бос өткен уақытынды – дұшпан
Қолданылған әдебиеттер
Қ Жарықбаев «Жантану негіздері » Алматы- 2002
М Жұмабаев «Педагогика» Алматы – 1992
Қ Жарықбаев «Жалпы психология» Алматы-1993
С Бапбаба «Жалпы психология» Алматы – 2003
«Халық педагогикасы» ( Жақсылық, Жүнісова)
Т Тәжібаев «Жалпы психология» Алматы-1993
Ұлықман Асылов, Жарылқасын Нұсқабайұлы
«ӘДЕП инабаттылық дәрістері».
9) Қ Жарықбаев «Қазақ тәлім тәрбиесі» Алматы-
3