Жоспар
Кіріспе.
Салық ұғымы оның әлеуметтік мәні
1.Негізгі бөлім.
1.1 Салық жүйесінің даму тарихы. Әлемдегі қазіргі салықтық жүйелер
1.2 Қазақстан Республикасының салықтық жүйесінің құрылымы
2. Қазақстан Республикасындағы салықтардың негізгі түрлері.
2.1 Әлеуметтік салық.
2.2 Жеке табыс салығы.
2.3 Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдер
2.4 Жанама салықтар.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе.
¥йымдық-қүқықтық жағынан салықтар- бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп,
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрлысы мен саяси іс-бағытына
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-ші бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды,
Салықтарда ежелден салық жүктемесін бөлудің екі қағидаты қалыптасқан:
1. пайда (алынған игіліктер) қағидаты;
2. «қайыр көрсету» (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салудың қағидаттарын пайдалану
Салықты ұтымды ұйымдастырудың классикалық қағидаттарын бұрын Адам Смит ұсынған
1. салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы
2. салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі
3. әрбір салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы
4. салықты алудың шығындары өте аз болуы
Бұл қағидаттарды пайдалану салық салудағы зорлық- зомбылықты жоқ етті,
Тұңғыш рет Қазақстан Республикасында салық салудың қағидаттары заңнамалық деңгейде
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемелерін толық көлемінде
Еліміздегі салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып табылады.
Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік- құкықтық актілер ресми басылымдарда
Мемлекетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі олардың сан алуан
Қазіргі кезде салықтар фискальдық, реттеуші және қайта бөлу сияқты
Фискалдық функция- барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның көмегімен
кірістерін толыстыра отырып, экономиканы, әлеуметтік-мәдени шараларды жүзеге асыруды қамтамасыз
Салықтардың реттеуші функциясы мемлекеттің экономикалық қызметінің ұлғаюымен байланысты пайда
Қайта бөлу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір бөлігі
Мемлекет салық саясатын- салық саласындағы шаралар жүйесін – қоғамның
Нарықтық қатынастардың қалыптасу жағдайындағы салық саясатының негізгі бағыты тұтынудың
Салық жүйесінің даму тарихы. Әлемдегі қазіргі салықтық жүйелер бағыттары
Салықтар – бұл ертеде пайда болған, мемлекетпен алынатын міндетті
Салықтарды алудың әдістер мен формаларының дамуында үш ірі кезеңді
Бірінші кезең – бұл көне әлемнен орта ғасырға дейінгі
Екінші кезең (XVI – XIX ғасырдың басы) бұл елде
Үшінші кезең – қазіргі мемлекет салықты белгілеу және жинау
Алғашқы салықтар «auxilia» (көмек) деп аталатын, уақытша сипатта болды.
Испаиияда орта ғасырларда «Аль-Кабала» деп аталатын табыстың барлық түрлеріне
Англия мен Шығыс американдық колониялар арасындағы тәуелсіздік үшін соғыста
Қазақстан территориясында салықтар мен салық салудың дамуы өзіндіқ әдістемелік
Ертедегі орта ғасырлық (батыс түрік және түркеш қағанаты) мемлекеттің
Қарағандықтар мемлекетінде маңызды әлеуметтік-саяси институт болып
Вакфтық жерлерден (мұсылмандық дін басылардың жерлері) мемлекет пайдасына
Х-ХІІ ғасырларда комендациялар институты кеңінен тарады:
Салық салуда күрделі өзгерістер моңғол шапқыншылығы
Қазақ қоғамының салық жүйесінде салықтың негізгі
Қазақстан территориясындағы салық жүйесінің келесі
салықтар) – бірлік ақшалай жинаққа-малдан алымға көшірілді. Бұл көшпенділерді
Салық заңдылығы салықтарды алудың
Қазақстандағы 1918-1920 жылдар кезеңі әскери
20-30 жылдардағы Қазақстан тарихы –үздіксіз қорлық тарихы:
Осы шаруашылық жылында ірі мал шаруашылығының 0,6% мал
Салық салу нормасынан өсімі әсерінен шаруашылықтардың көп
Қазақстанның салық жүйесі Совет өкіметінің салық жүйесі
ХХ ғасырдың соңында Қазақстан тәуелсіз мемлекет
Сексенінші жылдары аралас экономиканың бірінші элементтерінің пайда болуына байланысты,
Болатын қайта бағалаулар, экономикалық қатынастар әкімшілік тұрғыдан қайта бөлуіне
1991 жылы 1 қаңтарда енгізілген « Кәсіпорындар мен бірлескен
Шаруашылық байланыстардың үзілуі Қазақстанда барлық өндіріс мекемелерінің шаруашылығының төмендеуіне
Осындай мәселелердің шешімі салық менеджменті стратегиясымен байланысты, мемлекеттің салық
• Қоралдардың қайнар көзін анықтау;
• Салық салу базасын ұлғайту;
• Бюджеттік
Осы аталған бағыттардың біріншісінде бюджетке түсетін түсімдердің құралдарының қайнар
Бірінші кезең 1991-1994 жылдар аралығын қамтиды. Бұл кезең әртүрлі
Екінші кезең 1995-1998 жылдарды қамтиды. Бұл кезеңде ұлттық салық
Үшінші кезең 1999-2001 жылдар аралығын қамтиды. Бұл кезең эномикалық,
Төртінші кезеңді 2002 жылмен байланыстырса болады. Бұл кезеңде Қазақстан
• Анық және қайшысыз экономикалық анықтама,
• Қаражаттардың кейбір көзін және оны
• Әлеуметтік-экономикалық
• Салық қызметтерінің қолында бар құралдарды
• Заң шығаратын
Салық кодексінде объективті және субъективті факторлар да ескерілген, салық
Салық қызметінің міндеттері келесілерден тұрады:
1) Салық қызметінің ұйымдарына салықтарды және
2) Салық қызметінің ұйымдары өкілетті мемлекеттік
3) Салық ұйымдарына аймақтық салық комитеттері, облыстар,
4) Салық органдары тікелей сәйкес жоғары
5) Өкілетті мемлекеттік ұйым салық ұйымдарына
6) Салық ұйымдарының басшылары өкілетті мемлекеттік
Салық қызметінің ұйымдарының құқықтары:
Кодекспен қарастырылған нормативтік құқықтық актілерді өңдеу
Салықтық міндеттемелердің пайда болуы, орындалуы және
Кодекспен бекітілген тәртіпте салықтық бақылауды іске
Қазақстан Республикасының заңды актілерімен
сақтай отырып салық төлеушінің салықтық міндеттемелерді
5) Салық төлеушінің салық және бюджетке басқа
6) Қазақстан Республикасының заңды актілерімен белгіленген тәртіпке
7) Орналасу жеріне байланысты салық
8) Қазақстан Республикасының Үкіметімен белгіленген тізім бойынша
9) Тексерілетін салық төлеуші – заңды тұлға немесе жеке
10) Кодекстің ерекше бөлімінен қарастырылған жағдайларда салық
11) Салықтық тексерістерге басқа мемлекеттік
12) Қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес сотқа шағым
13) Сотқа заңды тұлғаны жою жөнінде
Салық қызметі ұйымдарының міндеттері:
Салық төлеушінің құқықтарын сақтауға;
Мемлекет қызығушылықтарын қорғауға, яғни салық төлеушінің салықтық
Қабылданған салықтық есеп берудің формаларын толтыру тәртібін
Салықтық тексерістердің қатаң тәртіп бойынша жүргізуге;
Кодекс талаптарына сәйкес салықтық құпияны сақтауға;
Салық төлеушіге салықтық міндеттемені уақытылы орындау
Салық төлеушінің өтініші бойынша
Бес жыл мерзім бойы салық және бюджетке
Мемлекет меншігіне берілген мүліктің есебін сақталуын, бағалануын
Салықтық міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету
Әкімшілік құқық бұзу туралы Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес
Салықтар тексеріс кезінде салықтардан және бюджетке
Салықтық қызмет ұйымдары, сонымен қатар Қазақстан Республикасының салық заңдылығымен
Салық заңнамасы Салық кодексінен және Қазақстан Республикасының
Алайда, салық құқық қатын.астары саласындағы барлық мәселелерді реттеуді
Салық кодексі Салық кодексіне тікелей
2.3. Мемлекеттік бюджетті қаржыландырудағы
салықтық түсімдердің ролі
Шаруашылықтың нарықтың негізі жалпы өндірісті басқаруда
Бүгінгі күні шаруашылықтың нарықтық бастамасының салықтық жүйесі
1. Тікелей және жанама салықтардың үйлесімдігі, оның әртүрлі
2. Салық салынудың әмбебаптылығы, біріншіден шаруашылықтың қандай да болмасын
3. Белгілі бір объектіге заңмен белгіленген кезеңде салықтың бір
4.Салық салыну үлесі негізіндегі оның
5. Табыс деңгейіне байланысты салық салушы
6. Ұзақ кезеу бойында қызмет ететін
7. Салықтың жеңілдіктер жүйесін қолдану, олар
Салықтың мемлекеттік басқару деңгейінде бөлу: орталық және
А) экономиканың тұракты өсу қарқынына жету;
Б) негізгі тауарлар мен қызметтер бағасының тұрақтылығын камтамасыз
В) еңбекке жарамды тұрғындардың жұмыспен қамтылуына жету;
Г) тұрғындардың табысынын белгілі бір минималды деңгейін камту;
Д) азаматтарды әлеуметтік қорғау жүйесін құру, біріншіден зейнет керлерді,
Е) сыртқы экономикалық қызметтегі тұрақтылық.
Бұл мақсаттардың барлығына қол жеткізу мүмкін емес,
Нарықтың шаруашылыққа тән экономикалық жүйелілік көмегімен салықс алу, несиелендіру,
Салықтар мен жинақтар жүйесі тек фискалды қызмет қана емес,
Мемлекеттің кеңейтілген ұдайы өндіріс процесіне қаржылық – бюджеттік әсерінің
Біріншіден, кәсіпорындарды тікелей дотатция немесе қайтарылатын несие беру арқылы
Екіншіден, экономикаға мемлекеттік инвестициялау;
Үшіншіден, мемлекеттік сатып алу жүйесі арқылы тауарлар мен қызметтердің
Төртіншіден, жергілікті салықтар мен салықтық жеңілдіктерді қосқандағы салықтық реттеулер.
Мұны жергілікті басқару органдары жанама көмек түрінде толықтырып отырады.
Мемлекеттік және жергілікті өкіметпен экономикалық инфрақұлымыға қомақты ақша қаражаттарын
Дамыған елдердің салықтық саясаты жекеменшік капиталды тартуға бағытталған. Салықтық
Экономиканы дамытудағы салықтың әсері тек ынталандыру үшін емес,
Салықтық механизмді қолдану тиімділігі мемлекеттің ішкі салықтарының мәнін, олардың
Салықтық реттеулер еліміздің экономикасын, өндіріс құрылымын, капитал жинаған, жеке
Реттеудің басты бағыты – кәсіпорын мен кәсіпкерлердің сыртқы және
Нарықтың экономикада салықты теңбе-тең қолдануға ұмтылу керек. Мұндай концепция
Батыс Европалық елдердің салық жүйесі өзара әрқилы. Бірақ 80
Қазіргі салықтық реформаның негізгі бағыттарын және себептерін қарастырайық. Салық
Америка Құрама Штатының салық жүйесі.
Америка Құрама Штатының салық жүйесі 200 жыл
Бірақ, басқарманың жергілікті ұйымдары қаржылық ресурстардың меншік көздеріне ие,
Федералды табыстарда тікелей салықтардың маңызы жоғары.
АҚШ-тың федералды бюджетінің табыстарының ірі
Фискалді жүйенің қайта өзгерісі жақсы нәтижелері 1986
Сонымен табысқа салық салуды дамытудың негізгі
Жергілікті салықтар өзіндік жеке роль атқарады, Ресей
АҚШ-та салықтар төлеміне бақылауды орталық аппараттан
Барлық салықтық декларацияларға камералдық тексеріс
Ұлыбританияның салық жүйесі.
Ұлыбританияның салық жүйесі негізінен ХІХ
А Шедуласы мүлікпен табыстар: жерге меншік, ғимараттар
В Шедуласы –коммерциялық мақсатта қолданылатын ормандық массивтерден табыс.
С Шедуласы - өндірістік коммерциялық қызметтен табыс.
Бірінші бөлігі, сауда немесе іскерлік операциялардан (бизнес)
Екінші бөлігі, мамандандырылған қызмет нәтижелерінде алынатын табыс, мысалы,
Үшінші бөлігі, салық салуға жататын пайыздар немесе алименттер;
Төртінші бөлігі Е шедуалына кірмейтін шет елдегі
Бесінші бөлігі, шет елдегі мүлікпен табыс;
Алтыншы бөлігі, жоғарыда көрсетілмеген табыстардың барлығы (мысалы гонорар) Е
Табыс салығы заңмен рұқсат етілген жеңілдіктерді
Еңбекақыдан табыс салығы ұстаз иесінен алынады. Бұл
Қазіргі британдық табыс салығының ұйымы 1965-1973 жылдардағы реформалар
Салық салудың гиберализациясының жалпы бағыты және
Францияның салық жүйесі.
Францияның салық жүйесі Қазақстан Республикасында
Францияда қосылған қнға салықтың ставкалары қолданылады:
Бірінші ставка - қазіргі уақытта
Екінші ставка – жоғарыланатын ставка -22% тауарлардың келесі
Үшінші ставка – төмендетілген ставка -7% мәдени күнделікті
Төртінші ставка – ең төменгі ставка -5,5%
Бұдан басқа, ҚҚС келесілер босатылады: мемлекеттік мекемелердің
-акциздер
-кедендік баж
Салықты есептеуге кәсіпорынның жылдық табысы (шығыны) негіз
Табыс салығы тобында жеке тұлғалардан алынатын
Кәсіпорында 10 және одан артық адам жұмыс
Францияның салық жүйесінде жергілікті салықтар маңызды орын
Бірінші құрылысы бар учаскелерге жер салығы.
Екінші, құрылысы жоқ учаскелерге жер салығы.
Үшінші, тұрғын үйге салық.
Төртінші мамандық салығы.
Аиалған негізгіден басқа, жергілікті басқару ұйымдары
Негізгі салық басқармасы экономика және қаржы министрлігінің құрамына
Германияның салық жүйесі.
Федеративті құрылыстағы кез-келген ел сияқты Германияда
Германиядағы салықтардың негізгі түрлері:
жеке тұлғалардан табыс салығы;
корпоряациыларға салық;
қосылған құн салығы;
кәсіптік салық;
мүлік салығы;
жер салығы;
жер учаскесін сатып алу кезінде төленетін салық;
сақтандыру төлемдері;
мұрагерлік және сыйақыға салықтар;
көлік салығы;
өрттен қорғауды қамтамасыз етуге салық;
кофе, қант, минералды майлар, ішімдік және темекі бұйымдарына
Германия территориясында газ және мұнай өндіруді дамытуға жиналатын
Германиядағы табыс салығы прогрессивті. Оның минималды
Ескерілмейтін минимум жеке бастыларға айына 1536 марка
Табыс салығының объектісі болып адамның барлық табыстары
Германияның салық жүйесінің эволюциясы қаржылық тұрғындағы жерлердің
Италияның қазіргі салық жүйесі 80 жылдардың аяғында қалыптасты. Бұл
Көптеген дамыған елдердегі сияқты Италияның мемлекеттік табыстарының негізгі көзі
Өзгерістер инфляция индексін есепке ала отырып, жыл сайын
-7,2 млн.лирға -10%
-7,2 млн-нан 14,4 млн.лирға -22%, одан жоғары -50% дейін
80-ші жылдары табыс салығының максималды ставкасы
Табыстылығы бойынша екінші тікелей салық заңды тұлғалық табыс салығы
Бұл екі салық –жалпы мемлекеттік. Олардан басқа Италияда жеке
Италиядағы жанама салықтардың ішінен бірінші кезекте қосылған
сақтандыру және несие беру бойынша операциялар
акциялар мен облигацияларды тарату бойынша операциялар
медициналық қамтамасыз ету бойынша шығындар
халықтық білім беру бойынша шығындар
мәдениет бойынша шығындар
жалдық коммерциялық емес түрлері
байланыстық қызметтер
алтын және шетелдік валютамен операциялар
тауарларды экспортқа шығару
халықаралық қызметтер және олармен байланысты операциялар
Италиядағы қосылған құн салығының қалыпты ставкасы
Италиядағы табыстарға салықтарды алу әдістерін келесідей топтастыруға
салықтарды тікелей бюджетке аудару
сомаларды төлеу кезінде салықты ұстап қалу
салықтық реестр-тізім арқылы салықты алу
Италияда салықтарды алу кезінде салықтық реестрді
Австрияның салық жүйесі.
Австрияның салық жүйесі германдық салық жүйесіне жақын.
өндірістік және коммерциялық қызметтен
жалдану бойынша жұмыстан
мамандандырылған қызметтен
мүлікті жалға беруден
басқа да көздерден
Сонымен қатар, табыс салығы жеке тұлғалардың банктерден
Шаруашылық субъектілердің барлық түрлері, оның ішінде серіктестіктер де
1944 жылға дейін мүліктік салықтың ставкасы
Сонымен қатар кәсіптік салық алынып тасталынады.
Мұрагерлер және сыйлауға салық мөлшері мұраға
Австрияның салық заңдылығы көптеген салықтық
Швецияның салық жүйесі.
Қазіргі уақытта Швецияда корпорацияларға салық 28% құрайды.
Капиталдан табысқа салық 30% ставкасы бойынша алынады. Капитал түсінігіне
Акциздер тауарларын шектелген топтарына салынады: ішімдік, темекі, бензин,
Мұрагерлік және сыйлауға салық сатылы -10%-тен 60% дейін.
Аймақтық және жергілікті салықтар мөлшері бойынша маңызды.
Елдің әкімшілік-территориялық бөлінуіне сәйкес табыс салығы келесідей
Бірінші, жылына 175 мың кроннан асатын
Екінші, аймақтардың әртүрлілігіне байланысты жергілікті табыс
Мүлікке салық, керісінше, жанұяның барлық меншігін ескереді. Оны
Мүлікке салық, керісінше, жанұяның барлық меншігін ескереді. Оны
Швеция бюджетінің маңызды табыс топтарының бірі – еңбекақы
Кейбір аталмаған батысевропалық елдердің корпорация табыстарына
Осылармен салыстырғанда швейцарияда колданылатын жеңілдетілген
Японияның салық жүйесі.
Японияның салық жүйесі 19 ғасырда қалыптасты. Екінші
Қазіргі салық жүйесі 1989 жылдың 1 сәуірінен бастап енгізілді.
Қытай Ұлттық Республикасының салық жүйесі.
Қытай Ұлттық Республикасының негізгі салықтарының бірі
Материалдық өнідіріспен айналысатын және ашық экономикалық аймақтарда
Пайда бухгалтерлік есеп тәртіптерімен және шоттар жоспарына сәйкес
Кәсіпорынның шыққан шығындары болашақтағы 5 жыл
Төзу тікелей амортизация әдісін қолдану арқылы есептелінеді.
Қытайда қосылған құн салығы негізгі 17%
Кәсіпкерлік қызметті іске асыруға салық,
сақтандыру;
мәдени шаралар;
спорттық шаралар;
қонақ үйлер мен мейрамханалар;
жалдық қызмет;
туризм;
жылжымайтын мүлікті сату;
пошталық қызметтері;
қаржылық опреациялар.
Жылжымайтын мүлікке және бір тұлғадан екіншісіне ауысуына салық салынады.
80-90 жылдардағы салықтық реформалау кезінде қазіргі кезеңдегі нарықтық экономиканы
Келесі бағыттарды атап көрсетуге болады:
Өндірістік және ғылыми-техникалық салаларда тұрғындар және кәсіпкерлердің инвестициялық белсенділігін
Бюджетті толықтырудың тиімді көзі ретінде тұтынуға салықтың іс-әрекет саласын
Салықтық құрылымда маңызды өзгеріс корпорациялар мен тұрғындар үшін салық
Салық салудың біртекті қүрылымдарын қалыптастыру. Салықтық жеңілдіктердің
Сыртқы заңдылығына кіші және
«Ластаушы төлеуі тиіс» принципі бойынша экономикалық
Сонымен, қазіргі салықтық жүйенің құрылуының
2. Қазақстан Республикасының салық түрлері.
2.1 Жанама салықтар.
Жанама салықтар-жоғарыда атап өткеніміздей, бағаға немесе тарифке үстеме түрінде
Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері бар, бұл кемшіліктерге
Салық салу жүйесінде ортақ заңдылықтың болатынын есте ұстау қажет;
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы 1992 жылы енгізілген қсылған
ҚҚС дүние жүзінің 40-тан астам елдерінде, соның ішінде Еуропа
2.2 Жеке табыс салығы.
Бұл төлем бойынша қаражаттардың түсімі барлық салық төлемдерінің 9
Дивидендтер, сыйақылар мен ұтыстар түріндегі табыстарға 15 пайыз мөлшерлеме,
Төлем көзінен салық салынатын табыстарға мыналар жатады: қызметкердің табысы,
Салық агенттері жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалуды
Қызметкердің төлем көзінен салық салынатын заттай нысанда алынған табысына
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табыстарына мүліктік табыс,
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салығын
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде төленген жеке табыс салығының
Шетелдік резидент-жеке түлғалар табысына олардың Қазақстан Республикасындағы көздерінен де,
Тұрақты мекемемен байлынысы жоқ бейрезиденттер салықты төлем көзінен шегерімсіз
2.3 Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.
Қазақстан Республикасының салық жүйесіндс табиғи ресурстарды, пайдалы қазбаларды, жер
Техногендік минералды құрлымдардан пайдалы қазбалар алуды қоса, Қазақстан Республикасында
Жер қойнауын пайдаланушы үшін белгіленетін салық режимі тек қана
Келсімшарттардың негізгі түрлеріне қарай жер қойнауын пайдаланушыларға салық салудың
Бірінші үлгі жер қойнауын пайдаланушының салық кодексінде көзделген салықтар
Екінші үлгі жер қойнауын пайдаланушының өнімді бөлу бойынша Қазақстан
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері мыналарды қамтиды:
І.Үстеме пайдаға салынатын салық
2.Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері:
1 .бонустар:
а) қол қойылатын;
б) комерциялық табу.
2. роялти
3. өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.
Бонустар жер қойнауын пайдаланушының тіркелген төлемдері болып табылады және
Жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалануды жүргізудің жеке жағдайларын
Қол койылатын бонус жер қойнауын пайдаланушының келсімшарт жасалатын аумақта
Коммерциялық табу бонусы келсімшарт аумағында әрбір комерциялық табу үшін,
Пайдалы қазбаларды өндіруді жер қойнауын пайдалануға келісімшарт жасамастан жүзеге
Роялти – пайдалы қазбаларды өндіру және техногендік кұрлымдарды қайта
Пайдалы қазбалардың көлемі немесе нақты өндірілген пайдалы қазбалардан алынған
Кең таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары бойынша
Жер қойнауын пайдаланушылардың үстеме пайдаға салынатын салығы - салыстырмалы
Өнімді бөлу туралы келсімшарттар және кең тараған пайдалы қазбалар
Жер койнауын пайдаланушы пайданың ішкі нормасын 20 пайыздан астамын
Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі тараптардың келсімімен анықталады,
2.4 Әлеуметтік салық.
Әлеуметтік салық-мемлекетте алынатын салықтардың бірі. Ол 1999 жылдан бері
Әлеуметтік салықтан түсетін түсімдер мемлекеттік бюджетте 17℅ алады. Қазақстан
Жұмыс беруші төлейтін ақшалай немесе заттай нысандағы кез-келген нысанындағы
Әлеуметтік салық мөлшерлемесі - 20%. Салықтың жұмыс істеу барысында
Резидент-заңды тұлғалар, сондай-ақ Қазақстанда қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге
Жеке кәсіпкерлер, арнаулы салық режимін қолданатындарды қоспағанда, жеке нотариустар,
Әлеуметтік салық төлеу салық төлеушінің тіркеу есебі алынған жері
Патент немесе оңайлатылған мағұлдама негізінде арнаулы салық режимін қолданатын
1.2. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің құрылымы
Салықтық жүйе-қазіргі кездегі салықтардың ставкасы,
Сонымен қатар салықтар жүйесі –бірлік саясат шегінде,
Дамыған салықтық жүйе салудың келесі принциптерін есепке
1) Салықтық ставка деңгейі салық төлеушілердің мүмкіндігін
2) Салық салу бір ерттік сипатта болуы
3) Салықтарды төлеу міндеттілігі Салықтық жүйе салық төлеушіде жүктемешілік
4) Салықтарды төлеу жүйесі және
5) Салық жүйесі өзгермелі экономикалық жағдайға тез және
6) Салық жүйесі құрылатын ЖІӨ-ді қайта
7) Салық жүйесі жан-жақты болуы қажет.
8) Салық жүйесі салықтың негізгі түрлері бойынша
Қазақстан Республикасының салық жүйесі күрделі құрылымға
Бірінші бөлім. Салықтық қатынастарды реттеудің заңды
Екінші бөлім. Салықтарды және бюджетке басқа да
Үшінші бөлім. Салықтарды сүру әдістері мен формалары.
Өзіміздің тәжірибе болмаған жағдайда біз батыс елдер деңгейіндегі
Қазақстан Республикасының салық түрлері.
2.1 Жанама салықтар.
Жанама салықтар-жоғарыда атап өткеніміздей, бағаға немесе тарифке үстеме түрінде
Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері бар, бұл кемшіліктерге
Салық салу жүйесінде ортақ заңдылықтың болатынын есте ұстау қажет;
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы 1992 жылы енгізілген қсылған
ҚҚС дүние жүзінің 40-тан астам елдерінде, соның ішінде Еуропа
2.2 Жеке табыс салығы.
Бұл төлем бойынша қаражаттардың түсімі барлық салық төлемдерінің 9
Дивидендтер, сыйақылар мен ұтыстар түріндегі табыстарға 15 пайыз мөлшерлеме,
Төлем көзінен салық салынатын табыстарға мыналар жатады: қызметкердің табысы,
Салық агенттері жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалуды
Қызметкердің төлем көзінен салық салынатын заттай нысанда алынған табысына
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табыстарына мүліктік табыс,
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салығын
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде төленген жеке табыс салығының
Шетелдік резидент-жеке түлғалар табысына олардың Қазақстан Республикасындағы көздерінен де,
Тұрақты мекемемен байлынысы жоқ бейрезиденттер салықты төлем көзінен шегерімсіз
2.3 Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.
Қазақстан Республикасының салық жүйесіндс табиғи ресурстарды, пайдалы қазбаларды, жер
Техногендік минералды құрлымдардан пайдалы қазбалар алуды қоса, Қазақстан Республикасында
Жер қойнауын пайдаланушы үшін белгіленетін салық режимі тек қана
Келсімшарттардың негізгі түрлеріне қарай жер қойнауын пайдаланушыларға салық салудың
Бірінші үлгі жер қойнауын пайдаланушының салық кодексінде көзделген салықтар
Екінші үлгі жер қойнауын пайдаланушының өнімді бөлу бойынша Қазақстан
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері мыналарды қамтиды:
І.Үстеме пайдаға салынатын салық
2.Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері:
1 .бонустар:
а) қол қойылатын;
б) комерциялық табу.
2. роялти
3. өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.
Бонустар жер қойнауын пайдаланушының тіркелген төлемдері болып табылады және
Жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалануды жүргізудің жеке жағдайларын
Қол койылатын бонус жер қойнауын пайдаланушының келсімшарт жасалатын аумақта
Коммерциялық табу бонусы келсімшарт аумағында әрбір комерциялық табу үшін,
Пайдалы қазбаларды өндіруді жер қойнауын пайдалануға келісімшарт жасамастан жүзеге
Роялти – пайдалы қазбаларды өндіру және техногендік кұрлымдарды қайта
Пайдалы қазбалардың көлемі немесе нақты өндірілген пайдалы қазбалардан алынған
Кең таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары бойынша
Жер қойнауын пайдаланушылардың үстеме пайдаға салынатын салығы - салыстырмалы
Өнімді бөлу туралы келсімшарттар және кең тараған пайдалы қазбалар
Жер койнауын пайдаланушы пайданың ішкі нормасын 20 пайыздан астамын
Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі тараптардың келсімімен анықталады,
2.4 Әлеуметтік салық.
Әлеуметтік салық-мемлекетте алынатын салықтардың бірі. Ол 1999 жылдан бері
Әлеуметтік салықтан түсетін түсімдер мемлекеттік бюджетте 17℅ алады. Қазақстан
Жұмыс беруші төлейтін ақшалай немесе заттай нысандағы кез-келген нысанындағы
Әлеуметтік салық мөлшерлемесі - 20%. Салықтың жұмыс істеу барысында
Резидент-заңды тұлғалар, сондай-ақ Қазақстанда қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге
Жеке кәсіпкерлер, арнаулы салық режимін қолданатындарды қоспағанда, жеке нотариустар,
Әлеуметтік салық төлеу салық төлеушінің тіркеу есебі алынған жері
Патент немесе оңайлатылған мағұлдама негізінде арнаулы салық режимін қолданатын
ҚОРЫТЫНДЫ
Соңында келесідегідей қорытындылар жасауға болады:
Қазақстан территориясында көшпелі өмір кезінде салық жүйесі мемлекеттік биліктің
Тиімді салық жүйесін құру негізінде өзіндік тәжірибесі болмағандықтан, шетелдік
Салық жүйесінің «үш киті»: салықтық қатынастарды реттеудің құқылы негізі;
Салық жүйесінің І кезеңі (1991-1995ж.) оның көлемділігімен (салықтардың 45
1995 жылғы Қазақстан Республикасының «Салықтар туралы» заңы
Салық саясатында ҚҚС маңызы өсті, ол салық ауыртпалығында көбірек
2001 жылдың салықтық «жаңалығы» әлеуметтік салық ставкасының
2001 жылдың Салық кодексі салық жүйесінің құрылымын өзгертіп, эволюциялық
Осылайша, Қазақстан салық жүйесі 13 жылда салық қатынастарының үйлесімділікке
Қазақстанға өзінің бизнесін жасырғаннан гөрі, салықтарды төлеу ұтымды болатын
ҚОСЫМША «А»
Рет№ ҚР Салық жүйесі туралы занға сәйкес жалпы
1 Пайдаға салық 1 Занды тұлғаларға табыс салығы (30%)
2 Шетел азаматтары, яғни азаматтығы жоқтардан алынатын табыс салығы
3 ҚҚС 3 ҚҚС
4 Акциздер 4 Акциздер
5 Бағалы қағаздар мен операцияларға салық 5 Бағалы
6 Көлік құралдарына салынатын салық 6 Көлік құралдарына
7 Георазведкаға және ізденіс жұмыстарына шығындарын жабуға салынатын төлем
8 Табиғи ресурстарға салықтар 8 Орман алымдары
9 Экспорт, импортқа салықтар 9 Отын және жанармай жинаудағы
10 Кеден тарифтері мен баждары 10 Занды тұлғалардың
11 Тіркелген (ренталық) төлемдер 11 Жұмысбастылықты қамтамасыз етуде мемлекеттік
12 Автоқұралдарды сатып алуга салықтар
________________
Ескертпе: ақпарат негізі Қазақстан Республикасының Салық кодексінен алынған №
12 желтоқсан 2003 ж. Алматы: 2004 – 238 бет.
ҚОСЫМША «Б»
2000-2003 жыл Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджет түсімдерінің пайыздық құрылымы
№ Көрсеткіштер 2000ж. 2001ж. 2002ж. 2003ж.
1 Табыстар – барлығы 100 100 100 100
2 Салықтық түсімдер 86,9 88,2 91,1 93,3
3 Корпоративтік табыс салығы: 31,2 32,8 33,1 34,4
а) қосымша құн салығы 21,5 20,8 21,78 21,13
б) әлеуметтік салық 18,9 19,3 19,8 20,1
в) жеке табыс салығы 9,7 10,1 10,8 11,9
г) акциздер 3,7 3,8 4,0 4,0
д) мүлікке салық 1,3 0,24 0,3 0,3
е) жер салығы 0,3 0,3 0,4 0,4
ж) көлік құралдарына салық 0,65 0,70 0,74 0,82
з) жер қойнауын пайдаланғаны үшін салығы 0,25 0,16 0,18
4 Басқа да табыстар 12,5 11,8 8,9 6,72
_________________
ҚР Қаржы министрлігінің статистикалық жинағы 2001-2004 жылдар ақпаратының негізінде
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1.“Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы”.
2.“Қазақстан Республикасының заңы 2003 жылға арналған бюджет туралы”. Қаржы-қаражат
3.Бурабаев О.Б, Ешенбаева Б.Ж., Құлажбаев М.Т. “Жергілікті салықтар мен
4.Ермекбаева Б.Ж. “Жалпы мемлекеттік салықтар”, 1997
5.Ілиясов К.К., Мельников В.Д., 1994 “Қаржы” Оқулық
6.Ашимбаев “Нарық жолындағы Қазақстан экономикасы” Алматы, 1994
7.Дербисов Е “Өтпелі кезең бюджеті”, 1995
8.Зейнелгабдин А.Б. “Қазақстан Республикасының қаржылық жүйесі”, Алматы , 1995
9.Ермекбаев Б.Ж. “Жалпы салықтар”
10.Карагусова Т. “Салықтың экономикалық негізі”, 1994
11.Кипериан Т.Е., Тимофеева О.А. “Нарықтық экономикадығы салықтар”, 1993
12.Сугаранов В.И. “Мемлекеттік қаржылар”, 1996
13.Кашин В.А. Налоги и их роль в регулировании внешнеэкономических
14.Макконелл Кэмпбелл Р., Брюстенлли Л.: Экономикс: Принципы, проблемы и
15.Манапов Н. Проблемы налоговой системы.// Қаржы-қаражат. № 6. 1992г.
16. Налоги/ Под ред. Д.Г. Черника, - 4-е изд.
17.Налоги в развитых странах/ под ред. И.Русаковой – М.:
18.Налогообложение: учебник/ под ред. Юткиной Т.Е. М./ Финансы и
19.Омирбаев С.М. Налоги и налогообложение. – Караганда: КарГУ, 1999-141
20.Райзберг Б.А. Современный экономический словарь – М: 1999 г.
Сейдахметова Ф.С. Налоги в Казахстане/ - Алматы: «LEM» -
Саутбаева С.К. Из истории налогообложения в Казахстане, Мысль, №
Худяков А.И., Бродский Г.М. Теория налогообложения – Алматы: Норма
Худяков А.И., Наурызбаев Н.К. Налоги: понятие, элементы, установление, виды
Юткина Т.Ф. Налоги и налогообложение – М.: ИИФРА –