ЖОСПАР
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Индекстер туралы жалпы түсінік
1.2 Кәсіпорын статистикасында жеке индекстерді есептеу
1.3 Статистикада жалпы индекстерді есептеу
1.4 Экономикалық құбылыстардың индексі
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Әлеуметтік – экономикалық құбылыстар мен процестердің
Индекс деген сөздің түпнұсқасы латынның «индекс»
1)салыстыруға келмейтін және қосуға болмайтын күрделі
2)құбылыстар құрылымының белгілеріне қарай өзгеруін анықтайды.
3) күрделі құбылыстар көрсеткіштеріне әсерін тигізетін
Олардың ішінде ең негізгісі – қоғамдық
Индекстер туралы жалпы түсінік
Индекстік әдісті қолдану арқылы есеп жұмыстарын
Бұл көрсеткіштер әрқашанда индекстік қатынастың алымында
Сондықтан, бұл жерде ең бастысы –
Индекстік әдіспен есептелген көрсеткіштер коэффициентпен, ал
Халықаралық тәжірибеде индекстік әдісті қолдану кезінде
"q" – сандық көрсеткіш,яғни өнімнің көлемі,мөлшері;
"p" -- бір дана өнімнің,заттың
"z" - бір дана
"t" – бір дана өнімді, заттық
"w"- еңбек өнімділігі және т.б.
Осы келтірілген белгілерді қолдану арқылы
Бірінші топқа - өнім көемінің
Екінші топқа – сапалық индекстер,яғна бағаның,өзіндік
Индекстердің мұндай екі топқа бөлінуінің маңызы
Кәсіпорын статистикасында жеке индекстердің есептелуі
Біртектес құбылыстардың екі уақыт аралығындағы нақты
Статистикада жеке индекстер латынның кіші «і»
А) өнім көлемінің жеке индексі i=q/q
Ә)өнімнің өзіндік құнының жеке индекісі: i=z/z
Б) еңбек өнімділігінің жеке индексі: i=t/t
Енді осы берілген формулаларды қолдану арқылы
1 – кесте.
Өнім
түрлері
өндірілген өнімнің көлемі,дана өнімнің өзіндік құны,
А
Б
6000
4000
100,0
105,0
5500
5000
90,0
120,0
Осы берілген көрсеткіштер бойынша өндірілген өнімнің
Өндірілген өнімнің көлемі бойынша:
"A" өні үшін i
"Б" өні үшін i
Есептелінген көрсеткіштер арқылы өткен жылға қарағанда
Енді өндірілген өнімнің өзіндік құнының жеке
"A" өні үшін i
"Б" өні үшін i
Демек, ағымдағы жылғы өндірілген өнімнің өзіндік
Жеке индекстер статистикалық қорытындылаушы көрсеткіштер ретінде
Егер қатар дәрежелері уақытына байланысты бірнеше
I = q/q; q/q ;
Егер қатардың әрбір дәрежесін белгілі бір
I = q/q; q/q ;
Осы аталған индекстер іс жүзінде есептеу
Қазақыстан бойынша 1990 – 1995 жылдар
Өнім аттары 1990 1991 1992 1993
Өндірілген мұнай
Базалық индекстер
Тізбекті индекстер 22839
1,000
1,000 23648
1,037
1,037 24461
1,071
1,033 25556
1,119
1,045 25388
1,112
0,993 25220
1,104
0,993
Экономикалық талдау базалық және тізбекті индекстердің
Егер базалық немесе тізбекті индекстер бір
мұндағы q/q ,q/q және т.б.
i=q/q · q/q · q/q ·
Статистикада жалпы индекстерді есептеу
Тікелей салыстыруға және қосуға келмейтін элнменттерден
Статистикада жалпы индекстерді латынның үлкен «І»
Есептеу әдісі мен байланысты жалпы немесе
Агрегатық индекстер. Агрегатты деген сөз латынның
3 – кесте.
Тауарлардың
түрлері
Сатылғаны,кг. 1 кг. Тауардың
Бағасы. Сатылған тауарлардың
Құны,теңге.
Базалық
кезең Ағымда-
ғы кезең Базалық
кезең Ағымда-
ғы кезең Базалық
кезең Ағымда-
ғы кезең
Ағымда-
ғы кезең нің бағасы бойынша Базалық
кезеңнің бағасы бойынша Ағымда-
ғы кезең нің бағасы бойынша Базалық
кезеңнің бағасы бойынша
qq q р р рq рq
Ет
Қаймақ
Қияр 450
300
460 500
350
400 100
150
40 130
200
35 58500
60000
16100 45000
45000
18400 65000
70000
14000 50000
52500
16000
Барлығы
134600 108400 149000 118500
Экономикалық құбылыстардың индексі
Өзіндік құнның индексі. Түбірлік мерзімдегі өнімді
Екі уақыттағы шығарылған біртектес өнімнің (бірнеше
Әр түрлі дәрежелі өзіндік құнды өнім
I = (∑zg/∑g)/(∑zg/∑g)
Еңбек өнімділігінің индексі Бұл көрсеткіш көбірек
Бұл біртектес өнім бойынша еңбек өнімділігінің
Қорытынды
Индекстік әдістіерді қолдану арқылы есеп жұмыстарын
Бұл көрсеткіштер әрқашанда индекстік қатынастың алымында
Сондықтан, бұл жерде ең бастысы –
Осы келтірілген белгілерді қолдану арқылы
Индекстердің мұндай топтарға бөлінуінің маңызы өте
Пайдаланылған әдебиеттер
1.Кесікбайұлы Ө., Өскенбайұлы М. «Статистиканың жалпы
2.Әміреұлы Ы. «Статистиканың жалпы теориясы». –
3. Жолдасбаева Г.Ө., «Кәсіпорын экономикасы». –
4.Мейірбеков АҚ., Әлімбетов Қ.Ә. «Кәсіпорын экономикасы».
3