МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
Философия тарихындағы адам проблемасы 3
Адам – биопсихоәлеуметтік жан 6
Қазақ бейнелеу өнеріндегі адамның ішкі мәнін тану проблемасына
Қазіргі бейнелеу өнеріндегі рационалды, иррационалды және көптеген бағыттағы
Қорытынды 27
Әдебиеттер 30
Кіріспе
Ғасырлар тоғысында адамзатттың даму барысы қазіргі жағдайда тағдыры
Осы орайда, адамның рухани деңгейі жайлы күнделікті
Ал, қазақ дәстүрлі өнерінде соңғы уақыттарда мұндай әрекеттер
Философия тарихындағы адам проблемасы
Философия тарихы адамның мәні жайындағы түрліше пікірлерге толы.
Шынында да адам деген не? Былай қарағанда, бұл
Ертеде бір дана адам: адам үшін адамның өзіне
Антик заманының философиясындағы адам көбінше ғарыштың бір бөлігі,
Ортағасырлық діни философияда адам о бастан-ақ біріне-бірі қарсы
Жаңа заман философиясы адам жайында негізінен идеалистік көзқараста
ХІХ-ХХ ғғ. Идеялистік философиясы адам өмірінің рухани бастамасын
Гегельдің “Мемлекеті” қоғам дамуының ең жоғарғы көрінісі болғандықтан,
Объективтік идеализмнің бұл идеяларын сынай отырып, Фейербах философияда
Адам жайындағы ғылыми-философиялық ілімнің қалыптасуы тарихтың материалистік ұғымының
Сонымен, жеке адамдарға тән дара ерекшеліктерді қоя тұрып,
Адам – биопсихоәлеуметтік жан
Жоғарыда келтірілген жалпы анықтамадағы адамның әлеуметтік қасиеті адам
Адамның әлеуметтік табиғатын талдап, оның тұлға екендігі жайында
Адамды биологиялық және әлеуметтік құбылыстардың бірлігі ретінде қарастыру
Адамды таза әлеуметтік тұрғыда немесе таза биологиялық тұрғыда,
Жер бетінде адам ұзақ эволюцияның барысында өзінің жануарлық
Адам биоәлеуметтіктің бірлігі ретінде туады. Демек, ол дүниеге
Оған қызығушылық қасиет тән, ал бұл - әлеуметтік
Әрбір адамда, мәселен, оның ырқыныа көнетін саусақтары бар:
Адамның санасы да дәл сол сияқты адамға әуел
Сонымен, адам дегеніміз биологиялық (тірі организмдік), психикалық және
-“Адамды таза әлеуметтік тұрғыда немесе таза биологиялық тұрғыда,
Жартышарлар функциясы даму принциптерінің мәдениеттегі (сәулет өнері) кезеңдердің
Менің түсінетінім біреу, адам - біздің әлеуметтік болмысымыздың
Адамның ішкі мәнін тану жөніндегі құнды ойларды
Халықтың жалпы талабына шындық көзбен қарасаң бірде-бір адам
Күш – аспан әлемінен, аспан әлемі – заттан,
Ей, перзентім, біліп алғын, данышпандар ақыл мен жомарттықтан
“Қабуснаманың авторы Кайқаус: ”Жомарттықтың негізі үш нәрседен тұрады:
Бұл еңбекте келтірілген ойлар адамның ішкі мәнін тануда
Миниатюралардағы пайғамбар бейнесі және орта ғасырдағы ислам мәдениетіндегі
Ислам өнерінің ішкі заңдылықтарын тану жолындағы қалыптасуына бейнелеудегі
Ислам мәдениетінде “заттар” әлемін сезіну бір-бірімен байланыста екі
Таным процесінің орта ғасырлық әдісі екі бірегей қозғалысты:
Дербес жағдайда, шейх ат-Тустаридің (ІХ ғ.) (илм
Осыған байланысты “Бұхара тарихындағы” Наршахи баяндаған Мұқанна тарихы
Шымылдық - өзінің қатысуы арқылы білдірілетін мен білдірілмейтіннің,
Перде екі шындықтың арасын шегіне жеткізе саралай, оларды
Сонымен бірге, шымылдық тек қана сурет немесе нышан
Әлем (ғалам) шейх Азизуддин Насафидің түсіндірмесі бойынша құдайы
“Құбылысты – жасырыңқы” (захир – батин) дихотомиясының эзотериялық
Аз Захир, Ғаламның әлеміндегі бар нәрселерді ғана білдіріп,
Бейнесіздік, белгісіздік (би – сурати, би нишани) сөздері
Реалды, сезімдік ұғыну белгілерінің жоқтығы куәлік ретінде белгілі
Кеңістіктің бостығы әрқашан маңызды және рәмізді. Орта ғасырлық
Белгісі жоқтықтың өзі – белгілілік,
Құдай адамының белгісі.
Өз кезегінде, мақұлданған формада Адамның жоғары (мәңгілік) алдындағы
Ат қойылмаған күні Мен болдым:
Болмыстың атау белгісі жоқ-ты.
Сөйтіп, мұсылмандық түсініктерге сай, суфизмнің әсіре шеткі интериорланған
Бұл негізге алынатын екі әдістің баяндалу үйлесімі мұсылман
Осыдан, сірә кейіпкерлердің кескіндемелік сипаттамаларының бейнелену түріндегі баяндалуы
Аталған мысалдарда өз шамасында, толық емес түрде қаһарман
Осы орайда, көркемдік образдың (жалпы Әлемде де) ішкі
ХІХ ғасырда Садық - бек Афшар трактатында кәсіптік
Менің форматворчествоның жолын меңгергенім соншалық,
Формадан мағынаға өту жолын таптым,- дейді.
Сөйтіп, форматворчестволықтың мақсаты – суретке салынған объектінің ішкі
Форма – сурет – суретшінің/көрерменнің одан кейінгі танымдық
Жоғарыда айтылғандарды анықтау және дамыту үшін, Мұхаммет пайғамбар
Мұхаммет кейпі ашық түрде де, жабық та салынуы
Пайғамбар жүзінің көптүрлілігі және оның бетінде перденің пайда
Орта ғасырлық ислам мәдениетіндегі шымылдық, перде, бүркемелерді
Дегенмен, фольклористердің тұжырымдары қандай болғанмен де, бір нәрсе
Орта ғасырлық ислам өнеріндегі бейнелеу образдарындағы қабылдау тура
Мұхаммет пайғамбардың бейнелерінің пайда болуы мен оның жоғарыға
Осы айтылғандардың тікелей куәсі ретінде Стамбул альбомындағы пайғамбарды
Осыған байланысты қазіргі уақытта мәдениетте белсенді пайдаланылып жүрген
Жоғарыда айтылғандарды төмендегідей силлогизммен түсіндіруге болады: Мухаммет –
Ұқсас пікір орта ғасырлар мәдениетінде кеңінен таралған тәсілдердің
Типологиялық сипаттама ретінде ХІV-ХV ғасырлардағы батыс Европа
Барлық айтылғандарға толықтыру ретінде Мұхаммет ми’раджының соңғы интерпретацияларының
Қазақ бейнелеу өнеріндегі адамның ішкі мәнін тану проблемасына
Қазақ бейнелеу өнерінің уақыт талабына сай, мәдени және
Бұл санқырлы, жан – жақты түзіліс, жалпы адамзат
Түркілер философиясы, тарихы, мифологиясы мен фольклоры практикалық ғылыми
Суретшінің өзіндік ойы мен проблемаларға көзқарасы дәстүрлі дүниетаным
Көшпенділер мәдениетінің дүниетанымдық жиынтығы жаңа бағыттардың құнарлы негізі
Космологиялық рәміздер, тылсымдық таңбалар, таңбалы тастар иконографиясы –
Қазақ өнеріне философиялық қатынасымыз “белгілі әлеуметтік ортада қалыптасқан
Осы проблемаларды шешу барысында біз халықтың дәстүрлі тұрмысында
Қазақтардың ілкі кезеңдердегі рухани дүниесі ислам дінімен үйлесімін
Қазіргі Қазақстан суретшілері дәстүрлі дүниетанымды да, мұсылмандық мәдениетпен
Қазіргі бейнелеу өнеріндегі рационалды, иррационалды және көптеген бағыттағы
Философия және психология саласындағы жаңа теориялық тұжырымдар, рационалдылық
Енді суретші қоршаған ортаны меңгеруге емес, өзінің санасындағы
Бұл таза өнер табиғатындағы рационалдылық пен иррационалдылық, интуйтивтілік
Егер біз осы “таза өнерді” таным тұрғысынан қарастыратын
Біріншіден, реалды өнер арқылы шындықты тану мүмкін емес.
Соған байланысты екінші тұжырым туындайды. Таза өнердің шыншыл
“Таза өнер” түсінігінен туындайтын үшінші ұғым суретшінің Жаратушылық
Осы жағдайда, суретшінің ролі Жаратушымен теңеседі.
Төртіншіден, “таза өнер” “интеллектуалдылық” түсінігімен байланысты. Бұл жерде
Бір айта кететін жағдай осы ұмтылыстар барысында суретшілер
Қорытынды
Егер “өнер туындысы дегеніміз не” деген сұраққа жауап
Осы ойды Ф. Ницшенің көркемдік құндылықтар жөніндегі философиялық
Дионисийлік көркем образ Ф. Ницше бойынша өміршеңдігімен ерекшеленеді.
Соған байланысты дионисийлік өнер адам үшін әр уақыт
Қазіргі кезеңде суретші қоғам мен “мен” арасындағы жаңа
Мұндай жағдайда суретші екі жақты қиындыққа кезігеді. Бір
Осындай жағдайда суретші үшін мемлекеттік тапсырыс пен ақшадан
Әдебиеттер
1. Ә. Х. Тұрғынбаев. “Философия” оқулығы,
2. Б. И. Ибраев. “Моделирование мира, как стадия
3. Э. Фромм. “Бегство от свободы”. М.
4. Кейқауыс. Қабуснама./Өзбек тілінен аударған Т. Айнабеков. Алматы,
5. Исмаилова Э.М. Искусство оформления среднеазиатской
6. Наршахи Мухаммад. История Бухары. Пер. Н. Лыкошина.
7. Пропп В. Я. Исторические корни волшебной сказки.
8. Садиг-Бег Афшар. Ганун ос-совар (“Трактат о живописи”)Введ.
9. Шукуров Ш.М. “Шах-наме” Фирдоуси и ранняя иллюстративная
10. Худжанди Камал. Девон. Душанбе. 1983.
11. Бахтин М.М. Эстетика словесного творчества. М. 1970.
12. Rіngbom S. Іcon to Narratіve. The Rіse
13. О.А. Сегізбаев, Казахская философия 15-начало 20 века.
14. Б. Байжігітов. Бейнелеу өнерінің философиялық мәселелері. Алматы,
15. Б. Байжігітов. Реализмнің тарихи-гносеологиялық негіздері және “таза
15