Мазмұны
1 Ұйымның маркетингтік ақпараттық жүйесін негіздеу................................................................................................................6
1.1 Маркетингтік ақпарат жүйесі........................6
1.2 Маркетингтік ақпарат жүйесінің тағайындалуы және мақсаты...................................................................................................................38
1.3 Маркетингтік ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар..................................................................................................................40
1.4 Концептуалды схема.......................................................................................50
2 Маркетингтегі ақпарат жүйесін жобалау.................................53
2.1 Мәселенің қойылымы.....................................................................................53
2.2 Ақпараттық жүйедегі есептің орны...............................................................54
2.3 Кіріс ақпараты..................................................................................................55
2.4 Шығыс ақпараты.............................................................................................56
2.5 Ақпараттық база..............................................................................................57
2.6 Программалық қамтамасыз ету......................................................................60
2.7 Есеп кешенін жүзеге асыруда қолданылатын программалық құралдар жабдығын
2.8 Программалық қамтамасыз ету құрылымы..................................................62
3 Ақпараттық жүйе деңгейін бағалау және қолдануы мүмкін
Маркетингтегі ақпараттық жүйені тұрғызуға кететін шығынын есептеу...............................................................................................................64
Ақпараттық өнімді коммерциялық сатуға берілетін кеңестер және нәтижесін талдау..............................................................................................69
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................71
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........................................................72
Кіріспе
Қазіргі даму кезеңінің ажырағысыз белгісі жаһандандыру және қоғамды ақпараттандыру
Кез келген қоғамның ақпараттандыру деңгейі ақпараттық қызметтің даму дәрежесімен
Ақпараттандыру – жеке және заңды тұлғалардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру
Нарықтық жағдайда мекеменің өмір сүргіштігінің және тұрақтылығының кепілдігі қызметін
Қазіргі кезде барлық мекемелер нарыққа өтуге, даму перспективаларын жасаумен,
Әрине, бұл жағдайларда ақпарат жүйелері экономикадағы басқарудың қажетті таптырмас
Ақпараттық жүйе (АЖ) - экономикалық объектіні басқаруға қажетті ақпаратты
АЖ - ақпараттық жүйе жобасы мен ақпаратты есептеу жүйесінен
Нарықтық экономиканың функционалды құрылымының ақпарат жүйесіне негізінен экономикадағы ақпарат
Әлемдік қауымдыққа интеграциялану Қазақстан экономикасын дамыған мемлекеттер үшін жалпы
Ұсынылып отырған курстық жұмыстың мақсаты - сатып алушының қажеттілігін
Курстық жұмыс кіріспеден, теориялық бөлімнен, негізгі бөлімнен, қолданушыға мүмкін
1 Ұйымның маркетингтік ақпараттық жүйесін негіздеу
1.1 Маркетингтік ақпарат жүйесі
Маркетингтік ақпарат мекемені басқарудың ақпараттық жүйесінің бөлігі болып табылатын
Маркетингтегі ақпараттық жүйе – бұл маркетингтік шешімдерді дайындау және
Маркетингтегі ақпараттық жүйе:
1- сурет. Маркетингтегі ақпараттық жүйе сызбасы
Ақиқат ақпаратты игеріп, оларды мекеменің белгілі бір мақсаттарына пайдалану
Мекемедегі маркетингтің функциясын жүзеге асыру үшін қажетті ақпарат кеңістігін
Маркетингтегі ақпараттық жүйесін тұрғызу мақсаты екі жағдайдан тұрады: сатып
Нарық жүйесіндегі фирманың немесе мекеменің ақпарат кеңістігі мен көп
Нарық күрделі ықтимал жүйе болғандықтан, әдетте ол шаруашылық қызметтегі
Бұл жерде ақпаратты бола білу дегенді тек мәлімет жинау
Филипп Котлердің қағидасы бойынша маркетингтегі ақпараттық жүйе 4 жүйе
ішкі ақпарат жүйесі немесе есеп беру жүйесі;
ағымдағы сыртқы маркетингктік ақпаратты жинастыру жүйесі;
маркетингтік зерттеу жүйесі;
маркетингтік ақпаратты талдау жүйесі;
Ішкі есеп беру жүйесі – бұл фирма қызметінің әртүрлі
Ағымдағы сыртқы маркетингтік ақпаратты жинау жүйесі - маркетингтік
Өз кезегінде ішкі ақпарат алынған нәтижелерге фокусталады, ал ағымдағы
Бұл блокқа сауда кемшіліктері туралы, жабдықтаудағы кемшіліктері туралы, нарықтық
Ағымдағы ақпаратты алу көздері әртүрлі сипатта болуы мүмкін, оны
Сыртқы ақпарат жүйесін жақсы ұйымдастырғанда, жинақталып және жүйеленген мәліметтерге
Фирмадағы күнделікті ақпарат сапасын зерттеу мен оны жинау көлемін
Жоғарыда қарастырылған 2 жүйе фирманың стратегиялық ақпаратын істеп шығару
Маркетингтік зерттеулер жүйесі – маркетингтік зерттеу фирма алдындағы маркетингтік
Маркетингтік зерттеу 5 кезеңнен тұратын үрдіс:
мәселені табу және зерттеу мақсатын тұжырымдау;
ақпарат көздерін таңдау;
ақпаратты жинау;
жиналған ақпаратты талдау;
алынған нәтижелерді ұсыну;
Маркетингтік ақпаратты талдау жүйесі – маркетингтік деректерді және мәселелерді
Статистикалық банк – таңдап алынған деректердің өзара байланысын толық
Модельдер банкін нарық қызметкерлерінің ең оптимальді маркетингтік шешім қабылдауына
Бұл 4 жүйенің барлығындағы ақпарат фирманың даму стратегиясы мен
Маркетингтегі ақпараттық жүйе:
мүмкін болатын қиындықтар мен мәселелерді ерте табуға;
қолайлы жағдайларды анықтауға арналған;
маркетинг қызметінің стратегияларын мен шараларын табу және бағалауға арналған;
маркетинг жоспарларының орындалуының және стартегиясының іске асуының деңгейлерін моделдеу
Маркетингтегі ақпараттық жүйені жобалаудың келесі қадамдарын ұсынуға болады.
Алғашқысында мекемеде маркетингтің ұйымдастырылуы, маркетингті басқару жүйесінде тапсырмалардың, құқық
Маркетингтегі ақпараттық жүйенің біркелкі үлгісінің жоқтығы анық. Мекеменің және
1.2 Маркетингтегі ақпарат жүйесінің тағайындалуы және мақсаты
Қандай болмасын ақпараттық жүйенің мақсаты ақпараттық жүйені тұрғызудың әдісіне,
- ішкі есеп берудегі ақпараттың толық
- сатып алушы қажеттіліктерін зерттеуде қолданылатын әдістердің және
ағымдағы ақпараттың тиімділігін және оның айқындылығын арттыру;
маркетингтік талдауда қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру;
- ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету;
- талаптар кешені және ақпарат қорларының орындалуын қамтамасыз ету;
- қызметкерлердің жұмыс туралы беретін ақпараттарының жеделдігін арттыру;
- қызметтік процедуралардың жүзеге асуының бақылауын жақсарту.
Маркетингтегі ақпарат жүйесінің тағайындалуының негізгі шарты сатып алушының қажеттілігін
АЖ тұрғызудың негізгі мақсаты - нақты объектінің басқару жүйесін
Басқарма АЖ-сі ақша құралдарын тиімді бақылау үшін, сонымен қатар
Жүйенің функционалды, ақпаратық құрылымы әрі қарай даму үшін және
АЖ құру мақсаты - ақпаратты өндіруді автоматтандыру болып
АЖ ендірілгенде ақпаратты өңдеу үрдісіне қызметкерлер жұмысының тиімділігін
Жүйені ендірудің негізгі мақсаты:
есеп беруді жинау, сақтау, өңдеу, іздеу және бөлуді айналым
АЖ-нің ақпараттық және программалық қамтамассыз етуді жаңарту;
нақты уақыттағы Басқарманың қаржы-несие шаруашылығын толық талдау;
алынған дұрыс ақпаратты басқару шешімдерін қабылдау үшін қолдану;
есеп беруді автоматтандырылған түрде алу;
бірегей МБ құру.
Сонымен қатар келесілер қамтылуы тиіс:
жұмыс жеделділігі;
ұсынылған мәліметтердің дұрыстылығы;
қағазбен жұмыс көлемінің азаюы.
Автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО) – ақпараттың нақты есеп шешімдеріне
АЖО қолданушының персоналды электронды есептеуіш машинаны тікелей қолданумен байланысты.
Автоматтандырылған жұмыс орнын анықтаудың екі ыңғайы бар: техникалық және
1.3 Маркетингтегі ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйе – жеке бөлім мен элементтерге бөлуді қажет
Ақпараттық жүйені құраушы элементтер, өзінің алатын орнына қарай функционалдық
Әрбір кіші жүйе кешен жиынына бөлінуі мүмкін. Кіші жүйе
Ақпарат жүйесінің негізгі талаптары қызметкерлер орындайтын жұмыс кешенін автоматтандырылған
АЖ құрылымы – ішкі ортамен байланысын анықтайтын ішкі кеңістік
Ақпараттық ресурстар дегеніміз - бір фирмадағы құндылықтар мен материалды
АЖ ресурстарының келесілеріне талаптар қойылады:
ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
ұйымдастырушылық – құқықтық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
программалық қаматамасыз етуге қойылатын талаптар;
ақпаратты қорғауға және программа құралдар жабдығына қойылатын талаптар.
Кесте 1. Ақпарат жүйесі құрылымына қойылатын талаптар
Есеп кешені Есеп атауы Кіріс ақпарат Шығыс ақпарат Қолданушылар
Маркетинг
тік зерттеулер және талдау жүргізуді автоматтан
дыру Ішкі есеп беру
Маркетолог
Ағымдағы ақпаратты жинау
Сұраулар
Маркетингтік зерттеулер жүргізу
Қажеттіліктер Зерттеулер негізінде есеп беру
Маркетолог
Маркетингтік ақпаратты талдау
Ұсынылымдар Талдау негізіндегі болжамдық көрсеткіштер
Маркетолог
Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар
Басқару кезеңі ақпаратсыз жүзеге асырылмайтындықтан, АЖ-дағы ақпаратпен жабдықтауды
Ақпараттық жабдықтау экономикалық ақпаратты кодтау және біркелкі жүйенің бірлігі
Есептеу жүргізетін объектілер мен субъектілердің сипаттамаларына сәйкес келуі тиіс,
Есептеу мәліметтерінің есебіне қойылатын талаптарына сай келуі және ақпарат
Ақпарат құпиялылық деңгейі бойынша жіктелуі тиіс;
Ашық ақпаратқа қол жеткізу максималды түрде жеңілдетілгені жөн;
Ақпаратты қамтамасыздандыру ақпараттық ресурстардан (кіретін, аралық және шығатын мәлімет),
Кесте 2. Ақпараттық жабдықтау
Элементтер Сипаттамалар
Ақпараттық технология Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі Реляциондық
Кодтау жүйесі Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер жүйесі қолданылады.
Ұйымдастырушылық – құқықтық жабдықтауға қойылатын талаптар
Автоматтандырылған АЖ-ны тұрғызу мен жұмыс істеудің негізгі шарты ұйымдастырумен
АЖ-ны тұрғызу – ақпараттық кезеңдерін зерттеу, жобалау шешімдері мен
Ұйымдастырушылық – құқықтық қамтамасыз етуінің қызмет атқаруы келесіден тұрады:
Есептеу құжаттары бойынша ақпарат;
Жаңа ақпараттық технологияларды енгізудегі әдістемелік нұсқаулар.
Ақпараттық жүйені құруда және оның қызмет көрсетуі үшін негізгі
Іс - әрекеттеріне қажетті төмендегі құжаттар жиынтығы болуы керек:
басқаруды ұйымдастыру құрылымы;
қызмет етуі бойынша нұсқаулар;
операторларға нұсқау;
қызметтердің орындалуы мен тәртібі;
Есеп кешенін шешуде қолданушының техникалық құрал – жабдықтарымен есептерді
объектіні автоматтандыруға және есептер кешенін қолдануға, іске қосуға, дайындауға
нақты емес ақпараттарды ұсыну, әр түрлі жіберген қателерді, уақтылы
барлық технологиялық талаптардың орындалуын қадағалау;
ақпаратты қамтамасыз етуді ұйымдастырудың жобасында қарастырылған шектеулерден шықпау;
есептер кешеніне қол жеткізуге білікті мамандар мен жеке қызметкерлерге
Жобалау үрдісі кезінде ұйымдастырушылы қамтамасыз ету бойынша өңделетін қолданушыға
Ұйымдастырумен жабдықтау АЖ-ны тиімді жұмыс істеу үшін өте маңызды.
Белгілі ережелерге бағындыру құжаттары АЖ-ні тұрғызудың, жұмыс істеу мен
АЖ-ның функционалдық бөлімі – бұл басқарудың маңызды бөлігін құрайтын
АЖ құқықтық жабдықтау – АЖ функциялау мен құрудағы құқықтық
Құқықтық қамтамасыздандыру АЖ-ні құру мен жоюды заңды көрсету үшін
Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Техникалық қамтамасыз ету – АЖ функционалдылығы үшін қолданудағы техникалық
Басқарудағы ақпараттық үрдісі жеке операциялармен орындау, оның шешімдерінен тұрғызылады.Барлық
Ақпаратты басқару үрдісінің негізгі сатыларына сәйкес келесі техникалық құралдар
Техникалық қамтамасыз ету келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
Ақпараттық жүйенің, есептердің өнімділігін, берілген есепті автоматты түрде дұрыс
Жаңа ақпараттандыру объектілерін ЭЕМ және автоматтандырылған жұмыс орындарын енгізу
Ақпараттық диалогты режимде өңделуін қамтамасыз ету;
Есептеуіш техника құралдарының құрамына бір типтегі, сериялы шығарылатын құралдар
Қазіргі АЖ-сіне келесі техникалық құралдар кешені кіреді:
есептеу техникасының құралдары;
телекоммуникация мен байланыс құралдары;
/ЛВС/ жабдықтау құралдары;
әртүрлі банк қызметін автоматтандыратын бұйымдар: автомат-кассир, сауда жүйесінің терминалдары,
ақшамен жұмысын автоматтандыратын құралдар.
Әртүрлі деңгейде құрылған АЖ мүмкіншілігі техникалық құралдар құрамынан, оның
Техникалық және программалық құралдардың құрамы келесі міндеттерді атқаруы тиіс:
Банк қызметіндегі тәуекелдікті басқаруда ақпарат жинау, өңдеу үшін техникалық
монитор SVGA, тышқан, стандартты 107 пернелер тақтасы;
процессор жиілігі 100МГЦ кем болмауы тиіс;
жедел сақтау 32 MBt және жоғары;
винчестер 600 MBt және жоғары;
UPS;
Дисплейдің экраны 800*600 нүктеден жоғары болуы тиіс;
Windows 9x және жоғары операционды жүйе;
Принтер.
Техникалық құралдар кешені ақпараттың ауысуының негізгі шарттарына толығымен сай
Кесте 3. Техникалық жабдықтау
Техникалық құралдар атауы Физикалық модуль Сипаттамалары
ДЭЕМ Intel Pentium 4 Процессор
Зерделік сақтаушы құрылғы
МҚДЖ
Монитор
Батырмалар тақтасы
Тышқан Intel, 2.4MHz
512Mb
120Gb
17 дюймдік
102 батырмалы
2 баспалы
Принтер Принтер HP LaserJet
Факс – модем Факс – модем Sony – 42S
Телефон Телефон Panasonik
Математикалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Математикалық қамтамасыздандыру – АЖ есептерін шешудегі, АЖ өңдеудегі математикалық
Математикалық қамтамасыздандыруға келесілер жатады:
өңделген ақпарат пен жиналған алгоритм, өңделген әдіс,
сортталған мәліметтер, ізделген алгоритмдер.
Математикалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек:
Ақпаратты жинау және өңдеу алгоритмін, сонымен қатар ЭЕМ мәліметтерді
Мәліметтерді іздеу, іріктеуі құжаттарды принтерге басып шығару алгоритмдерін құрастыру;
Қолданылатын математикалық әдістер техникалық және программалық құралдардың мүмкіндіктерін ескеру
Алгоритмнің кез-келген формасы қолданылады: формулалық, таблицалық, блок-схема, жазбалық.
Математикалық қамтамасыздандыру алгоритмдері келесі жалпы талаптарға жауап беруі тиіс:
Қарапайым блоктарды декомпозициялау;
Қолданбалы программалық пакеттеріне және программалау тілдеріне қолданылатын стандарттарды іздеу
Программалардың орындалуын және есептің қызмет көрсету байланысын бақылау.
Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Программалық қамтамасыздандыру – АЖ мен техникалық құралдар кешенін функционалдығын
Жалпы программалық жабдықтау – бұл жабдықтаудың кең көлемдегі қолданушыларға
Арнаулы программалық жабдықтауға ҚПП мен бөлек функцияларды орындайтын және
Программалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек: МБ мәліметтер құрамын
МБ әсерін тигізе алатын жаңа формаларды өндіру мен кіріс
қаржы несие функцияларының жоспары мен құрамын динамикалық анықтау;
МБ көптеген сақталған мәліметтен мәліметті анықтау үшін іздеу саласын
шығу мәләметтерін өңдеу мен таңдау әдістерін анықтау.
Пакетті пайдалану максималды түрде ыңғайлы болу үшін келесі мүмкіндіктер
жұмыстың диалог режимі, яғни меню, сұраныстар;
диалогтың икемді болуы;
абсолютті түсінікті болуы;
қолданудың қарапайымдылығы;
үйренуге жеңіл болуы;
жұмыс үзілгеннен кейін жұмысты қайта жалғастыру мүмкінділігі;
жұмыс істеу барысында керек анықтамалардың шығуы;
тиісті дәрежеде ақпаратты қорғау.
Программалық қамтамасыз етуді өңдеу кезінде үнемдеу бойынша қолданатын қағидаларын
Кесте 4. Программалық жабдықтау
Тип Атауы Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
Операциялық жүйе Microsoft Windows NT Server 4.0 Күшті 32-битті
Microsoft Windows NT Workstation 4.0
MS Office XP Дербес ЭЕМ үшін күшті 32-битті көп
Microsoft Windows 2000 Дербес ЛЕЖ үшін күшті 32-битті ОЖ,
МББЖ Microsoft Access 2003
Арнаулы программалық жабдықтау.
ҚПП Delphi 7 Локальді және желідегі базалармен жұмыс
Paradox 7 Локальді база Paradox 7 жұмыс жасау, кестелер
Қорғау
ОЖ паролі Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
Ақпаратты қорғау мен программалық құралдарына қойылатын талаптар
Ақпаратты қорғау деп – мәліметтер жүйесінде сақталынатын программа орындалуының
Жүйе келесілерден қорғалынуы керек:
ішкі ақпарат жүйесіне заңсыз кіруден;
қауіпті жағдайда ақпараттың бүлінуі;
байланыс каналдарынан мәліметтердің өту кезіндегі бүлінуі;
операторлардың механикалық қатесі.
Ақпараттық және программалық құралдарды бұзылудан және авторландырылған деректерден алудан
Ақпаратты қорғау дегеніміз – мәліметтер жүйесінде сақталатын орындалған программаларға
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау мақсаты – көп программалы
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау жүйесі келесі сипаттарға ие
● қауіпсіздік – кездейсоқ және әдейіге емес бұзудан мәліметтердің
● ұқсастыру – пайдаланушыларға, техникалық құралдарға және қорғалатын (мәліметтер
● конфиденциялылық мәліметтерге берілген және олардың қорғаныс дәрежесін анықтайтын
● құпиялылық – ақпаратты жабық және қорғалуға жататын деп
● өкілеттілік – қорғалған мәліметтермен сол немесе басқа процедураларды
● түпнұсқалық – қойылған идентификатордың объектіге қатыстығын тексеру.
Кездейсоқ бұзылулардан ақпаратты және программалық құралдарды қорғау жүйесі келесілерді
● вирустарға қарсы программалардың болуы;
● пайдаланушылар үшін сапалы құжаттаманың болуы;
● жабдықтарды жетілдірудің амалдарын пайдалану.
Ақпаратқа және программалық құралдарға санкцияланбаған енуден сақтандыру үшін келесі
● парольді пайдалану. Пакетте бекітілетіндер: пакетті ашу паролі, әкімгер
Белгілі бір директорияларға енуді шектеу;
Пайдаланғаннан кейін ақпаратты есте сақтау құрылғысынан жою;
Техникалық құралдарды және пайдаланушыларды бақылау;
Техникалық құралдардың құқықтарын анықтау (есептерді және ақпараттық файлдарды пайдалануға
Техникалық құралдарды, есептерді және ақпараттық файлдардың пайдаланушыларынан ұқсастыру;
Шектеуі пайдаланудағы ақпараттарды өңдеу кезінде техникалық құралдардың және пайдаланушылардың
Санкцияланбаған әрекеттер кезіндегі сигнализация;
әр түрлі бағыттағы көмекші программалар (бақылау және қорғаныс механизмі,
Лингвистикалық, әдістемелік жабдықтауға қойылатын талаптар
Лингвистикалық қамтамасыздандыру – программаны, ақпаратты, техникалық қамтамасыздандыруды қолданушының, АЖ
Лингвистикалық қамтамасыздандыру ақпараттың және басқа элементтердің тілдік құралдарынан тұрады.
Лингвистиклық қамтамасыздандыруға келесілер жатады:
ақпараттық база бірлігінің құрылымын сипаттайтын ақпараттық тілдер;
АЖ функциялау мен өңделу үрдісінде қолданылатын анықтамалар мен түсініктер
мәліметті манипулирлеу мен басқару тілдері;
автоматтандыру жүйесін жобалау мен ақпарат жүйесін жобалау тіл құралдары.
Әдістемелік қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар.
АЖ әдістемелік қамтамасыздандыру – заң шығарушы, нормативтік актілер, қаржылық
Эргономикалық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар
АЖ эргономикалық қамтамасыздандыру – адам әрекетінің жоғары тиімділігі үшін
Басқарма АЖ тиімді функциялау үшін міндетті түрде келесілерді өндіру
басқарманың эргономикалық талаптарын қамтитын, осы талаптарды орындаудағы әдістерден
кадрларды таңдау жүйесі мен жұмысшылардыоқыту деңгейін қамтамасыз ететін техникалық
ақпарат жүйесінде адам әрекетінің жоғары тиімділігін қаматмасыз ететін әдістер
1.4 Маркетингтік ақпараттық жүйесінің концептуалды сызбасы
Концептуалды сұлба ақпараттық жүйенің қызмет етуінің негізгі әдістемелік ізденістерін
Негізгі концептуалды жүйенің біртұтастылығының құрылуының ақпараттық жүйе әдістемелері мен
Жүйенің жабдықтаушы бөлімі - өңдеу деңгейі және ақпараттың қозғалысы
Маркетингтік ақпараттық жүйесінің концептуалды схемасы 1-ші сұлбада келтірілген.
Жүйе Сипаттамасы
Түрі ААЖ
ААЖ Желі
Желі Локальды желі
Желі топологиясы Сақина
Жалпы жүйе технологиясы Құжатты
Жеке куәлік
Жеке мүліктің құжаттары
Кіріс
құжаты
Жеке мүлікті сақтандырудың ақпарат жүйесінің концептуалды сұлбасы
2 Маркетингтік ақпараттық жүйесін жобалау
2.1 Мәселенің қойылымы
Жобаны тұрғызуда тиімді әдістер мен жабдықтарды қолдану, АЖ-ны құрастырудың
АЖ-ны жобалау әдісі дегеніміз сәйкес жобалау жабдықтарын қолдану арқылы
Жобалаудың барлық әдістері, жобалау жұмыстарын автоматтандыру дәрежелеріне сәйкес: түп
Типтік жобалау әдісі – АЖ-ны жобалауда оған аз шамалы
АЖ-ны тұрғызудың жаңа бағытына автоматтандырылған жобалау жатады. Автоматтандырылған жобалау
Ақпарат жүйелерінің түрлері: АЖ-ны тұрғызу мен функционирлеудегі жинақталған тәжірибелер
АЖ төмендегідей болып жіктеледі: басқару объектісінің сипаты, басқару объектісінің
Қазіргі уақыттағы АЖ-ның барлық түрлері ақпараттық – анықтама жүйелер
Орталықтану деңгейіне қарай, АЖ - орталықтандырылған және орталықтандырылмаған деп
2.2 Ақпараттық жүйедегі есептің орны
Есеп – бұл кіріс және шығыс нәтижелерін нақты бір
Ақпараттық жүйедегі жүзеге асырылатын есептер кешенін маркетингтік ақпаратты жинау,
ішкі есеп беру;
ағымдағы ақпаратты жинау;
маркетингтік зерттеулер жүргізу;
маркетингтік ақпаратты талдау.
Есептердің өзара байланысының сызбасы 6 суретте келтірілген.
6 сурет. Есептердің өзара байланысының сызбасы
2.3 Кіріс ақпараты
Кіріс ақпараттары – ақпараттық жүйенің қызметтері орындалуы үшін пернелерден
сұраулар
қажеттіліктер
ұсынылымдар
кіреді
Кіріс құжаттарының тізімі 8 кестеде көрсетілген.
8 кесте. Кіріс құжаттарының тізімі
Идентифи
катор
Аты
Ұсынылу формасы Келіп түсу кезектілігі Қолданушы
1 2 3 4 5
Zapros Сұраулар құжат күнделікті маркетолог
Potrebnosty Қажеттіліктер құжат күнделікті маркетолог
Predlozh Ұсынылымдар құжат күнделікті маркетолог
“Сұраулар”, “Қажеттіліктер”, “Ұсынылымдар” кіріс құжаттарының сипаттамасы төменде келтірілген (9
9 кесте. Массивтерді сипаттау
Атауы
Идентификатор
Сұраулар Zapros
Реквизиттердің атауы Есепте белгіленуі Реквизит ұзындығы
Номері Num 9(4)
Сатып алушының аты Z_Name A(30)
Өнімнің аты P_Name 9(4)
Өнім бағасы P_Cost 9(4)
Сатып алу көлемі O_prodazh 9(12)
Жеңілдіктер Pr_skid 9(9)
Атауы
Идентификатор
Реквизиттердің атауы Есепте белгіленуі Реквизит ұзындығы
Қажеттіліктер Potrebnosty
Номері Num A(30)
Сатып алушының аты Z_Name 9(12)
Өнімнің аты P_Name A(30)
Өнім бағасы P_Cost A(20)
Тапсырыс көлемі O_prodazh 9(6)
Атауы
Идентификатор
Реквизиттердің атауы Есепте белгіленуі Реквизит ұзындығы
Ұсынылымдар Predlozh
Номері Num 9(4)
Сатып алушының аты Z_Name A(30)
Өнімнің аты P_Name 9(12)
Өнім бағасы P_Cost A(30)
Тапсырыс көлемі O_zakaz A(20)
2.4 Шығыс ақпараты
Шығыс ақпараты – ақпараттық жүйенің қызметінің орындалуы нәтижесінде алынатын
Берілген есептің шығыс құжаттары:
зерттеулер негізінде есеп беру;
талдау негізіндегі болжамдық көрсеткіштер;
Шығыс құжатының сипаттамасы 10 кестеде көрсетілген.
10 кесте. Шығыс құжатының сипаттамасы
Атауы
Идентификатор
Зерттеулер негізінде есеп беру
Otchet
Реквизиттердің атауы Есепте белгіленуі Реквизит ұзындығы
Номері Num 9(4)
Өнімнің аты P_Name A(30)
Өнім бағасы P_Cost 9(12)
Сатып алу көлемі O_prodazh 9(9)
Бәсеке баға Kon_cost 9(4)
Өнім рейтингі Pr_reyt 9(4)
Атауы
Идентификатор
Талдау негізіндегі болжамдық көрсеткіштер
Prognoz
Реквизиттердің атауы Есепте белгіленуі Реквизит ұзындығы
Номері Num 9(4)
Өнімнің аты P_Name A(30)
Болжамдық баға P_Cost A(30)
Болжамдық сатылу көлемі O_prodazh 9(4)
Бәсеке баға Kon_cost 9(4)
2.5 Ақпараттық база
Ақпараттық база - бұл басқару есептерін шешу үшін экономикалық
Ақпараттық база келесілерден тұрады:
- ақпаратты кодтау жүйесінен;
- ақпараттық массивтен, яғни ақпараттық базаны тұрғызуға кіретін
Ақпараттық база машина ішіндегі және машинадан тыс болып бөлінеді.
Машинадан тыс ақпараттық база келесілерден тұрады:
- жедел ақпарат;
- нормативті құжаттар;
- кодтау классификациясының жүйесі.
Машинадан тыс ақпараттық база - ақпараттық базаның бөлігі, ол
Ал машина ішіндегі ақпараттық базасына - ақпараттық жүйе
Машина ішіндегі ақпараттық база - белгілі бір белгі бойынша
Жедел ақпарат дәл сол мерзімдегі объектінің жай күйін бейнелейді,
код ұзындығы (кодты белгілеудің саны);
код разряды( кодты белгілеудегі белгінің саны);
код алфавиті ( кодты белгілеуде қолданылатын белгілер, олар сандық,
код құрылымы (кодты белгілеудегі белгілердің орналасу тәртібі).
Кодты қолдану ақпаратты өңдеудің сыйымдылығын азайту мүмкіндігін береді, мәліметтерді
Экономикалық ақпараттың жіктегіштері мен шартты белгілерін жобалау – АЖ-ны
Экономикалық ақпаратты мазмұнды мағынасына қарай жіктеу – бұл мәліметтер
Көлемі бойынша үлкен емес, тұрақты номенклатуралар үшін “тіркейтін”
Шартты белгілеу деп – жіктеу объектілерін тығызрақ бейнелеу мақсатында
Жоғарыда айтылған классификациялаудың иерархиялық жүйесіне сәйкес төменде
Машина ішіндегі ақпараттық база АЖ-да қолданатын мәліметтердің жиынтығы. Ол
Ақпарат массиві – нақты тәсілмен аталған және ұйымдастырылып
2.6 Программалық жабдықтау
ЭЕМ-ді программалық жабдықтау мәліметтер базасын өңдеу процедурасын қамтамасыз ететін
Программалық жабдықтау екі бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау, арнаулы
Программалық жабдықтау құрамына әмбебап құралдар, пакеттер және программалар кіреді,
қолданбалы пакеттер және программалар, бұл пайдаланушының жұмысын қажетті түрде
жүйелік программалар, бұл әр түрлі қосалқы функцияларды орындайды (операциялық
аспаптық жүйелер, яғни жүйелік программа, компьютерге жаңа программа құру
Қолданбалы программалар персоналды компьютерге өте ыңғайлы құрал ретінде жұмыстарды
Қолданбалы программалық жабдықтау есепті шешу процесі кезінде программалы ЭЕМ
Маркетингтегі ақпараттық жүйесінің программалық қамсыздануы келесілерден тұрады:
Windows’2000 операционды жүйесі негізінде жалпы жүйелік қамсыздандыру;
Жұмыс істеу барысында негізгі операциялардың автоматты түрде орындалуын қамтамасыз
Қолданушы мен операционды жүйе арасындағы интерфейс пен мәліметтер базасын
Delphi программалау ортасы негізгі программаны жазуға мүмкіндік береді
3 Ақпараттық жүйе деңгейін бағалау және қолдануы мүмкін болатын
3.1 Маркетингтегі ақпараттық жүйесін тұрғызуға кететін шығынды есептеу
Ақпараттық жүйені жасап шығаруға кететін шығындарды бағалау жүйені жасаудың
11-кесте. Есептеуге арналған алғашқы мәліметтер
№ Көрсеткіштер атауы белгіленуі өлшем
бірлігі Көрсеткіштердің мәні түсініктеме
1 2 3 4 5 6
Өндіріс алдындағы шығындар Кп Мың тг 35,8
1 Жобаны енгізу және байланыстыру шығындары.
Жобаны сатып алу
шығындары Кп1
Кп2 Мың тг 10,0
25,8
2 Дербес компьютер
дің (ДК) құны Кэвм Мың тг 108,0
3 Жылдық пайдалану шығындары Зэ
21,6
4 Бөлімде жұмыс істейтін жұмысшылар саны Ч адам 5
5 Жұмысшылардың орташа тарифтік мөлшерлемесі З тг 0,85
6 Қосымша жалақыны ескеретін коэффициент G
Өндіріс алдындағы шығындар Кп Мың тг 35,8
7 Зейнет ақы қорлар
ына аударуларды ескеретін коэффициент С
0,14
11 кестенің жалғасы
1 2 3 4 5 6
8 Қосымша шығындарды ескеретін коэффициент Н
0,33
9 ДК –ді пайдалану коэффициенті V
0,0875
10 ДК-ға берілетін ал
ғашқы жұмыс көлемі
нен пайыз ескеру
коэффициенті Р % 75,0
11 ДК-дің жұмыс уақы тының жылдық қоры Тэвм сағат
мәліметтер
12 Есепті шығару уақыты Тшығ сағат 30,0 Алдын ала
есептеу
13 Енгізілетін ақпарат
көлемі Овв Мың
символ
Есепті мәліметтер
14 Өңделетін ақпарат көлемі Ообр Мың
символ
Есепті мәліметтер
15 Шығыс ақпаратының
Көлемі Овых Мың
символ
Есепті мәліметтер
16 Нақты есептелінетін жылдық уақыт қоры Фвр сағат 11022,0
17 Әр уақыттағы шы-
ғынды уақыт фактор
ына келтіру
нормативі Енп сағат 0,11
11-кестеге анықтама
Сатып алуға кететін шығындарды құрушы есептейді және ол техникалық
дербес компьютерлердің құны “Прайст-лист” құжатынан алынады;
жылдық пайдалану шығындары (16-кесте );
берілген есептеумен шұғылданатын жұмысшылар саны;
жұмысшылардың орташа жылдық мөлшерлемесі;
жобаны енгізілетін кәсіпорынның бухгалтериясы есептейді;
дербес коипьютерді пайдалану коэффициенті жасалатын есептер үшін 1-ден аспауы
дербес компьютерге берілетін жұмыстардың алғашқы көлемінен пайыз ескеретін коэффициенті
дербес компьютердің жылдық жұмыс уақытының қоры 12-кестеде есептелінген;
12-кесте. Дербес компьютердің жылдық жұмыс уақытының қоры
Дербес компьютер түрі 1 ауысымда
ғы жұмыс сағатының саны Ауысымдар саны Жылдық жұмыс ауысым
Pentium 8.2 1 270 2214
есептердің шығарылу уақыты эмприкалық түрде өңделетін формалар санын ескерумен
енгізілетін ақпарат көлемі әрбір енгізілген форма бойынша ақпарат көлемінің
белгілердегі өңделетін ақпарат көлемі енгізілетін ақпарат көлемі мен есептер
шығатын ақпарат көлемі әрбір форма бойынша шығатын ақпараттар көлемінің
13-кесте. Бір жұмысшының жылдық жұмыс уақытын есептеу
Көрсеткіштер өлшем бірлігі Саны
1 2 3
Күнтізбелік уақыт Күн 366
Демалыс күндер Күн 53
Мейрам күндер Күн 8
Номиналды күндер Күн 305
Жұмысқа келмеу Күн
Еңбек демалысы Күн 24
Ауырған күндер Күн 11
Мемлекеттік міндет Күн 0
13 кестенің жалғасы
1 2 3
Жылдағы нақты жұмыс күндерінің саны Күн 270
Мейрам алдындағы күндер Күн 7
Нақты есепті жылдың жұмыс қоры сағат 2204,4
Фбр = (жылдағы жұмыс күндерінің нақты саны – мейрам
Жұмысшылардың жобаны енгізбестен бұрын істейтін жұмыстарының еңбек сыйымдылығы (До)
До = Ч * Фбр
Мұндағы, Ч – жұмысшылар саны, адам
Фбр – бір жұмысшының жылдық жұмыс уақытының қоры, сағат
Яғңи, До = 5 * 2204,4 = 11022,0 сағат
Жоба енгізілместен бұрын жұмысшы жасайтын жұмыстар құны (Со), келесі
Со = До * З [(1+д) * (1+с) +
Мұндағы, До – жоба енгізбестен бұрын жұмысшының жұмыстарының еңбек
З – бір жұмысшының орташа сағаттық тарифтік мөлшерлемесі;
С – зейнетақы қорларына аударымдарды ескеретін коэффициент;
Н – қосымша шығындарды ескеретін коэффициент.
Со = 11022,0 * 0,85 * [(1+0,7) * (1+0,14)
Жобаны енгізуден кейін жұмысшыларға қалған жұмыстардың жылдық еңбек сыйымдылығы
Дост = До * (1 – р / 100)
Мұндағы, До – жұмысшылардың автоматты жұмыс орнын енгізуден бұрын
Р – бастапқы көлемнен ДЭЕМ-ге берілетін жұмыстардың процентін
Дост = 11022,0 * (- - 75 / 100)
Сост = Дост * 3 * [(1 + д)
Сост = 2755,5 * 0,85 * [(1+1,7) * (1+1,14)
ДЭЕМ-ның жылдық пайдалану шығындары 14-кестеде келтірілген.
14-кесте. ДЭЕМ-ның жылдық пайдалану шығындары
№ Шығын баптарының атауы Құны (мың тг)
1 Ағымдағы және алдын ала жөндеудегі шығындар 5,4
Жөндеулер (ДЭЕМ құнының 5%) 12,96
2 ДЭЕМ тозуы (ДЭЕМ құнының 12%) 2,16
3 Материалдарға кететін шығын 0,54
4 Басқа шығындар
Жалпы пайдалану шығындары 21,06
Автоматты жұмыс орны жобаның жұмыс істеуімен байланысты жылдық пайдалану
Свц = Р реш * Т реш * Зэ
Мұндағы, Р реш – жыл ішіндегі есептер шешілуінің периоды;
Зэ – жылдық пайдалану шығындары, мың тг;
Тэем – ДК жылдық жұмыс уақытының қоры, сағат;
Т реш – есепті шешу уақыты.
Егер жобадағы есептерді шешу периоды әртүрлі болса, онда ол
Свц = Свц1 + Свц2
Свц1 = (60 * 15 * 21,060) / 2214
Свц2 = (17 * 15 * 21,060) 2214 =
Свц = 8,5609 + 2,4256 = 10,9856 мың тг
Жобаны енгізген жағдайда ақпаратты өңдеуге шығатын жылдық шығын (Савт)
Савт = Свц + Сост
Мұндағы, Свц – жобаны енгізу жағдайында ақпаратты өңдеудің пайдалану
Савт = 10,9856 +5,3 = 16,2865 мың тг
Автоматтандырылған жұмыс орнын енгізуден түсетін жылдық үнем (Сажо):
Сажо = Со – Савт
Мұндағы, Со – автоматтандырылған жұмыс орнын енгізуден бұрынғы ақпаратты
Савт – автоматтандырылған жұмыс орнын енгізген жағдайдағы ақпаратты өңдеу
Сажо = 21,25 – 16,2865 = 4,9635 мың тг
3.2 Ақпараттық өнімді коммерциалық сатуға берілетін кеңестер және нәтижесін
Тестілеу нәтижесінде жүйе дұрыс нәтижені көрсетті деп айтуға болады.
Маркетингтегі ақпараттық жүйесінің тиімділігі ретінде оның тағайындалуына сәйкестік дәрежесі
Ақпараттық жүйенің тиімділігі кезінде келесі көрсеткіштердің анықтамасын қамтиды: өнімділік,
Ақпаратты іздеу жүйесінің жұмыс істеу жағдайлары үздіксіз өзгеруі мүмкін,
Сондай-ақ ақпараттық жүйенің тақырыптық ауданының мазмұнын өзгертуге қабілетін атап
Осы ақпараттық жүйенің сенімділігі жұмыс кезінде өз қасиеттерін ұзақ
Қорытынды
Курстық жұмысым кіріспеден, негізгі бөлімнен, қолданушыға мүмкін болатын облысының
Дипломдық жұмыста басқару объектісін талдау, жұмыстың мінез –
Дипломдық жұмыста қойылған мақсат толығымен жүзеге асырылған, мақсатқа сәйкес
Дипломдық жұмыс өңделген, автоматтандырылған ақпараттық жүйесін ұсынады, бұл
Экономикалық жүйеде есептер орны анықталған, қамтамасыз етуші бөлімдердің барлық
Есептер кешенін коммерциялық әмбебаптылығы, үнемділігі, барынша көп сервисті, пайдаланушыға
Есеп кешенін өңдеу нәтижесінде пайдаланушыға қажетті құжаттарды ешқандай қиыншылықсыз
Қолданылған әдебиет тізімі
1. Қазақстан – 2030 Н.А.Назарбаев. Қазақстандықтар жағдайының
өркендеуі, қауіпсіздігі және жақсаруы. Президенттің Қазақстан
халқына жолдауы – Егеменді Қазақстан,11 қазан 1997жыл.
Қазақстан Республикасының Конституциясы – Алматы,1995.
Закон РК. Об информатизации // Казахстанская правда. - 2003.-
«Қазақстан Республикасының ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мемлекеттік бағдарлымасы туралы»
Вендров А.М. Проектирование программного обеспечения экономических информационных систем. Учебник,
Е.Г.Неверова Ақпарат жүйелеріндегі мәліметтер базасын құрудағы пробл емаларды зерттеу/
Қ.С.Байшоланова Ақпараттық жүйелер теориясы/Алматы: Экономика Баспасы, 2002
Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова Экономикадағы ақпарат жүйелері/Алматы: Экономика Баспасы, 2001.
Н.Б.Бралиева, Л.А. Байбулекова, А.И.Тилегенов Бизнестегі ақпарат жүйелері. – Алматы:
Голубков В. Маркетинговые исследования/Москва: Финансы и статистика, 2001
Филипп Котлер Основы маркетинга/ Москва: Финансы и статистика, 1998
Э.М.Бенецкий, Л.А.Морозов. Қосымша программа пакеті қоймасына автоматтандыралған басқару жүйесін
Экономикадағы автоматтандырылған ақпараттық технологиялар: Оқулық. Трибулина И.Т. – М:
Смирнова Г.Н. и др. Проектирование экономических информационных систем. М:
Фаронов В.В. Delphi 4. Учебный курс.-М: “Нолидж”,1998.
Финансово-кредитный словарь, т. 1-3.
Данилов А.В. Корпоративные информационные системы. Москва 2004г.
Банк В.Р., Зверев В.С. Информационные системы в экономике. Экономист
Гринберг А.С., Горбачев Н.Н. Информационные технологий управления. Учебное пособие
Моисеева Н. Маркетинговые технологий в обеспечений деловой активности организаций.//
Сейдахметова Ф.С. Источники и методы сбора маркетинговой информации. Служба
Жеке мүлікті сақтандырудың ақпараттық жүйесі
Жабдықтаушы бөлім
Функционалдық бөлім
Жеке мүлікті сақтандыру
Ақпараттық база
Ақпараттық жабдықтау
Программалық жабдықтау
Техникалық жабдықтау
МБ
Өңделуі
ішкі есеп беру
сақтандыруды ақпаратты талдау
ағымдағы ақпаратты жинау
Сақтандыру негізіндегі болжамдық көрсеткіштер
Зерттеулер негізінде есеп беру
ішкі есеп беру
ағымдағы ақпаратты жинау
маркетингтік зерттеулер жүргізу
маркетингтік ақпаратты талдау