Реферат
Берілген дипломдық жобада «SQL сеорверін қолданып қосымшалар
жүйесін жетілдіру» тақырыбы зерттелді.
SQL- СЕРВЕР, ODBC ТЕХНОЛОГИЯСЫ, WORD , EXCEL ,MS
VISUAL BASIC, VISUAL C++
Берілген дипломдық жоба мақсаты SQL сеорверін қолданып қосымшалар
Екінші бөлімде SQL командалары, олардың типтері, қауіпсіздігін басқару шаралары,
Үшінші бөлімде желілік қосымшаларды құру тәсілдері қарастырылады. Бұл бөлімде
Мазмұны.
Кіріспе.
Техника-экономикалық негіздеме
1. SQLқұрылымдық сұранымдар тілі
1.1 SQL мүмкіндіктері мен артықшылықтары
1.2 SQL даму тарихынан
1.3 SQL көмегімен мәліметтер қоры басқару
2.SQL командаларының типтері.
2.1.SQL мәліметтерінің типтері
2.2. Сандық типтер
2.3. Күні мен уақытты беру үшін арналған типтер
3. Желілік қосымшаларды құру
3.1. ODBC технологиясы
3.2.SQL-сервердің Word және Exce– мен өзара байланысы
3.3. SQL-серверде MS Access мәліметтерін пайдалану
3.4. Active Server Pages технологиясы.
3.5. Мәліметтер қорымен Visual Basic ортасында жұмыс
3.6. Visual C++-ті SQL-серверге кіру үшін қолдану
4. Адам өмірінің қауіпсіздік негіздері
5. Экономикалық тиімділік есебі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қосымшалар
Кіріспе.
Есеп жасау, бақылау және жобалаулардың негізін көптеген картотекалар, тіркеу
Егер де ақпаратттар жинағының көлемі өте үлкен болса, онда
ДЭЕМ және ақпаратты өңдеу мүмкіндігі пайда болғаннан кейін
Бастапқы кезде ЕЭМда ақапаратты сақтап, оны жинақтауға арнайы файлдар
ЕЭМнің дамуымен бірге басқару системаларын кұру идеялары талқыланды. Мысалы,
Access – реляциялық мәліметтер қорын басқару жүйесі. Қарапайым 2
Мәліметтер қорында 2 өлшемді кестенің жолдары жазбалар деп, бағандары
Дәлірек айтқанжа, мәліметтер қорында, кестердей әр бір жол жазба
а) мәліметтер қорын құру
б) мәліметтер қорының құрылымын өзгерту
в) форма құру
Реляциондық модель – ең қарапайым модель берілгендерді кесте таблица
берілгендерді қолданбалы программаларға тәуелдігіш жою мақсатында 1970 жылы математик
Қатынастың бағандары – артрибуттар деп аталады. Ал жолды жазулар
Модель құрылымның қаталдығы және жұмыс жылдамдығының берілгендер қорының өлшеміне
Microsoft Access - бұл функционалдық тұрғыдан толық әрі
Ақпарат базасын басқару системаларына сүйеніп, біз ақпараттардың мінездемелерін, олармен
МКБЖ 3 басты функциядан тұрады:
ақпараттарды анықтау ;
ақпаратты өңдеу;
ақпараттарды басқару
Осы функционалдық мүмкіндіктердің барлығы Microsoft Access те толықтай өңе
Кез келген құжатпен немесе электрондық таблицамен жұмыс істеу кезінде
Ал электрондық таблицаларда ақпаратты сақтау, керек есеп айырысуларын
Егер де электрондық таблицадағы жолдар саны 100-ден асып кетсе,
Мысалы, сіздің таблицаныздың бір ұяшығында күн (мерзім), ал екіншісінде
МКБЖның арқасында біз ақпараттың түрін және де оның
Сіздер Microsoft Access барлық мүмкіндіктерді қолдана аласыз: DDE
Microsoft Access көптеген ақпарат форматтарымен жұмыс істей алады
Microsoft Access көмегімен сіздер Paradox, dBASEIII, dBASE IV, FoxPro
Текстік редактордағы немесе электрондық таблицадағы ақпаратпен жұмыс МКБЖ-дағы жұмыстарынан
Ал электрондық таблицада құрылған құжат берілген бір есепті шешу
Ақпаратпен жұмыс істеу кезінде МКБЖ көптеген әдістерді қолданады. Мысалы,
Таблицадағы ақпаратты өндеу үшін Microsoft Access SQL деген
Microsoft Access ортасында есептерді шешу үшін SQL тілін міндетті
Сұрақ жағдайы
Бүгінгі таңда коммуникация және мәліметтерді сақтау облысындағы компьютерлік жүйелер
Мәліметтер қоры ақпараттық технологиялар облысында алдағы орындарды алатындықтан, олар
Осы күндері адам өмірі әртүрлі типті ақпараттармен қаныққан, ал
Техника- экономикалық негіздеме
Мәліметтердің санының өсуі, оларды сақтау және өңдеу қажеттілігінен, әртүрлі
SQL (Structured Query Language)-бұл құрылымдық мұранымдар тілінің қысқартылған атауы,
Реляциялық МҚ пайда болғанға дейін, көптеген МҚБЖ үшін
Қарастырылып отырған SQL тілі логикалық байланысқан кесте-қатынастар жиынтығы түрінде
1.SQL құрылымдық сұранымдар тілі
1.1 SQL мүмкіндіктері мен артықшылықтары
1987 жылы SQL маманданған реляциялық МҚБЖ үшін стандартты тіл
Файлдық серверлермен жұмыс істейтін МҚБЖ, бір-бірінен алыс ара-қашықтықта орналасқан
SQL концепцияларында операциялардың мәліметтердің кесте түрінде берілуіне бағытталуы, аз
Мәліметтерді анықтау тілі-МҚ анықтау, және де кестелер мен индекстерді
Мәліметтерді таңдау сұранымы-SELECT сөйлемі;
Мәліметтерді түрлендіру сөйлемі-мәліметтер қосу, жою және өзгерту;
Мәліметтерді басқару сөйлемі-мәліметтерге кіру артықшылығн беру немесе қайтару, транзакцияларды
Сондай-ақ SQL бұл сөйлемдерде келесі есептерді орындау мүмкіндігін береді:
Арифметикалық есептеулер, функционалдық түрлендірулер, және арифметикалық өрнектер мен текстерді
Кесте мазмұнын экран дисплейіне немесе баспаға шығарар кезде жолдар
Қолданушыларғы МҚ-да мәліметтердің көлемін өзгертпей интерпретациялау мүмкіндігін беретін ұсыныстар
Сұраным бойынша шығарылатын бір немесе бірнеше кестелер және ұсыныстар
Мәліметтерді топтау, және осы топтарға арифметикалық орта, сумма, максимум,
SQL тілі көптеген МҚБЖ-ң негізі болып табылад, өйткені ол
1.2 SQL даму тарихынан
Реляцияла МҚ басқару жүйелері 80 жылдардың аяғында кеңінен т
Жоғарыда айтылғандай, реляциялы МҚ түсінігі 70 жылдардың басында IBM
70 ж соңында System/R жобасының екінші таралымы жүзеге асырылды,
System/R жобасы және оның шеңберінде құрылған МҚ-мен жұмыс істейтін
Беркли қаласының университетінде (Калифорния штаты) ІВМ компаниясының зерттеушілер тобыреляциялық
1981 ж ІВМ фримасы System/R негізінде, SQL/DataSystem(SQL/DS) деген
80 жылдардың бірінші жартысында реляциялық МҚ таратушылар өз өнімдерін
80жылдардың екінші жартысында реляциялық МҚ болашақ технологиясы болып санала
Компьютердің қуатының күшеюі мен олардың жергілікті желіге бірігуінен, дербес
1.3 SQL көмегімен мәліметтер қорын басқару
Реляциялық МҚ –ол жолдар мен бағандардан тұратын екі өлшемді
Бірақ МҚ бір кестеден тұратын реляциялық МҚ сирек кездеседі.
Жолдардан айырмашылығы, кестенің өрістері реттеледі және оларға ат беріледі.
Әдетте SQL бірден көп қолдаушылары бар компьютерлік жүйелерде жұмыс
Көптеген SQL орталарындағы әрекеттер арнайы идентификатор- лармен сәйкес рұқмат
Оқу мәліметтер қорының сипатамасы
Осыдан былай мысал ретінде шағын МҚ пайдаланамыз. Онда 4
STUDENTS кестесі студенттер туралы ақпараттың 5 өрісінен тұрады:
SNUM-студенттік билет номері;
SFAM-студент фамилиясы;
SIMA-студент аты;
SOTCH-студенттің әкесінің аты;
STIP-студент алатын стипендия көлемі;
PREDMET кестесі оқу пәндері туралы ақпараттан тұрады:
PNUM-пән номері;
PNAME-пән атауы;
TNUM-
HOURS-сағат саны;
COURS-курс;
TEACHERS кестесі оқытушылар туралы ақпараттан тұрады:
TNUM-
TFAM-оқытушы фасмилиясы;
TIMA- оқытушы аты;
TOTCH- оқытушының әкесінің аты;
TDATE-
USP кестесі студенттердің үлгірімі туралы ақпараттан тұрады:
UNUM-
OCENKA-
UDATE-
SNUM-
PNUM-
2.SQL -командаларының типтері
Әдетте SQL -тілінің командалары бірнеше топқа бөлінеді. Командалардың негізгі
DDL(Data Definition Language )- мәліметтердің анықталу тілі. Бұл
DML(Data Manipulation Language)- мәліметтердә басқару (манипуляция) тілі. DMLкомандалары мәліметтер
DCL (Data Control Language)-мәліметтерді басқару тілі. Сәйкес командалар мәліметтер
DQL (Data Query Language)-тілі. Бұл жиі қолданылатын командалар, мәліиеттер
Мәліметтер қорын администрациялау командалары әрекеттердің орындалуына бақылауды жүзеге асыру
2.1.SQL мәліметтерінің типтері
Стандартты SQL- де пайдаланылатын мәліметтер типтерін келесі топтарға бөлуге
Жолдық типтер;
Сандық типтер;
Дата мен уақытты көрсетуге арналған типтар.
Бұл типтердің нақтырақ сипаттамасы.
Жолдық типтер.
SQL-де екі жолдық типтер анықталған:
Белгіленген ұзындықты символдық жолдар;
Айнымалы ұзындықты символдық жолдар.
Белгіленген ұзындықты символдық жолдар.
Белгіленген ұзындықты символдық жолдар түрінде сақталған мәліметтер, өріске енгізілгенжолдың
Character(n)
Мұндағы n бұл хабарлау қатысты болатын өріс өлшемін анықтайтын
Белгіленген ұзындықты жолдарды пайдаланғанда , әдетте, бос жолдар пробелдармен
Айнымалы ұзындықты символдық жолдар.
Айнымалы ұзындықты жолдың ұзындығы барлық мәліметтер үшін тұрақты емес,
Varchar(n)
n-максималды мүмкіндікті жолды анықтайтын сан.
Character типінен айырмашылығы Varchar пайдалану дискідегі кеңістікті үнемді шығындауды
2.2 Сандық типтер.
Сандық типтер былай бөлінеді:
Бүтін санды типтер;
Белгіленген нүктелі заттық типтер;
Жүзуші нүктелі заттық типтер;
Белгіленген және айнымалы ұзындықты екілік жолдар;
Бүтін санды типтер.
ANSI SQL стандартымен екі бүтін санды типтер орнатылады:
INTEGER-4 байтты пайдаланатын таңбалы бүтін сан. 2147483648-ден 2147483647-ге дейінгі
SMALLINT–2 байтты пайдалантын таңбалы қысқа бүтін сан. 32768-ден 32647-ге
Белгіленген нүктелі заттық типтер.
Белгіленген нүктелі заттық типтер бөлшек сандарды нақты беру үшін
Белгіленген үтірлі типті хабарлау синтаксисі келесідей:
DECIMAL (n.m)
Мұндағы n-дәлділік; m-масштаб
Дәлділік -ол сандық мәннің жалпы ұзындығы, масштаб-ол ондық нүктеден
Жүзгімелі нүктелі заттық типтер.
Жүзгімелі нүктелі типтер әдетте ғылыми және инженерлік есептеулерде пайдаланылады.
Көп жағдайда екі жүзгімелі нүктелі заттық типтер пайдаланылады:
FLOAT-бірлік дәлділікті сандар;
DOUBLE-екілік дәлділікті сандар.
Екілік жолдар.
Екілік жолдар салыстырмалы сирек қолданылады. Әдетте мұндай типті өрістер
Символдық жолдар сияқты, екілік жолдар белгіленген және айнымалы ұзындықты
BIT (n)-
Мұндағы n-байтпен берілген жол ұзындығы.
Айнымалы ұзындықты жолды хабарлау түрі мынадай:
BIT VARYING (n)
Мұндағы n- байтпен берілген жолдың максималды ұзындығы.
2.3 Күні мен уақытты берілген типтер.
Аты айтып тұрғандай бұл типтер дата мен уақытқа
SQL-стандартында дата мен уақыт туралы ақпаратты сақтауға арналған келесі
DATE-датаны сақтау үшін пайдаланылады;
TIME-уақытты сақтау үшін пайдаланылады;
TIME STAMP-дата мен уақытты сақтайды;
INTERVAL-екі дата мен уақыт моментіндегі уақыт аралығын сақтайды.
Кестелерді құру, түрлендіру және жою.
Кесте, ақпаратты реляционды мәліметтер қорында сақтаудың негізгі объектісі болып
Шектік шарттар- мәліметтер қорының кестесінің өрісінде шама мәнін шектейтін
Үндемей қабылданатын мәндер- жаңа жазу қосқанда, егер пайдаланушы осы
CREATE TABLE операторы.
Кестені құру үшін CREATE TABLE операторы пайдаланылады. Бұл оператордың
CREATE TABLE имя_таблицы (
Имя_поля_1 тип_данных.
Имя_поля_2 тип_данных.
_
имя_поля_N тип_данных)
Мысал, ФИЗИЧЕСКИЕ ЛИЦА кестесін құру операторы мына түрде болады:
CREATE TABLE STUDENTS
SNUM INTEGER.
SIMA CHAR (25).
SFAM CHAR (25).
SOTCH CHAR (25).
SROZH DATE.
SADR CHAR (25).
STEL VARCHAR (25).
ALTER TRABLE операторы.
Құрылған кестені ALTER TABLE операторын пайдаланып түрлендірге болады. Осы
Жалпы түрде ALTER TABLE операторының синтаксисі былай болады:
ALTER TABLE имя_таблицы [MODIFY][имя_поля тип_данных]
[ADD][имя_поля тип_данных]
[DROP][имя_поля тип_данных]
ALTER TABLE операторымен орындалатын әрекет кесте атынан кейін көрсетіоіп
MODIFY- өріс анықтамасын береді;
ADD- кесмтеге жаңа өріс қосады;
DROP-кестеден өрісті жояды.
Өрістің мәліметтерінің типін өзгерту үшін ALTER TABLE операторының келесі
ALTER TABLE имя_таблицы ADD (имя_поля тип_данных)
Мысалы,STUDENTS кестесінестуденттің электронды почтасынан тұратын өрісті қосу үшін келесі
ALTER TABLE STUDENTS ADD (E-mail CHARACTER (25))
Егер бар өрістің мәліметтерінің типін өзгерту қажет болса, ALTER
ALTER TABLE имя_таблицы MODIFY(имя_поля тип_данных)
Мысалы, STUDENTS кестесіне E-mail өрісін енгізгеннен кейін CHARACTER типінің
ALTER TABLE STUDENTS MODIFY(E-mail VARCHAR(25))
Бар өрісті өшіру үшін ALTER TABLE операторын DROP негізгі
ALTER TABLE имя_таблицы DROP (имя_поля)
DROP TABLE операторы.
Кестелерді жою үшін DROP TABLE операторы пайдаланылады. Бұл оператордың
DROP TABLE имя_таблицы [RESTRICT |CASCADE]
Егер DROP TABLE операторын шақыру кезінде RESTRICT негізгі сөзі
Сыртқы кілт шектеуі.
Сыртқы кілт шектеуі мәліметтер қорының сілтемелік тұтастығын қолдаудың негізгі
Сыртқы және ата-аналық кілттің өрістерінің типтері міндетті түрде сәйкес
Сыртқы кілт бір өрістен тұруы міндетті емес. Алғашқы кілт
Кесте өрісі сыртқы кілт болған кезде, ол қандай да
Сыртық кілт шектеуін пайдалану иллюстрациясы ретінде қандай да бір
ФАКУЛЬТЕТ -қызметкерлердің мамандықтық мәліметтері туралы ақпараттан тұрады;
СТУДЕНТЫ-студенттердің жеке мәліметтері туралы ақпараттан тұрады;
СПЕЦИАЛЬНОСТЬ-мамандығы туралы ақпараттан тұрады.
Бұл мәліметтер қорының негізгі кестесі екі басқа кестелерге сілтелетін
2.1 сурет. Факультет студенттерінің мәліметтер қоры
Сыртқы кілт шектеуі (FOREIGN KEY) не CREATE TABLE операторында,
FOREIGN KEYимя_внешнего_ключа (список полей внешнего ключа)
REFERENCES имя_родительской_таблицы (список полей родительского ключа)
Өрістердің бірінші тізімі- үтірмен бөлінген, кестенің бін немесе бірнеше
Екеуінде бірдей өріс саны болуы керек;
Тізімдерде өрістердің тізбектелу реті сәйкес болуы керек, және де
Байланысқан кестелі мәліметтер қорын құру мысалын қарастырамыз:
CREATE TABLE СТУДЕНТЫ (
Номер_зач_книжки INTEGER NOT NULL PRIMARY KEY.
Имя VARCHAR (25) NOT NULL.
Фамилия VARCHAR (25).
Отчество VARCHAR (25)
Дата_рождения DATE.
Адрес VARCHAR (50).
Телефон VARCHAR(25))
CREATE TABLE Специальность (
Шифр_специальности INTEGER NOT NULL PRIMARY KEY.
Должность VARCHAR(50) NOT NULL UNIQUE.
Курс INTEGER NOT NULL.
Стипендия DECIMAL(7.2)NOT NULL )
CREATE TABLE Сотрудники (
Код_сотрудника INTEGER NOT NULL PRIMARE KEY.
Код_должности INTEGER.
Код_физического_лица INTEGER NOT NULL.
Рейтинг DECIMAL(4.2).
Дата_приема DATE NOT NULL.
Дата_увольнения DATE.
FOREIGN KEY Физ_ВК (Код_физического_лица)
REFERENCES Физические_лица (Код_физического_лица)
FOREIGN KEY Долж_ВК (Код_должности)
REFERENCES Должности (Код_должности)
Сыртқы кілт кесте құрылғаннан кейін де қосылуы мүмкін-ALTER TABLE
ALTER TABLE имя_таблицы
ADD CONSTRAINT имя_внешнего_ключа FOREIGN KEY (список полей внешнего ключа)
REFERENCE имя_родительской_таблицы (список родительского ключа)
Сыртқы кілт кестеге енгізуге болатын мәндерді шектейді. Сыртқы кілтті
Сыртқы кілт үшін NOT NULL шектеуі берілуі мүмкін, бірақ
Сыртқы кілт шектеуі де ата-аналық кестенің жазуларын жойып және
Дәл сол сияқты қандай да бір сыртқы кілт сілтелетін
Каскадтық жаңарту мен жолдың синтаксистік варианттарының бірі келесі болыр
UPDATE OF имя_родительской_таблицы CASCADES
DELETE OF имя_родительской_таблицы CASCADES
UPDATE OF және DELETE OF кілттік фразалары CREATE TABLE
CREATE TABLE СОТРУДНИКИ (
Код_сотрудника INTEGER NOT NULL PTIMARY KEY.
Код_должности INTEGER.
Код_физического_лица INTEGER NOT NULL.
Рейтинг DECIMAL(4.2).
Дата_приема DATE NOT NULL
Дата_увальнения DATE.
FOREIGN KEY Физ_ВК (код_физического_лица)
REFERENCES Физические_лица (код_физического_лица)
FOREIGN KEY Долж_ВК (Код_должности)
REFERENCES Должности (Код_должности)
UPDATE OF Физические_лица CASCADES
DELETE OF Физические_лица RESTRICTED).
Шектеуді бірнеше өрістер үшін де беруге болады. Ол үшін
CONSTRAINT CHK_RATE CHECK (разряд