МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ....................................................................................................................9
1 Геологиялық бөлім............................................................................................10
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы............................10
1.2 Стратиграфия..................................................................................................14
1.3 Тектоника........................................................................................................17
1.4 Мұнайгаздылығы............................................................................................18
2 Технологиялық бөлім ........................................................................................23
2.1 Кенорынның игеру жүйесі..............................................................................23
2.1.1 Ағымдағы игеру жағдайын талдау.............................................................23
2.1.2 Ұңғылар қоры мен олардың ағымдағы дебиттерінің және
игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау................................................27
2.1.3 Мұнай мен газдың қорлары ……………………………...........…………33 2.1.4 Кеніштің
игеру режимдері....................................................................................................33
2.1.5 Қабат қысымның жүйесі және қабаттардың қолданыстағы
мұнай бергіштігін арттыру әдістері…………….......……………......………....41 2.2 Мұнай газ өндірудің техникасы
сипаттамасы …......................................................................................................46
2.2.2 Ұңғыманы пайдалану кезінде қиындықтың алдын-алу
шаралары және олармен күрес………………………………………………….47 2.2.3 Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау
талаптар мен оларға ұсыныстар…………………………………..........………53 2.3 Арнайы
таңдау және оның негізгі көрсеткіштерін анықтау тақырыбы бойынша
қысқаша шолу ………………..…….................................................................…59
2.3.2 Өзен кен орнында ұңғы түп аймағына әсер етудің
таңдау және оның негізгі көрсеткіштерін анықтау тақырыбы бойынша
технологиялық есеп ……………………………………….....................….……81
2.3.3 Компьютерлік программаларды қолдану арқылы есептеу……………...85 3 Экономикалық
3.1 Ұңғыманы игерудің технико-экономикалық көрсеткіштері.......................89
3.2 Өзен кен орнында түп аймағына әсер ету арқылы
арттырудың экономикалық тиімділік есебі ……………………………..…….91 4. Еңбекті қорғау...................................................................................................96
4.1 Кәсіпорындағы қауіпті және зиянды факторлары ......................................96
4.2 Еңбек кауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету
5 Қоршаған ортаны қорғау.................................................................................104
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау........................................................................104
5.2 Сулы ресурстарды қорғау...........................................................................107
5.3 Жер ресурстарын қорғау…………………………………....…………...…108 ҚОРЫТЫНДЫ …………………………………………………………………114 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ………………………………...115
Қосымша Ә…......…………………………………………………..…….…..…117 Қосымша Б….....…………...………………………………………...…………118 Қосымша В….....…………...………………………………………...…………119 Қосымша Г….....…………...………………………………………...…………120 Қосымша
Геологиялық бөлім
Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы
Өзен кен орны Маңғыстау түбегінің
Әкімшілік жағынан кен орны территориясы
Орографиялық жағынан Оңтүстік Маңғыстау ауданы
Аудан рельефі өте күрделі құрылысымен
Өзен ойпаты 500км² ауданды алады.
Қарастырылып отырған аудан топырағы мен
Ауданда күшті желдер соғады. Қыста
Атмосфералық жауын- шашынның орташа жылдық
Жаңаөзен қаласына ауыз су Сауысқан-Бостанқұм массивтеріне бұрғыланған
Ауданның елді мекендерін тас жол
Кен орнында өндірілген мұнай Атырау
Кен орнының геологиялық зертелуінің және
Маңғыстауды зертеу өткен ғасырдың аяғында
Өзен көтерілуі 1937-1941 жж. С.Н.Алексейчик
1941-1945 жж. арасында Маңғыстауда геологиялық зерттеулер жүргізілген
1950ж. ВНИГРИ Б.Ф.Дьяков, Н.Н.Черепанов және
1951 ж. Казахстаннефтеразведка трестінің геологиялық-іздестіру басқармасы (директоры
1957-1961 жж. Маңғыстаудың өндірістік мұнайгаздылығы
Өзен кен орны өнеркәсіптік меңгеруді
1965 ж. ВНИИ Өзен кен орнын игерудің Бас
• кен орнын игерудің басынан бастап қабат
• 4 пайдалану обьектілерін бөліп алу: І обьект
• негізгі пайдалану обьектілері (І-ІІ) бойынша кен орнын айдау
• барлық обьектілерді біруақытта жеке
• ІІІ обьектіні нұсқа сыртынан
• IV обьектіні қабат қысымын
Бірақ кен орнының су айдауға
Өзен кен орнының барлық өнімді горизонттары бойынша
Негізгі алаңдар мен горизонттар бұрғыланып біткенен соң мұнай
1974 ж. жасалған игеру жобасында
• әрбір горизонт жеке игеру
• өнімді горизонттар ені 2км блоктарға айдау ұңғымалары
• жаңа ұңғымалар әрбір горизонтқа
• ыстық су айдаудың жобалық
Соңғы шарттың орындалуы қосымша 49.3 млн.т. мұнай алуға
Өнімді горизонттардан мұнайды алу ерекшеліктері
Қазіргі кезде ыстық су айдау
- Жобалау ауданы
Сурет 1.1. Шолу картасы
1.2 Стратиграфия
Өзен кен орнында терең барлау
Өзен кен орнының мұнайгаздылығы юра және кейде бор шөгінділері
Пермь – триас (РТ) шөгінділері
Пермь – триас жүйесі (РТ)
Жоғарғы пермь терең метаморфизм іздері
Оленек және орта триас жыныстары құмтастар мен
Юра жүйесі (J)
Юра жүйесі шөгінділерінде барлық үш
Төменгі бөлім (J1)
Қиманың төменгі юра бөлігі құмтастар,
Құмтастар мен алевролиттер цементі сазды
Ортаңғы бөлім (J2)
Оңтүстік Маңғыстаудың орта юра шөгінділері
Аален ярусы (J2 а)
Аален ярусы негізінен мортсынғыш, құмды – галькалы
Ярустың жалпы қалыңдығы 330 м. Аален мен байос ярустары
Байос ярусы (J2 b)
Байос шөгінділері ең көп және барлық жерде тараған.
Төменгі байос (J2 b1)
Бұл подярустың шөгінділерінің жалпы қалыңдығы 470м, және саздар,
Өзен кен орнының төменгі байос
Жоғарғы байос және бат ярустары
Олардың шөгінділері арасында саз қабатшалары
Алевролиттер сазды, құмтасты, ірі түиіршікті
Жоғарғы бөлім (J3)
Жоғарғы юра бөлімінде негізінен теңіз
Келловей ярусы (J3 k)
Құмтастар, алевролиттер мен кейде әктастар қабатшалары
Оксфорд-кембридж шөгінділері (J3O-km)
Юра шөгінділерінің мұнайгаздылығын бағалағанда оксфорд-кембридж шөгінділері аален-келловей
Бор жүйесі (K)
Бор жүйесінің шөгінділері жоғарғы юра шөгінділерінің шайылған бетінде орналасады
Кайнозой тобы (KZ)
Кайназой тобында палеоген және неоген
Палеоген жүйесі (P)
Палеоген шөгінділеріне эоцен және олигоцен
Неоген жүйесі (N)
Неоген шөгінділері тортон және сармат
Төрттік жүйесі (Q)
Төрттік жүйе эмовиаль-демовиаль текті құмдар,
1.3 Тектоника
Оңтүстік Маңғыстау ойыстары жүйесінің солтүстік
Солтүстігінде Өзен құрлымы оңтүстік – шығыс
Өзен кен орны ірі брахиантиклиналь
Өлшемдері үлкен емес Парсымұрын күмбезі
Қатпар периклиналы де симетриялы емес. Солтүстік-батыс периклиналдің
Құрылым өсінің ундуляциясы назар аударады,
1.4 Мұнайгаздылығы
2002 ж. Өзен кенорнынан 4883000 т
Өзен кен орнының газдары метандық газ
Алаң бойынша қабат коллекторлардың таралуы
Өзен кен орнының өнімді шөгінділері
Егер кварцтық құмтастарда кварц шамамен
Негізінен қаңқа фракциясын бекітуге, тығыздауға
Кесте 1.1
Геофизикалық мәліметтермен анықталған кеуектілік шамалары
Горизонттар
m,%
XIII
21
XIV
22
XV,XVI
23
XVII,XVIII 24
Өткізгіштік Өзен кен орны қабат-коллекторларының
Өткен жылдар зерттеулері негізінде үлгітасты талдау бойынша
Кесте 1.2
Бөліктер мен горизонттар бойынша есептеу
Горизонттар Kор,мкм2
XIII
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII 0,178
Бөліктер бойынша өткізгіштік шамасы 0,72 – 0,384
XVІ горизонт құрылысында белгілі
XVІ өнімді горизонтқа ортаңғы
XIII – XVIII горизонттар мұнайларының
- мұнайда парафин (29%) мен
- мұнайдың парафинмен қанығу температурасы
- құрылым күмбезінде мұнайдың газбен
- газсыздандырылған мұнайдың орташа қатаю температурасы
Кесте 1.3
Қабат мұнайының орташа көрсеткіштері
Көрсеткіштер XV горизонт
Мұнайдың газбен қанығу қысымы, МПа
10,2
Газ құрамы, м3/м3
58
Мұнай тұтқырлығы, мПа·с
Мұнайдың парафинмен қанығу температурасы,ºс
1965 ж. Өзен кен орнының
Юра кешенінің сулылығы
Юра шөгінділерінде екі сулы кешен көрінеді: келловей
Теригендік сулы кешен
Жалпы қалыңдығы 800-1000 м терриген
Карбонаттық сулы кешен
Кешен сазды мергель қалыңдығынан бөлектенген және
Бор кешенінің сулылығы
Бор қабаты 700-800 м құмтас-алевролит шөгінділерінің
Альб-сеноман сулы кешенінің қабаттық сулары
Қабат суларының физика-химиялық қасиеттері.
Өзен кен орнының қабат сулары
Бор шөгінділерінің сулары негізінен
XIII-XXIII өнімді юра горизонттарының
Суда еріген газ құрамының 80-90%-і
Қабат суларының орташа тығыздығы
Қабат қысымы 11,4 мПа және
2 Технологиялық бөлім
2.1 Кенорынның игеру жүйесі
Өзен кенорны 1961 жылы ашылып, 1965жылы жасалған
2.1.1 Ағымдағы игеру жағдайын талдау
Өзен кен орнының кеніштерін игеру және мұнай өндіру кезінде,
Өзен кен орнында келесідей гидродинамикалық зерттеулер жүргізіледі: түптік және
2010 жылы 22380 динамикалық деңгей анықталды. Зерттеулер нәтижесін 2.5
Өзен кенорнында айдау қоры ұңғымаларының қабылдағыштығы бойынша анықтау 01.01.2010
2009 жылы 1134 ұңғымадан 32634 сағалық қысым өлшеніп алынды
Кесте 2.1
Өзен кенорнында айдау қоры ұңғымаларының қабылдағыштығы бойынша анықтау 01.01.2010
Қозғалыстағы айдау ұңғылары. Қабылдағыштық, м3/тәул.
10-қа дейін 10-50 50-100 100-200 200-300 300-ден
Жоғары
1123 242 258 199 170 132 122
Кен орынды игерудің казіргі жағдайына келсек, қазіргі кезге дейін
Қысымның айтарлықтай төмендеуі мұнайды қарқынды алу аймағында болады, қабаттың
Қабат қысымының төмендеуіне байланысты бұрғыланған ұңғыларды енгізу азайады, осы
Қабат қысымын ұстау жүйесі 1967 жылы құрылып, су айдау
Қабат қысымының төмендеуіне байланысты бұрғыланған ұңғыларды енгізу азаяды.
Өзен кен орнында мұнай бергіштікті жоғарылату технологиясы ретінде қабатқа
Бұл тәсілдердің негізі ұңғыманың түптік аймағына жүргізіледі. Әдістерді қарастырудан
Игеру объектісін таңдау
Өзен кен орны 1961 ж. ашылып өндірістік өңдеуге 1964
Сызбанұсқаның негізгі талаптары келесідей қабылданған :
1) Пайдаланудың төрт объектісін бөлу :
I объект – XIII-XIV горизонттар;
II объект – XV-XVI горизонттар;
III объект – XVII горизонттар;
VI объект – XVIII горизонттар.
2) Қабат қысымын және қабат температурасын кен орнын өңдеудің
3) I және II объектілерді айдау ұңғымаларын ені
4) XVII горизонтты өңдеу алғашқы уақытта 8 су айдау
5) XVIII горизонтын қабат қысымын сақтаусыз жүргізу;
6) XVII және XVIII горизонттарының жүйесін дәлелдеп одан әрі
7) I объектіде әр блок шекарасында – 5, II
8) Барлық горизонттардың пайдалану мәліметтері негізінде кен орынның
Кен орынның өнімді горизонттарына суды айдау үшін, сәйкес физико
Мұнай өндірісі министрлігімен кен орынды өңдеудің комплексті жобасы бекітілген.
Келесі сатыларда кен орнын өңдеудің негізгі құжаты “Өзен кен
СССР ыдырауының кезендеріне және экономиканың түсуіне байланысты форс-мажорлық жағдайлар
Осыған байланысты «БӨ «КазМунаГаз» АҚ 01.01.2005 жылының жағдайы бойынша
2005 жылы бұрғыланаған 5000 ұңғыма бойынша геологиялық қорлар нақтыланып,
Мұнай қорларын есептеумен қатар, Өзен кенорынның 13-18 қабаттарын игеруінің
Өзен кенорынның игеруінің жаңа жобасын жасауға келесі жағдайларға байланысты
2005-2006 ж. қорларды есептеу кезінде 2D және 3D модельдеу
геологиялық және гидродинамикалық модельдеу қолдану нәтижесінде қалдық қорларды жаңа
Сонымен, Өзен кенорынның игеруінің жаңа жобасын құруы жоғары айтылып
Жаңа жобаны құру кезінде кенінен кенорынды жобалаудың инновациялық жаңа
Кенорынның игеру жобасын құру кезінде жаңа инновациондық технологиялырды еңгізу
Қазіргі таңда Өзен кенорны ҚР РОК (ЦКР) 14.12.2007 ж.
I объект – 13 келловей горизонты
II объект – 14 орта юралық горизонт
III объект - 15 орта юралық горизонт
IV объект - 16 орта юралық горизонт
V объект - 17 орта юралық горизонт
VI объект - 18 орта юралық горизонт .
2.1.2 Ұңғылар қоры мен олардың ағымдағы дебиттерінің және игерудің
Өзен кенорнында игеру басталғаннан бері 1.01.2010 мезгіліне 5851 ұңғыма
Пайдалану қоры 2010 жылдың басына 3289 ұңғыма, оның ішінде
Қозғалыстағы қор жобадан 794 ұңғымаға қалып келеді, ал қозғалыссыз
Қозғалыстағы қордың 3058 ұңғымасы механикалық тәсілмен игерілуде, 33 ұңғыма
Қозғалыссыз қор 86 ұңғыманы құрайды. Пайдалану қорының ағымдағы пайдалану
Мұнайбергіштікті арттырудың геология-техникалық шаралары нәтижесінде ұңғымалар қоры жұмысы жақсарып
Қозғалыссыз ұңғымалардың көпшілігі күрделі жөндеуді талап етіп тұрып қалады,
Өзен кенорны бойынша 2010 жылы 91 пайдаланушы ұңғыма
Кесте 2.2
Ұнғымалар қоры
№ Қор Категория Саны
1 Өндіру ұңғымалар
Қоры 2010 жылы бұрғыланған 60
2010 жылы басқа қабаттардан қайтарылған 70
Пайдалану қоры 3289
оның ішінде :қозғалыстағысы 3203
Фонтанды 33
ШГН 3058
Газлифт 3
Қозғалыссыз 86
2010 жылы басқа қабаттарға ауыстыру 70
2010 жылы айдауға ауыстыру 30
Жойылған 463
2 Айдау ұңғымалар қоры 2010 жылы бұрғыланған 30
2010 жылы басқа қабаттардан қайтарылған 10
2010 жылы өндірушіден ауыстырылған 30
Пайдалану қоры 1206
Оның ішінде: қозғалыстағысы 1123
Қозғалыссыз 83
Өндірушіге ауыстырылған 0
2010 жылы басқа қабаттарға ауыстырылған 10
Жойылған 759
3 Арнайы ұңғымалар Барлығы 134
Оның ішінде:бақылау 122
Су өндіруші 12
4 Барлық қор
5851
Өндіруші ұңғымалардың 2010 жылғы орташа өнімділігі мұнай 4,8 т/тәу.,
Өнім алу аймағының қабат қысымының өзгерісін қарастырайық . Төмендегі
Кесте 2.3
Горизонт бойынша өнім шығымы
Горизонт Бастапқы қабаттық қысым, атм Қабаттық қысым, атм Жылдар
2006 2007 2008 2009 2010
1 2 3 4 5 6 7 8
XIII 104,2 Гор. бойынша орташа. өлш 100,0 101,2 102,9
Өнім алу аймағ 97,3 97,3 98,2 98,9 100,4
Айдау аймағ. 104,0 105,9 108,6 109,0 112,8
XIV 108,9 Гор. бойынша орташа. өлш 106,0 106,6 108,0
Өнім алу аймағ 101,8 102,0 102,0 102,5 103,0
Айдау аймағ. 110,3 110,0 114,3 115,7 119,7
XV 112,6 Гор. бойынша орташа. өлш 114,7 116,2 119,4
Өнім алу аймағ 111,8 111,7 113,0 113,5 114,8
Айдау аймағ. 118,9 120,7 125,6 127,4 129,2
XVI 117,2 Гор. бойынша орташа. өлш 117,2 117,1 119,5
Өнім алу аймағ 112,5 112,0 112,6 113,1 115,4
Айдау аймағ. 121,4 122,1 124,4 128,7 132,7
XVII 120,8 Гор. бойынша орташа.өлш 117,3 117,9 120,7 123,2
Өнім алу аймағы 114,3 114,7 115,3 116,5 118,2
Айдау аймағ. 122,1 121,8 128,0 131,4 132,8
XVIII 124,6 Гор. бойынша орташа. өлш 123,8 122,4 124,6
Өнім алу аймағ 122,4 121,5 122,5 122,5 123,6
Айдау аймағ. 128,9 125,7 126,9 126,4 128,4
Өзен кенорнының XIII-XVIII горизонттарының баланстық мұнай және
XIII горизонт бойынша 204 млн.тонна және 92 млн.тонна;
XIV горизонт бойынша 450 млн.тонна және 203 млн.тонна;
XV горизонт бойынша 140 млн.тонна және 63
XVI горизонт бойынша 124 млн.тонна және 56 млн.тонна;
XVII горизонт бойынша 98 млн.тонна және 44
XVIII горизонт бойынша 30 млн.тонна және 13,5млн.тонна;
Егер блоктар бойынша қарастыратын болсақ, ең көп орташа тәуліктік
Сурет 2.1. Горизонттың игеру көрсеткіші
Сурет 2.2. Горизонт игеру көрсеткіші
Кесте 2.4
Мұнай қоры
Гор-тар Мұнайдың бастапқы баланстық қоры, млн.т Мұнайдың бастапқы алынатын
XIII 204 92 5250
XIV 450 203 9980
XV 140 63 2696
XVI 124
XVII 98 44 1936
XVIII 30 13,5 590
Барлығы: 1046 471,5 76020,2
Кесте 2.5
Қумұрын күмбезі
XVIII 8570 3857 190
XXIA,Б 10985 3355 178
XXIIА,Б 11905 4553 248
XXIII 10831 3282 227
Барлығы: 46609 16680 924
Кесте 2.6
Солтүстік-Батыс күмбезі
XV 3284 1478 75
XVIII 14 4
XIXА 6830 1947 116
XXА 2572 698 48
XXIА,Б 8990 2488 106
Барлығы: 22317 6790 391
Өзен кенорнында өнімді қабаттардан, игеру басталғаннан бері 291510,3 мың.тонна
Өзен кенорны бойынша, мұнайға қаныққан қабаттардан 1.01.2010 жылғы мезгілге
1609,5 мың тонна мұнай XIII (32,3%) және XIV(32,7%) горизонттардан
Бастапқы баланстық қордан игеру қарқыны 0,55% құрады, бастапқы алынатын
Бастапқы баланстық қордан XIV горизонтта (0,8%) ;
Бастапқы алынатын қордан -1,75%(XIII) ;
Ағымдағы алынатын қордан-4,37%(XIII) ;
Горизонттарды игеруді талдау тек қана, бүкіл кенорын бойынша мұнай
Анығырақ мәліметтерді, бөлек блоктардың игеру жағдайын талдау арқылы көре
Кенорын бойынша 2004жылы мұнай өндіру көлемі бойынша максималды көрсеткіш
Пайдалану объектілері және блоктар бойынша жеке-жеке қарастырсақ, ең көп
Егер,горизонттың көрсеткіштерін қарайтын болсақ, XIII горизонттың 3 блогында бастапқы
XIV горизонт бойынша 10 блокта бастапқы алынатын қордан игеру
XV горизонт бойынша 1 блокта бастапқы алынатын қордан игеру
Кенорынды игеру жағдайын талдау нәтижесінен, мұнайды шығару негізінен механикалық
Фонтанды ұңғымалардан 159,3 мың.тонна мұнай және 816,9 мың.тонна сұйықтық
Кенорын игеріліп басталғаннан бері 01.01.2005 жылға дейін 21211,7 млн.м3
Жылдық еріген газ өндіру 2010 жылы 231,4 млн.м
2.1.3 Мұнай мен газдың қорлары
Мұнай газ қорларын горизонттар бойынша қарайтын болсақ, мұнайдың баланстық
- XIII горизонт бойынша 204 млн.тонна және 92
- XIV горизонт бойынша 450 млн.тонна және 203
- XV горизонт бойынша 140 млн.тонна
- XVI горизонт бойынша 124 млн.тонна және
- XVII горизонт бойынша 98 млн.тонна және
- XVIII горизонт бойынша 30 млн.тонна және 13,5млн.тонна;
Мұнай қорын есептеу мына формула бойынша жүзеге асырылады:
Q бал = F · h
Q ал = Q бал · h ,
Q ал- алынатын мұнай қоры
Q бал – мұнайдың бастапқы балансты қоры, мың. тонна
F - мұнайгаздылық ауданы, м2;
h - мұнай қаныққан қабат қалыңдығы, м
m - ашық кеуектілік коэффициенті,
b н – мұнаймен қанығу коэффициенті,
r н – мұнайдың тығыздығы, кг/м3;
q - қайта есептеу коэффициенті
h - мұнай беру коэффициенті
2.1.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы және игеру режимдері
Қабат бойымен ұңғыма түбіне-қысымы ең төмен нүктелерге, сұйықтың фильтрациясының
газ шапкасының болуына оның ұлғаю энергиясы кен орынды игеруде
қабаттық жүйеде серпімді энергияның қоры;
мұнайда еріген газдың болуы, оның ұлғаю энергиясы қабаттық сұйықтардың
игеру объектісінің қабаттық нұсқа сыртындағы сумен қоректендіретін көзінің болуы
Гравитациялық фактор, ол құлау бұрышы үлкен қабаттарда мұнайды тиімді
Аталған фактор табиғи шарттармен анықталады және кен орынның қалыптасу
Каппилярлы-беттік күштер көбінесе кеуекті ортада, өзінің меншікті беттігімен қабаттық
Пайдалану және айдау ұңғымаларының жүйесімен дренаждау барысында кеуекті ортаның
Бес режимді айрықша бөледі:
суарынды (табиғи және жасанды);
серпімді;
газ арынды(газ шапкасының режимі);
еріген газ режимі;
гравитациялық.
Дренаждау режимін дұрыс бағалаудан, ұңғымадан сұйықты алудың технологиялық мөлшері,
Алайда шоғыр режимін анықтау үнемі оңайлыққа соқпайды, өйткені бірқатар
Суарынды режим. Бұл режим кезінде мұнайдың фильтрациясы, жер бетіне
Суарынды режимнің болу шарты: Рқаб >Рқан, мұнда Рқаб-орташа қабаттық
Мұнай алу аймағын 1 мен қоректену аймағын 3 арасындағы
Сурет 2.3. Өткізгішті қабат
Қатпарлардың түзілу үрдісі барысында мысалға, өзен арнасының 3, аймағындағы
Суарынды режим кезінде мұнайды алу орны нұсқа сырты немесе
Сурет 2.4. Уақыт аралығында суарынды режимнің негізгі сипаттамаларының өзгерісі
Табиғи суарынды режимнен қарағанда, жасанды режимде мұнайды ығыстыратын судың
Суарынды режим кезінде шоғырдан алынған сұйық (мұнай, су) үнемі
Серпімді режим. Бұл режим кезде мұнайдың ығысуы, шоғырды қоршап
Ортаның серпімділігінің көлемдік коэффициенті осы ортаның алғашқы көлемінің үлесі
,
мұнда: -көлемінің өсуі (серпімді режим есебінен);
Теріс қысымның өсуіне, кең көлемнің өсуі сәйкес болғандықтан, алдыңа
Су үшін
Мұнай үшін
Жыныс үшін
Әдетте қабат ығысуын бағалау үшін ығысудың келтірілген коэффициентін пайдаланады,
Анықтамаға сәйкес, қабат көлемінің бірлік элементіне судың, мұнайдың және
(2.4)
мұнда V–қабаттың қатты қалқасының, мұнайдың және судың көлемінің қосындысына
m, dв, dн белгілеп, сәйкес қабаттың кеуектілігін, су және
(2.5)
немесе
(2.6)
Бұл қабаттық жүйенің серпімділігінің келтірілген көлемдік коэффициенті үшін жалпы
Орташа қабат қысымның төмендеу жылдамдығы, қабатта серпімді энергия қорының
Сурет 2.5. Серпімді режим кезіндегі уақыт арлығында өлшемсіз орташа
Уақыт аралығында серпімді режим және тұрақты жылдамдықта сұйықты алу
Серпімді режимге қолайлы жағдай туғыздыратын геологиялық шарттар болып, келесілер
үнемі қорек көзі болмайтын, жабық шоғыр.
Мұнайлылық нұсқасының сыртында орналасқан, ауқымды су қаныққан аймақ;
қабат мұнай қаныққан бөлігінің нұсқа сырты аймағымен тиімді гидродинамикалық
Қабат қысымының қанығу қысымынан жоғары болуы.
Қабатта орташа қысымның Pқаб тиімді түсу жылдамдығы кезінде, белгілі
Шоғырды серпімді режим шарттарында игеру барысында қысымның төмендеуі шоғырдың
Аталғандардан, серпімді режим және онымен байланысты үрдістер мұнай өндіру
Газ телпегінің режимі. Бұл режим газ шапкасында тұрақталған қабаттық
Бұндай шоғырды игеру барысында орташа қабаттық қысымның өзгеру жылдамдығы,
Бұндай шоғырды сұйық және газы бар сауыт ретінде қарастыруға
Сурет 2.6. Мұнай жиегінің газ шапкасының көлемдерінің әр түрлі
Суреттен, қабаттық қысымның қисық сызықтық заңмен өзгеретін және қысымның
Газ телпегінің көлемінен мұнай көлемінің 0,25 құрған кезде қысым
Еріген газ режимі. Мұнайдан үздіксіз газдың бөлінуі кезінде мұнай
Еріген газ режимінің іске асу шарттары:
Рқаб >Рқан (қабаттық қысым қанығу қысымынан төмен);
нұсқа сыртында судың жоқтығы немесе нұсқа сырты суының қарқынды
газ шапкасының болмауы;
геологиялық шоғыр жабық болуы тиіс.
Бұндай шарттарда қабаттың мұнай қаныққан бөлігінің барлық көлемінде, қабаттық
Еріген газ режимінің шарттарында шоғырдың мұнай қаныққан бөлігінде қабаттық
V=α∙(Ралғ- Р)∙Vм
α-стандартты шарттарға келтірілген ерудің коэффициенті; V-стандартты шарттарға келтірілген кездегі
Бөлінген еркін газ мұнайда біртекті таралады да, газ-мұнай қоспасын
(2.8)
Бұл көлем мұнайдан және газдан тұрады. Қабаттағы барлық мұнай
(2.9)
Бұл сұйық фазаның орташа құрамдастығы. Бірақ келесі ұғымдарды ажырата
Ол келесідей түсіндіріледі:
Газдың тұтқырлығы мұнай тұтқырлығынан елеулі аз болады, сондықтан ол
Мұнайдың газдану нәтижесінде оның тұтқырлығы жоғарлайды, яғни қозғалу қабілеті
Кеуекті ортаның газ қанығуының жоғарлауымен газ үшін фазалық өтімділік
Аталған факторлар газ сұйық қоспасының кеуегінен бөлінген сұйық фазаның
(2.10)
Формула бойынша өлшемсіз қабаттық қысымның Р және оның уақыт
Сурет 2.7. Еріген газ режимінде өлшемсіз орташа интегралды қабаттық
2.1.5 Қабат қысымның жүйесі және қабаттардың қолданыстағы мұнай бергіштігін
Өзен кенорны 1961 жылы ашылып, 1965жылы жасалған кенорынды игеру
Өзен кенорнында мұнай бергіштікті жоғарылату технологиясы ретінде қабатқа келесілер
Бұл тәсілдердің негізі ұңғыманың түптік аймағына жүргізіледі. Әдістерді қарастырудан
Механикалық әдіс көбіне қатты жыныстардан құралған қабаттарға, олардың жарықшақтығын
Қабатты гидравликалық жару негізі, қабатқа жоғары қысыммен сұйық айдап
Жылулық әдістер. Кәсіпшілікте ұңғыманың түп аймағына (ҰТА) жылумен әсер
Су айдау ұңғымаларынан айдалатын салқын су ҰТА- ғы тау
Өңдеудің келесі түрлері қолданылады: ыссы мұнаймен бумен жылу қозғалтқыштарын
ҰТА-ын бумен өңдеу дегеніміз қабатқа мезгіл-мезгіл қаныққан бу айдау,
Физикалық әдіс негізі ұңғыманың түп аймағынан қалдық суды және
Торпедамен тесу ұңғымаға мұнайдың келуін жақсартады. Жарылғыш затпен толтырылған
Торпеданың жарылғыш заты, ұңғыманың диаметріне байланысты таңдалып алынады. Қатты
Химиялық әдіс айдау ұңғымасымен қатар пайдалану ұңғымасына да қолданады.
СКСЭ және КӘЭ парафин-тұз шөгінділердің жиналуының әсерінен өнімділігі түскен
Тұтқырлы-серпімді құрам (ТСҚ) қабаттың өткізгіштігі жоғары суланған аралықтарын айыру
Бұл әдістердің негізгі мақсаты, ұңғыманың түп аймағына әсер етіп,
Кешенді әсерлі эмульсиясы (КӘЭ) ұңғыманың түп аймағына әсер етіп
Қажетті химреагенттер:
Көмірсутекті қоспа;
Тұз қышқылы;
«Рауан-100» типті БӘЗ;
Теңіз суы.
Әдісті гидрохимиялық немесе гидродинамикалық зерттеулерден кейін қолданады. Ұңғыманың түп
Өзен кенорны бойынша 2010 жылы 362 пайдаланушы ұңғымаға КӘЭ
КӘЭ әдісімен өңдеу бөйынша ең нәтижелі 2,3,5а блоктар болды,
КӘЭ өңделген ұңғымалардың көп бөлігі XIIIXIV қабаттарда (196 ұңғыма)
СКСЭ-мен 380 ұңғыма өңделіп, оның 219 ұңғымадан жақсы нәтиже
СКСЭ әдісімен өңдеу бөйынша ең нәтижелі 2а,3,3а,5,5а блоктар болды,
СКСЭ өңделген ұңғымалардың көп бөлігі XIIIXIV қабаттарда (190 ұңғыма)
Тұтқырлы-серпімді құрам (ТСҚ). Мұнайбергіштік процесінің теориялық талдауы, лабораториялық және
Айырушы құрам негізінде ингредиенттер келесідей қатынаста қолданылады:
Полиакриламид
Калий бихроматы
Гидразин
Су
Бұл технологиямен 383 ұңғыма өңделіп, оның 175 ұңғымасы нәтижелі
2.2 Мұнай газ өндірудің техникасы және технологиясы
Кен орынды өңдеуден бастап қабат энергиясының шектеулі мүмкіндіктері бар,
Ұңғыларды газлифтілі тәсілдермен пайдалану және бастапқы мезгілде плунжерлі штангалы
Кен орында ұңғыларды газлифтілі тәсілдермен пайдалану өңдеу кезінен бастап
Газлифтілігі жойылғаннан кейін барлық салмақтар мұнайдың план бойынша таңдау
Қазіргі уақытта кен орында өнімді алудың механикалық тәсілін орынды
Осымен байланысты ПФ «Өзенмұнайгаз» кен орында өнімді алудың механикалық
2007 жылдан бастап плунжерлі штангалы сорапты орнату (ПШСҚ);
2008 жылдан бастап электрлі центрден тепкіш сорап қондырғыларын орнату
01.01.2010 жылының мерзімі бойынша ұңғының 13-18 қабаттарында өнімді алудың
01.01.2010 жылының мерзімі кезінде пайдалану тәсілі бойынша қордың жағдайы
Кесте 2.7
01.01.2010 жылдың мерзімі бойынша ұңғы қорының жағдайы
№ Ұңғы қоры Пайдалану тәсілі Мөлшері (%)
1 Өңдеу Әрекеттегі 3015 (100 %)
соның ішінде: фонтанды 50 (~1,66 %)
механикалы 2965 (98,34 %)
олардан УПШН 2897 (98%)
УЭЦН 31 (1%)
УВШН 37 (1%)
әрекетсіз 79
2 Айдау әрекеттегі 740
әрекетсіз 67
Осы мәліметтер 2.9-кестеде келтірілгендей, қазір әрекеттегі қордың тек қана
2.2.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы
Өзен кен орнында ұңғылар екі тәсілмен пайдаланылады: фонтанды және
Мұнай өндіруші ұңғылардың пайдалану жағдайын анықтаушы негізгі геологиялық барлау
Табиғи жағдайларда Өзен кен орнында ұңғыларды пайдалану кезінде парфиннің
Бұл кезде газсыздандырылған мұнайдың қатуы 30ºС температурада жүреді, бұл
Механикаландырылған мұнай өндіру жабдықтарының жұмысына еркін газдың көп мөлшері
Өзен кен орындағы механикаландырылған тәсілдің ең көп таралған түрі-
Айта кету керек , салынбайтын сорап ұңғыға бөлек түсіріледі:
Штангілі тереңдік сораптардың жұмыстары парафиннің, күкіртсутектің, тұз шөгінділерінің және
Ұңғыны механикалық пайдалану
Ұңғы қорларын пайдалану бойынша штангілі терең сорап қондырғысының жұмыс
ШТСҚ-лы ұңғыларды пайдалану орташа шығымға сәйкес ұңғылар санының көптігінен
Кесте 2.8
Кен орындағы штангілі сораптарды ұңғыларда шығым, сулану және диаметр
Көрсеткіштер Мөлшері Соның ішінде сорап
44 57 70
Ұңғы саны 2897 898 1651 348
Сұйық бойынша бір ұңғының шығымы, м3/тәул. 26×(5) 10×(2,5) 35×(7)
Сулануы 80 74 81 82
Жоғарыда келтірілгендей, осы мәліметтерден ұңғылар ПШСҚ-мен жабдықталған, сұйықтың орташа
Ұңғылардың потенциалды мүмкіндіктерін толық іске асыру үшін ШТСҚ-мен жабдықталған,
ұңғыны пайдалану тәсілін ауыстыру немесе айдау режимін ұлғайту, сорап
көлемнің ұлғаюы жіне өткізілетін жер астындағы жұмыстардың сапасы көтеріледі
Соңғы уақытта мұнай өнімін алатын аймақты винтті штангілі сорап
ШТСҚ пайдаланумен анықталған қиыншылықтарды ескереміз, 2002 жылдан бастап «Өзенмұнайгаз»
Кен орында Канаросс (Канада), НЕТЧ (Германия), АЗНО (Ресей, Қазақстан)
Пайдалану ұңғымалар тобын қоршап тұрған айдау ұңғымалары белгілі бір
2.2.2 Ұңғыманы пайдалану кезінде қиындықтың алдын-алу шаралары және олармен
Ұңғымада парафин шөгінділерінің пайда болуымен күресу шараларын талдау
Мұнай өндіру өнеркәсібінде еңбек өнімділігін төмендететін факторлардың бірі көтеру
Бұл жағдайларда ұңғымаларды қалыпты пайдалану кезінде парафинсіздендіру жұмыстарын жүргізбей
Осыдан өндірушілердің қабат жағдайымен қатар, ұңғымалар мен жер бетіндегі
Өндірістік жұмысшылар, ғылыми-зерттеу институттарының мамандары, конструкторлар мен машина құрылысшылары
Бұл әдістердің кейбір түрлері практикалық орындалу қиындығынан және пайдалану
Өзен кен орнының мұнайы парафинмен қанығу дәрежесі жоғары
Шөгінділер және асфальтті смола парафинді заттар туғызатын қиындықтар ұңғыманың
Бұл жағдайда келесі жабдықтар қолданылады: ППУ типіндегі жылжымалы бу
Қазіргі кезде I игеру объектісіндегі ұңғымалар өнімділігін қалпына келтіру
7 күнге дейін;
4 күнге дейін мерзімді құрайды.
Ұңғымадағы асфальтен, шайыр және парафиннің шөгуіне қарсы күресу шаралары
Кен орнындағы жер асты құралдарын түзілген шөгінділерден тазалау мақсатында
ыстық мұнаймен өңдеу (ОГН);
ыстық сумен өңдеу (ОГВ).
Бірақ ыстық мұнаймен және сумен өңдеу жеткілікті тиімсіз. Жылу
Өзен кен орны үшін XT-39, D-WAX 970 және Клеар
Жылу тасығыш температурасы 80ºС-тан төмен болмауы тиіс. АСПО балқуы
Мұнай өндірістік құрал-жабдықтарына парафин шөгінділері түзілуінің алдын алу үшін
ұңғыманың құбыр сырты кеңістігіне сағалық дозалау сораптарының көмегімен;
сораптың хвостовигіне орнатылған тереңдік дозаторларының көмегімен.
Ингибиторды үздіксіз айдаудың артықшылығы ұңғыма өніміндегі оның концентрациясының тұрақтылығы
q=(V∙Qм)/ρ∙10-3 ,
мұндағы: V–ингибитордың меншікті шығыны, кг/м3, лабораториялық зерттеу нәтижесіне сүйене
Qм–мұнай бойынша ұңғыма өнімі, т/тәул.;
ρ–ингибитор тығыздығы, кг/м3.
Меншікті шығын оптимизациясы АСПО түзілу сипатының және өнім өзгерістерін
Құрал-жабдықтарды асфальтті смола парафинді заттардың шөгінділерінен алдын-ала тазалау ингибиторлы
АСПО-ның беттік қасиеттерін өзгертетін (АСПО бөлшектерінің құбырлар мен жабдықтардың
АСПО массасын ерітетін (бұл жағдайда шөгінділер еріткішпен бірге еріген
АСПО-ны жоюға арналған химиялық реагенттерді таңдау мен олардың қолданылу
Парафиннің қатып қалуына қарсы күресу шаралары
Мұнай-әр түрлі көмірсутегілердің қосындысынан тұратын, сұйық зат. Мұнай құрамындағы
1) құрамында 2 % парафин болса, парафинді.
2) құрамында 1-2 % парафин болса, аз парафинді.
3) құрамында 1 % -дан аз парафин болса, парафинсіз
Өндірілетін мұнайдың құрамында парафин кездеседі, бірақта әртүрлі көлемде болады.
Парафинді мұнайдың құрамы бензинге бай болады, түсі ақшыл, салмағы
Мұнай құрамында кездесетін парафиндердің молекулярлық салмағы 400-430-ға тең, ал
Химиялық қатынас жағынан парафин басқа химиялық реагенттерге қарағанда берік.
Мұнай құрамындағы парафиндер негізінен дұрыс орналасқан метан қатарының көмірсутегілерінен
Мұнайгаз өндіруші кәсіпорындар парафин тұрып қалумен күресудің бірнеше әдістерін
Парафин қатып қалумен күресудің негізгі әдістері:
Мұнай және газды жинау жүйесінің саңылаусыздандырылған жоғары арынды жүйесін
Жылжымалы бу қондырғысын қолдану (ППУ);
Беттік активті заттарды қолдану (ПАВ) немесе парафин кристалдарының өсуін
Құбырдың беттік кедергісін азайту үшін құбыр желілерінің ішкі бетін
Мұнайдың жоғары температурасын сақтау үшін құбырларларды жылу сақтағыш материалдармен
Құбырлар қабырғасында тұрып қалған парафиндерді тазалау үшін белгілі уақыт
Қазіргі уақытта Қазақстан республикасының аумағындағы мұнай кен орындарында алғашқы
Мұнай өндіру өнеркәсібінде еңбек өнімділігін төмендететін факторлардың бірі көтеру
Өндірістік жұмысшылар, ғылыми-зерттеу институттарының мамандары, конструкторлар мен машина құрылысшылары
Бұл әдістердің кейбір түрлері практикалық орындалу қиындығынан және пайдалану
Өзен кен орнының мұнайы парафинмен қанығу дәрежесі жоғары мұнайға
Шөгінділер және асфальтті смола парафинді заттар туғызатын қиындықтар ұңғыманың
Жылжымалы бу қондырғысын қолдану (ППУ) қымбаттау болсада, тиімді әдіс
Қондырғы ұңғымаларды, өндірістік және магистралды мұнай құбырларын парафинсіздендіру үшін
Құрамына бу генераторы, су, жанармай және ауа жүйелері, трансмиссиялы
Негізгі жабдықтың жетегі жүргізуші кабинасынан басқарылатын автомобильдің тарту қозғалтқышымен
Бу генераторы суды қыздыру арқылы буға айналдыру үшін қызмет
Kесте 2.9
ППУА-1600/100-дің техникалық сипаттамасы
Құрастыру базасы КрАЗ-255Б немесе КрАЗ-257 автомобильдерінің шассиі
Бу өнімділігі, м3/с
Будың температура, ºС
Будың қысымы, МПа 1,6
310
10
Қолданылатын жанармай Дизелдік (ГОСТ 305-82)
Жанармайдың максимал шығыны, кг/сағ. 110
Су толтырылған ыдыстың сыйымдылығы,л 5200
Габариттер, мм
КрАЗ-250
КрАЗ-260
9520х2500х3432
9452х2722х3540
Масса (толтырылған ыдыстарымен қоса), кг
КрАЗ-250
КрАЗ-260
21000
21700
Тұзды шөгінділермен күресу және алдын алу шаралары
Ұңғы түбінің аймағында мұнай және газ кәсіпшілігінде шектелмеген тұз
«Өзен» кен орнынның 24.04.2005 жылында ұңғының пайдалану тиімділігін көтеру
Негізгі сораптарды пайдалану мәселелері мен қиыншылықтары болды, олар газ
2.2.3 Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау және дайындау жүйесінің талаптар
Қазақстан Республикасының мұнай және газ кен орындарын өңдеу біріңғай
алынатын өнімді жинау герметизациясы;
әр ұңғыда өнімнің дебитін нақты өлшемі және гидродинамикалық зерттеулерді
кен орынның кәсіптік өнімін нақтылау;
бір бағыттағы газ құрамының көлемін есептеу және қолдану кезіндегі
барлық технологиялық түйіндерді пайдалану мықтылығы;
барлық технологиялық үрдістерді автоматтандыру;
мұнай және газдың аз ғана жоғалуының технологиясы.
Кен орында мұнайды тасымалдау және кәсіпшілік ішінде жинаудың жүйесі
парафинді асфальт смолалы заттардың көп көлемде болуы;
құрамы жоғары парафинді мұнайдың қатып қалу температурасы өте жоғары;
алынатын өнімнің сулануы үздіксіз болуы;
алынатын мұнай өнімінің құрамындағы газдың деңгейі жоғары емес;
ұңғының аз дебитті қорының бар болуы;
кен орын алаңының кең болуы.
Кен орындарда көптеген объектілердің құру үрдісі кезінде кәсіптік жабдықтау
Ұңғы өнімін кәсіптік жинау жүйесінің қазіргі жағдайы
Кен орында өндірістік өңдеу ұзаққа созылған мезгілде кәсіптік жабдықтау
Кен орынның температурасы төмендеген кезде құрамында парафині өте жоғары
Жылдың ең суық мезгілінде ұңғының аз дебитті қорының жұмысы
Қазір жұмыс істеп тұрған қордың ұңғылары (13-18 қабаттар), екі
Қазір жұмыс істеп тұрған қор ұңғыларының жартылай көлемі (47
Кен орында кәсіптік көліктерін пайдалану жүйесі ГУ-дан мұнайды алуды
ҚҚҰ жүйесіне қойылатын талаптар мен ұсыныстар
Өзен кен орнын өңдеу қабатқа суды айдау жолымен қабат
ҚҚҰ жүйесін орнату қуаттылығы суларды айдаудың ең төменгі деңгейде
Көмірсутекті кеніштерге әсер ету әдістері
Өзен кен орнында кеніштерге әсер етудің барлық негізгі әдістері
Бұл тәсілдердің негізі ұңғыманың түптік аймағына жүргізіледі. Әдістерді
Механикалық әдіс көбіне қатты жыныстардан
Қабатты гидравликалық жару (ГРП) негізі, қабатқа
Жылулық әдістер. Кәсіпшілікте ұңғыманың түп аймағына (ҰТА) жылумен
Су айдау ұңғымаларынан айдалатын салқын су ҰТА- ғы
Өңдеудің келесі түрлері қолданылады: ыссы мұнаймен бумен жылу қозғалтқыштарын
ҰТА-ын бумен өңдеу дегеніміз қабатқа мезгіл-мезгіл қаныққан бу айдау,
Физикалық әдіс негізі ұңғыманың түп аймағынан қалдық
Химиялық әдіс айдау ұңғымасымен қатар пайдалану ұңғымасына
Тұтқырлы-серпімді құрам (ТСҚ) қабаттың өткізгіштігі жоғары суланған аралықтарын
Кешенді әсерлі эмульсиясы (КӘЭ) ұңғыманың түп аймағына әсер етіп
Қажетті химреагенттер:
Көмірсутекті қоспа
Тұз қышқылы
«Рауан-100» типті БӘЗ
Теңіз суы
Әдісті гидрохимиялық немесе гидродинамикалық зерттеулерден кейін қолданады. Ұңғыманың түп
Кесте 2.10
Өзен кенорны бойынша 2010 жылғы өңдеулер нәтижесі.
Өңд Өңдеулер түрі Ұңғымалар саны
болғаны Қосымша.
өндіру, (тн) Нәтижелі (%) Әсерінің ұзақтығы,
КӘЭ 362 186 9277,0 51,4 22
СКСЭ 380 219 17833,6 57,6 25
ТСҚ 383 175 16399,0 45,7 31
СҚӨ 8 3 647,1 37,5 47
Барлығы 1133 587 44156,7 51,6 26
КӘЭ өңделген ұңғымалардың көп бөлігі XIIIXIV қабаттарда
Сулы-көмірсутекті эмульсия. СКСЭ өңделетін ұңғыманың түп
Технологияны негізі, асфальтті-шайырлы-парафинді шөгінділердің кесірінен өнімділігі түскен
Қажетті химреагенттер:
Көмірсутекті қоспа
Күкірт қышқылы
«Рауан-100» типті БӘЗ
Техникалық су
Технологияны ұңғыманы гидрохимиялық немесе гидродинамикалық зерттеулерден кейін, сағалық жабдыққа
СКСЭ-мен 380 ұңғыма өңделіп, оның 219 ұңғымадан
СКСЭ әдісімен өңдеу бөйынша ең нәтижелі 2а,3,3а,5,5а блоктар болды,
СКСЭ өңделген ұңғымалардың көп бөлігі XIIIXIV қабаттарда
Тұтқырлы-серпімді құрам (ТСҚ). Мұнайбергіштік процесінің теориялық талдауы, лабораториялық
Қабаттың геологиялық құрылысының қиындығы, өнімді қабаттың геологиялық
Осыған байланысты, пайдалану ұңғымасының және айдау ұңғымасының түп
Айыру жұмыстарының мақсаты, су өткізетін каналдарда өткізбейтін экран құру,
Су өткізбейтін экран құру үшін, полиакриламид, бихромат
Қажетті химреагенттер:
DKS ORPF NT (Япония) маркілі полиакриламид.
Калий бихроматы
Гидразин сульфаты
Техникалық-теңіз суы
Айырушы құрам негізінде ингредиенттер келесідей қатынаста қолданылады:
- Полиакриламид
- Калий бихроматы
- Гидразин
- Су
Бұл технологиямен 383 ұңғыма өңделіп, оның 175 ұңғымасы
2.3 Арнайы бөлім
2.3.1 Өзен кен орнында ұңғы түп аймағына әсер етудің
Ұңғының түп аймағына әсер ету екі түрлі мақсатта жүргізілуі
Өнімді қабаттар өзінің өткізгіштігі бойынша әртекті және оларды өнімділіктің
(2.12)
Қабатшаларды жасанды және табиғи суарынды режимдерде бірлестіріп пайдалану кезінде,
Егер (2.12) – теңдігіндегі Rі- ұңғымадан жойылуға кеткен өнімді
Осылайша, түп маңы аймағына әсер ету кезінде өзгеретін негізгі
Егер бұл жағдайда да өткізгіштігі аз қабатшаның өнімділігінің меншікті
Сонымен, қабатшаның түп маңы аймағына жеке әсер ету кезінде
Өкінішке орай, ұңғының түп маңы аймағына бағытталған арақашықтықта әсер
Түп маңына әсер ету әдістерін қолданысы ұңғыма бұрғыланып берілгеннен
Түп маңы аймағына әсер етудің бір әдісі жасалған уақытта,
Пайдалану уақытында ұңғы тоқтаған кезде сұйықтықтың ағып кетуі нәтижесінде
Түп маңы аймағына әсер ету әдістері 3 топқа бөлінеді:
Әсер ету әдісін таңдау үшін ұңғымаға кешенді зерттеу жүргізеді:
Ұңғымалардың өнімділігін басқару
Ұңғының түп маңы аймағының кейбір көрсеткіштерін басқару айдау немесе
Түп маңы аймағына әсер ету көмегімен ұңғының өнімділігін басқарудың
Ұңғының түп аймақ зонасына әсер ету әдістері
Ұңғының түп аймақ зонасы (ҰТЗ) ұңғы облысындағы барлық процесстер
өндіру процесінде барлық өндірілетін өнім түп аймақ зонасымен өндіру
Бұл процестерде қатысушы сұйықтар жерүстінде бастапқы болғандағыжәне қабаттағы температурасы
Фильтрациялық кедергілерді азайту үшін ҰТЗ-на әсер ету шараларын өткізу,
Түп аймақ зонасына әсер ету әдістерін үш негізгі топқа
Механикалық әдіс- қатты жыныстарға әсер етуге тиімді, бұл әдіске
Жылулық әдіс – ол тек ғана ҰТА зонасында қатты
Осындай жолмен әдісті таңдау ҰТА зонасының жағдайын және термодинамикалық
Қабаттың түп аймағын қышқылмен өңдеу.
Өңдеудегі қабатқа түскен қышқыл, оның материалдарымен, құмтас, доломит, құмтастармен
Тұз қышқылы HCl немесе Са Со3 және доломитпен Ca
2HCl+CaCO3=CaCl2+CO2+H2O;
4HCl+CaMg(CO3)2= CaCl2+MgCl2+2 CO2+2H2O
Хлорлы кальций CaCl2 және хлорлы магний MgCl2-бұл, суда жақсы
Қышқылда болатын кей бөлшектер оның әсерлесуінен ерімейтін, қышқылда тұнба
Өңдеу үшін тұз қышқыл қоспасы дайындалады, оның құрамында тұз
Тұз қышқылы қоспасына келесі реагенттер қосылады:
Ингибиторлар – қышқылдың жабдықты коррозия процесін азайту үшін қолданылады,
Интенсификаторлар- жоғарғы активті заттар (ЖАЗ), мұнай шекарасындағы жоғары созылысты
Стабилизаторлар-темірлер, цемент, құмтас сияқты жыныстармен реакцияланғанда қоспадағы керекті бөлшектерді
H2SO4+BaCl2=BaSO4+2HCl;
Бұл жағдайда HCl тұз қышқылын айдау алдында хлорлы
HF- ды 1-2% көлемінде қосу кремнилі қышқыл гелін болдырмауды
Қышқыл қоспаларын орталық өндірістің қышқыл дайындаушы базасында немесе сирек
Қоспа дайындалғанда алдымен алынған су көлеміне ингибитор және стабилизатор
Тұз қышқылды тұнбалар міндетті түрде техника қауіпсіздігі ережелерімен орындалады,
Тұз қышқылын теміржол цистерналарымен немесе автоцистерналармен тасиды. Кейде цистерна
Карбонатты коллекторлары ашылған ұңғыларды тұз қышқылымен өңдеудің бірнеше түрі
Қышқылды ванналар барлық ұңғыларда бұрғылаудан кейін ашық түпте, меңгеру
Қарапайым қышқылды өңдеу- кең қолданыста алған, тұз қышқыл қоспасын
Қарапайым қышқылды өңдеу – жоғарылатылған температура және қысым көмегінсіз,
Игеру сұйығы ретінде әдетте өндіру ұңғыларына мұнай, ал айдау
Қысыммен қышқылды өңдеу. Қарапайым тұз қышқылды өңдеуде (ТҚО) қышқыл
Қысымды қышқылмен өңдеу әдітте ванна және қарапайым ТҚО
Ұңғыда алдын-ала қарапайым шаралар өткізіледі: түп тығынды жою, парафинді
Эмульсия 10-12%. ТҚ-қоспасын және мұнайды ортадан тепкіш сорап арқылы
Содан кейін НКТ мен түсірілген пакер сақиналы кеңістікті бітейді,
Термоқышқылды өңдеу. Тұз қышқылының магний немесе кей оның ертінділерімен
Өңдеудің екі түрі бар:
ҰТА-н термохимиялық жолмен өңдеу – ыстық қышқылмен өңдеу, онда
ҰТА термо қышқылдары өңдеу –термохимиялық және оның артынан үздіксіз
ҰТА-ғын термохимиялық тұз қышқылмен өңдеу қабат температурасы төмен, түй
Интервалды немесе сатылы тұз қышқылды өңдеу ортақ фильтірлі немесе
Терминдегі коллекторларды тұз қышқылымен өңдеу
Терминдегі (құмтас, аллевролит т.б.) коллекторларды ТҚ- мен өңдеу маңызы,
ТҚҚ көбіне тек корбанатты компаненттерменғана әсерлеседі, ол терригенді коллектордың
HF- кварцпен реакцияласуы келесідей өтеді:
SiO2+4HF=2H2O+SiF4
Пайда болған фторлы кремний SiF4 ары қарай сумен әсерлеседі:
SiF4+ 4H2O= Si(ОН)4+2Н2 SiF6
Кремний фторлы сутекті қышқыл Н2 SiF6 қоспада қалады. Ол
H4 Si2O9+14HF=2AlF3+2SiF4+9H2O
Пайда болған фторлы алюминий SiF4 ары қарай сумен әсерлесіп,
H4Al2Si2O9+14HF=2AlF3+2SiF4+9H2O
(4+2∙27+2∙28+9+16)+14(1+9)=2(27+3∙19)+2(28+4∙19)+9(2+16);
Осыдан 1кг алюмисиликат (каолинді) еріту үшін;
Анықтау таблицалардан 4 % HF 1 литр қоспада 40г
HF бұршақты кварцпен жәй ағыммен әсерлеседі, ал алюмосиликатпен Н4
Ұңғыны қышқылмен өңдеу жабдығы:
Қышқылмен өңдеу жұмыстарында агрегат «Азинмаш -30» қолданылады. Агрегат автомашина
Айдау үшін агрегатта сорап бар, ол автомабиль кабинасының артында
Қышқылды тасымалдау үшін 4ЦР немесе ЦР-200 автоцестерналар қолданылады. Қышқыл
Қабатты гидравликалық жолмен жару
Қабатты гидравликалық жару –(ҚГЖ) түп зонасындағы жаңа сынақтарды жасанды
ҚГЖ келесі операциялардан тұрады:
Қабатқа жару сұйығын онда сынықтардың болуы үшін айдау.
Сұйықты құм аталас айдау, ол сынықтарды толтыру үшін арналған.
Құмды сынықтарға толтыру үшін оны сұйықпен итеру.
Жару кезінде жасау механизімін келесі жолмен елестетуге болады. Түп
ҚГЖ-дың аса маңызды параметрі қысым болып табылады, ол жыныс
Практикада анықталғандай ұңғы түбінде жару қысымы Рр 1,5
Гидро жару сұйығы ретінде әртүрлі сұйықтар, олардың химия-физикалық құрылысы
Көмірсутек сұйығы мұнай ұңғыларында қолданылады, оған жоғары тұрақтылықты мұнай
Эмульсиялар механикалық жолмен дайындалады. Оған ортадан тепкіш сорап немесе
Гидро жаруда барлық сұйықтар келесі талаптарда орындалуы тиіс:
Жұмысшы сұйық абсалютті қабаттың жынысы өткізгіштігін азайтпауы керек. Көмірсутек
Жұмысшы сұйық толығымен шығаруда қабат өткізгіштігін өзгертпейтін ондағы кеуекті
Тұтқырлығы жоғары сұйықтарды қолданғанда қабатты өңдегенде тұтқырлық тұрақты болуы
Қыс мезгілінде қолданғанда жұмысшы сұйық төмен температурада қатпауы керек;
Ол қымбат емес және дифицит болмауы керек;
Жару сұйығының анықталған тұрақты тұтқырлығы болуы керек;
Құм тасушы сұйыққа айтылған талаптардан басқа келесілері қойылады: ол
Толтырушылар- пайда болған сынықтарды толтыру үшін және олардың (смыкания)
біршама қажетті қуатқа ие болуы керек
жоғары өткізгіштік қасиетін сақтау керек
Бұл талаптарды біртекті кварцты құм жақсы қанағаттандырады. Бірақ құм
ҚГЖ технологиясы:
Гидравликалық жару келесі ұңғыларды таңдайды:
аз өнімді
жоғары қабат қысымды, төмен өткізгішті коллекторлы ұңғы
түп зонасы ластанған
аз айдайтын айдау ұңғылары
жұтылу интервалын кеңітуші айдау ұңғылары
Гидрожару техникалы жарамсыз ұңғыда және сулы контур немесе шапкасы
Жұмысшы бастар алдында ұңғы түбін тазалап алу, яғни жуу
Тазалудан кейін ұңғыға НКТ лар түсіріледі, яғни игеру кезінде
Құбыр, пакер, якорь түсіріліп болғасын ұңғы сағасында головка орнатылады,
Басында жару сұйығын сорапты агрегатпен айдайды. Айдау барысында қысым
Қабатты жарудан кейін құм тасушы сұйығын айдау басталады. Аса
Содан кейін қабатқа сұйықты игеру сұйығымен айдайды. Оның қысымы
Қабатты гидравликалық жару және оның кең теориялық, осы облыста
Мұнай қабатының геомеханикалық және пайдалану мінездемесіне байланысты, немесе бөлек
ҚГЖ түрлері бағытымен және оның санымен анықталады. Бағыты –ол
Бұдан басқа гидрожарудың келесі түрлері бар: магнимен гидравликалық жару,
ҚГЖ үшін жабдық.
ГЖ жабдықтар комплексі қолданылады. Сорап агрегаттары, құм салғыш машиналар,
Ұңғының түп аймағын жылумен өңдеу
Жылумен әсер ету ең тиімді әдістердің бірі, бұл процесте
Ұңғының түп аймағын бу айдау арқылы қыздырады, термохимиялық әдіспен
Ұңғы электр қыздырғышы ұңғы кабель-трос арқылы түсіріледі. Оны көтеріп
Жылумен өңдеу алынған ұңғыға жылуға төзімді пакермен жабдықталған НКТ
Парафинді мұнай өндіретін ұңғыларда әдетте НКТлары парафинмен тұнып, оның
Түп маңы аймағын өңдейтін ұңғыны таңдау
Кеніште ұңғының саны айтарлықтай көп болғанда, түп маңы аймағына
Түп қысымының қалпына келу қисығының формасы суланған ұңғының дренаждалмайтын
Жылу тасымалдау тәсілдері
Тұтқырлығы жоғары мұнай кен орындарының
Қабаттағы мұнайды сумен ығыстырғандағы негізгі
Тұтқырлығы ығыстыратын және ығыстырғыш сұйықтық
Мұнайбергіштікті төмендегі формула бойынша анықталады:
D =
Алынған мұнай бергіштігі жоғарғы болып
Сурет 2.8. Капиллярлық моделдің кеуектілік ортасында
Тәжірибе зерттеу қорытындысы бойынша мұнайдың
Әр түрлі тәсілдердің арасында қабатқа
сумен зонадағы қабат температурасы арқылы
Ыссы су арқылы мұнайда ығыстыру,
Бу мен мұнайды ығыстыру бу
Қабатқа ыссы су айдағанда тек
Жылу тасымалдаушыны таңдау жылу тасымалдаушыны
Жылудың жоғалуы жылу тасымалдаушыны технологиялық
Жылудың жоғалуы ең әуелі қабаттың бастапқы
zt=
Мұнайда сумен ығыстыру фронтының жағдайы
zc=
Бұл жерде sм және sорт -
uс – судың қозғалыс жылдамдығы. Сс,
1,2 формуласы арқылы жылу фронтының
m(sм – sорт)
Қабатқа су буын айдағанда, ысыған
Тұтқырлығы жоғары кенорындарда жылу әсерімен
Тұтқырлығы жоғары мұнайдан технологиялық құралдың
Сурет 2.9. Бугенераторлар қондырғысының схемасы
Бугенераторлар қондырғысының негізгі талаптарына төмендегілер
Терең буайдайтын ұңғымалардың өнімді қабаттың
Жылу тасымалдағышты ұңғыға айдағанда бірнеше
Су дайындау.
Бугенераторынан алынған судың құрғақтылығы кәсіпшілік
Жер астындағы сулар, оның құрамында
Су үш сатылы тазаланудан өту
Сурет 2.10. Бугенераторына тасымалдайтын су дайындаудың
Тазаланатын судың ағымы. II – айналып
1 - өңделмеген суды сақтау қазаны,
Бу генераторлары
Өңделген судың қысымы көп сатылы
Жылутасымалдаушы айдайтын қондырғысында қолданылатын бугенераторларының жұмыс қысымы
Сурет 2.11. Бугенераторының сызбасы
1 – алдын ала өңдеуден өткен
Жер бетіндегі құбырлар
Жеткізіп салу құбырларының әр – түрлі
Сурет 2.12. Мұнай қабаттарына жылу бумен
еткендегі құбырлардың таралу сызбасы.
а) Біртұтас құбырлар жүйесін жылу
б) Жеке құбырлар жүйесі бу
1 – негізгі бу құбыры, 2
Су айдайтын ұңғылардың шегендеу, құбырларын
Ұңғыларға үзіліссіз немесе мезгіл – мезгіл
Шегендеу құбырының жоғарғы жағын бекітіп,
Шегендеу құбырының ұзындығын түгелімен цементтеу.
Ұңғы жабдықтары
Айдау ұңғыларында жылуды оқшаулау. Шегендеу
Сурет 2.13. Сорапты компрессорлы құбыр
1 – бу, 2 – шегендеу құбыры
Жылутасымалдағыштарды мұнай кәсіпшілігі жағдайында айдау
Мұнай қабаттарына ыссы сұйықтар айдау
Бу жылуымен қабатқа әсер ету
Көп жасалған жұмыстар бу, жылумен
Бу жылыуларын айдаудың ең оптималдық
Канада кенорындарында бір циклда 4000
Бу айдаудың тиімділігін бағалау үшін
Онан басқа забой аумағында бітейтін түзілген
Мұнайды бумен ығыстыру
Қабатқа циклдік бужылуымен әсер етуден
2.3.2 Өзен кен орнында ұңғы түп аймағына әсер етудің
Ұңғыларда парафин шөгінділердің алдын алу және оларды жою
есептері
Қабатты жылумен өңдеудің өндірістік процесінің есебі
Мұнай кенорындарында парафин шөгінділерімен күрес үшін жылу әдістері кеңінен
Ұңғылар 7-нүктелі сұлба жүйесі бойынша орналасқан (шеңбер бойымен 6
Шешімі. Жылумен өңдеуге ұшырайтын қабат көлемі.
Vқаб =πR2h = 3,14∙1002∙20 = 628000м3.
Жылумен өңдеуге дейін мұнайдың абсолюттік қоры
VM =Vқаб∙ m∙β = 628000 ∙ 0,2 ∙ 0,5
Осы қордан мұнай бумен ығыстырған кезде 80% мұнайды алуға
Алдын ала түп аймақтың температурасын
(2.17)
Мұндағы ΔТбу = 700°С- бастапқы t-дан қыздырылған бу температурасының
Осыдан
Өңделетін қабат көлемінен түп аймақтың көлемі
Осындай қабат көлемін қыздыру үшін мына жылу энергиясы қажет:
(2.18)
Осы формулаға мәндерді қойып, мынаны аламыз:
= (700-150) •500 • 89 000 = 24 475
25% жылуға кететін шығынды ескеріп, жалпы осындай энергияны алуға
Q=8000ккал/кг - табиғи газдың жану жылусыйымдылығы.
1м3 газды жандыру үшін 9,5м3 ауа қажет екендігі лабораториялык
Vв= 9,5 • VГ= 9,5 • 3 824 218
Газауалы қоспаның барлық көлемі:
VCM= Vг+ Vв= 3 824 218 + 36 330
Қабаттың қызатын радиусі:
Айдау ұңғысының қабылдағыштығы R=100мың м3 /тәу, кем болмауы керек.
Қабатты қыздыру ұзақтылығы:
Түп аймақты қыздырғаннан кейін, тез арада су айдап, ол
(2.19)
Мұндағы Сс=500 ккал/м3 °С -
Cb=1000 ккал/м3 0С - судың жылусыйымдылығы.
Айдау қондырғысының qайд=500м3 /тәу өнімділігінде мұнайды бумен ығыстыру ұзақтылығы:
Қабатты жылумен өңдеудің жалпы үзақтығы:
tжал = tығ + tқыз = 401+ 628 =
Осы мерзім ішінде жылумен өңдеу арқылы 50 000 м3
Бу жылуымен өңдеген кезде ұңғы оқпаны бойымен жылу
шығынын есептеу
Келесі белгілі мәндер бойынша ұңғы оқпаны бойымен жылу шығынын
Шешімі. Ұңғы оқпаны бойымен жылу шығынын келесі формуламен анықтаймыз:
(2.20)
Сонда,
немесе (400∙106 Дж/сағ).
Қосынды жылу шығыны:
Qобщ = 24 ∙Q∙t = 24 ∙ 95075 ∙
Ұңғыға жеткізілген жалпы жылу мөлшері:
Q/ =i∙G = 672,9-300000 = 201870000ккал
мұнда і -жылу қасиетін сипаттайтын бу өтімділігі (12кгс/см2 қысымында
G=300t немесе 300 000 кг - айдалатын будың салмағы.
Түпке жеткен жылу мөлшері,
Q/ = Q/ - Qобщ = 201870000ккал – 22818000ккал
Жылу шығынының пайызы:
2.3.3 Компьютерлік программаларды қолдану арқылы есептеу
unit Navikhan_Nurgul;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls;
type
TForm1 = class(TForm)
Edit1: TEdit;
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Se,sigma,ne,Sz,alfa:double;
Spz,te,Qne,h,m,sn,ROn,eta2,eta2p,eta1,beta0:double;
Qp,qp1,qud,Qv,ROv,Qj,niu,Qn:double;
f,f1,f2:textfile;
str,str1:string;
Form1: TForm1;
implementation
{$R ∙.dfm}
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
assignfile(f1,'berilgeni.pas');
rewrite(f1);
assignfile(f2,'natije.pas');
rewrite(f2);
sigma:=84;
alfa:=0.7;
Sz:=36030000;
eta2p:=0.5;
te:=40780000;
sn:=0.75;
h:=18.16;
m:=0.3;
ROn:=939;
eta2:=0.4;
eta1:=0.66;
beta0:=1.0345;
qp1:=2.315;
ROv:=1000;
//berilgenderdi shygaru
str:='berilgenderi';
write(f1,str:30);
writeln(f1);
write(f1,'sigma=',sigma:2:1,'','alfa=',alfa:2:1,'','Sz=',Sz:8:2,'', 'eta2p=',eta2p:2:1);
writeln(f1);
write(f1,'te=',te:8:1,'','sn=',sn:2:2,'','h=',h:2:2,' ','m=',m:2:1,' ','ROn=',ROn:3:1);
writeln(f1);
write(f1,'eta2=',eta2:2:1,'','eta1=',eta1:2:2,'','beta0=',beta0:2:4,'','qp1=',qp1:2:4,'', 'ROv=',ROv:4:1);
writeln(f1);
//Se esepteu
Se:=8∙sigma∙sigma;
//ne esepteu
ne:=Sz∙alfa/Se;
//Spz esepteu
Spz:=Se∙eta2p;
//Qne esepteu
Qne:=Se∙h∙m∙sn∙ROn∙eta2∙eta2p∙eta1/beta0;
//Qn esepteu
Qn:=Qne∙ne;
//Qp esepteu
Qp:=qp1∙te∙ne;
//qud esepteu
qud:=Qp∙1000/Qn;
//Qv esepteu
Qv:=Qp-(Qn∙ROv∙beta0/ROn);
//Qj esepteu
Qj:=Qn+Qv;
//niu esepteu
niu:=Qv∙100/((Qn∙ROv/ROn)+Qv);
//Se jane ne natijeleri
str:='natijeler';
write(f2,str:30);
writeln(f2);
write(f2,'Se mani=',Se:12:4,' ','ne mani=',ne:12:4,' ',
'Spz mani=',Spz:12:4,' ','Qne mani=',Qne:12:4);
writeln(f2);
write(f2,'Qn mani=',Qn:12:4,' ','Qp mani=',Qp:12:4,' ','qud mani=',qud:12:4);
writeln(f2);
write(f2,'Qv mani=',Qv:12:4,' ','Qj mani=',Qj:12:4,' ','niu mani=',niu:12:4);
writeln(f2);
write(f2);
writeln(f2);
closefile(f1);
closefile(f2);
end;
end.
berilgenderi
sigma=84.0
alfa=0.7
Sz=36030000.00
eta2p=0.5
te=40780000.0
sn=0.75
h=18.16
m=0.3
ROn=939.0
eta2=0.4
eta1=0.66
beta0=1.0345
qp1=2.3150
ROv=1000.0
natijeler
Se mani= 56448.0000
ne mani= 446.8006
Spz mani= 28224.0000
Qne mani=27634776.0779
Qn mani=12347234400.8584
Qp mani=42180522953.8690
qud mani= 3416.1920
Qv mani=28577526161.8690
Qj mani=40924760562.7274
niu mani= 68.4871
3 Экономикалық бөлім
3.1 Ұңғыманы игерудің технико-экономикалық көрсеткіштері
«Өзен» МГӨБ-на келесі негізгі бөлімшелер кіреді: мұнай өндіру цехы,
Мұнай мен газды өндіруде негізгі өндірістік звеносы ретінде, мұнай
Мұнайгаз өндіру басқармасының басшысы болып, МГӨБ бастығы табылады. Ол
Бас геолог кәсіпорынның геологиялық қызмет етуінің жұмысын басқарады және
Бастықтың жалпы сұрақтар бойынша орынбасары кәсіпорынды қажетті бүкіл ресурстармен
- Экономикалық-жоспарлау бөлімі алдыңғы қатарлы жоспарды
құрып, оның орындалуын қадағалайды. Шаруашылық есептеуді
ұйымдастырады, кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық жұмысын талдайды
және статистикалық есеп беруді жасайды.
- Еңбек пен жалақы төлеу бөлімі еңбекті ұйымдастыру жаңа
түрлерін енгізіп, жалақы төлеу жүйесін жақсартып, өндірудің өсуші
нормасын материалды ынталандыру мен қызмет етеуді ұйымдастырады.
Кадрлар бөлімі жүмысшыларды алу, орналастыру және біліктілігін жоғарылатумен айналысады.
Техникалық бөлімі жаңа техника мен технологияны енгізу мүнай мен
Есепшілер кәсіпорынның бүкіл шаруашылық қызметін есепке алу және есеп
Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру
Өндірістік үрдістер екі топтан түрады:
негізгі өндірістік үрдістер;
қосалқы өндірістік үрдістер.
Негізгі өндірістік үрдіске - МГӨБ бойынша, мұнай газ өндіру
Мұнай мен газды өндіруде негізгі өндірістік звеносы ретінде, мұнай
Қосалқы өндірістік үрдістер - оларға жабдықты жөндеу, энергия түрлерін
Қосалқы өндірістің ең маңызды міндеттері:
негізгі өндірістік қорларды күту және қалыпты ұстау, оның ішінде
кәсіпорын мен оның бөліктерін энергиямен және сумен, бумен жабдықтау;
керекті шикізат, материалдар мен дайын өнімді тасымалдау және сақтау;
мұнай мен газдың сапасын техникалық тұрғыда қадағалау.
Негізгі және жанама үрдістер бір-бірімен тығыз байланыста. Сәйкесінше негізгі
Өзен кен орнын тәжірибелі-өндірістік игеру жобасының
Өзен кен орнын пайдалану тиімділігі табыс, операционды және күрделі
Негізгі экономикалық көрсеткіштерінің болжауы жалпы алғанда өнімді «Өзен» мен
Күрделі қаржыландыруга мыналар кіреді:
жаңа эксплуатациялық үңғыларды бүрғылау;
ұңғы сағасын жабдықтау;
ұңғы іші жабдықтарының шығындары;
лақтыру желілері;
ұңғыларды олардың жобалық тереңдігіне дейін тереңдету;
үңғыларды консервациядан шығару;
зауыттың қуаттылығын арттыру - екінші буын зауытының құрлысын аяқтау
мұнайды тасымалдау объектілері;
бар объектілерді қайта жондеу.
Ақпарат және байланыс - радиобайланыс жүйесін, телефон байланысын, компютерлік
Салық салу кезінде шегеруге жататын тікелей шығындарда мыналар есепке
Салықтар мен қаржы аударымдар Қазақстан Республикасының салық салу жүйесіне
қосылған бағаға салық және акциз - салынбаған болатын өйткені
табыс салығы салық салынатын табыстың 30 % көлемінде;
дивиденттер салығы 15%;
әлеуметтік сақтандыру, мидициналық сақтандыру, зейнетақы фонды жөне еңбек төлемінің
мүлікке салық - өндірістік және өндірістік емес фондтың 0,1
жер салығы.
3.2 Өзен кен орнында бу айдау жобасын енгізген соң
Жобалық мәліметтерге сүйене отырып, шикі газды айдау жобасын асырған
Өнімнің өзіндік қүнының өзгеруі, жаңа техника және әртүрлі техникалық
Амортизация есебі
Негізгі техника орнына келген негізгі қордың амортизациялық төлемдері, жаңа
Ажыл = Сал • Nа/ 100
мұндағы Сал- құрал-жабдықтардың алғашқы құны, долл;
Nа- жылдық амортизациялық төлемдер нормасы. Жылдық амортизациялық толемдер.
Ажыл=СфаNa1/100 + CккNa2/100 + CiууNa3/100 + CуNa4/100,
Есептелген варианттағы жабдықтың компоновкасы:
СКҚ тізбегінің құны. Сскқ мың тг 8526
Фонтанды арматура құны. Сфа мың тг 38220
Ішкі үңғы жабдығының құны. Сiұж мың тг 17640
Ұңғы құны. Сү мың тг 2205000
Ажыл=СфаNa1/100 + CккNa2/100 + CiууNa3/100 + CуNa4/100,
Екінші саты жобаны қосқаннан соң амортизациялық төлемдерге компрессорлық учаскісі
Бустерлік компрессор құны. Сбк мың тг 441000
Айдау компрессорының құны. Сак мың тг 88200
Конденсатты өңдеу жүйесінің құны. Скож мың тг 1029000
Ұңғы құны. Сү мың тг 2205000
Онда іс-шараны жүргізгеннен кейінгі амортизациялық төлемдер құрайды:
А жыл = 38220 • 11,4/100
Есептелген варианттағы жабдықтың компоновкасы жобаны қосу алдындағы төлемдер қосылады.
А= 441000 • 11,3/100 + 882000 • 10,5/100 +
Еңбек ақы қорын есептеу
Негізгі және жалақы төлеудегі шығындардың өзгерісі тек қана енгізі-ліп
ҚР ең төмен еңбек ақы - 14952 теңге
Тарифтік коэффициент- 13,58; 7,39; 5,16.
Қосымша еңбек ақыны ескеретін коэффициент - 1,75 негізгіден
ҚР территориялық коэффициент -1,14
Аудандық коэффициент -1,1
ЕАҚ = Ең төмен ЕА * Тарифтік коэффициент *
ӘБҚ= 14952 • 13,58 • 12 •1,1 •
ИТЖ=14952 • 7,39 • 12 • 1,1 • 1.14
ӨӨП=14952 • 5,16 • 12 • 1,1 • 1.14
Жалпы еңбек ақы қоры:
ЕАҚ=ЕАҚкож + ЕАҚитж + ЕАҚкож
ЕАҚ= 32082,4 + 43646,7+ 121903,7= 197632,8 мың.тг
Әлеуметтік және зейнетақы қорына аударылатын төлемдер
Әлеуметтік салық еңбек ақы қорынан 20% мөлшерінде
Мұндағы 10% - мемлекеттік бюджетке, тағы 10%
Штөл=0,20• 197632,8=39526,6 мың.тг
Электро энергия шығындарын есептеу
Электро энергия шығындары мына теңдеумен есептеледі:
Ш л =Q • Эмш • Бэ,
мұндағы Q - мұнайдың тоннадағы көлемі;
Эмш - 1т мұнайды көтеруге кететін есептелген және қазіргі
Буды айдамаған кездегі дебит - 500 т/тәу.
Шэл = 500 • 50 • 8,25 • 365
Іс-шараны ендіргеннен кейін электроэнергия шығыны дебиттің екі есе, яғни
Шэл = 1 300 • 50 • 8,25 •
Ұңғыны жерасты жөндеу
ҰЖЖ (ұңғыны жерасты жондеу) кететін шығындар есептелген варианттағы жылдағы
Шүжж = Nжөн • t •
Шүжж = 2 • 30 • 444
ҰЖЖ ретінде Өзен кен орнында СКҚ тізбегін ауыстыру деп
Шұжж = (2 • 30 • 444 • 10)
Басқа жабдықтың жөнделуі келесі тізімде есептеледі.
Жабдықтарды жөндеу шығындары
Жобаны енгізгенге дейінгі және кейінгі кездегі жабдықты жөндеу шығыны
Шжөн = КС • 1,2/100 =60000000 • 1,2/100 =
мұндағы КС - капиталды салымдар, олар негізгі өндірістік қорды
Өндірісті дайындау және меңгеру шығындары
Іс-шараны енгізгенге дейінгі өндірісті дайындауға және меңгеруге қажетті шығындар:
ШДжМ = 613мың тг
Енгізгеннен кейін:
ШДжМ = 913 мың тг
Шығындардың төмендеуі жобадағы майда бөлшектерінің тозуының азаюымен түсіндіріледі. 913
Жоспарлы жұмыстарға арналған шығындар
Жоспарлы жұмыстар ретінде ұңғыларды зерттеу, қабатты гидравли-калық жару, тұз
Шжж = С • n,
мұндағы С - жұмыс бағасы;
n - жылдағы жүмыс саны.
Шжж = 154 000 • 7 =1078 мың
Іс-шараны енгізу жоспарлы жұмыс санына әсер етпейді
Жылдық эксплуатациялық шығындар
Жылдық эксплуатациялық шығындар барлық тізімдегі шығындардың жиынтығын көрсетеді.
Іс-шараны енгізуге дейін:
Шжыл.э = 158 293 030 +197 632 800 +
Іс-шараны енгізуден кейін:
Шжал.э = 571 897 030+ 197 632 800 +
Меншікті өзіндік құн
Меншікті өзіндік құн жылдық эксплуатациялық шығындардың жылдық өндіру көлеміне
Іс-шараны енгізуге дейін:
С1= 452 890 730/182 500 = 2 481,6
Іс-шараны енгізуден кейін:
С2=1 016 841 130/474 500 = 2143 тг
Бу айдау жобасын пайдаланудан жылдық экономикалық тиімділік:
Q1=500 • 365=182 500 тонна/жыл
Q2=1 300 • 365=474 500 тонна/жыл
Э = ∆Q • (С1 – С2),
∆Q=Q2 – Q1=474 500 – 182 500 = 292
Э = 292 000 • (2 481,6 – 2
Кесте 3.1
Бугенераторын қолданудағы экономикалық тиімділікті есептеу
Көрсеткіштер Іс-шараны
енгізуге
дейін, тг Іс-шараны
енгізуден
кейін, тг +/-
Амортизация, тг 158 239 030 571 897 030 +
Электро энергия шығындары, тг 93 987 500 244
Ұңғыны жерасты жөндеу шығындары, тг 266 400 532
Өндірісті дайындау және меңгеру шығындары, тг 613 000 913
Жылдық эксплатациялық шығындар, тг 452 890 730 1016
1т мұнайдың өзіндік құны,
тонна/ тг 2 481,6 2143 -338,6
Өндірілген мұнай көлемі, тонна 182 500 474 500 +292
Экономикалық тиімділік, тг 98 871 200
Кез келген мұнай өндіруші компания пайдаланып жатқан кен орнынан
Қарастырылып отырған дипломдық жобаның экономика бөлімінде, Өзен кен орнында
Амортизация мөлшері іс-шараны жүзеге асырғаннан кейін «Тамшы-латқыш» қондырғысын орнатқаннан
Электро энергия шығындары қосымша өндірілген 500т/тәу. байланысты 93
Ұңғыны жерасты жөндеу шығындары мұнай көлемі екі есе өсуіне
Өндірісті дайындау және меңгеру шығындары майда бөлшектерінің тозуының азаюы
Жылдық эксплуатациялық шығындар 563 950,4 мың тг.
Мұнайдың меншікті озіндік қүны 338,6 тг /тонна.
Мұнай өндіру көлемі 292 000 тонна.
Жоғарыда айтылған көрсеткіштерге сүйене отырып бу айдау жобасын іске
4. Еңбекті қорғау
4.1 Кәсіпорындағы қауіпті және зиянды факторлары
Аудан күрт континентальды климатымен жауын-шашынның аз мөлшерімен, суық, желді
Мұнайдың негізгі элементтері көміртегі мен сутегі. Мұнайдың қауіптілігі мен
Мұнай кәсіпшіліктерінің электрлендірілуінің жоғары деңгейі мен электр жабдықтарды пайдаланудың
Қабат қысымын көтеру жөніндегі жұмыстардың негізгі бөлігі ашық аспан
Суды дайындауда және айдағанда шоғырлы сорап станцияларында ЦНС–180–950 электрсораптарын
Су құбырларындағы тасымалдау қысымы 10–15 МПа, айдалатын судың температурасы
Қабат қысымын көтеру цехында қыста бумен жылыту жүйесі, блоктың
Сорап станцияларында қабырғаларды, төбелерді дыбыс
Электр тоғымен жұмысты қауіпсіздендіру изоляция,
Жерге қосу үлкен кернеудегі жабдықтың
Жобада телефон байланысы мен электрлік
Өрттен қауіпсіздік қатынасында қабат қысымын көтеру цехы "Б"
4.2 Еңбек кауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету
Барлау обьектілерде –бұталы сорап станцияларында, су қыздыру пештерінде ПТБ-10/160,
жұмыс орнында газ иісінің болған жағдайда.
шу және вибрация кезінде.
жарық болмаған кезде.
жұмыс орнының немесе территорияның замазученноть.
электр қауіпсіздігі кезінде.
керекті қорғану құралдарының болмаған немесе қолдануға жарамай қалған кезінде.
жайсыз метереологиялық жағдайларда.
Б.Б.С.С-тің жұмыс бөлмесі механикалық қоздырғышымен ағынды сорып вентиляциямен
Тез тұтанғыш заттар және материалдар үшін Б.Б.С.С бөлмесінен, С.Н-433-келтірген
Жұмыс жабдықтары және КИПиА қалқандары
Сағаны жабдықтамас бұрын қондырғыны
Сағаның жабдықтарын бөлшектеу алдында арынды
ПТБ-10/160 қыздыру пешін қолдану кезіндегі
Электр жарықтандыру шырақпенен жарылу қауіптілігінің атқаруында орындалған. Беті жағында
,
мұнда: гу-жылуөткізгіштік коэффициентті (стекловат үшін t=800с-та 0,058Дж/мск)- қа
Dk-жылу бергіштік коэффициенті (1м диаметрлі цилиндірлі бет үшін 15
tт - құбырдың температурасы (800с)
tк - сыртқы температурасы (300c)
tn - бетінде берілген температура (350c)
Сонымен,
Натуралды логарифм кестесі бойынша табамыз.
бұдан dиз=0,2346м.
Сонымен 219,1 мм диаметрлі құбырды изоляциалау үшін стекловаттың 8мм
Экономика жағынан бұл тиімді, себебі изоляция қызметкерлерді тек қана
Өндірістік санитария
Жұмыс орнының метерологиясын жағдайын станцианарлық және ашық жерде деп
Химикаттар дайындау және олармен жұмыс жасау кезінде көзілдіріктер, шаңға
Қ.Қ.Қ.Ұ цехының территориясында әр түрлі жарықты талап ететін, едәуір
Есептеу үшін қарастырылып жатқан жобадағы жағдай үшін прожектордың иілу
Формулаға келтірейік.
мұнда
Берілген нормаланған жарықтандыруды болдыру үшін бұрышының
Еn=5лк
Прожекторлар тобының ықпал ету бұрышы 0 сондықтан
барлығы, әрбір мачтада прожектор қондырылуы қажет.
Р=60000:40000=1,5 :
Кесте 4.1
Қолайлы жарықтандыру кестесі
Про-жектор мачта-лар. Мачтадағы есептеу нүктелеріне дейінгі ара қашықтық. Иілу
Ө=120 Ө=120
А Б В Г А Б В Д А
М1 170 210 250 240 1,1 0,4 0,2 0,3
М2 170 140 120 185 1,1 1,1 1,7 1,1
Сорапты қабаттың қысымын қалыпты ұстаудың жасанды вентиляциясын есептеу. Жылу
Зияндылық жылу, майдың буы және газдар. Осыдан байланысты жергілікті
Сору вентиляциясы үшін «Промстройтрестің» ленинград бөлімшесінің конструкциясының біркелкі сорылу
Панелдің көп таралған өлшемі.
А+Б=650 800мм. Бұл панелдің өтпелі қимасының ауданын
Газды тасқында панелдің нақты қимасында ауаның ұсынылған жылдамдығы, 3,5-
Вентиляция жүесінің жеке учаскелерінде арынның жойылу есебі ауаның көлденең
тең.
d диаметрін аламыз, жылдамдық белгісін
номограмма бойынша бірінші учаскедегі үйкелудегі қысымның жойылуын анықтаймыз
Біркелкі сорылу панелінің жергілікті кедергісінің коэффициентін кесте бойынша анықтаймыз.
Дроссель- клапанының жергілікті кедергісінің коэффициентін, ашылу бұрышын
деп алып және бұрылыс болады.
Дөңгелек иін үшін жергілікті кедергі коэффициентін анықтаймыз.
Бірінші учаскедегі ұжымның жойылуының жиынтығы.
Осыған ұқсас 2 және 3 учаскелердегі ұжымның жойылуын есептейміз
Кесте 4.2
№ учаскесі м
1 9
2 9
3 11
орытынды
118,24
Тасымалданатын ауа май аэрозольдарымен ластанғандықтан, онда қажетті орын мына
Өнімділігі және орыны
Өрт сөндіру қауіпсіздігі
Нұсқа ішінен суландыру кезінде су айдауға скважиналарды қабаттың мұнай
Жануды өрт сөндірудің біріншілік инвенторының көмегімен жояды.
Инвенторлар өрт сөндіру орындарында және скважинаны зерттеу автомашиналарында болады.
Біздің еліміздегі – қоршаған ортаны қорғау – бірден бір
Құрлықта үлкен қауіптілікті жоғары агресивтілігі мен және уландырғыш қасиетті
Сонымен қатар, ағын суларды тазарту сапасын көтеру үшін өндіріске
Кәсіпшіліктегі ластанудың азаюына қабат суының скважина ішіндегі ағысын жою,
5 Қоршаған ортаны қорғау
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау
Атмосфераны зиянды заттармен ластау көздеріне мұнайды ысытатын пештер, резервуарлар,
Жұмыс зонасы үшін ПДК:
Көмірсутектегі 300 мг/м3, азот оксиді 5 мг/м3, көміртегі оксиді
Жоғарыда айтылған обьектілердің барлығы атмосфераны ластаушы көздер болып табылады,
Шығарындылар кешенінің құрамына кіретін заттар, атмосферада бірге бар болғанда
1) азот екі тотығы + күкіртті ангидрид;
2) күкіртті ангидрид+ күкірт сутек;
3) күкіртті ангидрид + күкірт қышқылының аэрозоль;
4) күкіртті ангидрид + фторлы сутек;
5) фторлы сутек + фторидтер;
Зиянды заттардың максималды шоғырлануы: күкіртсутек, көмірсутектер, азот екі тотығы,
Ауаның ластануының негізгі көздері. Өзен кен орнында қолданылатын
Технологиялық құрал – жабдықтардың әсерінен ауаның бүліну себептері: коррозия
Кен орнын пайдалану кезінде жыл бойына ауаның ластануы 27728
Атмосфераны зиянды заттардан қорғау үшін мына жағдайлар қарастырылуы қажет:
-пештердің, жылу жүйелерінің, газотурбиналық двигатель жұмыстарының оптимальды жинау режимін
-магистральды құбыр өткізгіштерді конденсат жинағыш орнату және атмосфераны газбен,
-мұнай құбырларын, желілерді, коллекторларды дер кезінде жөндеуден өткізу;
-факельден бөлінетін зиянды заттарды 15 % азайтатын арнайы қондырғылар
-өндіру техникаларын, мұнай мен газды дайындап, тасымалдауға қоршаған ортаны
Санитарлық қорғау зонасы зиянды заттар көздерімен, тұрған үйлердің шекарасында
Мұнай ысытатын пештерде газ жанып болған кезде, кешендерде түтіндік
-Жанудың оптимальды режим параметрін бақылау үшін пеш жұмыстары түгелдей
Ауаның ластануын бақылау тапсырыс арқылы арнайы СЭС қызметкерлерінің көмегімен
Бақылау нүктелері – түтіндік құбырлар, қондырғылардың технологиялық жағдайлары кем
Жобада атмосфераның ластануын шектеу үшін
ТУ-39-РК 1168001-97-ге сәйкесті таулық өнімдегі
тауарлық мұнайда 10ррм-нен артық емес,
құрғақ газда 2г/100нм3 шамасында, меркаптанда
меркаптанды күкірт ЖККФ-да 0,025%, соның
күкіртсутектің мөлшері 0,003%;
этанды фракциялар 0,003%-н артық емес;
тауарлық күкіртте 10ррт-н артық емес;
Атмосфералық ауадағы зиянды заттардың ШМШ-ң
Атмосферада жайлу жағдайын қамтамасыз ету
Атмосфераға күкіртті қоспалардың жалпы тасталуын
Газды өңдеу қондырғысында аминмен тазартылатын
Заводтар тоқтап қалғанда және газдарды
Жабдықтарды дүркін-дүркін бәсеңдету есептік қысымнан
Атмосфералық ауаға зиянды заттардың мүмкін
Атмосфераны зиянды заттардан қорғау үшін мына жағдайлар қарастырылуы қажет:
-пештердің, жылу жүйелерінің, газотурбиналық двигатель жұмыстарының оптимальды жинау режимін
-магистральды құбыр өткізгіштерді конденсат жинағыш орнату және атмосфераны газбен,
-мұнай құбырларын, желілерді, коллекторларды дер кезінде жөндеуден өткізу;
-факельден бөлінетін зиянды заттарды 15 % азайтатын арнайы қондырғылар
-өндіру техникаларын, мұнай мен газды дайындап, тасымалдауға қоршаған ортаны
Санитарлық қорғау зонасы зиянды заттар көздерімен, тұрған үйлердің шекарасында
5.2 Сулы ресурстарды қорғау
Су ресурстарын қорғау үшін осы жобада келесілер қарастырылған:
1.Өндірістің жоғары тиімді үрдістерін, су қалдықты және қалдықсыз технологиялық,
2.Су қорларын тиімді пайдалану;
3.Бұралқы суларды тазалау мәселелерінде алдыңғы қатарлы;
4.Өндірістік қалдықтармен грунттық және жоғары бетіне суларды ластануын болдырмаудың
5.Бұралқы сулардың апаттық тасталуының алдын алу бойынша инженерлік шараларды
6.Өндірістік алаңның жоғарғы бетіне өндіріс өнімдерінің және оларға
Жобада қабылданған су қорларын қорғау және тиімді пайдалану
Бұралқы суларды тазарту үшін қазіргі заманғы механикалық және геологиялық
Жасанды сұрыпталған, қимылсыздандырылған ыдыратқаш-микроаэзаларды суда қолдануға негізделген
Тазалау технологиясы анаэробты және аэробты микроаэзаларды қолдануды
Жобада бұралқы сулардың жер бетіне тасталуы қаралмайды.
Судың ластануының алдын алу шаралары.
Шөгілулер есебінен сұйық зиянды заттардың қоршаған ортаға түсуі келесі
Жерасты суларын қорғау мақсатында санитарлық қорғау зонасы жұмыс істейді.
Өзен кен орнындағы өнімді су қабаттары мергельді қабаттармен қорғалған.
Жерасты суларын қорғау үшін мына шарттардың орындалуы қатаң талап
-сулы қабаттарды бұрғылау кезінде су алу және бақылау ұңғыларының
-кен орнын игеру кезінде мұнай өндіру, айдау ұңғыларының жұмыстарының
-амбарлардың дұрыс изоляциялануы.
Жер бетіндегі және жер астындағы суларға әсерлер келесі көздерден
тазартылмаған немесе жеткіліксіз тазартылған өндірістік және тұрмыстық бұралқы сулар;
жер бетіндегі бұрамдысулар;
құрғатылған бұрамды сулар;
апаттық лақтырулар және бұрамды сулардың жиналуы;
сыйымдылықтардан, құбыр желілерінен және басқа құрылымдардан сулы сұйық материалдардың
сулы объектілердің және рельефтердің бетіне тұнатын зиянды заттардың атмосфераға
7) апаттық шығарынды тастау (мұнайдың, газды тазалау өнімдерінің,
реагентердің түгілуі);
8) материалдармен қалдықтарды сақтау орындары, кәсіпының өндіріс-
тік алаңдарының шегінде ұйымдастырылған тасымалдауға
арналған алаңдар;
9) ұйымдастырылмаған қалдықтар үйінділері;
Жер бетіндегі және жерасты суларының бүліну көздеріне дұрыс тазартылмаған
5.3 Жер ресурстарын қорғау
Жер қойнауын қорғау. Өзен кен орнын игерудің технологиялық сұлбасы
Жер қойнауын қорғау бойынша негізгі ережелер. Қабаттардың уақытынан бұрын
қорғау.
Топырақты қорғау. Кен орнын игеру үрдісінде технологиялық үрдістің жетілмегендігінен
Өзен ауданы негізінен эрозияға оңай түсетін топырақтан тұрады:
- сұр-қоңыр суглинокты;
- сұр-қоңыр құмтасты;
- солонецті;
- құмды, ұлутасты.
Кен орын территорясындағы игеруге бөлінген жерлер жайылымға жарамсыз.
- теңіздегі құбылыстар;
- рельефте мұнайдың төгілуі;
- қабат суының төгілуі;
- техника мен транспорттың тәртіпсіз қозғалысы;
- өндіріс қалдықтарын рұқсат етілмеген орындарда орналастыру;
Топырақтың ластануын төмендететін шаралар:
- ұйымдастырушылық;
- технологиялық;
- жобалық-конструкторлық;
- санитарлық-эпидемияға қарсы.
Ұйымдастырушылық:
- кен орны территориясы және одан тыс аймақтарда
- тиімді қозғалыс сұлбаларын жасау және оларды дұрыс орындау;
- жем дайындаумен, шөп жинаумен байланысты рұқсат етілмеген жұмыстарды
- экологиялық бақылау қызметін ұйымдастыру.
Технологиялық. Келесі жұмыстар кезіндегі рельефтің ластануымен байланысты жүргізілетін жұмыстарды
- бұрғылауда;
- ҚҚҰ жүйесін жөндеу және пайдалануда;
- мұнай тасымалдауда;
- жер жұмыстарын жүргізуде;
- технологиялық қалпына келтіруде (рекультивация).
Жобалық – конструкторлық:
- жобалық жұмыстарды бақылаушы табиғатты қорғау қызметтері мен СЭС-да
- топырақ ластануын төмендетуге бағытталған тиімді жобалық-конструкторлық шешімдерді таңдау.
Кен орнының территориясы қоныс аударушы құстар миграциясының ауданы болып
Жобада төмендегілер қарастырылады:
- қоршаған фаунаға шу факторын максимальді мүмкін болғанша төмендету;
- құстардың қоныс аудару маршрутын жасау
Тығыз емес фланецті біріктіру және бітеу арматураның сальникті тұтастары
Негізінен атмосфераға мұнай өнімдерінің тастандылары құрал-жабдық түріне өнім түріне
Бұл жағдайда көмірсутектер тастандысы келесі формула бойынша есептеледі:
П=n×m×β×η, г/сағ
мұндағы n – жұмыс істеп тұрған жабдықтар саны;
m – тығын – реттеуші арматура немесе фланецті біріктірулердің
сандық мәні;
β – ағу мөлшері, кг/сағ ;
η – тұтастардың саңылаусыздықты жоғалту үлесі.
Менің дипломдық жобаға сәйкес жабдығым – XIII горизонттағы 428
Кесте 5.1
Тығыз емес фланецті біріктірулер мен сальникті тұтастар арқылы көмірсутектер
Құрал-жабдық m
Бір ұңғымаға қатысты мән 11
428 ұңғымаға қатысты мән 4708
Есептелуі:
П=428×4708×5,564×0,37=4148289,60 кг/сағ=473549,042 т/жыл
Сонымен, көмірсутектердің жылдық тастандысын есептей отыра, атмосфераға біз елемейтін
Сораптарды пайдалану нәтижесінде түзілетін қалдықтардың әсері
Қалдықтар қоршаған табиғи орта компоненттеріне өзінің кері әсерін тигізеді,
Қалдықтар мөлшері:
М = 0,9·0,9· V· n, т/жыл.
Май ауыстырудың кезеңділігін бір рет жылына деп алып, жұмыс
Атмосфераға тасталынатын зиянды және ластаушы заттардың тізімі 5.2 кестеде
Кесте 5.2
Атмосфераға тасталынатын зиянды және ластаушы заттардың тізімі
Коды Заттың аталуы Критер. орындалуы Критер. мәндері,
мг/м3 Қауіптілік класы Заттың тасталуы,
г/с Заттың тасталуы, т/жыл
123 Темір тотығы ШРК с/с 0,04000 3 0,15700 0,65710
301 Азоттың қос тотығы ШРК м/р 0,08500 2 5,50990
304 Азот тотығы ШРК м/р 0,4000 3 18,16360 418,8366
322 Күкірт қышқылы Н2SО4 ШРК м/р 0,30000 2
328 Күйе ШРК м/р 0,15000 3 1,557800 34,09310
330 Күкірттің қос тотығы ШРК м/р 0,50000
1,730400 27,83460
333 Күкіртсутегі ШРК м/р 0,00800 2 0,000125 0,00343
337 Көміртегі тотығы ШРК м/р 5,00000 4 37,57650 1023,664
342 Газтәрізді фторидтер газообразные ШРК м/р 0,02000 2 0,00174
410 Метан ОБУВ 50,0000 0 8939,395 131,4866
621 Толуол ШРК м/р 0,60000 3 0,00800 0,02400
703 Бенз(а)пирен ШРК м/р 0,000001 1 0,000001 0,000006
1042 Н-бутил спирті ШРК м/р 0,10000 3 0,00800 0,02400
1061 Этил спирті ШРК м/р 5,0000000 4 0,01200 0,00800
1210 Бутилацетат ШРК м/р 0,1000000 4 0,0190000 0,0600000
1301 Акролеин ШРК м/р 0,0300000 2 0,2090000 2,8540000
1310 Альдегид ШРК м/р 0,01500 3 0,0375000 0,1905000
2704 Көмірсутегі ШРК м/р 5,0000000 4 49,9556000 1496,134372
2735 Минералды,
мұнайлы майлар ОБУВ 0,0500000 0 0,0010000 0,0120000
2760 Вулканизациалық газдар ШРК м/р 0,0200000 0 0,0000100 0,0001000
2902 Теңестірілген заттар вещества ШРК м/р 0,5000000 3 0,0560000
2909 Бейорганикалық шаң-дар 20 % дейін 8Ю2 ШРК
2936 Ағаштық шаңдар ОБУВ 0,1000000 0 0,1300000 0,8300000
8011 Пісіру аэрозольдері ШРК м/р 0,0400000 3 0,0140000 0,1440000
Жалпы заттар: 24 9053,30552 3209,902922
Соның ішінде, қаттысы: 6 1,8671000 13,8139000
Сұйық/газтәрізді: 18 9051,43842 3196,089022
Мұнай өнімдерінің алмастырғыш аппараттардан және айдау жабдықтарынан
Негізінен атмосфераға мұнай өнімдерінің тастандылары құрал-жабдық түріне, өнім түріне
Бір жабдықтан болатын максималды (бір реттік) тастандысы келесі формуламен
, г/с
Q – ластаушы заттардың меншікті бөлінуі, кг/сағ. Ол.5.5 кестеде
Бір жабдықтан болатын жылдық тастандысы келесі формуламен есептеледі:
, т/жыл
Т – бір жабдықтың нақты жылдық жұмыс істеу қоры,
Кесте 5.3
Өзен кен орны бойынша мұнай өнімінің түріне және сұйықтықтың
Айдау жабдықтары мен аппаратуралар Газ, бензин және сұйықтықтар
tk300oC
Сораптар:
Штангілі терең сорапты қондырғы (ШТСҚ) 0,08 0,04 0,03
Винтті терең сорапты қондырғы(ВТСҚ) 0,14 0,16 0,04
Бір білікті ортадан тепкіш сораптар:
Торецтары бар 0,14 0,07 0,03
Сальникті 0,20 0,13 0,05
Есептелуі: бұл жағдайда сораптардан штангілі терең сорапты tk>300oC-тағы мұнай,
Бір штангілі терең сорап жабдығынан болатын максималды (бір реттік)
г/с
Бір штангілі терең сорап жабдығынан болатын жылдық тастандысы
т/жыл
мұндағы Т=8760 сағ, бір штангілі терең сорап жабдығының нақты
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жоба мұнай ұңғыларын пайдалану, өндіруде қолданылатын жабдықтарды жетілдіру
Дипломдық жобаның техника-технологиялық бөлімінде мұнай өнімділігін арттыру үшін жасалатын
Ұңғының түп аймағына әсер етудің тиімді әдісі ретінде бу
Жобада, сонымен қатар түп аймаққар әсер ету кезінде туындайтын
Алынған барлық нәтижелерді қорытындылай отырып, түп аймағына әсер ету
Дипломдық жоба техника-технологиялық тұрғыдан да, экономикалық тұрғыдан да тиімді
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Ғ.М Нурсұлтанов, Қ.Н Абайұлданов « Мұнай және
2 А.С.Айдарбаев «Теория и практика разработки нефтяного месторождения» Алматы,
3 Қ.І Джиембаева, Б. М Насибулин «Мұнай кен
4 Щуров В.И. «Технология и техника добычи нефти»,
5 Оркин К.Г., Юризнов А.И., «Расчеты по технологии и
6 Вернц А.Д., Тищенко В.Б., Ястремская В.Б., Малышев Ю.
7 Панов Г.Е. «Охрана труда при разработке нефтяных и
8 Д.Ф. Балденко, М.Г. Бидман, В.Л. Калишевский и др.
9 А.В. Крылов «Одновинтовые насосы» Москва, Недра. 1962 г.
Қосымша А
Сурет А. Өзен кен орнының шолу картасы
Қосымша Ә
Сурет Ә.1. Кен орнының І-І сызығы бойынша геологиялық қимасы
Сурет Ә.2. Ю-ХІІІ өнімді горизонты бойынша құрылымдық картасы
Қосымша Б
Сурет Б. Ағымдағы өнім алу картасы
– айдау ұңғысы,
– мұнай,
Қосымша В
Сурет В. Өзен кен орнының игеру графигі
Қосымша Г
Сурет Г. Бугенераторының сызбасы
1 – алдын ала өңдеуден өткен
Қосымша Ғ
Сурет Ғ. Мұнай қабаттарына жылу бумен
а) Біртұтас құбырлар жүйесін жылу
б) Жеке құбырлар жүйесі бу
1 – негізгі бу құбыры, 2
Қосымша Д
Кесте Д.
Бугенераторын қолданудағы экономикалық тиімділікті есептеу
Көрсеткіштер Іс-шараны
енгізуге
дейін, тг Іс-шараны
енгізуден
кейін, тг +/-
Амортизация, тг 158 239 030 571 897 030 +
Электро энергия шығындары, тг 93 987 500 244
Ұңғыны жерасты жөндеу шығындары, тг 266 400 532
Өндірісті дайындау және меңгеру шығындары, тг 613 000 913
Жылдық эксплатациялық шығындар, тг 452 890 730 1016
1т мұнайдың өзіндік құны,
тонна/ тг 2 481,6 2143 -338,6
Өндірілген мұнай көлемі, тонна 182 500 474 500 +292
Экономикалық тиімділік, тг 98 871 200
10