ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
І Кәсіпорынның құралдары мен машиналарын бағалаудың маңызы 4
ІІ Көліктер мен жабдықтардың бағалау тәсілдері 7
2.1 Шығын тәсілі 7
2.2 Салыстыру тәсілі 19
2.3 Кіріс тәсілі 21
ІІІ Тәсілдерді қолдану тиімділігі 23
Қорытынды 24
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 25
КІРІСПЕ
Жалпы көліктер мен жабдықтарды бағалау қабылданған процестерге байланысты
Бағалаудың мақсаттарынан және себептеріне тәуелді бағалау объектісі жүргізіледі.
Көліктер мен жабдықтардың нарықтық құнын бағалау үшін біз
І Кәсіпорынның құралдары мен машиналарын бағалаудың маңызы
Көліктер мен жабдықтарды бағалау басқа мүліктер сияқты жалпы
Көліктер мен жабдықтар басқа автиктер түрлері ретінен ерекшеленеді:
Негізгі қорлардың автикті бөлігі болып табылады;
Көліктер мен жабдықтар орын ауыстыру мүмкіндіктері бар, уақытша
Көліктер мен жабдықтар өзіндік функционалды сияқты және технологиялық
Көліктер мен жабдықтардың жоғары констуктивті күрделілігі және көптеген
Негізінен салыстырмалы және шығын әдістерімен бағаланады жабдықтардың бөлек
Көліктер мен жабдықтарға бағалау кезінде салыстырмалы және шығын
Көліктер мен жабдықтарында бағалау құндарының спецификалық түрлері мен
Жалпы қабылдаған нормативті-ақпаратты базасы жоқ (көліктер мен жабдықтардың
Жалпы жиналған тозумен оған кіретіндерді қиын өлшеу;
Жалпы өндіріс бизнесін бағалауымен тығыз байланысты;
Спецификалық баға құрылымы – көптеген өндіріс түрлерінің болуымен
Бағалаудың мақсаттарынан және себептеріне тәуелді бағалау объектісі төмендегідей
Бір көлік алынған көлік және бірлік жабдығы (типті
Көліктер мен жабдықтардың бірліктері бір-біріне тәуелділігі көптеген түрде
өндіріс-технологиялық жүйелер: өндіріс-технологиялық байланысы бар есебінен көліктер мен
Бірінші жағдайда бағалау «бір-бірімен сабақтасып келеді, ал екінші
Көліктер мен жабдықтарды бағалауда ең маңызды болып,
1-сурет. Әр түрлі тәсілдермен құнды анықтау.
ІІ Көліктер мен жабдықтардың бағалау тәсілдері
2.1 Шығын тәсілі
Көліктер мен жабдықтардың құнын шығын әдісімен бағалау орынбасу
Шығын тәсілі – жабдықтың ағымдағы құнын қайта құру
Соб.т =ВС-0,
Мұндағы - Соб.т -жабдықтың ағамдық құны
ВС-орынбасу құнында (Сз) немесе ұдайы өндіріс құнының базасында
О-құнсыздану есебінен жиналған тозу элементтердің табылғанынан шақырылады, олар:
Қайта құру құны – жаңа бағаланатын жабдықтың тозу
Ұдайы өндіріс құны - өндіріске кететін ағымдағы шығындар
Орынбасу құны – бұл нарықтағы тәріздес жабдықты сатып
Бірінші жағдайда сәйкес объектілер туралы, ал екінші жағдайда
Объектілердің тәрізділерге жатқызуын анықтау үшін көліктер мен жабдықтардың
- Функционалдық көрсеткіштер (өнімділік немесе қуаттылық, жүк
- Пайдалылық көрсеткіштер (тоқтаусыз жұмыс істейтіндік, көліктің және
Конструктивті көрсеткіштер (массасы, оөлшемі, негізгі конструктивті материалдарының құрамы):
Көліктердің пайдалану экономиясының көрсеткіштері көліктердің уақыт бірлігіне және
Эстетикалық көрсеткіштер;
Эргономикалық көрсеткіштер, «адам-көлік» элементінің жүйесі сияқты сипатталады;
Көліктер мен жабдықтардың белгіленген ұқсастықтары арқылы үш деңгейді
функционалдық ұқсастық (белгіленген қолдану ауданы бойынша);
конструктивтік ұқсастық (конструктивтік сызба бойынша, элементтердің бір тектілік
параметрлік ұқсастық (ең негізгі баға құру параметрлерінің мәні
Толық жетістік арқылы функционалдық конструктивтік және параметрлік ұқсастықтарды
Өндіріс немесе орынбасу құнының негізгі есептеу құнын сол
Өзіндік құн - өндіріске және көлік-техникалық өнімділікті іске
Өзіндік құн қайта құру құнының категориясына келесі қосымша
өндіріс ұйымының пайда нормасы;
сауданың үстеме бағасы;
пайдалану орнына жабдықтың жеткізуі бойынша транспортық шығындар;
активтің пайдалануын бастау үшін қажетті іліспе шығындар (құрастыру,
Содан кейін есептелген қайта құру құнынан жабдықтардың тозу
Қайта құру құнын есептеу болып өзіндік құнды есептеу
Көліктер мен жабдықтардың бағалауының шығын тәсіл теориясы өзіндік
Тура әдістерге жататындар:
тура калькуляция әдісі;
тренд әдісі;
біртекті объектінің бағасы бойынша есептеу әдісі;
компонеттік болу әдісі.
Тура калькуляция әдісі – жеткілікті күрделі және үлкен
Тренд - әдісі – бағаланатын жабдықтың қайта құру
Объектінің ағымдағы өзіндік құны
Сnm=Сn·І,
Мұндағы Сn-объектінің базалық өзіндік құны;
І-өзіндік құн индексі (тренд).
Бір текті объектінің бағасы бойынша есептеу әдісі келесі
Бағаланатын объекті үшін бір текті объект теріледі, бағаланатын
Бір текті объектінің өндірістегі толық өзіндікк құны анықталады
Сn.од=
Мұндағы Ндс-қосылған құнға салық мөлшерлемесі;
Нпр-түскен пайдаға салық мөлшерлемесі;
Кр-өнімінің инемділік көрсеткіші;
Цод-бір текті объетінің бағасы.
0,25-0,35 интервалындағы өнімнің жоғары сұранысының қолданылуы үшін икемділік
3. Бағаланатын объектінің толық өзіндік құны есептеледі. Бұл
Сn= Сn·од
Мұндағы Сn – бағаланатын объектінің толық өзіндік құнының
-бағаланатын және бір текті объектілердің конструкциялық массасына сәйкес.
4. Бағаланатын объектінің қайта құру құны
ВС=
Егер де көліктер мен жабдықтардың сұранысы төмен болған
Компонеттік бөлу әдісі келесі тұрғыда іске асырылады:
1. Бағалы ақпараты бар бағаланатын объектінің агрегаттары мен
2. Бағалау объектісінің толық өзіндік құны анықталады.
Сn= ,
Мұндағы Цэл – агрегаттың немесе толық жиынтыұ түйіндердің
СЗс-дайындаушының өзіндік шығындары (мысалы, жинау құны).
3. Бағаланатын объектіге қалпына келтіру құны есептеледі.
ВС=( )·Кn·Кт,
Мұндағы – Кn-пайда нормасы;
Кт-диллердің саудадағы ескеретін үстеме баға коэффициенті
Пайда нормасын қалпына келтіру құнындағы ереже бойынша ВС
Жанама әдістерге қалпына келтіру құны немесе өзіндік құнын
Бүтін бағалау әдістері салыстыру және шығын тәсілдерінде бірдей
2-сурет. Бүтін бағалау әдістерінің құрылымы
Тоқтау сызықтық коэффициентін қолдануы мен экономикалық көрсеткіштердің үлес
Тәріздес – көліктер берілгендері бойынша тоқтау құнының коэффициентін
Есептеме процедурасында үлес құнын қолдану өзделетін құнның тез
Деңгейлі коэффициентті қолдануымен баға параметр әдісі көліктің негізгі
ВС0=(Р0/Ран)кс·Цан,
Мұндағы ВС0-бағаланатын көліктң келтіру құны;
(Р0/Ран)кс-тәріздес және бағалау объектінің ең басты баға құру
Р0,Ран – тәріздес және бағаланатын көліктің ең басты
Кс-деңгейлі коэффициент;
Цан-жаңа тәріздес жабдықтың белгілі бағасы.
Деңгейлі коэффициент құнының шамасы базалар туралы және функционалды,
Корреляциялық модельдеу әдістері таңдалыған тәріздес көліктердің қатарына бағалаурдың
Корреляциялық модельдеу әдістері базадағы мәліметтердің толық жеткілікте болуын
Бағаланатын көліктің қалпына келтіру құнын анықтағаннан кейін есептеме
Тозу - бұл техникалық-экономикалық түсінік ары қарай пайдалалықты
Тозудың пайда болу себептеріне тәуелді алдында қарастырылған физикалық,
Тозудың әртүрлілігі үшін тозудың шегерілетін және шегірілмейтіндігін айыру
Тозу шегерілуі дегеніміз – физикалық мүкін болатын және
Физикалық тозу - қоршаған ортаның әсерінен және
Физикалық тозу көліктер үшін және бөлек компоненттер үшін
Физикалық тозудың тура және жанаша әдістерінің есептемесі бар.
Физикалық тозудың тура әдісінің анықталауы (қадағалау әдісі) қызмет
Физикалық тозудың қалған әдістері жанаша әдістері болып табылады.
Техникалық жағдайдың удайы бағалануы. Бұл әдісті қолдану арқылы
өмір сүру мерзімі әдісі. Бұл әдіс жабдықтық пайдалану
Физикалық тозудың есептемесі үшін базалық формула мынадай:
ақшалай өлшемінің тура әдісі. Бұл әдіс жабдықтың бөлек
Пайыздық түрде физикалық тозу келесідегідей болады:
Физикалық тозу (%)= (жөндеу құны (жаңа көліктің құны)·100
Функционалды тозу объект қасиеттерінің тұтынушылық тартымдылығының жабдықтар немесе
Сыртқы (экономикалық) тозу – бұл тозу сыртқы факторлардың
Тозудың әрбір түрінің есептемесінен кейін жабдықтың жалпы жиналған
Ин=1-(1-Ифиз)·(1-Ифун)·(1-Иэк),
Мұндағы Ифиз, Ифун, Иэк-физикалық, функционалды және экномикалық тозу
2.2 Салыстыру тәсілі
Көліктер мен жабдықтар құнын бағалауындағы салыстыру тәсілі бағаланатын
Жалпы жағдайда бағаланатын көліктің нарықтық құны.
РСо=Цан·Кдп·Кком· ·К1·К2·.... Кm·(1-Кион) Сggn
Мұндағы Цан-көлік тәріздінің оның сату күніне бағасы «ұсынылған
Кдп –аналогтың сату бағасының көрсету коэфициенті (ұсынылған бағалар)
Кком-бағаланатын көліктің және аналогтың сатып алуының коммерциялық шартын
Киан-аналогтың физикалық тозуының пайдалану мерзімі кезіндегі шығару моментінен
К1, К2,.... Кm-бағаланатын объекті мен аналогтың техникалық параметрлер
ВС0-бағаланатын объектінің қалпына келтіру тозуы;
Сgоn – бағаланатын көліктің және аналогтың бағалау күніне
ΔСm3-бағаланатын көліктің және аналогтың тауыр белгілерінің құнының мүмкін
Параметрлік тозу түзету коэффициенттері келесі формулада көрсетіледі.
К1,2..., m=(Роі/Рані)Ксі
Мұндағы - Роі/Рані у бағаланатын объекті мен аналогтың
Ксі-і-ші парамертрдің объект бағасына тәуелділігін сипаттайтын деңгейілі коэффициент.
Салыстыру тәсілі бағаланатын көліктің бір-үш аналогтары туралы мәліметің
2.3 Кіріс тәсілі
Көліктер мен жабдықтарды бағалаудағы кіріс тәсілі ереже бойынша
ақша ағымдарының дисконттау әдісі (ААД);
кірістің тура капитализация әдісі (ТР).
Кіріс тәсілін қолдану үшін ААД немесе ТР әдістерінің
ААД мен ТР әдістері мен өндіріс кешенің функционалдауынан
Инвестициялық қалдық әдісімен таза кірістің бөлігі анықталады;
Бөлу коэффициент көмегімен бағаланатын жабдықтың бірлік құны есептеледі.
Көліктер мен жабдықтар бағалауында кіріс тәсілі шектеулі
ІІІ Тәсілдерді қолдану тиімділігі
Қорытынды
Қазіргі кезде бағалау қызметінің дамуының прогресі -
Транспорттық көлік құралдарын бағалау қызметінің мамандырылған түрімен анықталады.
Жалпы қорыта келе, көліктер мен жабдықтардың нарықтық құнын
Осы тәсілдер көліктер мен жабдықтарды бағалаудағы ең бастылары
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасының бағалау қызметі туралы заңы
2. Андрианов Ю. "Оценка автотранспортных средств", М.:
3. Кузнецов О.Г., Танбаев Ж.Д. "Теория и
4. Тоқсанбай С.Р. "Толық экономикалық орысша —
5. Колеса №12,24.03 -30.03.2005.
3
Бүтін бағалау әдістері
Жүп корреляция әдісі
Көпфакторлы талдау
Деңгейлі коэффициентті қолдануы мен баға-параметр әдісі
Корреляциялық модельдеу әдістері
Тоқтау сызықтың коэффициентін қолдауымен экономикалық көрсеткіштердің үлес
Көліктер мен жабдықтардың құнын бағалау тәсілдері
Шығын әдісі
Салыстыру әдісі
Кіріс әдісі
Өндіріс шығындары бойынша активтің тұрғызылатын құнның есептемесі.
Сәйкес тәрізділерді сату бойынша нарық ақпаратынан алынатын активтің
Бағалау объектісін пайдалану мерзімінен әкелетін болжанатын кіріс ағынының