Кіріспе 2
1 Кәсіпкерлік қызметтегі несиені ұйымдастырудың теориялық негіздері 4
1.1 Кәсіпкерлік қызметтегі несиелеудің мәні, мазмұны және түрлері
1.2 Кәсіпкелік қызметтегі несиелеуді ұйымдастырудың принциптері мен әдістері
2. Несиелеуді ұйымдастыру жолдары 13
2.1 Кәсіпкерлік қызметтегі несиелеуді ұйымдастыруды жетілдіру 13
2.2 Несиелеуді ұйымдастырудағы шетел тәжірибесі 15
3. Қазақстан теміржолының сипаттаасы және бекеттерді, стансаларды, топтарды
3.1 Қазақстан теміржолының жалпы сипаттамасы 18
3.2 Теміржол көлігі жұмысының негізгі экономикалық көрсеткіштері. 21
3.3 Теміржолды жобалаудың жағдайы мен мәліметтері 23
Қорытынды 28
Пайдаланылған әдебиеттер 30
Кіріспе
Еліміздің нарықтық экономикаға өткеніне аз уақыт болғанымен, жалпы
Сондықтан да республика экономикасын тұрақтандыру үшін тек табиғи
Кеңес Одағы кезінде үлкен қарқынмен жұмыс істеген зауыт,
Адам Смиттің экономиканың қозғаушы күші «халықтың жинақ ақшасы»
Екінші деңгейлердегі банктарда шығарылған халықтың жинақ ақшасын экономиканың
Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканың қатынастарға көшуіне байланысты елдің
Қазір Қазақстан Республикасының экономикасының негізін кіші, орта және
Менің курстық жұмысымның негізгі мақсаты ─ Қазақстан Республикасындағы
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде несиелеудің теориялық жақтары, қазіргі
Бұл курстық жұмыстың зерттеу объектісі «Алматы Құс» ААҚ-ы
1 Кәсіпкерлік қызметтегі несиені ұйымдастырудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіпкерлік қызметтегі несиелеудің мәні, мазмұны және түрлері
Несие ─ нарықтық экономиканың тірегі ретінде экономикалық дамудың
Несиенің пайда болуын өнімдерді өндіру сфераларын емес, олардың
Несие ─ бұл пайыз төлеу және қайтару шартында
Несие ақшалай капиталдың ссудалық капиталға өтуін қамтамасыз ете
Несие мен ссуданың арасында да өзара айырмашылықтар бар.
Экономикалық категория ретінде несие ─ кәсіпорындар, ұйымдар мен
Несие экономикадағы орны мен ролі, оның атқаратын қызметтерімен
Қайта бөлу;
Айналыс шығындарды үнемдей;
Айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;
Капиталдық шоғырлануын жеделдету;
Ғылыми-техникалық прогресті жеделдету, т.б.
Несиенің формалары, оның құрлымымен және белгілі бір дәрежеде
Несиенің формасы ─ бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың
Несиенің екі формасы бар: тауарлы және ақшалай. Мұндағы
Коммерциялық несие ─ бұл қарыз берушінің қарыз алушыға
Коммерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы мынандай:
Қарыз беруші ретінде банктік мекемелер емес, яғни тауарды
Коммерциялық несие тек қана тауар формасында беріледі;
Қарыз капиталы өнеркәсіптік немесе сауда капиталымен байланысты;
Коммерциялық несиенің орташа құны сол кезеңдегі банктік пайыз
Қарыз беруші мен қарыз алушының арасындағы несиелік мәміленің
Банктік несие ─ бұл банктік мекемелерден қарыз алушыларға
Коммерциялық банктер өздерінің клиенттеріне әртүрлі несиелер береді, олар
І Қарыз алушылар категориясына қарай:
1. Қаржылық институттарға берілетін несиелер;
Мақсатты қорларға
Банктерге
2. Қаржылық емес агенттіктерге берілетін несие;
Өнеркәсіп салаларына
Ауыл шаруашылығына
Саудаға
Дайындау ұйымдарына
Жабдықтау-сақтау ұйымдарына
Кооперативтерге
Жеке кәсіпкерлерге
ІІ Мерзіміне қарай:
Қысқа мерзімді (1 жыл)
Орта мерзімді (1 жылдан 3-5 жылға дейін)
Ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары)
ІІІ Тағайындау және пайдалану сипатына қарай:
Негізгі қорларға жұмсалатын
Айналым қаражаттарына жұмсалатын
ІV Қайтару дәрежесіне қарай:
Стандартты несие – қайтару уақыты жетпеген, бірақ қайтуында
Күмәнді несиелер – қайтарылу уақыты кешіктірілген, мерзімі ұзартылған
Үмітсіз несиелер – қайтарылу уақыты кешіктірілген мерзімі өткен
V Берілу шартына қарай:
1. Тұтыну несиесі – жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын
2. Ипотекалық несие – қозғалмайтын мүліктерді кепілге ала
3. Овердравт несиесі – клиенттің шотынан қаражатты шегеру,
4. Овернайт несие - өтімділікті қорғау мақсатында
5. Онкольдық несие – кредитордың алғашқы талабы бойынша
6. Банкаралық несие – банктердің бір-біріне беретін несиесі;
7. Ломбардтық несие – тез іске асатын бағалы
8. Лизингтік несие – құрал-жабдықтарды жалға алумен байланысты
9. Рамбустық несие – шикізаттарды ішке алып кіру
10. Сенім несие – банктің сеніміне кірген, төлем
11. Маусымдық несие – жабдықтаушының қаржыландыру уақыты мен
1.2 Кәсіпкелік қызметтегі несиелеуді ұйымдастырудың принциптері мен әдістері
Несиелеу принциптері несиенің мәнін және қызметтерін, сондай-ақ несиелік
Несиелік принциптері негізінде нгесиелік процесс, яғни банктік несиелердің
Қазіргі несиелік қатынастар ұйымдастыру принциптері екі топқа бөлінеді:
І топқа – жалпы экономикалық тәртіптегі принциптер:
Несиенің мақсаттылығы
Несиенің дифференциалдығы
ІІ топқа – несиенің мәнін бейнелейтін принциптер:
Несиенің мерзімділігі
Несиенің қайтарымдылығы
Несиенің төлемділігі
Несиенің қамтамасыз етілуі
Қазіргі несиенің дифференциалдық принциптерінің мазмұны өзгерген десе болады.
Мерзімдік – белгілі экономикалық категория ретіндегі мәніне негізделген
Несиенің төлемділігі – бұл несие беруші қарыз алушыға
Қазіргі банктердің несие үшін сыйақы мөлшерлемесін белгілеуде ескерілетін
Орталық банктің коммерциялық банктерге беретін несиелер бойынша белгіленетін
Банкаралық несие бойынша орташа сыйақы мөлшері;
Өз клиенттеріне депозиттік шоттар бойынша орташа сыйақы мөлшерлемесі;
Банктің несиелік ресурстарының құрылымы тартылған;
Несиеге деген сұраныс;
Несиенің сұралатын мерзімі мен түрі, нақтырақ айтсақ банк
Еліміздегі ақша айналысының тұрақтылығы.
Сонымен бірге, пайыз мөлшерлемесіне объективтік және экономикалық, сол
Жай сыйақы есептеу формуласы мынандай түрде беріледі:
І=i x P x n/360 x 100
Мұндағы:
i – сыйақы мөлшері
P – қарыз қалдығы
n – сыйақы есептелетін кезеңдегі күндер саны
I – жай сыйақа сомасы
Несие бойынша есептелетін күрделі сыйақы есептеу формуласы мынандай:
I=P x [(1+i/1200)n-1] (1.2)
Мұндағы:
i – сыйақы мөлшерлемесі
P – несиенің бастапқы сомасы
I – барлық мерзімге есептелетін сыйақы сомасы
n – аймен берілген несиенің ұзақтығы
Несиелеудің келесі бір принципі ─ берілетін несиелердің материалдық
Бұл аталған несиенің қағидасы көзге көрінгісіз, себебі қамтамасыз
Несиелеу әдістері ─ несиенің берілу және қайтарылу ерекшеліктерімен
Қазіргі банктік тәжірибиеде несиелеу әдістерінің үш түрі қарастырылады:
Айналым бойынша несиелеу әдістері
Қалдық бойынша несиелеу әдістері
Айналым қалдық
Айналым бойынша – несиелеу барысында несие несиелеу объектісінің
Қалдық бойынша ─ несиелеу базасында несие несиеге деген
Айналым және қалдық бойынша несиелеудің іс жүзінде ұштасуының
2. Несиелеуді ұйымдастыру жолдары
2.1 Кәсіпкерлік қызметтегі несиелеуді ұйымдастыруды жетілдіру
Кәсіпкерлік қызметтегі несиелеуді жетілдіру жолдары негізінен банктік қызметпен
Бұл пайыздық мөлшерлеменің жоғары екенін жоғарыда келтірілген мәліметтерден
Несиелеуді жетілдіруде менің ұсынғым келген ұсынысым несиелеу мерзімін
Алдағы үш жылда Қазақстанда шағын кәсіпкерлікті несиелендіру көлемі
Сонымен қатар, қазіргі кезде ТМД елдерінің ішінде Қазақстан
2.2 Несиелеуді ұйымдастырудағы шетел тәжірибесі
Шет дамыған елдердің тәжірибесі мынаны көрсетеді: кәсіпкерлік қызмет
Шет елдерде клиенттердің несиелік қабілеті туралы ақпараттар жинауға
Мысалы, фирма «Дан энд Бред форд» 3 млн.
Банктердің несие бойынша зиянға ұшырауына біршама әсер ететін
Ішкі фактордар 67% Сыртқы факторлар 33%
Ақпаратпен қамтамасыз етудің жетіспеушілігі 22% Компанияның банкроттылығы 12%
Несиеге деген өтінішті оқып үйрену барысында-ғы ақпаратты дұрыс
Алдын ала ескерту белгісіне кеш көңіл бөлуі және
Қамтамасыз етілудің сапасының нашарлығы 5% Ұрлық алдау 4%
Несиелік тәуекелдерді төмендетудің ең басты тәсіліне потенциалды қарыз
Шетелдік банктердің тәжірібиесінде қарыз алушының несиелік қабілетін жете
Қарыз алушыға кандидатты бағалау жүйесінде ағылшынның клирингтік
PARSER:
P-person ─ потенциалды қарыз алушы туралы ақпарат
A-amount ─ сұрайтын несие сомасының негіздемесі
R-repayment ─ несиені қайтару мүмкіндігі
S-security ─ қамтамасыз ету құралы
E-expediercy ─ несиенің мақсаттылығы
R-remuneration ─ несиені беру тәуекелі үшін банктің пайыз
CAMPARI:
C-character ─ қарыз алушының беделі
A-ability ─ қарыз алушының бизнесін бағалау
M-means ─ несиеге деген қажеттілікті талдау
P-purpous ─ несиенің мақсаты
A-amount ─ несие сомасының негізделуі
R-repayment ─ несиені қайтару мүмкіндігі
I-insurance ─ несиелік тәуекелден сақтандыру әдісі.
Американдық банктер тәжірибиесінде потенциалды қарыз алушыларды дұрыс таңдай
Character ─ (қарыз алушының сипаты)
Capacity ─ (қаржылық мүмкіндігі)
Cash ─ (ақшалай қаражаты)
Collateral ─ (қамтамасыз ету)
Conditions ─ (жалпы экономикалық жағдай)
Control ─ (бақылау)
Қарыз алушының сипаты бұл оның беделін жауапкершілік
Қарыз алушының қаржылық жағдайы оның несиені қайтару қабілетін
Ақшалай қаражаты. Жалпы қарыз алушының алған кешені қайтаруының
1. Нақты ақшалар тасқыны
2. Активтерді сату
3. Қаржыларды тарту
Көрсетілген көздердің кез келген несиені қайтаруға арналған қаражаттың
3. Қазақстан теміржолының сипаттаасы және бекеттерді, стансаларды, топтарды
3.1 Қазақстан теміржолының жалпы сипаттамасы
Теміржол көлігі дегеніміз-тасымал құралдарының негізгі бір түрі.
Адамдар мен жүктерді таситын халық шаруашылығының бір саласы.
Қазақстанның теміржол көлігі біздің халық экономикасының негізгі,немесе халқымыздың
Республиканың біртұтас халық шаруашылығының жүйесіндегі көліктер негізгі
Өткен уақытта да, алдағы уақытта да,әсіресе жаппай тиелетін
Ал Қазақстанда теміржол көлігі өзінің жетекші қызметін одан
Қазіргі кезде Қазақстанның тасымалдау мұқтажының ұзындығы 14530км-ден астам
«Тың теміржолы» Қазақстанның орталық және солтүстік аудандарын тасымалдау
Бұл арада қара және түсті металургия, көмір өндіру,
Осылардың тасымалдау жұмысын орындайтын, оларды осы тасымадау жұмысымен
«Батыс Қазақстан» теміржолы Қазақстанның Қызылорда, Маңғыстау, Ақтөбе, Атырау,
Алматы темір жолы Қазақстанның Шымкент, Тараз, Аламты, Семей,
Біздің елде теміржол Қазақстанның барлық көлік жүйесінің негізі
Мемлекеттік біртұтас көліктерінің алдында, оның ішінде негізгі көлік,
- ауыл шаруашылығының, халық шаруашылығының, жекеменшіктің, барлық жүк
- тасымалдау жұмысын пішінді (тиімді) түрде пайдаланып, олардың
- жолаушы мен жүк тасымалдауға кететін (жұмсайтын) уақыты
- еліміздің тасымалдау жұмысын (жолаушыларды жөнелту-түсіру, жүктерді тиеу-түсіру
- күннен күнге адам тасымалдау жұмысын жақсарту керек
- тасымалдау процесіне (жүрісінде) жүк бұзылу, жүкті ұрлау
- жолаушы және жүк тасымалдауды қауіпсіздендіру керек;
- көліктер ауаны, суды, жерді былғамаулары керек;
- қозғалыс кезінде көліктің жылжымаларын құрамын қауіпсіздендіру керек
Теміржол көлігі еліміздің табиғат байлығын игеруге, елдердің материялдық,
Осы айталған жұмыстарды орындау үшін теміржол әртүрлі инженерлік
Жылжымалы құрамдары:
- локомотивтер ( тепловоз, паровоз, электровоз)
- вагон шаруашылығы (цистерна, ашық вагон, жабық вагон,
Жол және жол шаруашылығы:
Сигнализция байланысы;
Есептеу техникалық құрылысы;
Пойыздарды қабылдауға, жөнелтуге, қарсы қабылдауға (скрешение), басып озуға
Жолаушыларды мінгізуге, түсіруге жіне басқа қызмет көрсетуге арналған
Жүктерді тиеуге, түсіруге, сақтауға арналған құрылыстар;
3.2 Теміржол көлігі жұмысының негізгі экономикалық көрсеткіштері.
Теміржолда бекеттерді, станцияларды, тораптарды жобалау теміржол жұмысының негізгі
Еңбек өнімділігі жалпы теміржол жүйесіне және әр жолға
Eө =∑ Plk ∕ Aшт
Мұнда ∑ Plk−бір жылда орындалған өнімнің келтірілген мөлшрі,
Тасымалдың өзіндік құны дегеніміз тасымалдаудың орындалған өлшеміне кеткен
Төқ= ∑ Эmin ̸ ∑Plk
Мұнда ∑ Эmin−тасымалдауды орындауға пайдалану шығындарының ең аз
Пайда.Ол теміржол мен оның кәсіпорындарының барлық шаруашылық ісінің
П = ∑ Kт ∑ Эmin
Мұнда ∑ Kт−барлық табыстың қосындысы. Олар мынадай құжаттардан
Егер өнімнің бір өлшемнің шығыны, яғни тасымалдаудың өзіндік
Сонымен бірге пайданың тек абсолюттік мөлшерін біліп қоймай,
Рт=100 П̸ Қө+Қа
Мұнда Рт−жұмсаған 1теңгеннің беретін пайыздық пайдасы;
Қө-өндіріс қоры;
Қа- айналым қаражатының орташа жылдық құны.
Негізгі өндірістік қорды пайдаланудың дәрежесінде қор қайтарымының көрсеткішімен
Қнат=∑Pl / Қө; Ққұн=П/ Кө
Мұнда Қө-өндіріс қоры;
Қа- натуралды қор;
Ққұн-құн түрі.
Қаралған экономикалық көрсеткіштер өзара тығыз байланысты. Мысалы, еңбек
3.3 Теміржолды жобалаудың жағдайы мен мәліметтері
Жаңа теміржолды жаңа аймақтар мен оладың табиғи
Жобалауда негізгі басшылыққа алатын құрылыс нормалары ережелері жаңа
Жолдың дәрежесі
Теміржол қызметі Пайдаланушы 10-шы жылындағы келтірілген жүк тасымалының
Шапшаң жүрісті
Жылдамдығы 140км-сағ асатын жлаушылар поездарының жүрісіне арналған күре
Жүк тасымалы-ның жиілігі ерекше Жүк тасымалының көлемі үлкен
I Күре жолдар 35-80 0,012
II
------------------ 15-35 0,015
III Жергілікті тасымалдауды қамтамасыз ететін жолдар 8-15 0,020
IV
8 0,030
Троап станция ішіндегі қоспа және кірме жолдар Жүк
Теміржолдың трассасы жолан бойлық өсінің жер төсемінің деңгейіндегі
Теміржол және оның басқа құрылғыларын, әр жол бойында
Жолалудың жүргізуде трасаеы жасау процессін жолды трассалау дейді.
Пішіні жалпақ еңістерден тұрса, өте оңды олады еді.
Радиусы аз (бұрылыстар жүріс жылдамдығының төмендеуіне бұрылыстарғы жоғарғы
3-кесте.
Теміржолдың дәрежесі
Бұрылыстардың радиустары,м
Шекті өлшемдері
Қиын жағдайда Ерекше қиын жағдайда, техникалық экономикалық жағынан
ҚР ҚМ келісілген жағдайда
Шапшаң жылдамықты
Жүк жиілігі ерекше жағдайда
I
II
III
IV
а) жалпы жолдарда
б) кірме жолдарда
в) қоспа жолдарда
4000-3000
4000-2000
4000-2500
4000-2000
4000-1200
2000-1000
2000-600
2000-300
2500
1500
2000
1500
800
600
500
200
1200
1000
1000
800
600
350
200
180
800
600
400
400
300
200
200
---
Жылжымалы құрамының бұрылыста жайлы жүріп өтуі үшін жолдың
Жолдың бойлық пішінің еністері құламасымен жіне теміржлды жобалағанда
Пойыз ерге шығарда еңістің құламасы қосымша кедергі жасайды,
W1 = Q sinɑ ≈ Q tgɑ
мұнда Q – пойыз массасы; І – биіктің
Пойыз массасы өрдің құламасына байланысты, сондықтан теміржолды жобалағанда
Теміржолдың ең негізгі параметрлерінің біріне басты еңістік жатады.
Шапшаң жылдамдықты пойыздар жүретін жаңадан салынған жолда басты
Күрделі топографиялық жағдайда еңістің ұзындығы станциялар аралығынан кем
Бейнелеу масштабымен мәліметтерінің санына қарай бойлық пішінде толық
Бойлық пішінін толы түрін, әдетте жол жобалау үшін
Қысқартылған бойлық пішінді оның толық түрінің негізімен планын
Қорытынды
Жалпы несиелеу Қазақстан Республикасы халқының әл-ауқатын көтеруге, кәсіпкерлікті
Сонымен біз курстық жұмыста несиелеуді ұйымдастыруды талдап өттік.
Сонымен қатар өнім көлемі өсіп, оны өткізуден түскен
Бұл курстық жұмыста алға қойылған мақсаттардың барлығы орындалды
Пайдаланылған әдебиеттер
1) Мақыш С.Б.
Алматы: Маркет, 2004ж
2) Калиева Т.Т
Қаржы-қаражат, №3,1997ж.
3) Мақыш С.Б.
Алматы: Маркет,2004ж
4) Көшенова Б.А.
Алматы: Экономика,2000ж
5) Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә.
Алматы: Экономика, 2003ж.
6) Лапуста М.Г.,Старостин Ю.Л. Малое
Москва: Инфра-М, 2005г
7) Жолдасбаева Г.Ө.
Алматы: Экономика, 2002ж.
8) Савицкая В.Г.
Москва,2000г
9) Кредитование малого бизнеса
Банки Казахстана,№8,2003г
10) Под ред. Лаврушина О.И
Москва:Финансы и Статистика,1998г
11) Под ред. Сафронова, Зайцева Н.Л.
`
12) Көбдікөв М.А, Әсілбеков А., Қасқырбаев
Теміржол стансалары мен тораптарын жобалау
13) Алпысбаев С.А, Атамқұлов Е.Д.
Көлік экономикасы
9