ҰЛТТЫҚ БАЙЛЫҚТЫ АКТИВ ПЕН ПАССИВ АРҚЫЛЫ ЕСЕПТЕУ
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
I ҰЛТТЫҚ БАЙЛЫҚТЫ, ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢТЕПЕ-ТЕҢДІКТЕ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНЕ СӘЙКЕСТЕНДІРУ
1.1 Ұлттық экономиканың экономикалық тепе-теңдікте қызмет етуі 3
Ұлттық экономиканың экономикалық тепе-теңдікте қызмет етуі 7
1.2 Ұлттық есеп жүйесі 9
II ЖАЛПЫ ҰЛТТЫҚ ӨНІМДІ ӨЛШЕУ ӘДІСТЕРІ 13
2.1 Жалпы ұлттық өнімнің дефляторы 13
2.2 Ұлттық экономиканың ұдайы өндірістік және салалық құрылымы
ҚОРЫТЫНДЫ 23
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 24
КІРІСПЕ
Экономикалық тепе-теңдікке жету әдістерін сипаттау үшін А.Маршаллдың неоклассикалық
XX ғ. 40—60 жж. күтімдер концепциясының (негізін қалаушы
Неоклассиктер макроэкономикалық тепе-теңдік түсінігіне жетімсіз информация, экономикалық субъектілердің
I ҰЛТТЫҚ БАЙЛЫҚТЫ, ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢТЕПЕ-ТЕҢДІКТЕ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНЕ СӘЙКЕСТЕНДІРУ
1.1 Ұлттық экономиканың экономикалық тепе-теңдікте қызмет етуі
Макроэкономика өндірушілер мен тұтынушылардың іс-әрекеттерінің мотивациясын зерттейді, сонымен
Макроэкономикалық дәрежеде зерттелетін негізгі мәселелер:
• ұлттық өнім және ұлттық табыстың
• ұлттық экономика масштабында жұмыспен қамтуды реттейтін
• инфляцияның табиғатын талдау;
• экономикалық өсудің механизмі мен факторларын зерттеу;
• экономикадағы циклдық ауытқулар мен конъюнктуралық өзгерістердің себептерін
• ұлттық экономикалардың сыртқы экономикалармен өзара әсерлерін зерттеу;
• мемлекеттің макроэкономикалық саясатының мақсаттарын, мазмұны мен формаларын
Экономикалық процестер мен құбылыстарды зерттеудің макроэкономикалық бағыттарының ерекшеліктері
Біріншіден, ол тұтас экономиканың дамуын немесе дәрежесін сипаттайтын
Осының нәтижесінде экономикалық өндірістердің іс-әрекеттерінің мотивтері былай тұжырымдалады:
Екіншіден, макроэкономикалық таңдауда, жеке нарықтардағы өндірушілер мен тұтынушылардың
Үшіншіден, макроэкономикалық талдауда, экономиканың болмысы мен дамуын белгілейтін
Микро және макродәрежеде позитивтік және нормативтік экономика таңданады.
Экономикалық теорияда макроэкономикалық саясаттың мақсаттары мен әдістері туралы
Макроэкономикалық саясаттың мақсаттары мен міндеттерін әр қалай түсінудің
Осы мектептер мен бағыттардың ерекшелігін сипаттағанда кейбір жағдайларды
Бір жақтан, кейнсшілер
Неоклассикалық синтез бен монетаризмнің бастапқы жаратылуы классикалық мектеппен
Әр түрлі мектептер өкілдерінің көзқарастары бір-біріне ұқсамаса да,
тұрақты және тиімді экономикалық өсу;
жұмыспен толық қамтамасыз ету;
• бағаның жалпы дәрежесінің тұрақтылығы;
әлеуметтік әділет және жұмысқа қабілеті жоқтарды экономикалық жағынан
мемлекеттің сауда және төлем балансының тұрақты болуы.
Ұлттық экономиканың тепе-теңдікте қызмет етуі деп, барлық бір-бірімен
Жалпы экономикалық тепе-теңдік идеясы бүдан көп бұрын экономист-классиктердің
Жетілген бәсеке жағдайында жалпы тепе-теңдіктің болу мүмкіндігін тұңғыш
Микродорежедегі жалпы экономикалық тепе-теңдіктің болуы, тауарлардың, қызметтердің және
1.2 Ұлттық есеп жүйесі
Ұлттық экономиканың қызмет ету нәтижесін өлшеу үшін теория
Осындай көрсеткіштердің бірнеше түрі ұлттық өндірістің қосынды көлемінің
Алдыңғы үш көрсеткіштер біздің елде көп уақыт бойы
Статистикалық әдіс бойынша, жалпы қоғамдық өнім ЖҚӨ материалдық
Қайталанған есепті жою мақсатпен түпкі қоғамдық өнім ТҮҚО
Материалдық-заттық құрамы жағынан, ТҮҚӨ тұтыну заттарымен инвестициялық өнімдерден
Әр түрлі макроэкономикалық көрсеткіштердің бір-бірімен байланыстарын былай бейнелеуге
ЖҚО - АО = ТҮҚӨ;
ТҮҚО - А = ТҚО = ҮТ =
Ұлттық есептің
ҰҮЕЖ негізінде есептелген макроэкономикалық көрсеткіштерде материалдық және материалдық
ҰЕЖ негізінде мынадай макроэкономикалық көрсеткіштер есептеледі:
Жалпы ұлттық өнім. Бұл осы елде бір жыл
Жалпы ішкі өнім. Осы көрсеткішті ЖҮӨ-нің модификациясы деп
Ұлттық табыс. ТҮӨ жасауға қатынасы бар барлық өндірістік
Жеке табыс халықтың жеке тұтынуына түсетін ақшаның санын
Адамдардың өз еркімен жұмсай алатын табыстарын сипаттау үшін,
Ғылыми-техникалық революцияның ықпалымен жүріп отырған қоғамның әлеуметтік-экономикалық прогресі
II ЖАЛПЫ ҰЛТТЫҚ ӨНІМДІ ӨЛШЕУ ӘДІСТЕРІ
2.1 Жалпы ұлттық өнімнің дефляторы
Жалпы ұлттық өнім ЖҰӨ екі жақты әдіспен өлшенеді.
Осы жылы жасалған шығындар көлемі = Осы жылы
Шығын жағынан ЖҰӨ-ді өлшегенде шығындардың мынадай негізгі түрлері
•
кәсіпкерлердің машиналар мен жабдықтар сатып алудан тұратын және
тауарлар мен қызметтерді мемлекеттің сатып алуы (G), федералдік
таза экспорт (Хn) — шетелдіктердің осы елдің тауарларын
Сөйтіп, шығындар жағынан ЖҰӨ-ді өлшеуді теңдеу түрінде көрсетуге
ЖҰӨ = G+Jg+G+Xn, Мұнда:
С — жеке тұтыну шығындары;
Jg — жалпы жеке ішкі инвестициялар;
Хn - таза экспорт:
G — тауарларды және қызметтерді мемлекеттің сатып алуы.
ЖҰӨ-ді табыстар арқылы есептеу, шаруашылық іс-әрекеттер субъектілерінің табыстарын
Табыстардың ең ірі бабы жалдамалы жұмыскерлердің еңбек ақысы.
Табыстардың осы категориясына жеке және мемлекеттік кәсіпорындардың жалдамалы
Ренталық, төлемдер R жердің, ғимараттардың, құрылыстардың меншік иелері
ҮЕЖ құрамындағы корпорациялардың пайдасы әр түрлі бөлшектерге бөлінеді:
Табыс төлеумен байланыссыз қаражаттарға амортизациялық жарналар А және
ЖҰӨ-нің табыс арқылы қорытынды есептерінің түрі мынадай болады:
ЖҮӨ = Z+R+К+Р+А+Nb.
ҮЕЖ-де ЖҰӨ ағымдығы нарықтық бағамен есептеледі. Сондықтан ол
Дефлятор тұтынуға немесе инвестициялануға тағайындалған өнімдер мен қызметтердің
Номиналдық ЖҰӨ және оның дефляторының көлемі туралы мәліметтердің
Нақты ЖҰӨ = номиналдық ЖҰӨ / ЖҰӨ
(бағалар индексі).
Ағымдағы өндіріс көлемінің базистік жылмен салыстырғанда өсу қарқынын
2.2 Ұлттық экономиканың ұдайы өндірістік және салалық құрылымы
Макроэкономикалық аспектіде ұлттық экономиканың құрылымы елдің өндірістік ресурстарының
Экономикалық, құрылымның қалыптасуына көптеген факторлар әсер етеді, атап
Экономикадағы құрылымдық байланыстарды сипаттайтын макроэкономикалық көрсеткіштер арасындағы сандық
Агрегаттану дәрежесіне сәйкес, пропорциялар былай бөлінеді болады:
1. Жалпыэкономикалық - агрегаттар арасындағы қоғамдық еңбек бөлінісінің
2. Қоғамдык, еңбек бөлінісінің құрылымын көрсететін пропорциялар. Осы
салааралық порпорциялар;
• ішкісалалық пропорциялар;
регионаралық пропорциялар;
мемлекетаралық пропорциялар.
Өндіріске макроэкономикалық талдау жасағанда, оның даму болашағына байланысты,
Қоғамдық өнімнің атқаратын қызметтеріне сәйкес оның құрамды бөлшектерге
өндірілген жалпы қоғамдық өнімнің натуралдық-заттық құрамын сипаттайтын өндірістік
• өндірістік ұлттық табыстың еңбек пен капитал арасындағы
• жалпы қорланудың бөліну құрылымын көрсететін, өтеу қоры
• ағымды қажеттерді қанағатгандыру үшін (тұтыну қоры) және
Өндірістің салалық құрылымы, өндірістік ресурстардың іс-әрекеттерінің негізгі түрлеріне
Индустриалдық жағынан жоғары дамыған елдерде құрылымдық өзгерістер, көбінесе,
Осы заманда дамыған елдерде глобалдық салааралық пропорцияларда мынадай
ауыл шаруашылығымен салыстырғанда өнеркәсіптің даму қарқыны басым болып
жалпы өнеркәсіптік өндіріс көлемінде өңдеу өнеркәсібінің үлесі төмендеп
жалпы ұлттық өндіріс көлемінде қызмет көрсету сферасының үлесі
І. Өндірістің тиімді салалық және ұдайы өндірістік құрыпымын
Өндірістің тиімді құрылымын жағалау үшін екі критерий қолданылады:
жетілген бәсеке болмысында
Белгілі жағдай — жетілген бәсекелестік теориялық абстракция болып
Осындай критерийді жасаумен экономикалық ғылымның негізгі екі бағытының
Молшылдык, экономика теорияларында ГГП қаралмайды. Өйткені ез пайдасын
Статикалық тиімділіктің қалыптасу шарттарын зерттейтін неоклассикалық концепцияларда нарық
Инновация деп өзгерістердің, жаңалықтардың барлығы аталады. Ал инновацияның
Инновациялық процестің (инновацияның) нәтижесін әр түрлі әдіспен классификациялауға
Мазмұны жағынан инновацияларды негізгі үш түрге бөлуге болады:
Ақырғы уақытта инновациялық процестер нәтижесінің нарықпен байланыс дәрежесіне
Ғылыми-техникалық инновациялар жаңалықтардың дәрежесіне сәйкес, базистік және жақсартылған
Ұлттық есеп жүйесінде макроэкономикалық көрсеткіштердің бір-бірімен байланысын өлшеуде
«Табыстар — шығындар» әдісімен салыстырғанда «шығындар -шығарыпым» әдісінің
«Шығындар-шығарылым» әдісінің негізінде экономикалық жүйе сипаттамасын процестер мен
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытып айтқанда, СА5 «шығындар - шығарылым» үлгісіндегі макроэкономикалық
«Шығындар - шығарылым» үлгісі әр саладағы өнім сапасының
«Шығындар - шығарылым» үлгісімен макроэкономикалық тепе-теңдікті талдаудағы мағынасы
қандай сала болмасын, салалық тепе-теңдікке;
сала аралық тепе-тендікке;
жалпы макроэкономикалық тепе-теңдікке жалпы ұлттық, өнім үшін және
«Шығындар-шығарылым» әдісінің бүгінгі түрінің пайда болуы, оның негізін
Біздің елде «шығындар – шығарылым» кестесі және оған
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығы "Қазақстан
2. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығы, Заң күші
3. Субъектілердің қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есеп
4. Сатмурзаев А.А. Абдыкалыков
5. Әбдіқалықов Т.Ә, Сатмурзаева Л.А.
6. Тасмағамбетов Т.А.,
7. Дюсембаев К.Ш. и др. Аудит и
8. Елисеева И.И., Терехов А.А. Статистические методы
9. Ержанов М.С Теория и практика аудита, Национальная
10. Казахстанские стандарты по аудиту С.X.Кошкимбаев и
11. Барышников Н.П.
12. Барышников Н.П.
13. Белуха Н.Т. Аудит и Учебник. Киев:
14. Бурцев В.В. Управленческий аудит системы сбыта бытовой
15. Бухгалтерческий учет и аудитс строительстве Под. ред.
16. Бухгалтерский учет и аудит 500 вопросов
17. Бычкова С.М. Аудиторская деятельность Теория и
18. Бычкова С.М, Доказательства в аудите. М.:
19. Зитулева Т.П. Бухгалтеру об аудите М
20. Волковой В.М., Лахова
1