Мазмұны
I Газ саласының қазіргі жай-күйін талдау 4
1.1 Жұмыс істеп тұрған және перспективалы газ кен
1.2 Газ өндiру бойынша жұмыс iстеп тұрған өңдеу
1.3 Қазақстан Республикасында табиғи және сұйытылған газды тұтынудың
II Магистралды және таратушы газ құбырларының техникалық жай-күйi
2.1 Табиғи және сұйытылған газдың халықаралық рыногы 12
2.2 Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері 15
2.3 Газды өндiру мен өңдеу жөнiндегi қуаттылықтарды дамыту
III Табиғи және сұйытылған газдың iшкi рыногының перспективалары
3.1 Газдандырудың өңiрлiк бағдарламалары және газды тұтынудың iшкi
3.2 Энергетикада және мұнай-химиясында газды пайдалануды кеңейту 24
3.3 Табиғи газды өндiрудің, тұтынудың, экспорты мен импортының
Қорытынды 28
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 30
I Газ саласының қазіргі жай-күйін талдау
1.1 Жұмыс істеп тұрған және перспективалы газ кен
Саланы дамытудың негiзгi бағыттарын түсiну және қойылған мақсаттарға
Мысалы, газ саласын қалыптастыру үшiн Теңiз кен орындарында
2002 жылы республикалық бюджеттiң қолдауы кезiнде, оңтүстiк аймақты
Табиғи газдың экспорты мәселелерiн шешу үшiн көршi елдердiң
Жергiлiктi газ құбырлары операторларының кәсiпорындарын дағдарыстық жағдайдан алып
Саланың нормативтiк базасын жетiлдiру, атап айтқанда Табиғи газды
АҚШ-та газбен жабдықтаудың әрбiр секторында мемлекеттiк реттеудi жүзеге
Мұндай заңдар Норвегия мен Францияда да қолданылады және
Газ саласын 2015 жылға дейiн дамыту тұжырымдамасында ескерілген
Газдың саланы дамыту үшiн негiздiк мәнi бар болжамдалатын
Халықаралық сарапшылардың соңғы бағалары бойынша табиғи газдың дәлелденген
Қазiргі уақытта кен орындарының барлық санаттары бойынша шамамен
Іс жүзiнде Қазақстан Республикасының барлық әзiрлену үстiндегi iрi
Сондықтан газ саласын одан әрi дамытудың басты бiр
Құрамында газ бар кен орындарының ұсынылып отырған талдауы
- Күрделi коллекторлық қасиетiмен және әдеттегiдей құрамында күкiртсутек
- шығару тереңдiгі аса үлкен емес және күкiртсутегi
- құрамындағы табиғи газдары еркiн болып келетiн кен
1.2 Газ өндiру бойынша жұмыс iстеп тұрған өңдеу
Республикада табиғи газдың едәуiр дәлелденген қоры барына қарамастан,
"Теңiз" және "Королевское" мұнай кәсiпшiлiгiнде Қазақстан Республикасының Қоршаған
Талдау мұндай жағдайлардың нормативтiк құжаттарда кен орындарында әсiресе
Газды өндiруге одан әрi шектеу қою мұнай өндiрудi
Қазiргi уақытта республикада, жылына 6,85 млрд. текше м.
"Теңiз" мұнай газ кен ауданында орналасқан Теңiз газ
2003 жылдың қыркүйегiнде қуаты жылына 1,4 млрд. текше
Сайып келгенде, үш газ өңдеушi зауыттың қуаттылығы елде
1.3 Қазақстан Республикасында табиғи және сұйытылған газды тұтынудың
Газ жүйесiн дамыту жөнiндегi нақты жобаларды iске асыру,
Мұндай қарама-қайшылықтарға отынның басқа түрлерiмен салыстырғанда совет кезеңiнен
Елдiң газ тарату жүйесiнiң деңгейiнде газды ұжымдық тарату
Егер 1990 жылдың басында энергия ресурстарының басқа түрлерiмен
Қалыптасқан жағдайдың бiр себебi, ауыспалы экономика мен дағдарыс
Бұның бәрi жергiлiктi газ таратушы компаниялардың қаржылық жай-күйiнiң
Соңғы жылдары газ өндiрудiң жыл сайынғы өсуi 10-12%
Газды өңдеуде оны одан әрi коммерциялық сатып өткiзу
Осылайша, шығарылатын газдың өткiзу шектеулiгi, сондай-ақ бүгiнде оның
Сонымен бiрге Қазақстандағы сұйытылған газдың өндiрiсi дағдарыс жағдайынан
Осы кезеңде сұйытылған газды шығарудың негiзгі өсуi газ
Сұйытылған газ энергия көздерiнiң iшiнде ең бiр қымбаты
Бәсекешiл ортаға икемделген газ саласының осы секторының қызмет
Оның үстiне жұмыс iстеп тұрған зауыттардың жоспарланған жаңғыртылуы
II Магистралды және таратушы газ құбырларының техникалық жай-күйi
2.1 Табиғи және сұйытылған газдың халықаралық рыногы
Табиғи газдың тасымалдау Қазақстанның сегiз облысының аумағымен өтетін
Бұл ретте, Қазақстан Республикасы аумағы арқылы өтетiн магистралды
2002 жылы Қазақстанның магистралды газ құбырларының жүйесi бойынша
Қолданыстағы нормативтер бойынша магистралды газ құбырларының амортизациялық мерзiмi
Алдағы жұмыстардың көлемiн елестету үшiн 2001-2002 жылдардағы кезеңдер
Газ магистралдары мен таратушы газ құбырларының жұмыс режимiн,
Газ тасымалы жүйесi жұмысының маңызды қыры компрессорлар жұмысы
Газ таратушы газ құбырлардың техникалық жай-күйi. Газ құбыры
Газ тарату жүйесiндегi газды жоғалтулардың талдауы көрсеткендей газ
Газ тарату құбырларын пайдалану байқау және апаттық өтiнiштердi
Таратушы тораптардың техникалық қайта құрылымдау қажеттiлiгi сонымен бiрге,
Табиғи газдың әлемдiк қорлары 146 трлн. текше м.
Евразия құрлығында, Қазақстан газын жеткiзуде мүдделерi бар өңiрлерге
Еуропаның газ рыногы елеулi құрылымдық өзгерiстердi бастан кешiрiп
Қазiргi уақытта Еуропаның газ импортына сұранысы 162 млрд.
Мұнай мен газды тасымалдаудың көптеген жобаларының белсендi қатысушысы
Бiрақ та, егер қазiргi уақытта алынатын газ көлемi
Ресей әлемдегi iрi газ қорының иегерi. Ресей
Сонымен бiр уақытта Ресейде сұйытылған газдың өндiрiсiне мүдделiлiк
Газдың артық қорларының болуы түркiменстанға түрiк-еуропалық та, шығыс-азиаттық
2.2 Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері
Елiмiздiң 2030 жылға дейінгі ұзақ мерзiмдi даму Стратегиясына
Сондықтан Қазақстан Республикасындағы газ саласын дамыту Бағдарламасын iске
Кен орындарындағы iлеспе өндiрiлетiн газдың барынша кәдеге жаратылуын
Электр энергиясын, табиғи және сұйытылған газ жеткiзiлiмдерi бойынша
Республика халқын және өнеркәсiп кәсiпорындарын табиғи газдың бұрынғы
Табиғи газдың халықаралық транзитiнiң өсiп келе жатқан көлемдерiн
Табиғи және сұйытылған газ, сондай-ақ өндiрiлген газдың iлеспе
Халықты еңбекпен қамтуды арттыру және газ саласын бiлiктi
Жоғарыда көрсетiлген мақсаттарға қол жеткiзу үшiн Бағдарлама аясында
Газ запасы бойынша ресурстық әлеуеттi өсiру және iлеспе
Импорт алмастыру бағдарламасының шеңберiнде сұйытылған газ шығару және
Жаңа аумақтарды газдандырудың өңiрлiк бағдарламаларын әзiрлеу мен iске
Олардың пайдаланылуы кезiндегi техникалық және экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз
Газ саласының нормативтiк базасын қайта қарау, газ-көлiк жүйесi
Салаға мамандар тарту үшiн оқыту, қайта оқыту және
2.3 Газды өндiру мен өңдеу жөнiндегi қуаттылықтарды дамыту
Соңғы жылдары жыл сайын газ өндiрудiң 6-8% орташа
Бұл ретте кейбiр дәстүрлi мұнайлы өңiрлерде, мысалы, Маңғыстау
2002 жылдың ортасында Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторында 1.0
Тұтастай алғанда игерудiң бiрiншi кезеңiнде мұнаймен үлестес осы
Оңтүстiк аймақты газ ресурстарымен қамтамасыз ету бойынша өңiрлiк
Осы жобаның табысты iске асырылуы Қазақстан Республикасының оңтүстік
Табиғи газ жөнiнде Қазақстан Республикасының оңтүстiк облыстарында толық
Әзiрлену үстiндегі Жаңажол кен орнына жақын орналасқан "Өрiктау"
Қарағанды көмiр бассейнi жергiлiктi тұтынушыларды метан газымен қамтамасыз
Алымдар мен геологтардың бағалауы бойынша Орталық Қазақстанның көмiрлi
Осылайша, газ өндіру бойынша жоғарыда көрсетiлген жобаларды іске
III Табиғи және сұйытылған газдың iшкi рыногының перспективалары
3.1 Газдандырудың өңiрлiк бағдарламалары және газды тұтынудың iшкi
Табиғи газды тасымалдау және жеткiзу жүйесiн орталықтандырылған басқару
Соңғы жылдары газ көлiктiк жүйесiнде экономиканың және құрылымдық
Жергілiктi бюджеттiң қатысуымен және инвесторларды тартумен газ құбыры
жағылатын iлеспе газды кәдеге жаратумен газ ресурстары аумағында
елдi бекеттердi газдандырумен жергiлiктi газ құбырлары тораптарын дамыту,
бұрыннан бар газ құбыр-бұрғыштарының транзиттiк жүктемесi, табиғи және
қаржыландырудың мүмкiн көздерiн жұмылдыру, шаруашылық етушi субъектiлердiң мүдделерiн
Үйлестiрiлген әрекеттер үшiн мүмкiндiктерге ие бола отырып, iс
Алайда, осы уақытқа дейiн, "КазТрансГаз Дистрибьюшн" ЖАҚ тарапынан
Сайып келгенде, газ көлiк жүйесiнiң жұмыс iстеу ерекшелiктерi
Сайып келгенде, егер, 2003 жылдың нәтижелерi бойынша газ
Сайып келгенде, халықтың ақшалай кiрiстерiнiң жыл сайын 4%
Қазақстан Республикасының сұйытылған газға қажеттiлiгiн қамтамасыз eту перспективасы
Қазақстанда сұйытылған газ өндiру бойынша жаңа қуаттарды енгiзу
Сұйытылған газ тұтыну мүмкiндiгiнiң рыногын зерттеу таяу келешекте
Сонымен бiрге, әдеттегiдей монополияға қарсы заңнама шеңберiнде тұтынушылар
Сұйытылған газды тұтынудың қол жеткен деңгейi кезiндегi сұйытылған
Эксперименталды түрде қозғалтқыштарды бензиннен сұйытылған газға аудару көмiртек
Мотор отыны ретiнде СПГ көшудiң әлемдiк үрдiсi тұрақты.
Қазiргi уақытта республикада толық емес деректер бойынша 30-40
Газ отынының құрамында іс жүзiнде бейтараптандырғыштар үшiн католикалық
Демек, мотор отыны ретiнде сұйытылған газдарды пайдалану жөнiндегi
Нәтижесiнде 2010 жылға таман Қазақстан Республикасында сұйытылған газ
3.2 Энергетикада және мұнай-химиясында газды пайдалануды кеңейту
Табиғи газды пайдаланумен электр энергиясын өндiру, тiпті iрi
Қазақстанда көршiлес республикалардан жеткiзiлiмдердi ескерумен электр энергиясын тұтынудың
Қазақстан Республикасының бiрыңғай электр энергетикалық жүйесiн 2015 жылға
Батыс Қазақстанның облыстары үшiн импорт бойынша электр энергиясының
Артық газ қорларына ие болып отырған, оның сыртқы
Қазiргі уақытта мұнайхимия өнеркәсiбiндегi негiзгі өнiмдер мыналар болып
Республикада шикiзатқа өте зәру мынадай өндiрiстер жұмыс iстеуде
1. "Пластмассалық массалар зауыты" ЖШС, Ақтау қаласы;
2. "Полипропилен зауыты" ЖШС, Атырау қаласы;
3. "Сараньрезинотехника" ААҚ, Сарань қаласы, Қарағанды облысы;
4. "Қарағандырезинотехника" ЖШС, Сарань қаласы, Қарағанды облысы;
5. "ИнтерКомШина" ААҚ, Шымкент қаласы.
Ақтау "Пластикалық массалар зауыты" (АКПО) технологиялық жабдықтармен этан
Атырау "Полипропилен зауыты" жылына 30 мың тонна пропилен
"Қарағандырезинотехника" ЖШС және "Сараньрезинотехника" ААҚ жасанды каучук шығара
2004-2010 жылдарғы кезеңдерге арналған Қазақстанның мұнай-химия кәсiпорындары үшiн
Осы тұрғыдан алғанда, "Қазмұнайхим" ЖШС әзiрлеген, келешекте өндiрiстiк
Кәдiмгi Күкiрт және минералдық тыңайтқыштар өндiру. Қазiргi уақытта
Метанол өндiру. Қазақстанда технология жағынан табиғи газдың негізiнде
3.3 Табиғи газды өндiрудің, тұтынудың, экспорты мен импортының
Табиғи газ алу мен өндiру және салалар мен
Осы жағдайда ескере отырып Газ саласын дамыту бағдарламасын
Қарашығанақ және Теңiз кен орындарында газ өндiрудiң өсiп
Бiрiншi кезекте газ жүйесiнде қалыптасқан технологиялық өзара тәуелдiгiн
Қорытынды
Сонымен сайып келгенде, газ өңдеу қуаттарын кеңейту табиғи
Қазақстанның бұрынғы бiрыңғай бүкiл одақтық газ көлiк жүйесiнiң
Сондықтан газдың iшкi ресурстарын қайта бөлу үшiн орнын
Соңғы жылдары жыл сайын газ өндiрудiң 6-8% орташа
Бұл ретте кейбiр дәстүрлi мұнайлы өңiрлерде, мысалы, Маңғыстау
Статистикаға сүйенсек халықаралық сарапшылардың соңғы бағалары бойынша табиғи
Қазiргі уақытта кен орындарының барлық санаттары бойынша шамамен
Газды өңдеуде оны одан әрi коммерциялық сатып өткiзу
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «2003-2015 жылғы өнеркәсіпті-инновациялық даму
Муканов Д. Индустриально-инновационное развитие Казахстана: потенциал и механизмы
2005 - 2015 жылғы Қазақстан Республикасының ұлттық инновациялық
2010 жылғы Қ.Р. дамуының стратегиялық жоспары.
Основные направления развития и размещения производительных сил Казахстан
Формирование технопарков и технологических бизнес-инкубаторов // Промышленность Казахстана.
Давильбекова Ж.К. Особенности реформирования промышленности Казахстана в переходный
Ермаков В.А. Казахстан в современном мире. Алматы: Каржы-Қаражат,
Глушко А.П. Сиситемы технологий: Учебное пособие. Харков 2003.
Явойский В.И. Научные основы современных процессов произвоства стали.
Бушмич А.Г. Экономика и организация промышленного роизводства. –
Исин Д.К., Шарая О.А. Машиностроительные материалы. Караганда, КарГТУ,
Абрамов В.Я., Стельмакова Г.Д., Николаев И.В. Физико-химические основы
Харлашин П.С. Теоретические основы сталеплаввильных процессов. Учебное пособие,
Сихимбаев М.Р. Технология машиностроитроителного производства. Караганда, КарГТУ, 2003
Демина Т.А. Экология, припродопользование, охрана окружающей среды. М.:
Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек. М.,
Оралова А.Т., Цой Н.К. Промышленная экология. Караганда, КарГТУ,
Кошумбаев А.А. Экологическое право Республики Казахстан: Учебное пособие.
Реймерс Н.Ф. Природопользование: словарь-справочник. М, 1990.
Гирусов Э.Ф., Бобылев Ф.Н. Экологическое и экономическое природопользование.
31