Жоспар
Кіріспе.
1.Валюта түсінігі, мәні және құрылымы.
2.Халықаралық валюталық нарықтар және валюталық жүйелер.
3. Халықаралық валюталық қор және Қазақстанның орны.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе.
XX ғасырдың орта шенінен бастап халықаралық экономикалық, қаржы-қаражат
Валюталық қатынастар дегеніміз — дәстурлі ақша қьізметінің
Дүниежүзілік ақша сыртқы сауда мен қызмет көрсетулерді, капиталдар
Валюталық қатынастар ұлттық және халықаралық деңгейде жузеге асады.
Ұлттық валюта жүйесінің негізгі белгілеріне мыналар жатады:
Ұлттық валюта бірлігі;
ресми алтын-валюта қорының құрылымы;
Ұлттық валютаның паритеті мен валюта курсын қалыптастыратын механизмі;
валютаның айырбасталу мүмкіндігі (обратимость,конвертируемость валюты);
— валюталық шектеулердің деңгейі;
— мемлекеттің сыртқы экономикалық есептеулерді жүзеге асыру тәртібі
1.Валюта түсінігі, мәні және құрылымы.
Ұлттық валюта жүйесін байланыстыратын буынға валютаның курсы (құны)
Валютаның курсы дегеніміз — жекелеген елдердің валюталарының ара
Паритет— валюталардың алтын мөлшеріне сәйкес ара қатысы. Паритет
Халықаралық валюта жүйесі дүниежүзілік шаруашылық шеңберіндегі валюталық қатынастарды
Бұл жуйе дүниежүзілік капиталистік шаруашылықтың бірте-бірте қалыптасуы нәтижесінде
Халықаралық валюта жүйесінің негізгі элементтеріне мыналар жатады:
ұлттық және ұжымдық валюта бірліктерінің қоры;
халықаралық өтімді (ликвидный) активтердің қура-
мы мен құрылымы;
валюталық паритеттер мен курстардың (валюта құнының) механизмі;
валюталардың өзара айырбасталу жағдайы;
халықаралық есептеулердің нысандары;
халықаралық валюта рыноктары мен дүниежузілік алтын рыногындағы орныққан
халықаралық валюта-қаржы қозғалысын реттеуші
ұйымдар (Халықаралық валюта
Халықаралық Валюта жүйесінің негізгі міндетттеріне тұрақты экономикалық өсуді,
Халықаралық Валюта жүйесі халықаралық экономикалық қатынастарды кеңейтуге, немесег
Халықаралық валюталық қатынастар - бұл ұлттық шаруашылық қызметтерінің
Валюталық қатынастардың жекелеген элементтері -вексель ісі түрінде Ертедегі
Халықаралық валюталық қатынастар материалдық өндіріс саласына, сондай-ақ бөлу,
Валюталық қатынастар жағдайы ұлттық және дүниежүзілік экономиканың дамуына,
Халықаралық шаруашылық байланыстардың дамуы шамасына байланысты валюталық жүйе
Тарихта мынадай валюталық жүйенің типтері қалыптасқан: ұлттық, дүниежүзілік,
Басында елдегі ұдайы өндіріс процесіне қажетті валюталық ресурстарды
Ұлттық валюталық жүйе мен дүниежүзілік шаруашылықтың даму негізінде
Дүниежүзілік валюталық жүйені мемлекеттік-құқықтық ұйымдастыру формасы жетекші елдердің
Ұлттық және дүниежүзілік валюталық жүйе арасындағы байланыс пен
Егер ұлттық валюталық жүйе ұлттық валютаға - елдің
Резервтік валюта - халықаралық төлем және резерв құралы
Резервтік валюта мәртебесін алудағы алғышарттар:
дүниежүзілік өндірісте, тауарлар мен капитал экспорттарында елдердің билік
жоғары тиімді байланыс жүйесі бар несиелік-банктік мекемелердің дамыған
басқа елдерде оған деген сұранысты қамтамасыз ететін, халықаралық
Резервтік валюта мәртебесі эмитент-елдің экономикасына белгілі бір міндеттемелерді
Халықаралық есептік ақша бірлігі - валюталық паритет пен
Валюталық "қоржын" 1973 жылы наурыз айынан бастап өзгермелі
Валюталардың орташа өлшемді құны, топқа кіретін валюталардың АҚШ
Елдің экономикалық және валюталық жағдайларына байланысты анықталатын валюталардың
"еркін пайдаланылатын валюта", яғни халықаралық
есеп айырысуларда және валюталық нарықтардың негізгі операцияларында кеңінен
валюталық шектеулері бар, жартылай конверсияланған елдердің валюталары;
валюталар айырбасына тыйым
2.Халықаралық валюталық нарықтар және валюталық жүйелер.
Валюталық нарықтар уақтылы есеп айырысуларды жүзеге асыруды, валюталық
Халықаралық есеп айырысудың өзіндік ерекшелігі барлық елдер үшін
Валюталық нарықтарда шетел валютасына деген сұраныс пен ұсыныс
Сонымен, валюталық нарықтарда валюталық операцияларды жүргізуге халықаралық сауда
Валюталық нарықтар - сұраныс пен ұсыныс негізінде ондағы
шарушылық байланыстардың интернационалдануы не-
гізінде валюталық нарықтардың интернационалдануының күшеюі;
байланыстың жаңа жүйелерін пайдалану;
әлемнің барлық бөліктеріне тәулік
банктердің корреспонденттік шоттары бойынша жаз-
баша түрде негізделетін валюталық операцияларды
жүргізу техникасын біртұтастандыру;
коммерциялық валюталық мәмілелермен
Валюталық операциялардың көлеміне, сипатына және пайдаланылатын валюталар тобына
Халықаралық валюталық нарықтар ірі дүниежүзілік қаржы орталықтарында шоғырланған.
Аймақтық және жергілікті нарықтарда, белгілі бір конвертирленетін валюталармен
Ұлттық валюталық нарықтар деп, ережеге сәйкес, халықаралық операцияларды
Сол немесе басқа елдің ішкі валюталық заңдылықтарының ырықтандырылуына
Институтциональдық көзқараспен қарағанда, валюталық нарық банктер, банкирлер үйін,
білдіреді.
Қалған банктер мен брокерлік фирмалар өздерінің валюталық операцияларын
Валюталық операцияларды жүргізуге құқылы банктер өкілетті немесе девиздік
Девиздік банктердің валюталық нарықтағы операцияларға қатысу дәрежесі көп
Әдетте, валюталық операциялар банктер арасында тікелей жүргізіледі (телекс
Нарықтың қатысушы барлық мүшелерін екі негізгі топқа бөлуге
Дүниежүзінің тек өте ірі банктерінде валюталық департаменттер және
Банктердің басқа да топтары ірі, бірақ азырақ диверсификацияланған
Брокерлік фирмалар 30%-ға жуық валюталық операцияларға қызмет етеді
Брокерлер делдал ретінде бола отырып, клиенттерден брокерлік комиссиялық
Брокер мәміле жасайтын және баға белгілейтін өзінің банк-клиенттеріне
Банктердің валютамен жасалатын операциялары клиенттердің есебінен де, сондай-ақ
Шетел валютасы халықаралық төлем айналымында әдетте ақшалай белгілер
Аударым - бұл басқа елдегі банк-корреспондентіне өзінің клиентінің
Банктік чек - шетелдік банк-корреспондентке чекті ұстаушының ағымдық
Банктік вексель - осы елдің банкінің шетелдік банк-корреспондентке
Бұл жерде чектер мен тратталарды тек қана банктер
Несиелік айналыс құралдары халықаралық төлем айналымынан алтын мен
Халықаралық есеп айырысулардың сызбалы механизмін былай беруге болады:
Валюталық жүйенің маңызды элементі - валюталық бағам болып
Валюталық бағам - бұл бір елдің ақша бірлігінің
Бағамның қалыптасуына ықпал ететін үш факторлар тобын бөліп
саяси - саяси тұрақтылық, валюталық заңдылықтардың ырықтандырылуы, валюталық
экономикалық, халықаралық тәжірибеде анықталатын экономикалық тікбұрыштың шыңы сияқты:
психологиялық: жаппай сұраныс, негізгі капиталды тәуекелден қорғануға ұмтылыс
Валюталық бағамның дамуы жай тауар өндірісінен қазіргі дүниежүзілік
Монометаллизм тұсында - алтын немесе күміс - валюталық
1930-1933 жж. фунт стерлингтің алтындық құрамы 7,32 г
Валюталық бағам алтын нүктелерінің шегінен шығып кете алмады,
1971 жылы долларды алтынға ресми бағасы бойынша аусытыру
Бұл жағдайда валюталық бағамның қалыптасу ерекшелігі мынада: валюталар
Валюталық бағам валюталық паритет шеңберінде ауытқиды. ХВҚ-ның Жарғысы
Валюта бағамдарының динамикасы ақша бірліктерінің сатып алу қабілеттеріне,
Жалпы алғанда валюталық бағамның қозғалысының бағыттарын анықтайтын факторларды
Фундаментальды факторлар орта мерзімде әрекет ететін ұлттық экономиканың
Техникалық талдау - бұл бағамды жүргізу графигін (чарт)
Қысқа мерзімді күтпеген факторлар валюталық бағам динамикасына маңызды
Валюталық нарыққа қатысушылардың арасындағы валюталық операциялар валюталары айырбастаусыз
АҚШ-тың ішкі айналысында жанама баға белгіленімі неміс маркасына
Валюталық баға белгіленімінің түрі валютаның жағдайына, оның курстық
Әр валюта бойынша сұраныс пен ұсынысты салыстыру жолымен
Мысалы, 1,9430/50 неміс маркасы АҚШ-тың 1 доллары үшін
Сатушы және сатып алушы курстарының арасындағы айырма банктің
Банкаралық валюталық нарықтардағы операциялар халықаралық төлем және резерв
Сауда-өнеркәсіп клиентурасы үшін валюталар котировкасы банкімен кросс-курс негізінде
Франция банкінің клиенті үшін неміс маркасының сатып алу
3. Халықаралық валюталық қор және Қазақстанның орны.
1944 жылы Бреттон-Вудс қаласында (АҚШ) халықаралық қаржы конференциясы
ХВҚ-ға кіргенде, әрбір мемлекет квота (жазылу бойынша салым),
Квотаның маңызы әр түрлі болып келеді. Біріншіден, олар
ж. ХВҚ-ның 156 мүшесі 130 млрд. $-ға жуық
ж. 174 ел - 140 млрд. $ төлеген.
ХВҚ саясатын анықтауға керекті дауыс санының көп бөлігін,
ХВҚ-ның жоғарғы директивті органы - губернаторлар кеңесі, мұнда
халықаралық валюталық ұсыныстарды әзірлеу;
экономканы қайта құру жөнінде өте кедей елдерге кеңес
жаңа мүшелерді қабылдау, квоталарды өзгерту, ХВҚ-
ға мүшеелдерді тексеру.
Қалған уақытта губернаторлар, штаб-пәтері Вашингтонда (АҚШ) орналасқан атқарушы
Атқарушы кеңестің шешімді қабылдауы мына баптарға негізделеді:
займ тек қана мүшеелдің экономикалық өсуіне көмектесетін өнімді
займ сәйкес үкіметтермен кепілдендірілуі тиіс;
займ беру шешімі экономикалық себептерге негізделуі тиіс.
ХВҚ-ның қызметкерлері 2 мыңға жуық адамнан тұрады және
ХВҚ-ның мүшесі болып кірген ел: өз ақшасының басқа
Алғашқыда ХВҚ-ды құрған кезде оның мақсаты ретінде: оған
Қазіргі уақытта, Бреттон-Вудс ыдырағаннан соң, яғни Валюталық бағамдар
ХВҚ несиелері ақылы және шартты болып табылады. Төлем
ХВҚ-ға мүше-елдер, сонымен қатар, СДР жүйесінің қатысушысы болып
Әрбір мүшенің ХВҚ-дан
Халықаралық валюталық жүйені бақылау және өздерінің мүшелерін қаржылық
90-жылдардың басында өзінің әдеттегі іс-әрекетімен қатар ХВҚ,
1. Экономикалық саясаттың әр түрлі аспектілері бойынша ХВҚ
ХВҚ төлем балансының мәселелерін ретке келтіруге бағытталған көмек
ХВҚ бұл елдерге техникалық көмек береді және
ХВҚ-ның сарапшыларының ұсынған, ұлттық экономиканы басқарудың негізі.
Қорытынды.
Валюталық жүйенің басты элементі - валюталық бағам.
Валюталық нарықтарды валюталық операцияларды жүргізудің
алу-сату операциялары жүргізілетін ресми орталықты білдіреді. Валюталық операцяилардың
Валюталық нарықтардың қатысушыларын екі басты топқа бөледі: пассивті,
Шетел валютасы халықаралық төлем айналымында ең бастысы банктік
оъективті құндық қатынастарына негізделеді.
Валюталық бағам - басқа елдің ақша бірлігіне қатысты
Валюталардың баға белгіленімі айырбас үшін ұсынылған екі ақша
Сауда-өнеркәсіптік клиенттер үшін валюталар баға белгілеу кросс-бағам негізінде
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1."Ұлттық банктің статистикалық бюллетені"-1999-2004жж-Ақиқат,1999,N5.
2.Коммерциялық банк құрылымы.- "АльПари" 2002ж, 6.
3."Коммерциялық банктер операциялары", Мақыш С.Б., Алматы-2004ж.
4."Банки Казахстана", 2005-ж., N6.
5.Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И. —
6.Банки и банковские операции в России / Под
7.Банковское дело / Под ред. Колесникова В.И. —
8.Банковское дело: стратегическое руководство / Под ред.
Платонова В., Хиггниса М. — М.: Консалтбанкир, 1998.
9.Банки и банковские операции / Под ред. Жукова
10.Екінші деңгейдегі банктердің несиелік саясаты.-Аль-Пари,2004,N6.
11.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03.
12.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының №
13..«ҚР ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995.
14.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03.
15.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының №
16.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N
2