Мазмұны
Кіріспе
1. Инфляция ұғымы және мәні
1.1Инфляция көп факторлы құбылыс
1.2Инфляцияның түрлерін жіктеу
1.3Инфляция себептері
2.Инфляцияның экономикалық-әлеуметтік салдарлары және 12
2.1 Инфляция мәні мен салдары
3.Қазақстан Республикасындағы инфляцияның ерекшеліктері 23
3.1Өтпелі экономикалы кезеңде Қазақстан Республикасының жағадайы
Қорытынды
Қолданған әдебиеттер
Кіріспе.
Инфляция проблемасы экономикалық ғылымда маңызды орын алады оның
Дүниежүзінде ХХғ. екінші жартысында инфляция болмаған елдер тіпті
Қазіргі замандағы инфляцияға бірқатар айырмашылықтар тән: егер бұрын
Осы курстық жұмыстың бірінші бөлімінде инфляция ұғымы, оның
Екінші бөлімінде инфляцияның салдарлары: бағаның өсуі мен табыс
Ал үшінші бөлімінде Қазақстан жағдайындағы инфляция ерекшеліктері туралы
1. Инфляция ұғымы және мәні.
Инфляция көпфакторлы құбылыс.
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көп уақыт бойы қолданылып
Инфляция – бұл күрделі де, көпфакторлы құбылыс; ал
Алтын немесе күміс ақша айналымы кезінде инфляция болмайды,
1.2 Инфляцияның түрлерін жіктеу.
Инфляцияны әртүрлі белгілері негізінде жіктейді. Инфляцияның мыныдай типтері
Баға өсуінің қарқыны бойынша:
1.Бірқалыпты – жылына 10% - ға дейін
2.Шоқырақтау – жылына 20% - дан 200%
3.Гиперифляция – жылына 1000% - ға дейін.
Экономика теориясында, жеке алғанда осы күнгі Кейнсті жақтаушы
Шоқырақтау (қарқынды) инфляция – экономика үшін едәуір
Гиперинфляция – инфляцияның ұлттық өндіріс пен жұмыс бастылық,
Инфляция ашық және басыңқы деп ажыратылады. Біріншісі
Ашық инфляция жағдайында бағалардың өсуі және өсу қарқыны
Ашық инфляцияны жіктеу үшін бірніше белгі қажет:
1.Бағаның өсу қарқыны (баға индексі).
2.Әр түрлі тауар топтары бойынша бағаның өсу деңгейінің
3.Инфляцияның күтілуі және алдын ала болжануы.
Бірінші белгі тұрғысынан жоғарыда аталып кеткендей бояу, секірмелі
және гиперинфляция деп ажыратылады.
Екінші белгі тұрғысынан инфляцияның екі түрін ажыратады: тең
Инфляция теңгермелі түрде болуы мүмкін, яғни
Үшінші белгіден күтілетін және күтілмейтін инфляцияны бөледі. Күтілу
Тосылған инфляциясы тосын инфляциядан айыра білген жөн.
Басыңқы инфляция жағдайында бағаны мемлекет реттейді, бұл СССР
Инфляция – қоғамдық ұдайы өндіріс процесінде сәйкессіздіктен туындайтын
Өнімнің көтерме бағасы оларды дайындауға кететін шығындардың өсуімен
Батыс елдерінің экономистері жасаған теорияларда альтернативті концепция ретінде
1.3 Инфляцияның себептері.
Инфляция негізінен шаруашылықта қалыптасқан әр түрлі диспропорцияларға байланысты
Дисбаланстің себептерін әртүрлі жағынан түсіндіруге болады. «Инфляция» ұғымының
Инфляцияның Кейнс теориясы шаруашылық етуші субъектілердің кірістері мен
Бағаның өсуінің шын мәніндегі инфляциялық себептерден маңыздыларын бөлуге
Инфляцияның пайда болу себептері сыртқы да, ішкі де
2. Инфляцияның экономикалық - әлеуметтік салдарлары және антиинфляциялық
2.1 Инфляция мәні мен салдары
Инфляцияның салдары өте күрделі де көп қырлы. Қарқыны
Инфляция қоғамда ақшадан қашу белсенділігін арттырады, бұл процесс
Баға деңгейінің қарқынды өсуі фискал (қазына) жүйесіне де
Экономиканың интеграциялануы (ұлттық шеңберден шығуы) инфляцияның бір елден
Инфляция және жинақтар. Инфляция жинақтардың иелеріне қатты нұсқан
Инфляция және несиелі қарым – қатынастар. Инфляция
Инфляция және салықтар. Инфляциядан болатын шығындардың тағы да
Инфляцияның әлеуметтік салдары да бар, ол ұлттық табыстың
Филлипс қисығы.
Инфляция жұмыссыздыққа да айтарлықтай ықпал жасайды. 1958 жылы
Филлипстің анықтауынша, Англияда жұмыссыздықтың 2,5-3%-тен артық өсуі бағалар
1.-сурет.
Филлипс қисығы. Қисық сызықтың жылжуы стагфляциялық жағдайды көрсетеді
Батыс тәжірибесі көрсеткендей, Филлипс кисығын қысқа мерзімдік экономика
Осы жағдайлардың арасында сұранымды ынталандыру саясатының орны ерекше.
Айталық, номиналды еңбекақының өсуіне байланысты еңбек ұсынысы артады.
Номиналды жалақы өскенде, кәсіпкерлер де еңбек факторына
Филлипс қисығын жұмыссыздық пен инфляция баламасын, талдау құралы
Филлипс қисығының орнына 1979 ж. бастап АҚШ-та және
Қоғамдағы жұмыссыздық деңгейі оның фрикциондық және құрылымдық түрлерінен
Бірақ жұмыссыздықтың табиғи деңгейін сақтап, инфляцияның өсу қарқынын
Инфляцияның экономикалық субъектілердің экономикалық жағдайларына ықпалы қарама-қайшылықты болып
Инфляциялық салық - үкмет айналымға косымша ақша шығарудан
Антиинфляциялық саясат. Антиинфляциялық саясаттың мақсаты инфляцияны басқарушылық етіп,
жанама әдістер: а) оларды орталық банктың басқаруы арқылы
Тура әдістер: а) мемлекеттің несиелерді және сонымен
Антиинфляциялық саясаттың бірнеше жіктеулері бар. Мысалы, ортодоксальды және
Ортодоксальды нұсқасы экономикаға мемлекет жағынан аз араласудың классикалық
Гетеродоксальды нұсқа экономикалық үрдістердің барысына аса белсенді мемлекеттік
Құнсызданудың (инфляцияның) жағымсыз әлеуметтік және экономикалық салдары көптеген
Бүл екі ұшты мәселе әртүрлі елдерде ерекше жағдайларға
Инфляцияға карсы саясатты сипаттағанда, екі әдістемені бөліп айтуға
Екінші әдістемені жана классикалық бағыттағы экономистер ұсынады. Олар
Басқаша айтқанда, мемлекет сұранымды шектеу мақсатында инфляцияға қарсы
Батыс елдерінде жинақталған тәжірибе көрсеткендей, инфляцияға қарсы ұзақ
Екіншіден, салықтарды арттырып, бірақ мемлекеттік шығындарды қысқарту арқылы
Үшіншіден, ақша айналымын реттеу іс шаралары, нақты айтқанда,
Төртіншіден, сыртқы факторлардың әсерін әлсірету. Жеке алғанда, бюджет
Қысқа мерзімдік саясат инфляция қарқынын уақытша төмендетуге бағытталады.
Күнделікті сұранымды қысқарту аркылы да инфляцияға қарсы әсер
Инфляцияға қарсы саясаттық байланысты инфляциямен күресу шығындары туралы
Инфляцияны ауыздықтау үшін көптеген елдер үкіметтсрі 60-шы жылдардан
3. Қазақстан жағдайындағы инфляция ерекшеліктері.
3.1Өтпелі экономикалық кезеңдегі Қазақстан Республикасының жағдайы
Осы күндері Қазақстанда қалыптасып отырған инфляцияның ерекшеліктерін және
Қоғамдық өндіріс кұрылымы қаржы баға жүйелерін анықтайды. Өндірісте
Кеңес экономикасының 70-ші жылдың даму кезеңдерінде қоғамдық өндірістегі
1) өнеркәсіп өндірісі мен ауыл шаруашылығы арасындағы
2) ауыр өнеркәсіп пен жеңіл өнеркәсіп арасындағы
3) шикізат өндірісі мен дайын (түпкі) өнімдер
4) әскери өндіріс
5) материалдық өндіріс пен
Бұл диспропорциялар Кеңес экономикасының өзінде бағалардың инфляциялық өсуін
Қазақстанда қалыптасқан өндіріс аралық, оның ішінде шикізат өндірісі
Қазақстанда жоспарлы экономикадан нарықтық қатынастарға көшу терең экономикалық
Реформаның барлық кезеңінде кейде әсіре инфляцияға арналған өршімелі
ҚР Ұлттық банкісі жүргізген қатаң монетарлық саясат арқасында
Қазақстан Республикасындағы өтпелі
-ұлттық экономикада өндірістің терең құлдырауынан болған тауар тапшылығы;
-өндірілген өнімдерге энергетикалық, материалдардың, еңбектің жоғары мөлшерде жұмсалуы;
-өз тауарлары мен қызметтеріне бағаны негізсіз көтеруге мүмкіндік
-мемлекеттік бюджеттің тапшылығы, оны бүркемелеу үшін мемлекет қағаз
-мемлекеттің өнімсіз шығындарының жоғары деңгейі;
-басқа мемлекеттердегі экономикалық дағдарыстардың ықпалы.
Инфляция жағдайында Үкімет «қымбат ақша» саясатын ұстануға мәжбүр
Инфляцияны тез ауыздықтау Казақстанда жүргізіліп жатқан нарықтық реформаны
Үкімет "Стратегия-2030" сәйкес инфляция
- ақшалай-несиелік және бюджеттік саясатты
- ішкі инвестициялық мүмкіндіктерді өрістетуге көмектесетін қаржылық
-жинақтаушы зейнетақы қорларға ақшалай қаржылардың айтарлықтай бөлігін қауіпсіз
- бюджеттік жетіспеушілікті қаржыландыруға құнсызданбайтын көздерді пайдаланады;
- мемлекеттік құнды кағаздардың айналым мерзімін ұзартады және
Жалпы алғанда, инфляцияға қарсы саясаттың ұзақ мерзімдік
Қорытынды.
Информацияның жеке жағдайлары тарихта орын алғанына қарамастан инфляция
Қазақстанда инфляцияның пайда болуына келесі себептер себепші болды:
Экономикалық өсімнің антиинфляциялық стратегиясы инфляцияны реттеуге бағытталған кезең
Осылайша инфляцияның әлсіруіне әлемдік теория мен практикада жинақталған
Қолданылған әдебиеттер:
Әубәкіров Я. Ә., Байжұмаев Б. Б., Жақвпова Ф.
Крымова В. «Экономикалық теория» - Алматы, 2003ж.
Қабдиев Д. Қ., Оралтаев Т. Қ., Ескендіров Ә.
Осипова Г. М. –Экономикалық теория негіздері/ Алматы 2002ж
Сейтқасымов Ғ. С. – Ақша, несие, банктер/оқулық Алматы:
Халықаралық Қазақстан сайты (www.kazakh.ru )
Галерея экономистов(www.economica.ru)
Акежан Қажыгельдин-«Казахстан в условиях реформ»-Брюссель 1996ж
Чепурин М.Н.,Кисилёв Е.А.-«Курс экономияеской теории»-Киров «АСА»-2001ж
Назарбаев Н.Ә.-«Сындарлы он жыл»-Алматы 2001ж
23