1.1.
Бухгалтерлік есеп дүние жүзіндегі кез келген бухгалтерияның іс
Қоғамның дамуы барысында бухгалтерлер 3 міндетті шешеді:
1)есепті барынша ақпаратты, әрі дәл жасау;
2)оның қарапайым және арзан болуына қол жеткізу;
3)шаруашылық өміріндегі деректер жөнінде дер кезінде ақпарат алу.
Алайда бұл міндеттер едәуір шамада бірін-бірі өзара жоққа
Есеп қашан пайда болғанын тура тауып айту мүмкін
Бухгалтерлік есептің пайда болып, қалыптасуын мынадай кезеңдерге бөлуге
Ежелгі дүние
Ортағасырлық
Ренессанс пен қосарлы бухгалтерияның пайда болуы
Ғылымның пайда болуы. XIX ғ. 2-ші жартысы.
XX ғ. Бухгалтерлік есептің үдемелі дамуы.
Есеп және оның техникасы қашан да оның есептік
Алғашқы сауда операциялары б.з.д. 3200 ж. саз (таблицаларда)
Қытайда бухгалтерлік есепті жүргізудің елеулі ерекшеліктеріне 8000 ж.
Бухгалтерлік есептің ғылым ретінде сауданың арқасында шықты.
1796ж. Бристолда Эдварда Томастың «Есеп жүргізудің ағылшындық жүйесі»
Әрбір бөліс бойынша нәтижелікті есептеуге назар аударғанның бірі-
Фридрих Гюгли (1833-1902) есептің: жай; камералды; қосарлы; константты
Гюглидің идеялары барлық халық шаруашылығының біртұтас жүйесін құруға
Соцализм кезінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды түбегейлі өзгерістер жасауға
30жылдан бастап шаруашылық және шаруашылық ішкі есептер дамыды.
40-50жылдары бухгалтерлік есепке оперативті-бухгалтерлік тәсіл мен есептің журналдық-ордерлік
50жылдың ортасынан экономикалық ақпараты өңдеу үшін қолданылатын есептегіш
60жылдың ортасында бухгалтерлік есеп дамуының жаңа кезеңі болып
Жоғарыда айтылғандарға сүйене келе, бухгалтерлік есеп жүйесінің дамуын
Мүліктік (пайда болған сәттен бастап XIII ғасырға дейін)
Интегралды ( XIII-XVII ғ.)-есепте ақшалай өлшем қолдана бастады.
Синетикалық ( XVII-XIX ). Есеп объектінің көптігі, тауарлық
Методологиялық ( XIX ғ. 1-ші жартысы). Бухгалтерлік есептің
Коллациондық (XIX ғ.ортасы) Мамандар шаруашылық процеске қатысатын тұлғаның
Механикалық ( XIX ғ. Соңы) Механизацияның әрісесе
Операциялық ( XIXғ.соңы-XXғ.басы) Түскен тауарлар көптеген ғасыр бойы
Осыған орай «Тауарлар» шоты таза материалдық болып шықты.
Бұдан шығатын қортынды, әрбір кейінге жалғасатын кезең алдындағысын
Нарықтық қатынастардың қазіргі жағдайларында бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты
1.2. Шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржы түсініктемелері.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы түсініктемесі. Бұл буынның қаржысын
Қоғамдық ұйымдардың қаржысын осы ұйымдардың қаржы бөлімдері мен
Министрліктермен басқа жоғарғы органдардың қаржы басқармаларының аппараты
Қаржы жүйесінің бұл буында нарық жағдайында басқару қаржы
Шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржы бөлімдері кредит және есеп
Шаруашылық серіктестіктерінде қаржыны басқаруда басқа функциялар мен қатар,
Атқарушы орган-басқарма өзінің лауазымды адамдарының, соның ішінде қаржыны
Қаржы бөлімінің құрылымы әдетте болжамды-талдамалық, есеп-қисап, шағым, оперативтік
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы службаларының маңызды міндеттері
Табысты және пайданы өсірудің жолдарын іздестіру және рентабелділікті
Мемлекеттік бюджет, банктер, жеткізушілер, жоғары ұйымдар алдындағы
Есеп айырысуларды ұйымдастыру;
Қаржы ресурстарын дұрыс пайдалануды бақылау, айналым қаражатының
Шаруашылықты жүргізудің нарықтық негізіне көшкеннен кейін кәсіпорын
1.3.Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының негіздері.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы- бірыңғай қаржы жүйесінің құрамды
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы қаржы жүйесінің сферасы ретінде
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының болуы, жалпы мемлекеттің қаржысы
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы ақша нысанында ұлғаймалы ұдайы
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы өзіне қоғамдық- пайдалы қызметтің
Ұлттық шаруашылықтың әрбір саласы қаржысының бұл саланың техникалық-экономикалық
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы жалпы қаржылар сияқты бөлу
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бөлгіштік функциясының ерекшелігі қаражаттардың
Оның мазмұны жай және ұдайы өндіріс кезінде материалдық
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бақылау функциясы кәсіпорын экономикасында
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы сферасындағы сан алуан
Басқа әртүрлі кәсіпорындармен және ұйымдармен (олар: өнім өткізуден
Өзінің еңбек ұжымымен (бұл қатынастар еңбекке ақы төлеуді,
Мемлекетпен- бюджетке салықтар төлеу, бюджеттен қаржыландыру кезінде, мемлекеттік
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысына, бір жағынан, жалпы қаржыларджың
қаржы қатынастардың көпқырлылығы, олардың нысандары мен мақсатты арналымының
өндірістік құралдардың міндетті болуы және олардың қалыптастыруымен,
жоғары белсенділік, шаруашылық қызметінің барлық жағына әсер
шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы бүкіл қаржы жүйесінің
Сөйтіп, шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы деп өнім (
2.1 Шаруашылық жүргізуші субъектінің қызметінің есебі.
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған
Кәсіпорынның бастапқы бақылауын жүзеге асыру үшін тандап
Бухгалтерлік есеп жүйесін жүргізудің жалпы қағидасымен ережесі нормативтік-құқықтық
Оларды жүзеге асыру барысында нақты кәсіпорынның келесідей жорамалдарын
-кәсіпорын өз мүлкімен өзімен-өзі болушылығы;
-толассыз қызметі;
-есеп саясатын пайдаланудың жүйелігі( шаруашылық операциясын көрсету әдісінің
-шаруашылық қызметіндегі фактілердің мерзімділік анықтылығы.
Кәсіпорын бухгалтерлік есептің келесідей ережелерін өз бетінше шешуіне
-келіп түскен негізгі құралдар объектісін бағалау-бухгалтерлік есептің №6-шы
-негізгі құралдың амортизациясы- бухгалтерлік есептің №6-шы «Негізгі құралдарының
-негізгі құралдарды жөндеу- жөндеу жұмысын жүргізудің кезеңдігі мен
-болашақ кезеңнің шығыстары- кезеңдері нақты анықталмаған жағдайда, кезең
Қаржылық инвестиция- кәсіпорын ұзақ мерзімді қаржылық инвестицияның есепке
Еншілес тәуелді және бірлесін бақыланатын шаруашылық серіктестіктердің инвестициясын
-табысты тану-№ 5 «табыс» деп аталатын бухгалтерлік есеп
-тауарды сату бойынша- субъектінің сатып алушыға меншік құқығын
- көрсеткен қызметі бойынша- есептік күнге жасалған
-дивиденттер, пайыздар түріндегі табыстар- пайыздар активтер түріндегі алынатын
-негізгі құралдар жөндеу есебі. Негізгі құралдар бухгалтерлік есепте,
-басқарушы есеп. Есептің бұл түрі сыртқы пайдаланушылардың кең
-бухгалтерлік есеп нысаны. Кәсіпорын бухгалтерлік есеп нысанын
өндіріс ішіндегі есеп беру. Ішкі есеп беруді жүргізудің
-бухгалтерлік қызметтің құрылымы мен ұйымдастылушылық нысаны. Кәсіпорын құрылымдық
Ішкі өндірістік бақылау. Кәсіпорын ішкі өндірістік бақылау жүйесінің
2.2. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру.
«Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы» заңда
субъектінің, сондай-ақ басқа мүдделі тұлғаларды шаруашылық қызмет жайлы
субъектінің шаруашылық іс-әрекетін жүзеге асыруды Қ.Р. Заңдарын сақтауын
Қойылған міндеттерді орындау үшін қаржылық есеп беру негізгі
Кезеңдік қаржылық есеп беру субъект жөніндегі бухгалтерлік
Элементтер- қаржылық есепке кіруі тиісті баптар тобы. Қаржылық
Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлк есептің стандарттарына сай мынадай
Есептеулер. Табыс алынған, ал шығындар жұмсалған сәтінде есепке
Үздіксіз қызмет. Субъект өзінің іс-қызметін белгісіз уақыт кезеңі
Қаржылық есеп берудің негізгі саналық сипаттамалары:
Түсініктілік. Қаржылық есеп беруде ұсынылған ақпарат пайдаланушыға түсінікті
Орындылық. Пайдаланушыға өткен, қазіргі және болашақ оқиғаларды бағалауға,
Ақпараттың орындылығына оның сипаты мен елеулігі маңызды
Сенімділік. Ақпаратта елеулі қателер мен бұрмалаулар жоқ және
Шынайы көрсету. Сенімділікті қамтамасыз ету үшін қаржылық жағдай,
Бейтараптылық. Қаржылық есеп берудегі ақпараттың сенімділігін қамтамасыз ету
Салыстырмалылық. Қаржылық ақпарат пайдалы және мазмұнды болуы үшін
2.3. Қаржылық-шаруашылық қызметінің есебі.
Қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру нысаны табыс пен
-өнімді, жұмысты, қызметті сатудан түскен табыс; ҚҚС, акциздер
-өнімнің, жұмыстың, қызметтің сатылған өзіндік құнына кәсіпорынның нақты
-жалпы табыс-өнімді, жұмысты, қызметті сатқаннан түскен табыстан өнімнің
-кезең шығыстары- өнімнің, жұмыстың, қызметтің өндірістік өзіндік құнына
-негізгі қызметтен түскен табыс-жалпы табыс пен кезең шығыстарының
-негізгі емес қызметтен түскен табыс- кәсіпорынның негізгі қызметімен
-таза табыс-есептік кезеңде кәсіпорынның алған қаржылық нәтижесі.
№4 бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес субъекттер жасаған
Қаржылық есеп беруге жасалған түсініктеме. Түсініктеме жазба- кәсіпорында
Қаржылық есеп берудің бір бөлігі ретінде келесі негізгі
Есеп бөлігіне қатысты субъекттің есеп саясатында қаралған
–субъекттің инвестициялық саясаты- қаржылық инвестицияның баланстық құнын анықтау
тауар-материалдық запастар- есепке алудың әдісі және оларды бағалау,
-тапсырыс берушілермен және сатып алушылармен, әртүрлі дебиторлармен, еншілес,
-меншік капитал-жарғылық және резервтік капиталын қалыптастыру, қосымша
2) Түсініктеме жазба баланс бойынша ұзақ және ағымдағы
Негізгі құрал- ұзақ мерзімді жалға алынған, меншігіндегілерді, уақытша
Қаржылық –шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру бойынша
-кәсіпорынның барлық қызмет түрінен алынатын табыстың төмендеуіне әсер
-жалпы және әкімшілік шығыстарының деңгейін өсіретін немесе төмендететін
- төтенше жағдайлардан алынған табыстар мен шығыстар- есептік
-есептік кезеңде орын алған және қаржылық шаруашылық қызметіне
4) кәсіпорынның қаржылық қызметі мен қаржылық жағдайына
Бухгалтерлік есеп беру нақты бір кезең уақытындағы қаржылық-шаруашылық
Бухгалтерлік есеп берудің ақпараттылығымен және қисындылығымен өзара байланысқан,
3.1 Шаруашылық етуші субъектілердің түрлері және олардың
Қазақстан Республикасының аймағындағы әрекет етіп тұрған барлық субъектілерге
Сот алдында жауап беретін және сотқа шағымдана алатын,
Филиалдар бұл заңды тұлғалардың тұрған жерінен тыс жерде
Филиал да, өкілдік те заңды тұлға болып табылмайды.
Коммерциялық ұйымдар тек келесідей нысанда құрылуы мүмкін:
-шаруашылық серіктестіктер;
-акционерлік қоғамдар;
-өндірістік кооперативтер;
-мемлекеттік кәсіпорындар.
Коммерциялық емес ұйымдар заң актілермен діни бірлестіктерден, қоғамдық
Шаруашылық жүргізуші субъект қызметінің мақсаттарын оның меншік иесі
3.2. Бухгалтерлік қызметтің жұмысын ұйымдастыру.
Шаруашылық жүргізуші субъектісі өзінің нақты жағдайына, көлеміне және
Бухгалтерлік жұмысты ұйымдастыру нысандарын дербес белгілейді; есептік саясатын
Субъектіде бухгалтерлік есепті ұйымдастыруға, шаруашылық операцияларын орындаған кезде
Субъектінің құрылымдық бөлімшелерінде бухгалтерлік есепті жүзеге
Бас бухгалтерді қызметтің босатқан кезде ол жаңадан тағайындалған
Субъект активтердің, меншік капиталының, міндеттемелердің және олармен жасалатын
Бухгалтерлік есептің басты мақсаты субъектіні жедел басқару үшін
Бухгалтерлік есепті жүргізген кезде субъект мына жайларда қамтамасыз
-есеп беру кезеңінің ішінде міндеттемелер мен активтерді бағалау
-қаржылық міндеттемелерімен мүліктерді түгендеу нәтижесін және есептік кезеңде
-тиісті есептік кезеңіне табыстың дұрыс жатқызылуы;
-әрбір айдың басына синтетикалық есеп шоттарыны бойынша қалдығы,
Жасалған шаруашылық операцияларын тіркейтін алғашқы құжаттардың мәліметтері бухгалтерлік
Бухгалтерлік құжаттарда жасалған шаруашылық операциялары мәләметтердің айғақтылығын немесе
3.3. Шаруашылық жүргізуші субъектілер.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің құрамына материалдық өндірістің барлық кәсіпорындары
Шаруашылық жүргізуші субъектілер-кәсіпорындар мен ұйымдар, мекемелер әр түрлі
Межелеудің ең жалпы белгісі кәсіпорындар мен ұйымдарды
Қоғамдық өндірістің екі сферасының аталған қағидалы айырмашылықтары
Шаруашылық жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысаны Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен
Шаруашылық жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысаны жарғылық капиталды жасаудың процесіндегі
Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандарын жіктеудің критерийлері мыналар болып табылады:
Экономиканы реформалау, нарықтық қатынастардың дамуы мемлекеттік, жекеше немесе
Мазмұны
Негізгі бөлім.
I.Бөлім. Қаржылық субъектілердің түсініктемесі.
Бухгалтерлік есептің ғылым ретінде қалыптасуы мен дамуы.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы түсініктемелері.
1.3. Шаруашылық жүргізуші субъектілер
II.Бөлім. Субъектілердің қаржы шаруашылық қызметтің
бухгалтерлік есебі.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметінің есебі.
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру.
Қаржылық-шаруашылық қызметінің есебі.
III.Бөлім. Шаруашылық етуші субъектілердің бухгалтерлік қызметі.
Шаруашылық етуші субъектілердің түрлері және олардың қызметін
ұйымдастыру.
Бухгалтерлік қызметінің жұмысын ұйымдастыру.
Шаруашылық жүргізуші субъектілер.
Кіріспе
Курстық жұмысымның тақырыбы: «Субъектілердің қаржы шаруашылық қызметінің
Нарықтық экономика жағдайында басқаруды жетілдіруде бухгалтерлік есептің ролі
1-ші бөлімінде менің қарастырғаным, қаржылық субъектілердің түсініктемесі.
2-ші бөлімінде шаруашылық жүргізуші субъектінің қызметінің бухгалтерлік есебі.
3-ші бөлімге келетін болсақ, шаруашылық етуші субъектілердің бухгалтерлік
Қорытынды
Субъектілердің қаржы шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есебінің даму жолдарын
Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары
Пайдаланған әдебиеттер:
1)Автор: В.К. Радостовец.
Т.Ғ. Ғабдуллин
В.В. Радостовец.
О.И. Шмидт.
Кітаптың аты: «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» А.2003.
2) В.Л. Назарова
« Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік
есеп»
3) Қ.Қ. Қлиясов
С. Құлпыбаев.
«Қаржы» А.2003
4)М.В. Романовского.
Финансы «Учебник для вузов» Юрайт, 2001.
5)Дробозина Л.А.
Финансы «Учебник для вузов» М.2000
Ш.Есенов атындағы Ақтау Мемлекеттік Университеті
«Экономика және құқық» институты.
«Есеп және аудит» кафедрасы.
Пәні: Аралық қаржылық есеп
Тақырыбы: «Субъектілердің қаржы шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есебінің даму
Орындаған:
Тексерген:
Ақтау-2007 ж.