ЖОСПАР
Кіріспе 2
1 Психикалық процестер мен қалыптар 2
2. Мәселені шешудегі ойлау мен қиялдың
3. Эмоция және ерік 10
Қорытынды 15
Қолданылған әдебиеттер 17
Кіріспе
Қазіргі таңда біз ғасырлар бойы жинақталған
1 Психикалық процестер мен қалыптар
Психикалық процестер. Куә мен жәбірленушінің айғақтары
Тұлға өзін қоршаған ортаны танып білудің
Танымдық іс-әрекет мына процестерді қамтиды:
1. Сенсорлық (латынның sensus – сезу
2. Перцептивтік (латынның percіpere – қабылдау,
3. Интеллектуалдық (латынның іntellektus – ақыл,
Түйсік, қабылдау, түсінік, ес танымның сезім
Гносеология ғылымына жүгінсек, адамның қоршаған болмысты
Танымның бірінші сатысы – мәнді түйсіну,
Түйсік – бұл біздің сезім мүшелерімізге
Қабылдау – заттар мен құбылыстардың сезім
Қабылдаудың таңдамалылығы айналадағыны кім және қай
Куә мен жәбірленушінің айғақтарының қалыптасуында, көбіне,
Елес қабылдаумен тығыз байланысты, ол -
Елес ассоциациялар арқылы пайда болуы мүмкін,
Жәбірленушілер, куәлар көптеген объектілерді қабылдаған кезде
Жәбірленушінің, куәның айғақтары басқа адамдармен сөйлесу
Мәліметтерді тергеушіге айтып беру жәбірленушінің, куәнің
Заң қызметкерінің өзі практикалық іс-әрекетте есте
1) заттарды, құбылыстарды, адамдарды, іс-әрекеттерді, ойларды,
2) есте сақталған нәрсені ұмытпау;
3) есте сақталған нәрсені қайта түйсінгенде
Жүйкедегі процестердің мидың үлкен жарты шарларының
Жадында тұту – түйсік және қабылдау
Батыс психологтарының ойынша, есте сақтау қабілеті
Батыс ғалымдары Гросс және Штерннің пікірінше
Куәлар мен жәбірленушілердің айғақтарына дұрыс баға
Психологияда есте сақтау қабілеті 4 түрге
1. Көрнекі-бейнелі есте сақтау қабілеті, яғни,
2. Сөздік-логикалық есте сақтау қабілеті ойларды
3. Қозғалысты есте сақтау қабілеті дегеніміз
4. Эмоционалдық есте сақтау қабілеті дегеніміз
Әрбір адамда осы айтылған төрт түрдің
Соңғы жылдары ғалымдар есте сақтауды мерзімділігі
2. Мәселені шешудегі ойлау мен қиялдың
Таным адамның табиғатқа белсенді араласуынан, табиғаттағы
Ойлардың логикалық қызметі ұғым, пікір, тұжырым,
Адамның дүниетану процесінің ең жоғарғы сатысы
Ойлау процесі мына кезеңдерге бөлінеді:
1. Дайындық кезеңі. Бұл кезеңде қызметтің
2. Келесі кезеңде туындаған қиын жағдай
3. Мақсаттық кезең шешудің жолдары, әдістері
4. Мақсатқа жету – қылмыстық істі
Заңгердің ойлау қызметінің белсенділігін жоғарылату әдістеріне
1. Ойлау қызметінің себептеріне ынталану –
2. Іздестіру іс-әрекетіне белсенді түрде кірісу.
3. Санада пайда болған керекті ойларды
4. Рефлексиялық әдісті пайдалану, яғни қылмыстық
5. Кейінге қалдыру (отсрочка). Мақсатқа жету
Ой әр уақытта алдыға мәселе қойып,
Ой адамның түйсік және қабылдау арқылы
Адамның ойлау процесі өте ауқымды, күрделі
Талдау деп бүтін нәрсені жеке бөлшектерге
Ойды қамтамасыз ететін физиологиялық орган –
Психикалық құбылыстарды “сананың жағдайлары” деп айтуға
Елес дегеніміз – дәл қазір сезім
Куә немесе жәбірленуші өтірік айтқан кезде,
Сонымен, қиял деп қоршаған әлемдегі дәл
Қиялдың түрлері. Қиялды өзіне тән ерекшеліктеріне
Ассоциациялар мынадай түрлерге бөлінеді:
іргелестік ассоциациясы;
уақыт ассоциациясы;
ұқсастық ассоциациясы;
қарама-қарсылық ассоциациясы (ауа райы туралы).
3. Эмоция және ерік
Адамдар қылмыстық оқиғаны көргенде, оған өздерінің
Сыртқы дүниенің әсері адамның миында жай
Қорқу – жануардың қорғану амалы, оның
Қауіпті жағдай:
1. Үрейдің стеникалық түрін тудырады. Дүрлігіс
2. Үрейдің астеникалық түрін тудырады, ол
3. Стеникалық жауынгерлік қозғыштық адамның саналы
Эмоциялар қарапайым және күрделі болып екіге
Жан күйзелісі жағдайы қабылдауға кері әсер
“Эмоция”- латын тілінде “толқыту, қоздыру” деген
Басқа эмоционалдық күйлердің ішінде заңгерлерді кәсіби
Біз өмір сүріп отырған қазіргі кезеңде
Шиеленісті жағдайлар да фрустраттардың эмоциялық әрекеттеріне
Әрине фрустрация қылмыскерді қылмыстық жауапкершіліктен босатуға
Стресс – титықтау, дәрменсіздену. Ол әртүрлі
Адамның эмоционалды жағдайын көре отырып тергеуші
Сот-психологиялық сараптама осындай эмоционалды жағдайды анықтайды.
Тән күйзелісі кезінде адамда вегетативті және
Жан күйзелісінің пайда болуының бірнеше жолдары
Жан күйзелісі жағдайынан кейін адамның эмоционалды
Тән күйзелісінен сырқат күйзелісін ажырату керек.
Қорытынды
Адамның жеке бір қажеттіліктерінің маңыздылығын бағалау
Адамның агрессивті іс-әрекетін басқаратын және тоқтататын
Алға қойған мақсатқа саналы түрде жету
Қиын еріктілік процесін бірнеше кезеңге бөлеміз.
Еріктің көріністері күшті, орташа және әлсіз
Қолданылған әдебиеттер
Утанова Р.А. Жалпы және заң психологиясының
Жарықбаев Қ. Психология (Оқулық). Бiрiншi басылымы,
Тәжiбаев Т. Жалпы психология. Алматы, “Қазақ
Алдамұратов Ә. Т.б. Жалпы психология. Алматы,
Бап-Баба С. Жалпы психология. Алматы, 2004.
1 Г.Г. Доспулов. Психология допроса в
1 У. Джеймс. Психология \ Под
2 Доспулов Г.Г. Психология допроса в
1 Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу
2 Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық. Ерекше
1 Àòàë¹àí êiòàï. 32-á.