Инфляция деңгейін анықтау жолдары

>
Мазмұны
Кіріспе 3
І-ТАРАУ. Инфляция мен жұмысыздықты мемлекеттік басқарудағы жолдары 8
1.1 Инфляцияның мәні, түрлері және оның пайда болу себептері
1.2 Инфляция деңгейін анықтау жолдары 19
1.3 Қазақстандағы инфляция ерекшеліктері және мемлекетке қарсы шаралар 25
ІІ-ТАРАУ. Жұмыссыздықтың мәні және оның экономикалық проблемалары 37
2.1 Жұмыссыздық нысандары және түрлері 37
2.2 Жұмыссыздық мәселесінің Қазақстандағы кейбір ерекшеліктері 47
2.3 Қазақстандағы жұмыспен қамту мен жұмыссыздық проблемалары 56
Қорытынды 74
Қолданылған әдебиеттер 77
Кіріспе
Жұмыссыздықтың өзекті мәселесін табиғи деңгейі еңбек нарығының құрылымымен анықталады.
Берілген бітіру жұмысымның мақсаты инфляцияны тежеу, экономиканың «қызып кетуінің»
Баға тұрақтылығын қамтамасыз етуге Үкімет пен Ұлттық Банктің экономикадағы
Монетаризімнің Чикаго мектебі – неошебералистік қозғалыстағы американдық монетаризмнің өзектілігі
Филипистің қисық сызығының пайда болуы, М. Блауг айытқандай, кенсандық
Конфликтерде бағаның тұрақтылығы мен жұмысыздық қатар тұра алмайды; жұмысыздықты
М. Фридмен және оның жақтаушылары Филипстің конструкциясын зерттей келе,
Фридменнің «жұмысыздықтың табиғи нормасымен» байланысты, инетитуционалдың және заң –
Жүргізілген экономикалық өзгерістер көптеген экономикалық қарама – қайшылықтарды және
Бұған салааралық қалыптасқан бағалық тепе – теңсіздіктерді, бюджеттің кірісі
Бағалардың күрт өсуі төлеу қабілеттінің төмендеуі мен қатар жүруі
Адамзат тарихының тәжірибесі, адамның еңбекке деген ең жақсы ынтасы,
Еңбек нарығы туралы сөз бола қалса, егер жұмыс күшінің
Алға қойылған міндеттерді жүзеге асыру үшін келесі авторлардың жұмыстары
Дипломдық жұмысым кіріспеден, ІІ тараудан тұрады. 1 –ші тарау,
Берілген жұмыстың теориялық мәні келесі - экономикалық өсу жетістіктерінің
Жұмыстың тәжірибелік мәні;
- толық жұмыспен қамтуды қамтамассыздандыруға бағытталған айқын саясат ұстау.
- жұмыспен қамтуды қамсыздандыруға бағдарланған жеделдетілген өсу.
- Адам дамуын қамтамасыз етуге қаражаттарды біртіндеп жүйелі бағыттау
І-ТАРАУ. Инфляция мен жұмысыздықты мемлекеттік басқарудағы жолдары
1.1 Инфляцияның мәні, түрлері және оның пайда болу себептері
Инфляцияның мәні – ол тауарлар мен қызметтердің бағасының өсуі
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция ұзақ уақыт өмір сүруде. Оның
Инфляцияның жалпы анықтамасы – айналымдағы ақша массасының қажеттіліктен тыс
Инфляция тауар бағаларының өсуінен көрінгенімен, ол тек ақшаға тән
Ақша тауарларды сатып алу қабілеті тұрақты балютамен салыстырғанда құнсызданады.
Коньюктураның циклдық толқуынан болатын бағаның өсуін инфляцияға жатқызуға болмайды.
Сонымен баға өзінің инфляциялық себептеріне мыналарды жатқызамыз:
Біріншіден, мемлекеттік шығыстар мен кірістердің тепе – теңдігінің бұзылуы,
Екіншіден, осындай жолмен, әдіспен инвестицияны қаржыландыру жүргізілген жағдайда да
Үшіншіден, баға деңгейінің жалпы өсуі қазіргі нарықтық экономиканың ерекшелігіне
Төртіншіден, елдің экономикасының анық болуы оның бірте – бірте
«Импорттық» инфляциямен күресу мүмкіндігі шектеулі. әрине өз валютасын ревалюциялау
Бесіншіден, инфляция өзіне - өзі дем беретін сипат алады,
Инфляциялық күту жағдайындағы экономикаға ықпал етудің механизмі қандай? Баға
Дүниежүзілік қоғамдастықтың барлық елдерінде де инфляция өршуінің сан түрлі
Соңғы кездерге дейін дүниежүзілік шаруашылықта инфляция әдетте төтенше жағдайларға
Инфляция қарқынының жай, орташа жүруі кезінде бағаның өсуі 10
Жоғары қарқынды (галопирующая) инфляция тұсында бағаның өсуі 20- дан
Аса зор, шексіз инфляция (гиперинфляция) айналымдағы ақша мөлшері мен
50 -60 жылдарда көптеген елдерде инфляция орташа, бірқалыпты қарқынмен
Инфляция баланстанған, тепе – теңдікті болуы мүмкін, яғни бағаның
Болжамды, күткен инфляцияны кенеттен өршитін инфляциядан ажырата білу керек.
Кенеттен болатын инфляция бағаның күтпеген кезде өсуімен сипатталады, ол
Инфляция жұмысыздыққа да айтарлықтай ықпал жасайды, 1958 жылы ағылшын
Филипистің айтуынша, Англияда жұмысыздықтың 2,3 – 3 % -
Филипс есептеулерінің теориялық негізін З. Липси есімді экономисі жасаған
Егер қалыптасып отырған жұмысыздық мысалы И1 (Р1 – инфляция
Батыс тәжірибесі көрсеткендей, Филипс қисығын қысқа мерзімдік экономика жағдайында
Осы жағдайлардың расында сұранысты ынталандыру саясатының орны ерекше. Мәселе
Айталық, номиналды еңбекақының өсуіне байланысты еңбек ұсынысы артады. Сонда
Номиналды жалақы өскенде, кәсіпкерлер де еңбек факторына қосымша сұранысты
Стагфляцияны Филипс қисығы арқылы солдан – оңға қарай жылжуымен
Қоғамдағы жұмысыздық деңгейі оның фракциондық және құрылымдық түрлерінен құралған
Ал өз еліміздің жағдайына келетін болсақ, 2003 жылғы мәліметтер
Бірінші тапсырма – елдегі кедейлік масштабын төмендету. Бұл министрліктің
Кедейлік масштабын төментдету үкімет бағдарламасының бірнеше шаралары бойынша іске
Қазіргі кезде табысы кедейлік деңгейінен төмен 29 пайызды құрайды.
Екінші тапсырма – жұмыспен қамтудағы белсенді жәрдем, еңбек қатынастарының
Үшінші тапсырма – жаңа механизм өндіру және әлеуметтік көмек
Диаграмма 1
Диаграмма 2
1.2 Инфляция деңгейін анықтау жолдары
Ұлттық валюта енгізілген кезден бастап ұлттық валютаның салыстырмалы бағасы
Экономика мен қаржыны басқарудың қазіргі өз күшіндегі режимі объективті
Баланс пайдасы инфляцияның синониміне, хұқықсыз аластап алу тетігіне, материалдық
Валюталық сұраным тетіктері арқылы тұтыну инфляциясын қосудың есептік –
Экономиканы инфляциялық қыздырудың идеологиясы әсіресе өндірістік салада ерекше келеңсіздікпен
Сөйтіп экономикалық жүйе жасаған, қамтамасыз етілмеген есеп айырысу массасының,
Нарықтан тыс жасанды құн жасаған экономикалық ортада бюджет пен
Жасанды жасалған құнның материалдық негізін жасанды құннан айыра білмеушілік
Макроқаржігер – қоғамның экономикалық шығындары қазірде экономикалық жүйенің экспроприяциялық
Экономикалық заңдар экономика жасамаған, жасанды көлемдерді табиғи төлемшілер, яғни
Инфляцияны тежеу , экономиканың «қызып кетуінің» теріс салдарын болдырмау,
Баға тұрақтылығын қамтамасыз етуге Үкімет пен Ұлттық банктің экономикадағы
Бұдан басқа, Ұлттық Банк инфляциялық таргеттеу қағидаттарына көшу, нарықтың
Экономиканың «қызып кетуінің» теріс салдарын болдырмау үшін мұнай мен
2006 жылғы 1 шілдеден бастап Ұлттық қордың жаңа схема
Инфляцияның өсуінің теріс салдарын төмендету және экономикалық өсуді ынталаныру
Қражы нарығының тұрақтылығын қамтамасыз ету саласындағы шаралар мынандай бағыттарда
- банк секторының сырттан қарыз алуын реттеудің жанама әдістерін
- қаржы секторындағы, әсіресе банк секторындағы одан әрі ырықтандыру
- Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығын құруды қоса алғанда,
Инфляцияға қарсы шаралар кешенінің іске асыру нәтижесінде инфляцияны 2006
Мемлекет басшының тапсырмасы аясында және Премьер Министердің нұсқауы бойынша
Атап айытқанда, инфляция өсуінің монетарлық және монетарлық емес себептері,
К. Мәсімов өткен аптада Премьер – Министердің министірліктерге, ведомстволарға
1.3 Қазақстандағы инфляция ерекшеліктері және мемлекетке қарсы шаралар
Елдің еңсесін басқан қымбатшылық пен мемлекет қаржысының тақыл –
1999 жылғы инфляция деңгейі қандай?
1999 жылы республикалық статистика жөніндегі мәліметтерге қарағанда, ұлттық валюта
Қарағанды, Маңғыстау, Солтүстік Қазақстан обылысында қатты байқалды. Ақылы қызметтердің
Шілдеде республика бойынша азық – түлік, азық – түлік
Аталған мерзім ішінде киім, аяқ киім, тұрмысқа қажетті тауарлар
Республика бойынша 1998 жылы көлік және байланыс қызметінің бағасы
Ұлттық банк төрағасы Г. Марченко «2000 жылдың орта шенінен
9,5 мөлшерде жоспарланған инфляция деңгейіне қол жетпеуіне қатар азық
Жалпы алғанда, 1999 жылдың ІІ жартысында басталған оң үрдістер
2000 жылдың аяғында ұлттық валютаның доллармен алғандағы бағамы 145,4
Теңгенің жыл бойғы құнсыздануы 5,2 % - ті құрайды.
2001 жылдың 5 маусымында ҰБ төрағасы Г. Марченко мырза
Сонымен қатар, қол жеткізген тағы бір жетістігіміз – бұл
«Ұлттық қор қаражатының 900 млн долларға жетуі мемлекетіміздің несиелік
2003 жылдың қаңтар – мамыр айларында Жамбыл облысында инфляция
Облыс бойынша 2003 жылдың қаңтар – мамыр айларында тұтыну
Халыққа ақылы қызмет көрсету боыйнша коммуналдық қызметтердің бөлек түрлеріне
Осы жылдың тұтыну тауарлары мен қызметтеріне бағаның өскені қаңтар
1. Кесте Қазақстан республикасындағы инфляция 2004 жылғы наурызда 0,4
2004 ж. Наурызы 2004 ж. қаңтар – наурыз
2003 ж. қаңтар - наурыз
2004 ж. ақпанына 2003 ж. желтоқсанына 2003 ж. наурызына
Барлық тауарлар мен қызметтер 0,4 1,5 6,5 6,5
Азық – түлік тауарлары 0,6 2,6 7,3 7,0
Азық – түлік емес тауарлар 0,1 0,3 6,1 6,4
Ақылы қызметтер 0,2 0,7 5,6 5,5
Өткен айда рыноктағы азық – түлік тауарларына бағаның көтерілуі
Азық – түлік емес тауарлардың ішінде бағаның өсуі киімге
Білім беру мекесесінің қызметтеріне төлем 1 % - ға,
Диаграмма 3
Инфляцияның деңгейін сипаттайтын тұтыну бағаларының индексі, жеке тұтыну үшін
Президенттің Қазақстан халқына Жолдауында оқу гранттары мен несие мүмкіндіктерінің
Егер экономикалық мүмкіндіктер болса, онда олардың жалақысы 2007 жылы
Өткен айда көкеніс пен жеміс жидек бағасы біршама арзандағанымен
Мемлекеттік инфляцияға қарсы іс-қимылдарының екі нұсқасы бар:
Инфляцияға бейімделу саясаты немесе кірістерді, жалақыны, пайыздық төлемдерді, инвестицияларды
Инфляцияны төмендету немесе инфляцияның алдын алу бойынша инфляцияға қарсы
Инфляциядан өту шараларының кешеніне қоғам өмірінің өндірістік-экономикалық, әлеуметтік, құқықтық,
Сұраныс инфляциясынан өту салыстырмалы қатардағы макроэкономикалық әдістермен ақша және
Инфляцияға қарсы саясат ақша ұсынысын шектеудің түрлі әдістерінен құрылады:
орталық банктің (ұлттық) қолма-қол ақша эмиссиясын қысқарту арқылы айналымдағы
Инфляцияға қарсы фискалдық саясат салықтарды көбейту, мемлекеттік шығыстарды қысқарту
Салық саясаты инфляция жағдайында өзара байланысты, бірақ бір-біріне қайшылықтағы
Инфляцияға қарсы салық саясаты жанама салықтарды қысқартуда көрінеді. Жанама
Содықтан инфляция кезінде қарпайым әрі сенімді салық жүйесі дұрысырақ
Мемлекеттік шығыстарды қысқарту бұл процестің бюджет кеңістігіне,сондай-ақ мемлекеттік шаруашылық
Жалпы мемлекеттік және жергілікті деңгейлердің бюджеттік шығындар бөлігіндегі басты
Бюджеттік шығыстарды шектеу мына жолдар арқылы жеткізіледі (1 сурет):
Кез келген жағдайда да шығыстарды қысқарту көптеген дамудың ұлттық
Инфляцияның екінші типін - өндіріс шығындарының өсуімен туылған (өндірушілер
- жалақының өсуімен;
- ұйымдастыру сипатындағы себептермен шаруашылық механизмнің бұзылуына байланысты еңбек
- шикізат пен энергетикалық қорлардың иегерінің инфляцияны күту салдарынан
Өндіріс шығындарымен байланысты инфляциядан өту, өзара байланысты мәселелердің бірнеше
Инфляцияны төмендету мәселелерінің бірінші құрамасы – экономикалық тұрақтылықтың барлық
Біріншіден, еңбек өнімділігінің сарындық ынталықтарын күшейту, оның нәтижелігінде мүдделігін,
Өндіріс кеңістігінің – сауда делдалдылыққа қарағадағы басымдылығы қамтамасыз ету
Инфляциядан өту жолындағы шаралар жүйесіндегі қажетті элемент болып нарық
Бәсекелестік механизмін құру монополияға қарсы шаралардың жүргізілуімен, меншіктің әр
Инфляцияға әсер етудің ең түбегейлі құралы болып экономиканы мемлекеттік
Жалақыны реттеу бастапқы қол жеткізген деңгейге қарап, өнімділіктің нақты
Сыртқы экономикалық қызметті сипаттайтын төлем баланс жағынан қарағанда, инфляцияны
ІІ-ТАРАУ. Жұмыссыздықтың мәні және оның экономикалық проблемалары
2.1 Жұмыссыздық нысандары және түрлері
Еңбек ресурстары (экономикалық белсенді дәне берсенді емес халықтың жалпы
Экономикалық белсенді халық – жұрттың жұмыс күші ұсынымын қамтамасыз
Жұмыссыздар – бір мезгілде үш негізгі өлшемге сай келетін:
Жұмыссыздардың жалпы саны (жұмысқа орналастыру органдарында тіркелгендер мен өз
Жұмыссыздық деңгейі – экономиқалық белсенді халық санындағы жұмыссыздар санының
Экономикалық белсенді емес халық – экономикалық қызыметтен шұғылданбайтын немесе
Елдің әлеуметтік өмірінің ең күрделі, ең өткір мәселесінің бірі
Еңбек ресурсының жалпы саны 2001 жылы 10.654,9 мың адам
Жұмыспен қамтылған халық саны 2001 жылы 6.698,8 мың адам
Экономикада жұмыс істейтін халықтың 2,7 млн-ы ауыл, орман және
Өнеркәсіпте жұмыспен қамдудын жайы да онша жетісіп тұрған жоқ.
Жұмыссыздық деңгейін аймақтар бойынша алып қарасақ, республика бойынша 10,4
Екіншіден, жұмыспен қамтылған халықтың өзі де жалданып жұұмыс істейтіндер
Шетелдік мемендар жұмыссыздықтың есептерін талдай отырып, оның әртүрлі нысандарын
Жасырын жұмыссыздық, өндіріс пен мемлекеттік аппаратта артық жұмыскерлерді қолданған
Фрикциондық жұмыссыздық еңбек нарығында бос жұмыс күші туралы ақпарат
Маусымдық жұмыссыздық ауыл шаруашылығының кезкңдік ерекшеліктеріне байланысты оның әртүрлі
Құрылымдық жұмыссыздық өндіріс қуатының жетіспеуінің нәтижесінде, сондай-ақ жынысының, ұлтының
Жұмыссыздықтың зардабын бәсеңдететін факторлардың бірі ғылыми – техникалық прогресс
Жалпы ғылыми – техникалық зреволюция жағдайында жұмыспен қамтуды тұрақты
Кедейшілік –ең өткір мәселеледің бірі болып табылады. Кедешіліктің халық
Экононмикалық белсенді халық – тауарлар мен қызмет түрлері өндірісі
Жұмыссыздық деңгейі – экономикалық белсенді халық санындағы жұмыссыздар үлесі.
Есеп беру кезеңіне қаладағы еңбек нарығындағы жағдай жақсара түскені
2004 жылдың қазан айының 1-ші жұлдызына 3 өз жұмыстарын
Жыл басынан бері жұмыспен қамту орталығына жұмыс іздеуші ретінде
Қалалық жұмыспен қамту орталығында жұмыс іздеушілер клубы жұмыс істейді,
ҚР «Халықты жұмыспен қамту», «Еңбек туралы» заңдарының орындалу барысын
Кәсіби мамандықтарға оқыту және қайта даярлауды ұйымдастыру мақсатында тендерден
Жыл басынан жұмыссыз азаматтар өз кәсібін ашуға көмек көсету
Еңбек нарығындағы әлеуметтік шиеленісті шешу арқылы қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру
Еңбек нарығында жағдайы төмен жанұялардың есептері алынып, оларды бірінші
Жалпы жұмыссыздық мәселесі әрқашан болған және болады да. Мемлекеттік
Әкімдер осы істі қолға алғанда ғана жұмыссыздық азайтуға мүмкіндік
Қалаларда жаңа технологиялар алып келіп, жұмыс орындары ашылмайынша аталмыш
2.2 Жұмыссыздық мәселесінің Қазақстандағы кейбір ерекшеліктері
Осы уақытта біздің елімізде еңбек нарығы болмады. Мамандардың қайта
Оның есесіне жұмыскерге, белгілі бір жұмыс орнына ие болуға
Кадрларды тұрақтандыруға «жас маман» институты, белгілі бір кезеңге мерзімдік
Мысалы, американдықтар еңбек ететін өмірі бойына, орта есеппен 7,5
Қазірде жұмыспен қамту саласында, өндіріске қажетті жұмыс күші мен
Бұл жағдайлар, қазірде нарықтық экономикаға өту кезеңін басынан кешіріп
(2004 жылы (алдын ала деректер бойынша) республика экономикасында 7,2
Жұмыспен қамтылған хылық құрылымында соңғы жылдары жалданып жұмыс істеушілер
2004 жылы қызмет көрсету саласында 3,5 млн адам жұмыс
Жұмыссыздар саны (табысты жұмысы болмаған, оны үздіксіз іздеген және
Жұмыссыздырдың жлпы санының кемуі барысында олардың құрамындағы әйелдер мен
Жұмыссыздар арасында 1айдан 6 айға дейін жұмысы болмағандар саны
2001 және 2004 жылдары жасы бойынша жұмыссыз халық саны
Жұмыссыздар ретінде тіркелген азаматтар саны (Қазақстан Республикасы Еңбек және
2004 жылы алдын ала деректер бойынша жалдамалы қызметкерлер саны
Жалдамалы қызметкерлердің негізгі бөлігі ірі жене орташа кесіпорындарда жұмыс
2004 жылы толық емес жvмыс аптасы (KYHі) режимінде 28,4
2004 жылдың, аяғында 14,2 мың, бос жұмыс орны болды
Іpі және орташа кәсіпорындарға 781,1 Mың адам немесе қызметкерлердің
2005 жылдың төртінші тоқсанында (алдын ала деректер бойынша) жалдамалы
2005 жылдың қарашасында іpі және орта касіпорындарда 2,6 млн.
2005 жылдың қарашасында жумыс кушінің қосылуы өткен жылдың тиісті
2005 жылдың қарашасында іpі және орта касіпорындардың бір к;ызметкері
2005 жылы к;арашасында іpі және орта касіпорындарда 15,1 мың
2004-2005 жылдары ірі және орта кәсіпорындардағы
бос орындар саны
айдың соңына
15 және одан жоғары жастағы экономикалық тұрғыдан белсенді халық
Республика Экономикасында 7,2 млн адам жумыспен қамтылды немесе 2004
2005 жылдың төртінші тoқcaнындa (табысты жұмысы болмаған, оны үздіксіз
Жұмыссыздардың жалпы санында еркектер 273,5 мың адамды (42,6%), әйелдер
2004-2005 жылдардығы жұмыссыздар саны және жұмыссыздық деңгейі
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау минмстирлігінің деректері
2005 жылғы желтоқсанның соңында жұмыспен қaмту органдарында жұмыссыздар ретінде
2005 жылдың қаңтар-желтоқсанында 184,7 мың адам, желтоқсанда - 13,3
2006 жылдың 1- қаңтарындығы жағдай бойынша 57 кәсіпорын әртурлі
2.3 Қазақстандағы жұмыспен қамту мен жұмыссыздық проблемалары
Нарықтық қатынастар жағдайларында жұмыспен қамту мен жұмыссыздық проблемалары өткір
Жұмыссыздық түрлері олардың пайда болу себептеріне қарай өзгешеленеді:
Уақытша жұмыссыздық жұмыспен қамтылғандардың өз ынталары бойынша жұмысты ауыстырумен
Құрлымдық жұмыссыздық ғылыми-техникалық процесстің, өнеркәсіптің жаңа салаларыньң ашылуларының ықпалыыенн
Кезеңдік Жұмыссыздық өндірістің құлдыpayы, экономикалық дағдарыстар кезінде, кәіпорындар жаппай
Соңғы жылдары жұмыссыздық халықтың қалың топтарын қамтуда және барған
Шығыс Еуропа және ТМД елдерінде кепілденген және толық жұмыспен
Жұмыссыздық - экономикалық өсу жетісеіктерінің адам дамуына ықпалын азайтатын
Сонымен, жұмыссыздық құ6ылысы қоғам үшін қазыналық жоғары шығындарды, адам
Экономикалық өсуге қмтылу кезінде елдерге көп жұмыс орындарын ашатын
Жұмыспен қамтуды қамтамасыздандыруға 6ағдарланған экономикалық өсу мен экономикалық өсу
1. Толык жұмыспен қaмтyды қaмтамасыздандыруға бағытталған айқын саясат ұстау.
2. Жұыспен қaмтуды камтамасыздандыруғаыруға бағдарланған жеделдетіген өсу.
3.Адам дамуын қамтамасыз eтуге қаражаттарды біртіндеп жүйелі бағттаубілікктілік деңгейін
4. Жұмыспен қамтуды ұлғайту мен еңбек рыногына ықпал етуге
раларын ынталандыру.
5.Өндірістік қорларға қол жеткізудің тек құқылы мүмкіндіктері.
6.Әлеуметтік қызмет көрсетулерге тең құқылы мұмкіндік жасау
7. лықты жайсыз топтары үшн мүмкіндіктер жасауды ұлғайту.
Өтпеді кезеңдегі жұмыспен қамтуды ұйымдастыру стратегиясы өзіне негізгі құрамдас
1.Ынталандырулар құрлымы экономиканың барлық секторларында, соның ішінде тапшы капитал
2. Шағын және орта кәсіпopдapдың өcyін қамтамасыз ететін арнайы
3. Қогамдык Жұмыстардың жалпы багдарламасын ұйымдастыру. Осы бағдарламаның міндеттері
Қазакстанда экономикалық реформалар басталған кезде, демографиялық үдерістердің, еңбекке жармды
Өнеркәсіп және ауылшаруашылық объектілерінің аумақтық әркелкі есеге өсті және
Жұмыспен қамтылған халықтың салалық құрылымында да сондай-ақ елеулі езгерістер
Көлем санаты жағынан екінші орындағы даму үpдіcі - халықтың
2000 жылдан бері жұмыссыздардың саны ұдайы азайып келеді. 1999
Барлык жұмыс істейтін азаматтар арасындағы әйелдердің үлесі 1998-2000 жылдарда
Схема 2 - Қазақстандық еңбек рыногінің үлгісі
Жұмыссыздық деңгейі бойынша аймактар арасындағы айырмашылықтар сақталып отыр. Жергілікті
Көптеген облыстар үшін ұзак мерзімді «жұмыссыздык» тән. Мәселен, СолтүстікҚазакстан,
Қазакстандағы шағын және орта кәсіпорындар жалпы Жұмыспен камтудың 20
2000 жылы жалақынң нақты мөлшері 5,5 %-ға өскeнінe қарамастан,
Мемлекеттік еңбек инспекциясы еңбек зңнамасын caқтaуғa мемлекет бақылауын жүзеге
Жұмыспен камту саласындағы Және 2003-2005 жылдарда еңбек ресурстарын дамыту
Осы керсетілген максатты іскe асыру ұшін келесі мәселелерді шешуге
* барлық секторларда экономикалык өсуді камтамасыз ету;
*жұмыспен қамтудың белсенді (активті) нысандарын дамыту. ішкі еңбек рыногын
*жұмыс орындарын құpy (ашу) мониторингі, республикаFғ шетелдік жұмыс күшін
*еңбек қатынастарын жария ету, жаңа жұмыс орындарын ашу және
Жоғарыда мазмұндалған Мәселерердің негізінде Қазакстандык еңбек рыногының үлгісі, қолданыстағы
Қазіргі уакытқа дейін Қазакстан еңбек жөнінде адамның негізгі кұқықтарын
Үкіметтің көптеген жарлықтары мен бағдарламалары әзірленіп. қолданысқа енгізілді, сондай-ақ
Қазіргі таңда қазақстанда жұмыспен қамтамасыз ету шамасы қандай? Біздің
Болжаммен, үстіміздегі жылдың аяғына қарай Қазақстанда тұгел тіркелген жұмыссыздырдың
Қазақстан Республикасының «Халықты жұмыспен қамту туралы « Заңына сәйкес,
Осылармен бірге, мемлекет жұмыс күшінің үсынымын азайту үшін иммиграцияны
Нарық қытынастары дамыған көп елдерде жұмыссыз жүрген әр түрлі
Жұмыссыздық мәселесін толығырақ қарастыру мақсатында Алматы қаласындағы жағдайға тоқталайық..
Мәселен. қалада жұмыс істейтіндердің 21,5 пайызы сауда саласында, 13,6
Алматы экономикалық белсенді емес халықтың саны да көп, еңбек
Статистика жөніндегі агенттіктің дepeктepі бойынша 2001 жылы Алматьда 60
Кейінгі кезде еркектер жұмысты өз бетімен С.Сейфуллин, айелдер өз
Сейфуллин даңғылы бойындағылардың 40-50-і ғана орыстар, қалғаны қазақтар. Орыстар
Жұмыс іздеушілердің көбі басқа жерден келгендер болғандықтан, олар үшін
Осы арада бір үлкен заңсыздықтың құлағы қылтияды, Қазақстан Республикасы
Сауалнамаға жауап бергендердің бір жылға дейін жұмыссыз жүргендері 22
Сейфуллин даңғылының бойындағылар мұнда epіккеннен немесе қасымша табыс көзінен
Апталық табыс көлеміне келсек, 44 ащам 1 мың теңгеге,
Сонымен., Сейфуллин даңғылында тұрғандардың табысы мардымсыз. атқаратын жұмысы негізінен
Сауалнама да, еңбек базарын зерттеу де біраз мәселенің бетін
Әдетте халықты жұмыспен қамту, жұмыссыздықты азайту, туралы әңгіме болғанда
Республика бойынша шағын Kәcіпорындарда жұмыспен қамтылғандар саны 426,5 мың
Сонымен, шағын және орта Kәcіпкерлікте республика бойынша 1461,4 мың
Жұмыссыздықтан арлудың тaғы бір бағыты импортты алмастыру саясатын парасатты
Тоқтала кететін тағы бір бағыт, іpі кәсіпорындарға үкімет тарапынан
Халықтың саяси. әлеуметтік. рухани өміріне жұмыссыздықтың тигізетін әcepі мен
Соңғы жылдарда облыста 56,2 мың жұмыс орны ашылды. Соның
Статистикалық мәліметтер экономикалық жағынан белсенді тұрғындар саны 2005 жылы
2001-2005 жыл аралығында жұмыспен қамту 89,2 пайыздан 91,7 пайызға
Қорытынды
Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты - инфляцияны тежеуді қамтамасыз ету.
Ақша кредит саясатының келесі міндеті –қаржы нарығының тұрақтылығын қамтамасыз
Осы орайда Ұлттық қор маңызды рол атқаруға тиіс. Үкімет
Бағалар 5,10 немесе 20 пайызға өсуі мүмкін, ал сіз
Егер жалақыңызды көбейтсе –болашақта қымбаттауды күтіңіз. Сөйтіп, қайтадан инфляцияны
Бірақ та жай, жоғары аса зор инфляциялардан жалтаруға болады.
Жай инфляция экономиканың тиімді дамуына септигін тигізеді деген пікір
Мен бұл оймен келісемін. Инфляция болмаған жағдайда экономикалық және
Ал біз болсақ инфляциялық болжамға қайта ораламыз. Егер ол
Қазақстандағы экономикалық инфляцияның процестер шаруашылықтың жалпы құлдырауымен, экономикалық байланыстардың
Ұсынылған шараларды іске асыру экономиканың қызып кетуінің теріс салдарының
Менің ойымша жергілікті атқарушы органдарға инфляцияға әсер етуші себептерді
Мәдениет саласында жұмыспен қамту дегеніміз – халқымыздың әл –
Жұмысыздық мәселесі қазіргі кезде бүкіл дүние жүзі бойынша ауқымды
Экономиканың қай уақытта толық жұмылдырылған жағдайда болатындығын анықтау экономикалық
Жұмысыздықтың жалғасуы циклдік факторларға байланысты болады.
Сонымен қатар жұмысыздықтың табиғи дәрежесін түсіру мақсатында жасөспірімдер арасындағы
Бұл өз кезегінде жұмыс іздеу жолындағы материалдық қиыншылықтарымен күресуге
Демек, жұмысыздық күрделі де, ауқымды мәселеге айналып отырғандағана қаоамастан
Нағыз пәпменді әлеуметтік саясат – ол халықты жұмыспен тұрлаулы
Мемлекет қоғамының шын мәнінде осындай көмекке дәру мүшелеріне ғана
Осыған орай әлеуметтік көмек көрсету саясаты «әлеуметтік топтардың мұқтаждықтарымен»
Қолданылған әдебиеттер
1. Экономикалық теория негіздері. Оқулық // Алматы «Санат», 1998-47
2. Экономика оқу құралы /Дайын Я.Ә. Әубәкіров және т.б.
3. Көшенова Б.А. Ақша немесе банктер. Валюта қатынастары. Оқу
4. Қарақұсова А.Н. Ақша кредит саясаты және қаржы секторын
5. Шокаманов Ю. Статистикалық баспасөз – Бюллетень N 1
6. Шокаманов Ю. Статистикалық баспасөз – Бюллетень N 3
7. Кривко Н. Инфляционная ситуация в Республике Казакстан //
8. Имашев М. Теңге, инфляция және қосымша құн. Қаржы
9. Райханұлы Н. Базарда жұмыс күні. Ақиқат. N 6
10. Нұрмұхамедова Ш.С. Жұмысыздық – кедейшіліктің басты себептерінің бірі.
11. Әбдиев Қ. Жұмысыздық және жұмыспен қамтамасыз ету. Қазақстан
12. Әбдиев Қ . Жалданып жұмыспен қамтылу. Қазақстан Республикасының
13. Мамыров Н.К. Қазақстандағы адам дамуы //2004 жыл 76-81
14. Айтуғанов Ш. Жалқаулықты жегенге жұмыс көп // Нұр
15. Көнкесенұлы Б. Бізде жұмыссыздар жоқ // Қазақ елі
16. Нұрланов А. Тұрмысы төмендер қамқорлықтан қозғалмайды // Алматы
17 Самрат Ж. Базары бар құрлымының байланысы бар //
18. Байсақал Н. Әйелдің әлеуметтік ісіндегі әлпеті қандай //
Қосымша әдебиеттер
1. Абдуллаұлы М. Астық қалай қымбаттайды? // Қазақ елі
2. Абдуллаұлы М. Рыноктардағы ақша бағасы // Қазақ елі
3. Айманбетова Н. Өтпелі кезеңнің проблемалары және жүзеге асыру
4. Әбділда Ж. Құлмаханов Нұрқаділовтың «Но» Сын қалай пайдаланып
5. Жанділдин Ж. Өзімізді - өзіміз алдамайық // Айқын
6. Жандаулет Т. «Екі қолға бір күрек» тауып бермесек,
7. Ибришев Н.Н. Мемлекеттік қаржы саясатының әлеуметтік жағдайына әсері
8. Мұқан Ш. Көтеоілген халық тұрмысын неге түземейді? //
9. Мұқанов Г. Ең бастысы -экономика // Түркістан –
10. Мухамеджанова А. Инфляцияның мұнай бағасына қатысы бар ма?//
11. Мухамеджанова А. Ұлттық Банк пен Үкімет бір –
12. Нұртөре Ж. Инфляция неден именді // Егемен Қвазақстан
13. Омаров Н. Барлық жерлерде жұмысыздық жөнінде жаған ақбар
14. Сахариев Е. Мемлекеттің басты байлығы – адам //
15. Шегебайұлы Б. Жұрт неге Алматыдан пана іздейді //
16. Шүкірбекова Ә. Жұмысыздық; дерек пен дәйек не дейді
22
3
Бюджеттік шығыстарды шектеу мына жолдар арқылы жеткізіледі
*секвестрлеу әдісімен - әр түрлі факторлармен анықталатын белгіленген жалпы
*рестрикцияларымен – тікелей әдістермен, яғни заңдардың негізінде немесе өкілетті
*қолдағы кірістердің деігейін бақылаумен
*мемлекттік бюджет тапшылығының деңгейін шектеумен
Ішкі қалалар
Жалқы өнлірістегі қалалар
Орта қалалар
Шағын қалалар
Ауылдық жерлер
Еңбек эмирациясы
Фирма ішіндені кәсіпорындардағы
Аймақтық еңбек рыногы
Еңбек эмирациясы
Кәсіпорындардағы
(фирмадағы)
Саладығы
Сыртқы рыногы
Ішкі рыноны
Еңбек рыногы
Жастардың еңбек рыноны
Әйелдердің еңбек рыногы
Кәсіпорындар арасындығы